Resultaten 2014 en trends kolonievogels in Zuid-Holland zuid Districtscoördinator Sander Terlouw:

Transcriptie

1 Resultaten 214 en trends kolonievogels in Zuid-Holland zuid Districtscoördinator Sander Terlouw: Januari 215 Het begin van een nieuw kalenderjaar is altijd een mooi moment om een definitief overzicht van de resultaten van de koloniebroeders in Zuid-Holland zuid in 214 te maken. Dit is mogelijk omdat veel tellers de afgelopen wintermaanden hebben gebruikt om hun kolonieresultaten van 214 in te voeren. Daarom zeer bedankt voor het invoeren en natuurlijk voor het tellen van al die kolonies! Aalscholver De zes actieve Aalscholverkolonies in Zuid-Holland zuid waren in 214 goed voor nesten, tegen in. Dit betekent een toename van 3%, en dat maakt het verlies van het jaar ervoor (-5%) weer een beetje goed. Grootste kolonie was, als altijd, die in het Breede Water met ruim 1. nesten. De kolonie in de Dordtse Biesbosch telde dit jaar slechts 24 bezette nesten tegen 146 het jaar ervoor. Door onder andere sterke afbraak van de nestbomen lijkt deze sinds 1978 bezette kolonie nu echt te verdwijnen. In de hoogtijdagen (-) kwamen hier maximaal 35 paren tot broeden. Opvallende toename overigens van de kolonie bij plasjes de punt op Goeree Overflakkee waar in nesten geteld werden tegen 82 in. In werd hier voor het eerst één nest geteld. In onderstaande tabel is de index van de Aalscholver in Zuid-Holland zuid en landelijk terug te vinden. Gemiddeld genomen zijn de aantallen Aalscholvers in ons district de afgelopen 25 jaar met een kleine 1% toegenomen.

2 14 Index Aalscholver in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index aalscholver Zuid-Holland zuid Landelijke index Aalscholver Blauwe Reiger Zuid-Holland is de belangrijkste provincie voor Blauwe reigers van Nederland. Zuid-Holland noord kent nog net iets meer Blauwe Reigernesten dan Zuid-Holland zuid. De 484 nesten die dit jaar geteld werden in Zuid-Holland zuid in 3 kolonies mogen er echter zijn. Hierbij is de kolonie Huys ten Donck op IJsselmonde de grootste met 6 nesten, op de voet gevolgd door de kolonie in het Mallebos, Spijkenisse met 58 nesten (die gelukkig dit jaar weer geteld kon worden). De verspreiding van alle bekende kolonies in 214 wordt hieronder getoond.

3 Verspreiding van de kolonies Blauwe reigers in geheel Zuid-Holland in 214 Als we de kolonies die in 214 geteld zijn vergelijken met dezelfde kolonies waarvan in ook gegevens zijn, dan komen we op een toename van maar liefst 25% uit! kende echter een afname van 18%. Deze grote schommeling heeft waarschijnlijk twee oorzaken. Ten eerste heeft het te maken met de winteroverleving. Bij een strenge winter sterven meer Blauwe reigers dan bij een zachte winter. En de winter van /214 was extreem zacht. Ten tweede speelt dat door de plotselinge koude in maart van veel Blauwe reigers uiteindelijk niet hebben gebroed dat jaar. Er waren zelfs kolonies waarin reigers deels al begonnen waren, maar daarna toch afhaakten om vervolgens niet meer terug te komen. In 214 zullen er maar zeer weinig reigers het broeden over hebben geslagen. Zie voor de jaarlijkse populatieveranderingen van Blauwe reigers in Zuid-Holland zuid de onderstaande tabel. Daarnaast is in een tweede tabel deze jaarlijkse verandering uitgezet tegen het IJnsengetal, een maat voor de strengheid van de winter. Hoe hoger het IJnsengetal, hoe strenger de winter. Landelijk bestaat hiertussen een sterk verband (hoe strenger de winter, hoe groter de afname van de Blauwe reiger populatie), zie ook Sovon-nieuws 214(2). Ook in Zuid- Holland zuid wordt dit verband zichtbaar, alhoewel iets minder sterk. Mogelijk speelt mee dat in Zuid-Holland zuid het aandeel stromend en (licht) brak water groter is dan gemiddeld, waardoor het water en daarmee een deel van de voedselbron van reigers minder snel dichtvriest. Aanname hierbij is wel dat een groot deel van onze broeders ook in ons district overwinteren.

