FoodSteps Navorming T2DM Anti-hyperglycemic Therapy: General Recommendations Gezonde leefstijl: voeding en beweging

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "FoodSteps Navorming 21-02-2013. T2DM Anti-hyperglycemic Therapy: General Recommendations Gezonde leefstijl: voeding en beweging"

Transcriptie

1 FoodSteps Navorming -- Insuline-therapie Insuline-therapie in type diabetes C. Mathieu Endocrinologie, UZ Leuven C. Mathieu Endocrinologie, UZ Leuven Thuis heb ik nog een ansichtkaart Waarop een kerk een kar met paard Een slagerij J. van der Ven Een kroeg, een juffrouw op de fiets Het zegt u hoogstwaarschijnlijk niets Maar het is waar ik geboren ben Dit dorp, ik weet nog hoe het was De boerenkind'ren in de klas Een kar die ratelt op de keien Het raadhuis met een pomp ervoor Een zandweg tussen koren door Het vee, de boerderijen En langs het tuinpad van m'n vader Zag ik de hoge bomen staan Ik was een kind en wist niet beter Dan dat 't nooit voorbij zou gaan Basic Steps in the Management of Type Diabetes Insuline starten voor huisartsen, C. Mathieu TDM Anti-hyperglycemic Therapy: General Recommendations Gezonde leefstijl: voeding en beweging SU Glinide DPP- inhibitoren GLP-R agonisten Insuline Metformine TZD Inzucchi et al. Diabetes Care, Diabetologia. LMN Zuid-West-Vlaanderen

2 FoodSteps Navorming -- Beta-cell function (%, HOMA) Subjects (%) Type diabetes is a complex disease Insulin resistance Waarom is er in type diabetes insuline nodig? Er is toch hyperinsulinisme? Unhealthy lifestyle and environmental factors + Healthy beta-cell Metabolic syndrome Increased risk of cardiovascular disease Type diabetes is a complex disease Type diabetes is a complex disease Unhealthy lifestyle and environmental factors + Genes Environment Inflammation FFA Glucose Unhealthy lifestyle and environmental factors + Insulin resistance Metabolic syndrome Increased risk of cardiovascular disease Hyperglycemia Failing beta-cell Hyperglycemia Type diabetes Type diabetes UKPDS HOMA-B: beta-cell function progressively declines Until we can stop the deterioration Diabetes diagnosis of functional betacell mass, most 8 type diabetic patients will eventually need insulin to maintain glucose control Extrapolation of beta-cell function prior to diagnosis 8 8 Years from diagnosis Clinical inertia: Failure to advance therapy when required Percentage of subjects advancing when HbA C > 8% 8 At insulin initiation, the average patient had: years with HbA C > 8% years with HbA C > %.% Diet.%.% 8.% Sulphonylurea Metformin Combination UKPDS. Diabetes 99; :9 8 Brown et al. Diabetes Care ;: LMN Zuid-West-Vlaanderen

3 Mean HbA c % FoodSteps Navorming -- Poor HbA c levels reflected in clinical practice Mean HbA c by country 8 Before intensification After intensification 9, 9, 8, 8, 9,9 8, UK & Ireland 8.8% Belgium.9% Finland 8.% Sweden.% Germany.% France 8.% Denmark 8.% Italy.88% OHD OHD Insulin Spain.% Calvert et al. Br J Gen Pract ;: Coninck et al. J Diabetes ;:8 9 TDM Anti-hyperglycemic Therapy: General Recommendations TDM Anti-hyperglycemic Therapy: General Recommendations Biggest hurdle? Biggest hurdle? Inzucchi et al. Diabetes Care, Diabetologia. Inzucchi et al. Diabetes Care, Diabetologia. Physician barriers to initiating insulin Patient barriers Time constraints Perceived patient incompetence Reliance on lifestyle changes Insufficient infrastructure Attitudes among patients willing or unwilling to accept insulin therapy Perceptions of insulin therapy among treatmentnaïve/experienced patients Desire to avoid unpleasant confrontation Concerns about outcomes and hypoglycaemia Potential for weight gain Can never stop insulin Patient s care not good enough Willing Unwilling Seen as sick Insulin experienced Insulin naïve Lack of confidence in insulin clinical data Impact on patient QoL and employment Fear of seeming incompetent to colleagues Not confident with therapy Problematic hypoglycaemia Anticipated pain (injecting) Weight gain Injection fear Lack of fairness Unsure when to initiate insulin Unsure when and how to intensify therapy Believe barriers reside mainly with patients Life will be restricted My diabetes will be more serious Insulin causes problems like blindness Less flexibility Diabetes worse % % % % % % % % 8%. Polonsky et al. Diabetes Care ;8: ;. Snoek et al. Health Qual Life Outcomes ;:9 Kunt and Snoek. Int J Clin Pract 9;(Suppl. ): LMN Zuid-West-Vlaanderen

