Fysiotherapie Hoofd- hals oncologie de functionele gevolgen. Gerben van Hinte Fysiotherapeut, MSc. Docent Master opleiding oncologie fysiotherapie

Transcriptie

1 Fysiotherapie Hoofd- hals oncologie de functionele gevolgen. Gerben van Hinte Fysiotherapeut, MSc. Docent Master opleiding oncologie fysiotherapie

2 De medische behandeling Het hoofddoel van de behandeling van hoofd- halskanker is het maximaliseren van de overleving van de patiënt en voorkomen dat de kanker terugkomt in het behandelde gebied. Daarnaast is het belangrijk om de functie en de kwaliteit van leven te behouden

3

4 Voor, tijdens en na de behandeling Multidisciplinaire revalidatie in AvL / UMCU, Radboudumc

5 Indicaties voor fysiotherapie HHO: Nek- schouderfunctie na halsklierdissectie /grote OK. Ademhalingsoefeningen ter preventie pulmonale complicaties Mobilisatie / loopscholing (reconstructies) valgevaar/ kwetsbare ouderen Verminderde conditie Oedeem, Trismus, littekenbehandeling, n. facialis

6 Schouder en nekfunctie: tumorexcisie halsklierdissectie? SCM? Alternatief voor HKD

7 m. trapezius n. accessorius Nervus accessorius

8 Fysiotherapie na een halsklierdissectie Opofferen of uitval n. accessorius Uitval m. trapezius Elevatie schouder Retractie, detractie en laterorotatie scapula Opofferen m. sternocleidomastoideus Rotatie, flexie en lateroflexie CWK Opofferen lymfklieren + v. jugularis Oedeem Sensibiliteit

9 Hoe ziet dat er uit in de kliniek?

10 Schouderpijn en verlies van functie Radicale halsklierdissectie Gemodificeerde halsklierdissectie Selectieve halsklierdissectie 50 en 100 procent 31 en 60 procent 29 en 39 procent Na een halsklierdissectie heeft 77 procent van de patiënten moeite om weer te starten met activiteiten in de hobby- en werksfeer

11 Schouderklachten Scapula alata Laagstand schouder Protractie schouder Compensatie m. pectoralis major Atrofie m. trapezius

12 Behandeldoelstelling: Schouder: Is er herstel te verwachten? Zenuwherstel? Preventie secundaire schouderklachten. Surmenage. Impingement Entrapment Verhoogd risico op schoudermorbiditeit? scapula alata, grotere bewegingsbeperking dan op grond van de ingreep mag worden verwacht, pijn bij exorotatie, weinig ziekte-inzicht)

13 Fysiotherapie in thuissituatie Klinisch 1 postoperatief consult FT Behoud en verbeteren van mobiliteit en functie van nek en schouder Voorkomen van secundaire schouderpijn. Overdracht eerste lijn of poliklinische revalidatie: - verwijzing - oefenboekje - informatie protocol voor fysiotherapeut

14 Informatie en advies De arm ondersteunen bij lang zitten en bij lang lopen. Vermijden van langdurig bovenhands werken. Vermijden van zwaar tillen, last dicht tegen het lichaam aanhouden. Bij veel pijnklachten van de arm kan een sling worden gedragen bij (langdurig) lopen en staan. Zoveel mogelijk rechtop zitten/lopen.

15 Een oefenprogramma is altijd op maat!

16 Progressieve weerstandstraining

17 De cervicale wervelkolom: de nek. Houding, coördinatie Mobiliteit/functie

18 Flexie: 40 Extensie: 30

19 Lateroflexie Pre-OK Links: 20 Rechts: 20

20 Rotatie Pre-OK Links: 60 Rechts: 20

21 TLE

22 Fibulareconstructie Beleid is 1 week postoperatief: spalk onbelast; daarna belasten ogv de pijn. Looptraining, krachttraining Spitvoetpreventie Enkel stabiliteit

23 Pectoralis major lap reconstructie Cosmetisch: bobbel in de nek, deuk in de borstkas Schouderfunctie en stabiliteit

24 Ademhalingsoefeningen

25 Oedeemtherapie -Lymfe oedeem massage -Lymfetaping -Oefentherapie -Compressietherapie

26 Lymfetaping

27 Oedeem massage en lymfetaping

28 Littekenbehandeling Normale littekens Litteken is niet verdikt, heeft geen (fel) rode kleur, maar kan wel jeuken en/of pijnlijk zijn en/of trekken aan de huid. Hypertrofische littekens Litteken is dik, stug fel met vaak een felrode kleur, komt boven het huidniveau uit en veroorzaakt jeuk en pijn. Beperkt zich tot de oorspronkelijke wondrand. Keloïde littekens Litteken dat buiten de oorspronkelijke wondrand groeit. Kan felrood tot paars kleuren.

29 Littekenbehandeling Siliconenpleisters of gel B.v. Scarban Light voor de vlakke huid Scarban Elastic voor huidplooien, keloïde littekens Littekenmassage

30 Orofaciale fysiotherapie : TMD Temperomandibulaire klachten. Pijn: Pijn in het oor Hoofdpijn Gewrichtspijn Tandpijn Pijn, stijfheid en vermoeid gevoel TMG Bewegingsproblematiek: Slotverschijnselen afwijkend bewegingsverloop Gewrichtgeluiden Klik, knappen, crepitaties -

31 Orofaciale fysiotherapie: trismus Trismus (kaakklem, mondklem, kinnebakskramp) Beperkte opening van de mond

32 Antwoord: Normaal: 35 mm Beperkt: mm Zeer beperkt: 25 mm Edentaat + 10 mm

33 Trismus Prevalentie: 40% na mondholte- en oropharinxcarcinoom Risicofactoren: Radiotherapie Beperkte MMO pre-operatief Tumorlocatie (meer naar dorsaal)

34 Gevolgen van een beperkte mondopening Eten, kauwen en slikken Spreken Zingen Kussen, emoties Mondzorg QoL

35 Orofaciale fysiotherapie: mimetherapie Aangezichtsverlamming n. facialis (VII). Is er herstel te verwachten? Verlamming op basis van neurontmesis of axontmesis, neuropraxie

36 Orofaciale fysiotherapie Kauwfunctie

37 Behandelingsmogelijkheden trismus Oefentherapie Intra-oraal rekken Oefentherapie Rubber stoppen Tongspatels Therabite

38 Casus hr. B 22 jarige man, chauffeur Wangcarcinoom re Excisie ca, parotidectomie, HKD re Reconstructie dmv m.rectus abdominus Reconstructie n. facialis MMO post-ok 29 mm Radiotherapie Xerostomie

39 3 maanden postoperatief

40 Behandeling Mimetherapie aangezichtsverlamming Therabite mondopeningsbeperking Oefentherapie cervicale wervelkolom, coordinatief schouder

41 Resultaat na 1 jaar MMO van 29 naar 44 mm Functie mimische musculatuur van 39 naar 90 (Sunnybrookschaal) Geringe rotatiebeperking CWK links 44 mm

42

43 Multidisciplinair Para(medisch) en verpleegkundig. Herkenning van problematiek binnen het werkgebied van collega s Denk aan de Fysio bij problemen op het gebied van: - Nek/schouderfunctie - Mobilisatie, valgevaar, beoordelen natraject? - Ademhalingsoefeningen preventie pneumonie - Trismus, langdurig oedeem, facialis uitval

44 Dank voor uw aandacht! Vragen?