4 214 25% 15% 5% Blauwe reiger: Procentuele verandering in nesten tov voorgaand jaar 19% 15% 14% 11% 1% 9% 5% 5% 5% 3% 2% 25% -5% -15% -9% -1% -1% -12% -8% -12% -3% -4% -7% -3% -25% -22% -18% 3% 2% '13/'14 Verband jaarlijkse populatieverandering Blauwe reiger in Zuid-Holland zuid en IJnsengetal (maat voor strengheid winter, hoe hoger het getal, hoe strenger) '3/'4 1% '6/'7 % -1% '95/'96-2% '12/'13 '9/'91-3% Purperreiger In Zuid-Holland zuid ligt maar één jaarlijks bezette kolonie. In de Sliedrechtse Biesbosch werden in 214 tien nesten geteld, tegen elf in. Sinds de eerste vestiging in is de populatie snel

5 gegroeid tot maximaal 18 paar, maar de laatste jaren lijkt er sprake van een stabilisatie rond tien paren. 2 Aantal Purperreigernesten in Zuid-Holland zuid Lepelaar Nadat in de drie lepelaarkolonies in Zuid-Holland zuid met 25% afgenomen zijn, werd er in 214 een opmerkelijke opleving vastgesteld. Totaal werden er 346 nesten geteld tegen 19 in

6 (+82%). Dit aantal is meteen het hoogste aantal sinds 199. Hiermee lijkt de stijgende lijn van afgelopen 25 jaar weer voortgezet. Alle drie de kolonies namen overigens stevig toe. De grootste kolonie bevindt zich nog steeds in het Quackjeswater met 191 nesten in Aantal Lepelaarnesten in Zuid-Holland zuid Oeverzwaluw In 214 zijn er in Zuid-Holland zuid in totaal 777 nesten doorgegeven, een afname van 25% ten opzichte van. Deze pionier kent echter jaarlijks grote verschillen. Broedlocaties die jaar op jaar op dezelfde plek beschikbaar zijn, zijn immers schaars. Toch lijken er sinds jaarlijks wel meer oeverzwaluwen in ons district te broeden dan voorheen, met dank aan jaarlijks door vrijwilligers onderhouden broedwanden zoals die bij de APL-polder in Strijensas. Topjaar was toen 2.11 nesten werden doorgegeven. Dat onderhoud is wel een gevoelig punt, want sla je het een jaartje over, dan is de locatie al snel ongeschikt. Grondhopen op bouwlocaties beslaan daarom toch een groot aandeel van de broedplekken. Landelijk gezien is de populatie sinds 199 ongeveer verdubbeld.

7 Ontwikkeling Oeverzwaluwnesten in Zuid-Holland zuid Huiszwaluw Van de Huiszwaluw werden in nesten doorgeven in Zuid-Holland zuid. De verspreiding van de Huiszwaluwkolonies in 214 is in onderstaande figuur te zien. Daarbij dient opgemerkt te worden dat de ogenschijnlijke leegte op Voorne-Putten niet komt door de afwezigheid van Huiszwaluwen, maar dit komt doordat de vogeltellers op Voorne eens in de vijf jaar een complete Huiszwaluwtelling uitvoeren. In 214 is er niet geteld, 216 gaat dat weer gebeuren. Een vergelijking van kolonies die zowel in 214 als zijn geteld laat een afname van 2% zien. Kijken we naar de populatieveranderingen in de afgelopen 25 jaar dan wordt duidelijk dat de Huiszwaluwen in Zuid-Holland zuid vooral in de jaren 9 van de vorige eeuw flinke klappen hebben gekregen, waardoor er rond de eeuwwisseling nog maar ongeveer 6% over was van de populatie in vergelijking met 199 (toen rond de 3.3 nesten). Deze daling is sterker dan landelijk. Ook daar daalde de populatie in deze periode, echter slechts tot ongeveer 8% van de populatie van 199. Daarna zette een voorzichtig herstel in, landelijk sterker dan in Zuid-Holland zuid. Maar de verliezen die sinds 199 optraden zijn in ons district nog niet helemaal goed gemaakt (nu ongeveer 8% van de populatie van 199).