4 FoodSteps Navorming -- Severe hypoglycaemic events Change in weight from baseline (kg) Severe hypoglycaemic events Severe hypoglycaemic events Change in weight (kg) Increased incidence of severe hypoglycaemia with intensive therapy in ACCORD, ADVANCE and VADT ACCORD ADVANCE Per patients per year.... Per patients per year Per patients per year VADT. Weight gain by treatment in UKPDS... Insulin Conventional Chlorpropamide Glibenclamide Metformin Weight gain by treatment Standard Intensive p<. Standard Intensive p<. Standard Intensive p<. -. Years from randomization. ACCORD Study Group. N Engl J Med 8;8: 9;. ADVANCE Collaborative Group. N Engl J Med 8;8: ;. Duckworth et al. N Engl J Med 9;:9 9 UKPDS Group (). Lancet 998; :8 8. Weight change in treat-to-target trials.... Riddle * p <. Hermansen weeks * p =. Detemir pm Detemir twice daily NPH pm NPH twice daily Glargine pm Philis-Tsimikas weeks weeks Outcome Reduction with an Initial Glargine INtervention NEJM June Summary of Findings Compared to standard glycemic care of people with early diabetes, IGT &/or IFG using once daily basal insulin glargine to target a FPG < 9 mg/dl (. mmol/l) for a median of. years... Maintains near-normal glycemic control Has a neutral effect on CV outcomes & on cancers Slows progression of dysglycemia Modestly increases hypoglycemia Modestly increases weight Hypoglycemia & Weight ( - years) Glargine (N=) Standard (N=) % /py % /py Any Non-severe or more episodes <. Severe or more episodes.. <. Weight Change Since Randomized Glargine Standard P. kg (. lbs) -. kg ( lb) <. P LMN Zuid-West-Vlaanderen

5 FoodSteps Navorming -- % patients with diabetes reaching targets Higher proportion of patients intensified by specialists (9) vs PCPs (9) Methods of overcoming clinical inertia p=.9 Adherence to medications Developing quality measures Education (CME) p=ns p=ns p<. Effective use of information system Motivating and supporting patients on selfmanagement PCP, primary care physician Shah et al. Diabetes Care ;8: Guidelines Zafar et al. Primary Care Diabetes ;: Personal feedback to HCP Recommendations Patient-adjusted dosing algorithm vs physician standard of care: -week RCT Insulin detemir was started once daily as add-on therapy to any other glucose-lowering regimens or as a replacement for prestudy basal insulin Insulin dose adjustments* algorithm sites: patients to adjust dose every days based on mean FPG values, n=8 FPG (mg/dl) Basal dose adjustment <8 Reduce detemir dose by U 8 No change > Increase detemir dose by U Summary There are many issues contributing to inertia, and consequently many potential solutions Inertia surrounding insulin initiation and intensification is apparent from clinical trials and real-life practice Improving education of physicians and patients may address current barriers Standard-of-care sites: physician to adjust dose based on standard of care, n=8 * Insulin detemir dose titration was not enforced in either group Meneghini et al. Diabetes Obes Metab ;9:9 Kunt, Snoek. Int J Clin Pract 9;(Suppl. ): Proportion of patients reaching HbA c targets is low 8 Praktisch insuline starten C. Mathieu Total cholesterol < mg/dl LDL cholesterol < mg/dl Blood pressure </8 mmhg HbAc <% Grant et al. Diabetes Care ;8: LDL, low-density lipoprotein LMN Zuid-West-Vlaanderen

6 FoodSteps Navorming -- Serum insulin Insulin (mu/l) Praktisch De challenge van subcutane toediening van insuline Welke insuline? Wanneer? Wie titreert? Hoe titreren? Normal free insulin levels (Mean) Meals 9 8 Time of day Breakfast Adapted from Polonsky et al. 988 Lunch Dinner Bedtime Wat doet de beta-cel? Insuline kristallen Molecular Size Determines the Rate of Subcutaneous Absorption Molecular size Subcutaneous tissue kda kda kda (mu/l) Effect subcutaan regular insulin (pmol/l) Actrapid, Humuline Regular, Insuman Rapid Human Actrapid (. U/kg) Insulin Zn + Zn + Absorption Zn + Capillary membrane Slow Absorption Rapid Absorption Werkingsduur: minuten-uren Time (minutes) Heinemann L et al. Diabetes Med 99;:8 LMN Zuid-West-Vlaanderen

