Mindfulness als interventie voor transdiagnostische processen bij psychopathologie. Mira Cladder-Micus Sevket Hepark

Transcriptie

1 Mindfulness als interventie voor transdiagnostische processen bij psychopathologie Mira Cladder-Micus Sevket Hepark

2 Disclosure belangen spreker Sevket Hepark & Mira Cladder-Micus 14 juni 2018 (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Bedrijfsnamen

3 Opdracht Opdracht ter voorbereiding: Doe in de weken voor de workshop in een stressvol moment een ademruimte. Deze vind je op: www. radboudcentrumvoormindfulness.nl/geluidsbestanden Noteer je ervaringen. Wie heeft ervaring met Mindfulness/ MBCT? Als therapeut? Zelf deelgenomen?

4 Mindfulness

5 Vandaag Wat is Mindfulness? Oefening Werkingsmechanismen Vragen

6 Mindfulness Aandacht Bewust In het moment Niet-oordelend Kabat-Zinn, 1992

7 Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) 8 sessies van 2,5uur 8-12 deelnemers Dagelijks huiswerk stiltedag

8 Waar bestaat MBCT uit? Formele aandachtsoefeningen lichaamscan zitmeditatie bewegen met aandacht/ Yoga Informele aandachtsoefeningen drie minuten adempauze dagelijkse dingen met aandacht doen Cognitief gedragstherapeutische vaardigheden balans in activiteiten gedachten zijn geen feiten terugval preventie

9 Wat leren deelnemers? Stilstaan Concentratie Acceptatie zonder oordeel Samenhang tussen lichamelijke sensaties, emoties en gedachten Opmerken van automatische gedragspatronen Veranderen van automatische gedragspatronen Toelaten van negatieve gevoelens Loslaten van automatische reacties Zelfzorg (Zelf) compassie

10 Radboudumc Centrum voor Mindfulness Mindfulness trainingen voor Patiënten met psychische klachten (depressie, ADHD) Patiënten met chronische, somatische aandoeningen (kanker, darm aandoeningen etc.) Medisch studenten, AIOS, medisch specialisten Wetenschappelijk onderzoek (Kosten-) effectiviteit Werkingsmechanismen Post-academische opleiding tot mindfulnesstrainer

11 MBCT for psychiatric disorders N= deelnemers (patienten), 142 gerandomiseerde studies Effect van MBCT op psychiatrische klachten

12 MBCT for psychiatric disorders

13 MBCT for psychiatric disorders MBCT effectief voor verschillende psychiatrische stoornissen Vergelijkbaar effect met andere evidence-based treatments Groter effect dan controle condities (geen therapie) Zowel na de MBCT als op de lange termijn Duidelijkste effecten voor depressie, pijn, roken en verslaving Angst: groter effect dan controle conditities (geen therapie)

14 MBCT voor recidiverende depressie 1.00 MBCT: 37% 0.5 TAU: 66% Teasdale et al., J Clin Cons Psychol 2000

15 Oefening!

16 3 min ademruimte

17 Mindful Brain, D. Siegel

18 Regulatie van aandacht tijdens meditatie Malinowsky, Front Neurosci 2013

19 Hoe werkt MBCT? Impulsiviteit/emotionele reactiviteit Zelfcompassie & acceptatie Cognitieve reactiviteit Repetetive negative thinking (rumineren/piekeren) steun, lotgenotencontact, hoop Executieve functies Meta awareness

20 Rumineren Piekeren Voorspeld ontstaan van depressie en duur van de klachten (Nolen-Hoeksema, 2008) Wie heeft patienten die veel rumineren in behandeling (gehad)?