8 214 Verspreiding van de kolonies Huiszwaluw in geheel Zuid-Holland in 214 Jaarlijkse populatieverandering Huiszwaluw in Zuid-Holland zuid 25% 21% 15% 12% 14% 9% 1% 5% % 1% 5% 1% 3% -5% -5% -3% -8% -8% -7% -2% -3% -3% -1% -6% -2% -15% -11% -15% -19% -25%

9 Roek De roek blijft nog steeds een soort van Oost-Nederland. Toch is de Roek ook in Zuid-Holland zuid duidelijk toegenomen, tegen de landelijke trend in. Vooral de kolonie rond de Groene Kruisweg in Geervliet is belangrijk hierbij. In 214 werden hier 152 nesten geteld, de helft van het aantal in het gehele district (in 214: 33 nesten). Ook om deze kolonie heen zien de tellers steeds meer satellietkolonies opduiken. Ten opzichte van is de populatie wel met 6% afgenomen. De grootschalige vervolging die vaak in Oost-Nederland wordt gezien, valt hier gelukkig nog mee. 6 Index Roek in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index Roek Zuid-Holland zuid Landelijke index Roek Meeuwen en sterns Veruit de meeste kolonies van meeuwen en sterns in Zuid-Holland zuid worden geteld door professionals in opdracht van Rijkswaterstaat. De gegevens van 214 zijn daarvan nog niet binnen. De gegevens van, die bij het kolonieoverzicht vorig jaar nog ontbraken, zijn wel binnen. Hieronder een overzicht van de resultaten. Kokmeeuw Van de Kokmeeuw werden in in Zuid-Holland zuid in totaal 9.8 paren geteld, waarbij de grootste kolonies waren: Slijkplaat, Haringvliet met 3.61 nesten en Ooltgensplaat/Hellegatsplaten, Krammer-Volkerak met 2.73 nesten. Ook op de Scheelhoekeilanden, Haringvliet werden de 1. nesten overschreden (1.321). Met 9.8 paren tegen in kende de Kokmeeuwenpopulatie een afname van 7%. Kijken we naar de afgelopen 24 jaar dan zien we eerst een sterke afname in de jaren 9 van de vorige eeuw. Inmiddels lijkt de populatie in zowel ons district, als landelijk, sinds het nieuwe decennium redelijk stabiel. De aantallen zijn echter nog maar de helft van wat ze in 199 waren.

10 Index Kokmeeuw in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index Kokmeeuw Zuid-Holland zuid Landelijke index Kokmeeuw Zwartkopmeeuw De enorme opkomst van de Zwartkopmeeuw is bij veel mensen wel bekend. Ook in Zuid-Holland zuid is dit duidelijk terug te zien in de cijfers. Werden er in 199 nog maar 34 nesten geteld, in waren dit er precies 6 meer: 634. Dit aantal was vrijwel gelijk aan (628 nesten). Ook in de onderstaande grafiek met de trend is de massale opkomst van de Zwartkopmeeuw goed te zien. De enorme dip in komt overigens doordat de opkomende Nederlandse populatie zich dat jaar nabij Antwerpen vestigden. Inmiddels is de populatie in noordwest Europa dusdanig gegroeid dat ook de Vlaamse zwartkopmeeuwen éénzelfde toename vertonen als de Nederlandse. De kolonie op de Slijkplaat is één van de grootste van Nederland. In werden hier 495 nesten geteld, niet geheel toevallig ook samen met de grootste kolonie kokmeeuwen van Zuid-Holland zuid. Zwartkopmeeuwen broeden zonder uitzondering alleen in groten getale als er ook heel veel Kokmeeuwen zitten.