7 FoodSteps Navorming -- GIR (mg/kg/min) GIR (mg/kg/min) GIR (mg/kg/min) Probleem subcutaan regular insulin Om basaal profiel te dekken: Molecular Size Determines the Rate of Subcutaneous Absorption Te kortwerkend Piekwerking Om maaltijden te dekken: Molecular size Insulin > kda High molecular weight forms Subcutaneous tissue kda Zn + Zn + kda kda Zn + Te trage start Te lange duur Absorption Capillary membrane Slow Absorption Rapid Absorption Humand insuline trager maken: Fysisch: eiwit (of Zn) toevoegen Humand insuline trager maken: Fysisch: eiwit (of Zn) toevoegen NPH insuline: protamine Humuline NPH, Insulatard, Insuman Retard NPH insuline: protamine Humuline NPH, Insulatard, Insuman Retard Humand insuline trager maken: GIR profiles following four identical NPH insulin injections Noodzaak tot mengen Subject no: Subject no: Subject no: Subject no: Subject no: Subject no: Clamp Clamp Clamp Clamp Dose at each injection: NPH Insulin. U/kg, thigh NPH insuline: protamine Humuline NPH, Insulatard, Insuman Retard Subject no: Subject no: Subject no: Elapsed time (hours) Elapsed time (hours) Elapsed time (hours) T. Heise et al. Diabetes ; :- NN- LMN Zuid-West-Vlaanderen

8 FoodSteps Navorming -- Plasma Insulin Levels Probleem fysisch vertraagde insuline Om basaal profiel te dekken: Te kortwerkend Piekwerking Variabiliteit +++ Insuline analogen: gewenste eigenschappen Basale insuline analogen : Trage en stabiele absorptie Lange werkingsduur Weinig fluctuatie in actieprofiel van dag tot dag Oplossing vertraging insuline Lantus Insulin Glargine Mechanism of Action The mechanics of sustained release Injection of an acidic solution (ph.) Microprecipitation of insulin glargine in subcutaneous tissue (ph.) Slow dissolution of free insulin glargine hexamers from microprecipitates (stabilised aggregates) Protracted action Adapted from Kaarsholm & Ludvigsen. Receptor 99;: 8. Lantus (insulin glargine) EMEA Summary of Product Characteristics... McKeage K et al. Drugs. ;:99-.. Kramer W. Exp Clin Endocrinol Diabetes. 999;(suppl ):S-S. Insulin Profiles Oplossing vertraging insuline Levemir Regular ( 8 hr) NPH ( hr) Glargine (~ hr) 8 8 Hours Based on Rosenstock J, Wyne K. In: Goldstein BJ, Muller-Wieland D, eds. Textbook of Type Diabetes.. Ch. :-. Albuminbinding moeity A Myristic acid Gly Ile Val Glu Gln Thr Lys Cys Cys Lys Thr Pro B9 Ser B Thr Ile Phe Tyr A Cys Val Phe Asn Ser Asn Phe Cys Leu Gln Gly Tyr Tyr Asn Arg Glu Leu Gln His Leu Glu Cys Gly Gly Cys Ser Val Leu His Tyr Leu Ala Glu Val Leu LMN Zuid-West-Vlaanderen 8

9 FoodSteps Navorming -- GIR mg/(kg/min) Oplossing vertraging insuline Levemir Myristic acid binding sites Albumine Subcutaneous depot Potential sites of protraction Delayed absorption through self-association and albumin binding Myristic acid binding sites Myristic acid binding site Circulation Interstitial fluid Delayed delivery to target tissues due to retention by albumin binding (Delayed arrival at insulin receptors due to albumin binding) Curry S et al. Nature Structural Biology 998:: Variability in time-action profile of basal insulins* 8% 8% % NPH insulin 8. Insulin glargine 8. Insulin detemir 8 Time (hours)... 8 Time (hours)... 8 Time (hours) Insuline analogen: gewenste eigenschappen Basale insuline analogen : Trage en stabiele absorptie Lange werkingsduur Weinig fluctuatie in actieprofiel van dag tot dag Maaltijd-gerelateerde analogen : Snelle absorptie Piek actie die samenvalt met de piek van KH absorptie T. Heise, et al. Diabetes. *.U/kg Oplossing snellere insulines Humalog, Novorapid, Apidra (Lispro, Aspart, Glulisine) Molecular Size Determines the Rate of Subcutaneous Absorption Subcutaneous tissue Molecular size > kda kda kda kda Insulin High molecular weight forms Zn + Zn + Zn + Absorption Capillary membrane Slow Absorption Rapid Absorption Adapted from Kaarsholm & Ludvigsen. Receptor 99;: 8 LMN Zuid-West-Vlaanderen 9