21 Rumineren Koster et al. (2010)

22 Rumineren attentional control + awareness (thoughts, sensations) = shift attention = rumination

23 Rumineren Koster et al. (2010)

24 Rumineren Gu et al., Clin Psychol Rev 2015

25 Cognitieve reactiviteit De mate waarin een lichte daling in de stemming negatieve attitudes uitlokt Niet je dag hebben Ik kan helemaal niks Kwetsbaarheidsfactor voor depressie Voorspeld het ontstaan (Kruijt et al, 2013) en terugval van een depressie (Teasdale, 1998)

26 Cognitieve reactiviteit Waarnemen van de verandering in stemming & negatieve gedachten Zonder oordeel ervaren Zelfcompassie Veranderingen van moment to moment

27 Cognitieve reactiviteit Cognitieve reactiviteit correleert met mindfulness vaardigheden (Raes et al., 2009) Lagere cognitieve reactiviteit na MBCT voorspeld lagere kans op terugval (Michalak et al., 2011) MBCT beïnvloedt cognitieve reactiviteit bij mensen in armoede met depressieve en angstklachten (vd Gucht et al., 2015) en depressieve patiënten in remissie (Cladder-Micus et al., 2017) Cladder-Micus et al.,2017

28 Neuroticisme Big Five model (Costa and McCrae, 1992) Neuroticisme (=emotionele instabiliteit) Beinvloedt het ontstaan en onderhouden van depressie, angst, middelenafhankelijkheid (Kotov et al., 2010) Wat is duurder? Een depressie of erg neurotisch zijn (25% hoogste scores)? neurotisch zijn kost 2.5x meer! (Cuijpers et al., 2010) Bewust handelen/acceptatie= emotie regulatie strategie Beinvloedt MBCT neurocitisme?

29 Neuroticisme Depressieve patienten in remissie (n=138)

30 Neuroticisme 180 n.s. Pre FU * p <.001; d =.54 * p <.01; d =.35 n.s. 150 Above average n.s Neuroticism Extraversion Conscientiousness Agreeableness Openness 30 Spinhoven et al., 2017

31 Neuroticisme 0 MBCT 3 15 months Δ FFMQ Δ neurocitisme Multiple regression analysis Residualized change scores Verandering in mindfulness vaardigheden voorspeld veranderingen in neurocitisme

32 Executieve functies Vraag 1 Wat zijn de executieve functies? Vraag 2 Bij welke psychiatrische stoornissen is er sprake van beperkingen in executief functioneren?

33 Executieve functies wqgwno&feature=youtu.be ASS bij Volwassenen

34

35 Beperkingen in executieve functies vlgs Brown (zelfregulatievaardigheden) 1. Activatie: Prioriteren, organiseren en uitvoeren van werk 2. Aandacht: Aandacht en concentratie op taken behouden 3. Inspanning: Alertheid reguleren, inspanning volhouden en snelheid aanpassen 4. Emotie/affect: Omgaan met frustraties en emoties hanteren 5. Geheugen: Gebruik van het werkgeheugen en de toegankelijkheid tot herinneringen 6. Actie: Het monitoren en zelf reguleren van actie

36 (Tang, Hölzel, & Posner, Nat Rev Neurosci. 2015;

37 (Tang, Hölzel, & Posner, Nat Rev Neurosci. 2015;

38

39 MBCT N=26 WL N=24

40 Between group differences ET a Corrected for baseline values

41 Conclusies Executieve Functies Executieve functie beperkingen komen in meerdere psychiatrische stoornissen voor EF beperkingen veroorzaken duidelijke beperkingen en het dagelijks functioneren en bepaalt ook de behoefte aan externe begeleiding Mindfulness vaardigheden kunnen bijdragen aan het verbeteren van executieve functies (o.a responsinhibitie, emotieregulatie)

42 Take Home Message MBCT is effectief voor depressie (huidige depressie & terugval), pijn, verslavingen, AD(H)D, angst MBCT lijkt transdiagnostische processen te beinvloeden: Rumineren Cognitieve reactiviteit Neuroticisme Executief functioneren ( maar methodologisch kunnen de studies nog beter worden!)

43 Bedankt voor de aandacht! Vragen?

44 Follow #ICM2018