11 Index Zwartkopmeeuw in Zuid-Holland zuid en landelijk ( = 1) Index Zwartkopmeeuw Zuid-Holland zuid Landelijke index Verspreiding van Zwartkopmeeuwen in de Delta in

12 199 Stormmeeuw De Stormmeeuw kende in een toename van 31% ten opzichte van de aantallen van. Met in totaal 427 nesten is de Stormmeeuw best goed vertegenwoordigd in ons district. De kolonies van Stormmeeuwen zijn nooit echt groot, zoals we bij andere meeuwensoorten zien. Ook heeft de Stormmeeuw weinig op van broeden in natuurgebieden en kiest hij zijn nestplaatsen vooral op industrieterreinen en tegenwoordig ook steeds vaker op daken in steden. De grootste kolonies zaten in in het Zeehavengebied in Dordrecht (88 nesten), in de vierde petroleumhaven op Europoort, Oostvoorne (81 nesten) en de Maasvlakte (63 nesten). Helaas worden deze kolonies zelden volledig beschermd waardoor een goed broedresultaat lang niet overal gehaald wordt. Zo werden de nesten in de grootste kolonie van ons district behandeld met olie. Desondanks liep het aantal in deze kolonie in de Zeehaven in Dordrecht in 214 op tot 114 nesten. Gelukkig lukt het een beperkt deel nog wel om vliegvlugge jongen voort te brengen. Toch is dit een zorgelijke ontwikkeling wat misschien wel mee kan spelen in de afname sinds 199. De landelijke trend kent een zeer geleidelijke, maar gestage afname (nog maar 3% van de populatie in Nederland is aanwezig ten opzichte van 199). In Zuid- Holland zuid zijn de fluctuaties groter en lijkt er de laatste jaren sprake van een opleving. Laten we hopen dat de kolonies toch hier en daar rust krijgen om succesvol te broeden zodat de populatie weer kan toenemen, ook landelijk. 3 Index Stormmeeuw in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index Stormmeeuw Zuid-Holland zuid Landelijke index Stormeeuw Kleine mantelmeeuw Van de Kleine Mantelmeeuw komt de belangrijkste kolonie van Nederland in Zuid-Holland zuid tot broeden. In het Maasvlakte/Europoort gebied broeden in in totaal paar Kleine mantelmeeuwen, tegen in. Een aantal dat na een aanvankelijk sterke toename vanaf 199 nu sinds toch redelijk stabiel lijkt. Elders in het district broeden ook nog ongeveer 2. tot 3.5 paren, waarbij de kolonie op de Ventjagersplaten de grootste is (in nesten).

13 199 4 Index Kleine mantelmeeuw in Zuid-Holland zuid en landelijk ( = 1) Index Kleine mantelmeeuw Zuid-Holland zuid Landelijke index Kleine mantelmeeuw Zilvermeeuw In werden er in Zuid-Holland zuid nesten van de Zilvermeeuw doorgegeven. Dit betekent een afname van 7% in vergelijking met en doet de soort nog verder afnemen. Landelijk gaat de soort al jaren gestaag achteruit. Ook in Zuid-Holland zuid is de populatie Zilvermeeuwen, na een aanvankelijke toename, sinds aan het wegzakken. De grootste kolonie bevond zich in op de Maasvlakte met nesten. Een sterke afname werd genoteerd in een andere grote kolonie: die in de Dintelhaven, Oostvoorne. Slechts 915 nesten werden daar geteld, tegen tussen de 2.1 en 4.5 in de afgelopen tien jaren. 25 Index Zilvermeeuw in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index Zilvermeeuw Zuid-Holland zuid Landelijke index