10 FoodSteps Navorming -- Serum insulin Plasma Insulin Levels Serum glucose (mmol/l) Advancements Plasma Glucose (mg/dl) Blood glucose (mmol/l) Insulin profiles and glycemic excursions after a test meal in patients with type diabetes (pmol/l) NovoRapid, t = min Soluble human insulin, t = min Soluble human insulin, t = min (. U/kg) Bottom line: comparable glucose control- less hypoglycemia NovoRapid Soluble human insulin (. U/kg) 9 p<. p<. 8 Time (hours) Time (hours) Pre Post Pre Post Pre Post Breakfast Lunch Dinner Bedtime a.m. Adapted from Lindholm et al. 999 Adapted from Home et al. 998 Insulin Profiles Continuous development in insulin therapy 8 Aspart, Lispro, Glulisine (- hr) Regular ( 8 hr) NPH ( hr) Basal insulin analogues Next generation insulin Glargine (~ hr) Detemir (~- hr) Biphasic insulin analogues Rapid-acting insulin Recombinant analogues Neutral human Isolation protamine insulin of insulin Hagedorn (Banting & Best) (NPH) insulin 99s s 8 8 Hours Based on Rosenstock J, Wyne K. In: Goldstein BJ, Muller-Wieland D, eds. Textbook of Type Diabetes.. Ch. : Time TDM Anti-hyperglycemic Therapy: General Recommendations Correcting Fasting Hyperglycemia Is Usually the First Task! Uncontrolled AC ~9% Controlled AC <% Normal AC % % Inzucchi et al. Diabetes Care, Diabetologia Time of Day LMN Zuid-West-Vlaanderen

11 FoodSteps Navorming -- Plasma Insulin Levels Plasma Glucose (mg/dl) Plasma Insulin Levels Plasma Insulin Levels Current pure insulin preparations and their pharmacokinetics following s.c. injection Insulin Profiles Aspart, Lispro, Glulisin ( hr) Insulin Onset of action Peak of action Duration of action Soluble - minutes - hours -8 hours Lispro/Aspart Glulisine NPH - minutes - hours - hours - hours - hours -8 hours Glargine (~ hr) Levemir (~- hr) Glargine - hours peakless > hours Levemir - hours -8 hours 8- hours 8 8 Hours Based on Rosenstock J, Wyne K. In: Goldstein BJ, Muller-Wieland D, eds. Textbook of Type Diabetes.. Adapted from Burge and Schade. 99 Ch. :-. Insulin Profiles Insulin Profiles Regular ( 8 hr) NPH ( hr) Humuline / Novomix 8 8 Hours Based on Rosenstock J, Wyne K. In: Goldstein BJ, Muller-Wieland D, eds. Textbook of Type Diabetes.. Ch. : Hours Based on Rosenstock J, Wyne K. In: Goldstein BJ, Muller-Wieland D, eds. Textbook of Type Diabetes.. Ch. :-. Starten met Basale Insuline Start ZTJ- zorg voor educatie en zelfmonitoring Hou de orale medicatie als is- als je start met laag HbAc (<8%), eventueel SU verminderen- Stop TZD, DPPi, GLPRa Voeg NPH toe bedtime:.u/kg Correcting Fasting Hyperglycemia Is Usually the First Task! Uncontrolled AC ~9% Controlled AC <% Evalueer nuchtere glycemie na paar dagen Verhoog minstens wekelijks de dosis > - mg/dl: verhoog dosis met E > mg/dl: verhoog dosis met E > 8 mg/dl: verhoog dosis met E > mg/dl: verhoog dosis met 8 E Treat to Target (< mg/dl) Verminder insuline als nuchter < mg/dl of hypoglycemie s nachtsverminder SU als hypoglycemie overdag Normal AC % % Time of Day then Treat Postprandial Hyperglycemia with a Short-Acting Analog at Main Meal if AC still >%! LMN Zuid-West-Vlaanderen

12 FoodSteps Navorming -- Wat als basale insuline onvoldoende is? Premixes = als HbAc >% en NPH kan niet verder opgedreven worden owv hypoglycemie = tussenoplossing die +/- regeling toelaat Humane: % Regular/NPH Switch naar Lantus, dose for dose Bij goed ochtendglycemie, maar vooral overdag oplopen glycemie: voeg maaltijdinsuline toe: -Snelle insuline bij maaltijden (basaal bolus) -Pre-mix insulines Analoog: Novomix : % Aspart Dosis zoeken = Rekenen Dit zijn ongenuanceerde casussen bedoeld om te leren spelen met insuline De casussen zijn allemaal statine en bloeddruk gecontroleerd jaar, vrouw, ex-verpleegster Huidige therapie: HbAc 9% Dagprofiel: Amarylle Co Glucophage x8mg Dagprofiel Wat is uw therapie suggestie als u weet dat patiënt volgende therapie heeft en een HbAc van 8% Dagprofiel Wat is uw therapie suggestie als u weet dat patiënt volgende therapie heeft en een HbAc van 8% - E Insulatard - Gliclazide x Co - Glucophage x 8mg - E Lantus LMN Zuid-West-Vlaanderen

