Protocol Zorgvuldig handelen bij conflicten. de Wijnberg Onderwijsexpertise SO-VSO

Transcriptie

1 Protocol Zorgvuldig handelen bij conflicten de Wijnberg Onderwijsexpertise SO-VSO Versie september

2 Doel: Een eenduidige lijn waarop wij handelen in conflictsituaties. Informatieverstrekking voor onderwijs - zorg en ouders/ verzorgers. We gaan er vanuit dat: Onze leerlingen een geïntegreerd onderwijs- zorg aanbod krijgen, waarbij Eén kind- een gezineen plan voorop staat (we kijken door een specialistische bril). Onze leerlingen hebben behoefte aan rust, regelmaat, duidelijkheid, structuur en betrouwbare volwassenen in de school. Onze leerlingen, met hun specifieke behoeften, moeten leren om zich van hun mogelijkheden en talenten bewust te worden. Tijdens deze leerweg kunnen er conflicten ontstaan. Op momenten dat conflicten ontstaan zal er door de volwassene gehandeld moeten worden, met name verbaal, maar indien nodig, ook fysiek. De volwassene indien nodig onze leerlingen moet beschermen tegen externaliserend gedrag van een andere leerling. Bij fysiek ingrijpen, de relatie met de leerling en/of de ouders zo min mogelijk onder druk komt te staan. Geen enkele leerling is hetzelfde. Hierdoor is het bijzonder moeilijk om een volstrekt eenduidig pakket van handelingen voor alle leerlingen te omschrijven. Bij onze manier van handelen (integraal onderwijs zorg) hanteren we de niveaus van agressie vanuit de PAC methode: Preventief, Actief, Curatief. De situatie van het moment bepaalt de keuze en de inhoud van de interventie. 2

3 Niveaus van agressie Niveau -1 SUBASSERTIEF Subassertief gedrag is gedrag waarbij de eigen rechten geschonden kunnen worden, terwijl andermans rechten en plichten gerespecteerd worden of blijven. De persoon is in staat om zijn relaties in stand te houden, maar niet in staat om zijn doelen te bereiken Schouders hangen naar voren Hoofd omlaag Maakt geen/weinig oogcontact Houdt afstand Verdraagt geen aandacht In zich zelf gekeerd Spreekt in negatieve vorm Geeft niet aan wat hij/ zij wil Stelt geen vragen Spreekt onduidelijk en zacht Observeren Analyseren Volgen Gevoel geven er te mogen zijn Regelmatig contact maken Verduidelijken van gevoelens en gedachten Niveau 0 ASSERTIEF Assertief gedrag is het opkomen voor jezelf op een manier dat eigen en andermans rechten en plichten worden gerespecteerd. Staat recht op Maakt oogcontact Houdt gepaste afstand Heeft aandacht voor de ander Gedraagt zich zelfverzekerd Komt adequaat voor zich zelf op Stelt duidelijke vragen Kan zich goed verwoorden Geeft duidelijk aan wat hij wil Spreekt duidelijk, is goed verstaanbaar Spreekt positief over zichzelf Stimuleren van gedrag Als voorbeeld gebruiken Compliment geven 3

4 Niveau 1 OVER-ASSERTIEF Over- assertief gedrag is gedrag waarbij de eigen rechten nadrukkelijk onder de aandacht worden gebracht, terwijl andermans rechten en plichten in mindere mate gerespecteerd worden. De relatie met anderen kan op langere termijn verstoord worden. Bij dit niveau start de agressieopbouw. Loopt overdreven rechtop Komt dichtbij Heeft minder aandacht voor de ander Doet dingen zonder te vragen Voert opdracht niet uit Luistert niet Zoekt dringend oogcontact Vraagt nadrukkelijk om aandacht Spreekt op harde toon Geeft overduidelijk aan wat hij/ zij wil Negeren Vertalen van gedrag Buigtechnieken (o.a. afleiden) Spiegelen Kaderen Grens geven en alternatief bieden Samen naar een oplossing zoeken Actief luisteren informeren Niveau 2 AGITATIE Agitatie is gedrag dat gekarakteriseerd wordt door een zekere mate van opgewondenheid, prikkelbaarheid en spanning met snel wisselende niveaus van psychomotorische activiteit. Rood aanlopen van gezicht of rode vlekken Trillen Gebalde vuisten Grote ogen opzetten Fysiek onrustig (niet stil kunnen zitten) Stelt eisen Huilen Splitten Op herhaaldelijk verzoek niet luisteren Kan gedachtegang niet stoppen Hyper alert Praat luid en/ of snel Schreeuwen Vloeken Van de hak op de tak Verbaal duidelijke grens stellen Confronteren Waarschuwen, schetsen van consequentie en alternatief bieden Geef ruimte (bijv. voor een boze reactie) Rustig en actief luisteren 4