14 199 Dwergstern De Dwergstern had in wederom een goed jaar achter de rug in Zuid-Holland zuid, zoals onderstaande index laat zien. Hierin staat ook de landelijk index ter vergelijk weergegeven, waarbij opvalt dat beide indexen redelijk goed overeenkomen. De landelijke index voor is nog niet bekend, maar hopelijk zet de positieve trend in Zuid-Holland zuid ook landelijk door. In kwamen er bijna 3 paren tot broeden in ons district waarbij een kolonie nabij Oostvoorne op de Tweede Maasvlakte met 168 nesten veruit de belangrijkste was. 35 Index Dwergstern in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index Dwergstern Zuid-Holland zuid Landelijke index Dwergstern Grote stern De Grote Stern is een pionier die niet op een districtsgrens let. Sterker nog, de populatie in de Delta en het Waddengebied wisselen veel uit, zelfs met de Belgische populatie. Vergelijking in het district Zuid-Holland zuid per jaar is daarom lastig. Toch hebben we al 1 jaar een redelijk constant aantal broeders. De Scheelhoekeilanden in het Haringvliet waren sinds jarenlang goed voor gemiddeld bijna 2. paren. In kwamen hier paren tot broeden. In 214 hebben de Grote Sterns de Scheelhoekeilanden echter links laten liggen en zijn ze massaal op het verder landinwaarts gelegen eiland de Slijkplaat in het Haringvliet gaan zitten (ongeveer 3. paar), waar de enige kolonie voor 214 in ons district gevestigd was. Visdief In werden er in Zuid-Holland zuid in totaal nesten van de Visdief geteld, een afname van 4% ten opzichte van. Veruit de grootste kolonie bevond zich op de Scheelhoekeilanden in het Haringvliet, namelijk 799 nesten. Op de Maasvlakte bij Oostvoorne en de Ventjagersplaten in het Haringvliet zitten nog twee grote kolonies met in respectievelijk 371 en 311 nesten. De vestiging van een nieuwe kolonie nabij de Krammersluizen, Bruinisse met direct 16 paar is opmerkelijk, hetzelfde geldt voor de nieuwe kolonie in de Sophiapolder met 3 paar.

15 199 De landelijke trend geeft een geringe afname aan sinds 199. In Zuid-Holland zuid fluctueert de trend wat meer, maar na een aanvankelijke toename eind jaren 9, is nu toch ook een afname zichtbaar. Wel zitten we in ons district nog boven de aantallen van 199, maar de bijna 4. paar die we in hadden zijn ver weg. 25 Index Visdief in Zuid-Holland zuid en landelijk (199 = 1) Index Visdief Zuid-Holland zuid Landelijke index Noordse stern De Noordse Stern kent zijn belangrijkste verspreidingsgebied rond de Wadden. Nagenoeg alle paartjes broeden daar. Toch komen er jaarlijks enkele tientallen paartjes in de Delta tot broeden. In Zuid-Holland zuid zijn het er de afgelopen 24 jaar tussen de 2 en 33. Met 33 kende het hoogste aantal broedende Noordse sterns voor dit district. Veruit de belangrijkste broedplaats zijn de slikken van Flakkee zuid, waar in 3 paartjes tot broeden kwamen. Tot slot Nogmaals wil ik alle tellers bedanken voor al jullie inspanningen de afgelopen jaren. Zonder jullie had ik bovenstaande ontwikkelingen niet kunnen schetsen! Uiteraard hoop ik dat jullie weer veel zin hebben in het nieuwe aankomende broedseizoen en weer met veel plezier op pad gaan om de bekende kolonies te tellen, en/of nieuwe te ontdekken. Ik wil jullie ook nog even op het volgende wijzen: sinds enige tijd staat er op de website van Sovon een handige tool: Daar valt te kijken of een bepaalde kolonie al geteld wordt, of dat de kolonie nog niet bekend is bij ons. Ook kan je zien of er nog kolonies bij jou in de buurt zijn die in het verleden wel geteld zijn, maar nu niet meer. Handig als je nog meer kolonies wilt tellen, of een nieuwe kolonie ontdekt! Uiteraard ben ik bij vragen altijd bereikbaar: Sander Terlouw: Lsb.zuidhollandzuid@sovon.nl.