13 FoodSteps Navorming -- Plasma Insulin Levels Dagprofiel jaar, man, ex-lasser Wat is uw therapie suggestie als u weet dat patiënt volgende therapie heeft en een HbAc van 8% - E Novomix ---- E Novomix ---- Glucophage x8mg Huidige therapie: HbAc 8% Diamicron xco Novonorm xmg Glucophage x8mg E Insulatard voor slapen Dagprofiel: jaar, vrouw, huisvrouw Huidige therapie: HbAc 8% Dagprofiel: Januvia mg Glucophage x8mg Erik S., jaar Diabetes type, behandeld met Metformine x8mg en s morgens E Humuline / en s avonds E Humuline / Hij wordt lid van een wielerclub maar durft er niet aan beginnen- uw advies? Insulin Profiles Empowerment through motivation E Humuline / E Humuline / LMN Zuid-West-Vlaanderen

14 FoodSteps Navorming -- Primary Care Endocrino logist Cardiol ogist Podologists Patient Ophtalmo logists Nurse educators. Dieticians LMN Zuid-West-Vlaanderen

Spelen met insuline. Dr. Frank NOBELS. Dr. Stefanie VINKEN

Spelen met insuline. Dr. Frank NOBELS. Dr. Stefanie VINKEN Spelen met insuline Dr. Frank NOBELS Dr. Stefanie VINKEN scenario soorten insuline type 1 type 2 diabetes spelen met insuline bij type 2 diabetes: opstarten dosissen aanpassen acute problemen oplossen

Nadere informatie

Orale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011

Orale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter

Nadere informatie

Voeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede, 08.02.2011

Voeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede, 08.02.2011 Voeding bij diabetes Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven Ede, 08.02.2011 DIABETES ATLAS, 3rd ed, IDF 2006 2007 2025 Total population (millions) 6600 7900 Adult population (millions)

Nadere informatie

JA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%)

JA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%) Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c

Nadere informatie

Landelijk Diabetes Congres 2016

Landelijk Diabetes Congres 2016 Landelijk Diabetes Congres 2016 Insuline Pompen, zelfcontrole en sensoren, need to know Thomas van Bemmel, Internist Gelre Ziekenhuis Apeldoorn Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling zie hieronder

Nadere informatie

Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?

Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met

Nadere informatie

1. Snelwerkend NovoRapid (Piekwerking 1-1,5 uur na injectie) Humalog. (Piekwerking 2 4 uur na injectie) Insuman Rapid

1. Snelwerkend NovoRapid (Piekwerking 1-1,5 uur na injectie) Humalog. (Piekwerking 2 4 uur na injectie) Insuman Rapid Protocol 003 Insulinetherapie Soorten Insuline Soort Merk 1. Snelwerkend NovoRapid (Piekwerking 1-1,5 uur na injectie) Humalog 2. Kortwerkend Actrapid (=normale insuline) Humuline Regular (Piekwerking

Nadere informatie

Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013

Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Diabetologia. 2012 Jun;55(6):1577-96. Epub 2012 Apr 20. Diabetologia.

Nadere informatie

Goochelen met insuline. Praktische tips voor de huisartspraktijk. Patricia Sunaert Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg

Goochelen met insuline. Praktische tips voor de huisartspraktijk. Patricia Sunaert Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Goochelen met insuline. Praktische tips voor de huisartspraktijk Patricia Sunaert Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Bronnen -DiabetesProject Aalst [www.diabetesprojectaalst.be]

Nadere informatie

Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan

Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan Deel 1 Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan Hetzorgtrajectdiabetes Inclusiecriteria 1 of 2 injecties insulinetherapie

Nadere informatie

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van

Nadere informatie

Basaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011

Basaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 Basaal Plus Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 2 Toetsvragen Bij Insuline Resistentie bestaat er een afname in vrije vetzuur

Nadere informatie

Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2

Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2 Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2 Inhoud Wat is het belang van intensieve glucose regulatie? Wat zeggen de richtlijnen

Nadere informatie

Snelwerkende insuline analoog. Novorapid (aspart) Humalog (lispro) Apidra (glulisine)

Snelwerkende insuline analoog. Novorapid (aspart) Humalog (lispro) Apidra (glulisine) Wat gaan we doen Basiskennis diabetes Bijspuiten met 2-4-6-regel De zieke patiënt Verkeerde insuline gespoten etc. Een aantal doseringsadviezen Uitleg diabetesspreekuur.nl 2 Snelwerkende insuline analoog

Nadere informatie

D i a b e t e s e d u c at i e s e r v i c e

D i a b e t e s e d u c at i e s e r v i c e 1 2 Schematische weergave van de glucose homeostase en de effecten van endogeen insuline. De bloedglucose concentratie wordt voor een belangrijk deel gereguleerd door de glucose-output van de lever. Meer