5 Niveau 3 DREIGEND, VERNEDEREND FYSIEK EN/OF VERBAAL AGRESSIEF Bij dit gedrag is sprake van verbale uitingen, gericht en vijandig van aard, bedoeld om de ander in zijn persoon psychisch te raken. Het wordt door de ander als onplezierig en niet gewenst ervaren, roept spanning op en maakt emoties los. De ander wordt op dit niveau niet direct aangevallen of geraakt. Lichamelijk intimidatie (zich groot opblazen) Gebalde vuisten, aangespannen spieren Rood aanlopen van het hoofd De ander doordringend blijven aankijken Gaat over grenzen bij de ander Duwtjes geven Aan kleding trekken van een ander Niet gericht gooien met voorwerpen Meubels omgooien Deuren en ramen hard dicht doen Niet gericht spugen Manipuleren Kleineren Discrimineren Negeren in de zin van diskwalificeren Bedreigen (direct op de ander gerichte uitingen) Vloeken en schelden Maken van sarcastische opmerkingen Misbruik maken van privacy gevoelige info Uitdagen tot gevecht Verscherpt toezicht/hulp halen Anderen in veiligheid brengen Duidelijke verbale en fysieke grens stellen Confronteren Keuze geven tussen stoppen (alternatief beiden) of consequentie Time-out geven: - naar de kamer - naar buiten - naar huis sturen Moment van fysiek ingrijpen bepalen Bij outreachend werk: ruimte verlaten Niveau 4 GERICHT FYSIEK GEWELDDADIG AGRESSIEF GEDRAG Bij dit gedrag gaat het om fysieke vijandige handelingen die direct tegen de omgeving zijn gericht. Er is sprake van vernieling van spullen of gericht gedrag op het lichaam van de ander, waarbij lichamelijke schade kan ontstaan. Lichamelijk intimidatie (zich opblazen) Gebalde vuisten, aangespannen spieren Rood aanlopen van het hoofd Vechten Gericht spugen Gericht gooien en vernielen van spullen Stuk trekken van kleding Slaan en/ of schoppen De ander stevig vastpakken Aan haren trekken Krabben, krassen, bijten, etc. Steken met een voorwerp Wurgen Brand stichten Verhoogd toezicht/hulp halen Anderen in veiligheid brengen Fysiek ingrijpen of politie te bellen Duidelijke verbale en fysieke grens stellen Confronteren Keuze geven tussen stoppen (alternatief bieden) of overnemen Fysiek overnemen Bij outreachend werk: ruimte verlaten 5

6 Dit protocol biedt een aantal richtlijnen waaraan onze handelingen moeten voldoen: Conflicten dienen professioneel, vanuit een emotioneel neutrale houding, te worden aangegaan. Als je als medewerker zelf kwaad/emotioneel betrokken bent, wees dan erg voorzichtig met het aangaan van conflicten. Trek je terug wanneer je te emotioneel wordt. Grijp in of neem het over als je ziet dat dit een collega overkomt. Probeer zoveel mogelijk te voorkomen dat je met leerlingen in een machtsstrijd terecht komt. Kap dit af en geef duidelijke kaders aan waaraan de leerling zich te houden heeft. Benadruk het belang van een correcte houding van de leerlingen ten opzichte van jezelf, de collega s en de medeleerlingen. Bespreek het gevolg van onder andere kleinerende bijnamen, schelden en handtastelijkheden. Gebruik een fysieke aanpak alleen bij uiterste noodzaak vanuit de conflictinterventies van de PAC methode. Meld een dergelijk conflict altijd bij de behandelgroep en daar waar leerlingen extern zijn bij een medewerker Kwaliteitsteam Services. Conflicten op niveau 3 en 4 worden altijd vastgelegd door middel van het incidentmeldingsformulier. Bij meerdere gelijksoortige conflicten van een leerling op een dag of per week kun je de meldingen samenvoegen op één formulier. Dit formulier wordt gebruikt ter evaluatie van jouw handelen, ter informatie van de ouders/ verzorgers en ter bespreking met de leerling, de rapportageverantwoordelijke en de behandelcoördinator. De locatieleider ontvangt ter informatie het incidentmeldingsformulier en kan op verzoek betrokken worden bij het proces. Na een conflict waarbij fysiek is ingegrepen, dient altijd contact opgenomen te worden met ouders/ verzorgers en de collega s van de behandelgroep (wanneer er sprake is van een behandelgroep). Indien mogelijk vóórdat de leerling thuis of in de groep is. Vertel wat er gebeurd is, waarom je zo hebt gehandeld en wat er verder gaat gebeuren: welke afspraak en/of sanctie. Als je de zaak nog niet besproken hebt, geef je aan dat dit alsnog gebeurt en dat je hierover opnieuw zult berichten. Indien een leerling regelmatig bij een conflict betrokken is, worden er afspraken gemaakt met alle betrokkenen (leerling, ouders, school, behandeling) over de manier en de frequentie hoe iedereen op de hoogte gehouden wordt en welke stappen er nodig zijn passend binnen het Ontwikkelingsprofiel van de leerling. Indien leerlingen bewust medewerkers pijn doen (bijvoorbeeld: schoppen, slaan, gericht gooien met materialen) dan volgt er altijd een gesprek met ouders, leraar en leerling. Daarnaast wordt gevraagd of de behandelcoördinator of iemand anders vanuit de zorg aansluit bij het gesprek. De leraar bekijkt samen met de gedragswetenschapper (onderwijs zorg) of er verdere maatregelen moeten worden genomen. Incidentmeldingsformulier: Altijd invullen bij conflicten op niveau 3 en 4 (niveaus van agressie PAC methode), Bij meerdere gelijksoortige conflicten op een dag of per week meldingen combineren op een formulier. Leerling aanmelden om te bespreken in CCL of een vervroegd evaluatieoverleg (EO) plannen (onderwijs zorg). Meld conflict bij locatieleider of aanspreekpersoon van die dag (dit kan ook door het incidentmeldingsformulier ter informatie te delen). Breng behandelcoördinator op de hoogte. Breng ouders/ verzorgers telefonisch op de hoogte, nodig hen uit om de gang van zaken rondom het conflict te bespreken en het incidentmeldingsformulier te ondertekenen. Plaats het formulier in Care4 onder module verslagen en stuur het incidentmeldingsformulier naar de locatieleider. 6