Nadere informatie

Diabetesregulatie bij operatie. Anesthesie

Diabetesregulatie bij operatie. Anesthesie Diabetesregulatie bij operatie Anesthesie Inhoudsopgave Inleiding 4 Algemene richtlijnen 5 Wat te doen bij hypoglycemie? 5 Bloedglucose controle 5 Voeding en medicatie na de operatie 5 Vragen 6 Bijlagen

Nadere informatie

Voorbereiding onderzoek voor diabetespatiënten

Voorbereiding onderzoek voor diabetespatiënten Voorbereiding onderzoek voor diabetespatiënten Interne Geneeskunde Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina 1. Behandeling in de ochtend: vanaf 24.00 uur nuchter 5 2. Behandeling in de middag: nuchter of licht

Nadere informatie

Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!

Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist! 1 Welke behandelstrategie bij obese type patiënten: GLP 1 agonist! Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist endocrinoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afd. Endocrinologie: www.umcg.net Blog: www.gmed.nl

Nadere informatie

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011 Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire

Nadere informatie

In eerste instantie vangt de pancreas deze insulineresistentie

In eerste instantie vangt de pancreas deze insulineresistentie 1 2 Schematische weergave van de processen die een rol spelen bij het ontwikkelen van hyperglycemie bij diabetes mellitus type 2. Door nog onvoldoende verklaarde endocriene en inflammatoire veranderingen

Nadere informatie

hoe bereidt u zich voor op het onderzoek?

hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? richtlijnen voor patiënten: met diabetes mellitus (insuline en tabletten) die voor het onderzoek nuchter moeten zijn Waarom deze folder? Deze folder is bestemd

Nadere informatie

DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN

DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN Belang van goede glycemieregeling perioperatief Ontregelde diabetes ( hyperglycemie) in een perioperatieve periode gaat samen met een slechte outcome voor de patiënt.

Nadere informatie

Nieuwe trends in diabetesbehandeling. 20 maart 2018

Nieuwe trends in diabetesbehandeling. 20 maart 2018 Nieuwe trends in diabetesbehandeling 20 maart 2018 Diabetes Hoofdoorzaak van nierfalen VERMIJDBARE oorzaak van nierfalen 2 Programma Achtergrond wat loopt fout bij diabetes Aangrijpingspunten van behandeling

Nadere informatie

Het BolusCal Educatieprogramma & Accu-Chek Aviva Expert:

Het BolusCal Educatieprogramma & Accu-Chek Aviva Expert: Het BolusCal Educatieprogramma & Accu-Chek Aviva Expert: Een innovatie voor mensen die meermaaldaags insuline gebruiken. Deze innovatie biedt patiënten ondersteuning bij het berekenen en toedienen van

Nadere informatie

18-10-2012. EASD en ADA richtlijnen 2012: een goede basis voor de nieuwe Nederlandse Standaard? Dr. Paul Bouter

18-10-2012. EASD en ADA richtlijnen 2012: een goede basis voor de nieuwe Nederlandse Standaard? Dr. Paul Bouter EASD en ADA richtlijnen 2012: een goede basis voor de nieuwe Nederlandse Standaard? Dr. Paul Bouter 1 Samenvatting adviezen ADA/EASD 2008 consensus Bereiken en behouden normoglykemie (HbA1c < 7%) Initieel

Nadere informatie

BMI > 35: hoog aantal eenheden insuline? Een discussie over de zin en onzin van heel veel insuline bij heel zware patiënten.

BMI > 35: hoog aantal eenheden insuline? Een discussie over de zin en onzin van heel veel insuline bij heel zware patiënten. BMI > 35: hoog aantal eenheden insuline? Een discussie over de zin en onzin van heel veel insuline bij heel zware patiënten. Prof dr Max Nieuwdorp Internist-endocrinoloog AMC/VUmc diabetes groep 15.20-1540h

Nadere informatie

Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur.

Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur. Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Update Diabetes voor verpleging 2010

Update Diabetes voor verpleging 2010 Update Diabetes voor verpleging 2010 Update Diabetes voor verpleging 2010 Dr Eeckhout: : diabetes algemeen Lief Breekelmans: : Insuline (soorten, pennen, ) Annick Kempen: Hypoglycemie Christine, firma

Nadere informatie

Practische aspecten insuline en OAD voor verpleging

Practische aspecten insuline en OAD voor verpleging Practische aspecten en OAD voor verpleging Practische aspecten en OAD voor verpleging Inhoudstafel: Patienten behandeld met 1 injectie 2 injecties humaan meng 4 injecties humane s 4 injecties analoge s

Nadere informatie

28/01/2019. Werking kinderdiabetesteam Brugge. Hoe verloopt de normale insulinesecretie. De behandeling van diabetes type 1.

28/01/2019. Werking kinderdiabetesteam Brugge. Hoe verloopt de normale insulinesecretie. De behandeling van diabetes type 1. De behandeling van diabetes type bij kinderen Dr. Sylvia Depoorter BASISPRINCIPES IN DE BEHANDELING VAN DIABETES TYPE BIJ KINDEREN De behandeling van diabetes type bij kinderen Brugge Diabetes kinderconventie

Nadere informatie

D i a b e t e s e d u c at i e s e r v i c e N R. 6

D i a b e t e s e d u c at i e s e r v i c e N R. 6 1 2 D i a b e t e s e d u c at i e s e r v i c e N R. 6 1 3 4 Schematische weergave van de processen die een rol spelen bij het ontwikkelen van hyperglycemie bij diabetes mellitus type 2. Door nog onvoldoende

Nadere informatie

Update PCSK9 trials. Vascular Rounds MUMC

Update PCSK9 trials. Vascular Rounds MUMC Update PCSK9 trials Vascular Rounds MUMC 16 mei 2017 Frank L.J. Visseren Disclosures Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties: Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Nadere informatie

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn. Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Leefstijlinterventies met stip op 1!

Leefstijlinterventies met stip op 1! Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type

Nadere informatie

Onderzoek of ingreep bij diabetes:

Onderzoek of ingreep bij diabetes: Onderzoek of ingreep bij diabetes: tabletten en/of insuline als medicatie Binnenkort heeft u een afspraak voor een onderzoek of een kleine chirurgische ingreep in Gelre ziekenhuizen Zutphen. Voor dit onderzoek

Nadere informatie

Begeleiding van zwangeren met een diagnose van zwangerschapsdiabetes in het UZ Gasthuisberg

Begeleiding van zwangeren met een diagnose van zwangerschapsdiabetes in het UZ Gasthuisberg Begeleiding van zwangeren met een diagnose van zwangerschapsdiabetes in het UZ Gasthuisberg De diensten Interne Geneeskunde-Endocrinologie en Verloskunde-Gynaecologie zijn overeengekomen om de diagnose

Nadere informatie

Nieuwigheden bij de diabetische medicatie

Nieuwigheden bij de diabetische medicatie Nieuwigheden bij de diabetische medicatie Prof. em. dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog Ugent Ere-voorzitter Diabetes Liga NVKVV Oostende, 17 maart 2016 Type 1 diabetes Geen insuline productie I Stijging

Nadere informatie

Behandeling type 2 diabetes in 2011

Behandeling type 2 diabetes in 2011 mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera

Nadere informatie

% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline?

% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline? Nieuwe langwerkende insulines Na het uitkomen van de laatste NHG-Standaard zijn er 3 nieuwe langwerkende insulines op de markt gekomen. Daarnaast hebben we nog de oude NPH insuline en de oude detemir en

Nadere informatie

Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts

Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)

Nadere informatie

De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2

De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van

Nadere informatie

Diabetes Mellitus en Beweging

Diabetes Mellitus en Beweging Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën

Nadere informatie

Therapietrouw bij diabetes. Apr. Silas Rydant KAVA bestuurslid

Therapietrouw bij diabetes. Apr. Silas Rydant KAVA bestuurslid Therapietrouw bij diabetes Apr. Silas Rydant KAVA bestuurslid 1 Cijfers diabetes wereldwijd 108 MILLION in 1980 642 MILLION in 2040 in 2014 90% Diabetes type 1 Diabetes type 2 2 Cijfers België The IDF

Nadere informatie

PCSK9-remming: voor welke patienten?

PCSK9-remming: voor welke patienten? PCSK9-remming: voor welke patienten? Symposium tijdens het NVVC voorjaarscongres 2016 Noordwijkerhout, 1 april 2016 F.L.J. Visseren Disclosures Afdeling Vasculaire Geneeskunde UMC Utrecht: Onderzoek wordt

Nadere informatie

Ultrasnelwerkende insuline (insulineanaloog[1])

Ultrasnelwerkende insuline (insulineanaloog[1]) Ultrasnelwerkende insuline (insulineanaloog[1]) Novorapid firma : Novo-Nordisk beschikbare pennen : Novopen Humalog firma : Lilly beschikbare pennen : Humapen Luxura (100 en 200 E/ml) Apidra firma : Sanofi-Aventis

Nadere informatie

Hoe bereidt u zich voor op het onderzoek?

Hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? Hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? richtlijnen voor patiënten: met diabetes mellitus (INSULINE EN TABLETTEN) die voor het onderzoek EEN LAXEERSCHEMA volgen en NUCHTER moeten zijn Waarom deze folder?

Nadere informatie

Uitwerking insulinetherapie. Insuline

Uitwerking insulinetherapie. Insuline Uitwerking insulinetherapie Insuline Indien het niet (meer) lukt de glucosespiegels van patiënten met Diabetes Mellitus type 2 met orale bloedglucose verlagende middelen afdoende te reguleren - te valideren

Nadere informatie

Stapsgewijze behandeling bij type 2 diabetes: nieuwe visies

Stapsgewijze behandeling bij type 2 diabetes: nieuwe visies Stapsgewijze behandeling bij type 2 diabetes: nieuwe visies Dr. Frank Nobels Dr. Inge Van Pottelbergh Dr. Paul Van Crombrugge Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove oktober 2013

Nadere informatie

Als u diabetes hebt en nuchter moet zijn voor een onderzoek of operatie

Als u diabetes hebt en nuchter moet zijn voor een onderzoek of operatie Informatie voor patiënten Als u diabetes hebt en nuchter moet zijn voor een onderzoek of operatie insuline z Vooraf 1 U hebt diabetes mellitus (suikerziekte) en komt binnenkort naar het ziekenhuis voor

Nadere informatie

Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi

Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Rotterdam, 22 november 2012 Overzicht van de presentatie Achtergrondsinformatie vastenperiode vrijstelling literatuur: glucose regulatie

Nadere informatie

Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010

Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Issues in PET Drug Manufacturing Steve Zigler PETNET Solutions April 14, 2010 Topics ANDA process for FDG User fees Contract manufacturing PETNET's perspective Colleagues Michael Nazerias Ken Breslow Ed

Nadere informatie

GLP-1r-agonisten en nieuwe insulines. Cees J. Tack, internist

GLP-1r-agonisten en nieuwe insulines. Cees J. Tack, internist GLP-1r-agonisten en nieuwe insulines Cees J. Tack, internist How do we modify CV risk in T2DM? Glycaemic control Lifestyle modification Multifactorial Approach Platelet inhibition Management of dyslipidaemia

Nadere informatie

Gebruik van insuline-injecties voor en na een onderzoek of behandeling

Gebruik van insuline-injecties voor en na een onderzoek of behandeling Interne Geneeskunde Diabetes i Gebruik van insuline-injecties voor en na een onderzoek of behandeling Patiënteninformatie Indien u voorafgaand aan een onderzoek of behandeling een voorbereidingsdieet volgt,

Nadere informatie

Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2. Nicolaas Schaper

Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2. Nicolaas Schaper Nieuwe geneesmiddelen bij de behandeling van diabetes mellitus type 2 Nicolaas Schaper Non-insulin glucose verlagende medicatie Insulin, metformin, SU (briefly) GLP-1 (s.c.), ook in fixed combination met

Nadere informatie

Ontwikkelingen op het gebied van diabetes mellitus. Bruce H.R. Wolffenbuttel Afd. Endocrinologie UMC Groningen

Ontwikkelingen op het gebied van diabetes mellitus. Bruce H.R. Wolffenbuttel Afd. Endocrinologie UMC Groningen Ontwikkelingen op het gebied van diabetes mellitus Bruce H.R. Wolffenbuttel Afd. Endocrinologie UMC Groningen Ik snap niets van mijn bloedsuikers ik zak altijd heel snel Casuïstiek Verwijsreden: Patiënt

Nadere informatie

Nieuwe insulines, incretines en flash meting

Nieuwe insulines, incretines en flash meting Nieuwe insulines, incretines en flash meting Dhr. Alfons Piessens en Mevr. Jasmien Wille, diabeteseducatoren UZ Brussel Studiedag diabetesverpleegkundigen NVKVV Kursaal Oostende Inhoud 1. Classificatie

Nadere informatie

ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven

ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Diabetes: eenwereldwijdeziekte Geschatteprevalentievan diabetes wereldwijd

Nadere informatie

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed Versie 2: September 2014 INHOUD 1. Algemeen 3 2. Onderscheid zorgtraject/conventie

Nadere informatie

Wat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent

Wat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor

Nadere informatie

Flash: chemotherapie en allergie

Flash: chemotherapie en allergie Flash: chemotherapie en allergie Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Opbouw Herkennen/graderen Bij welke producten/wanneer Behandeling Preventie? 2 Herkennen/graderen 3 4 5 6 Allergy 2013 7 Bij welke

Nadere informatie

Onderzoek of ingreep bij diabetes:

Onderzoek of ingreep bij diabetes: Onderzoek of ingreep bij diabetes: tabletten en/of insuline als medicatie Binnenkort heeft u een afspraak voor een onderzoek of een kleine chirurgische ingreep in Gelre ziekenhuizen Zutphen. Voor dit onderzoek

Nadere informatie

Diabetes en nuchter zijn voor onderzoek

Diabetes en nuchter zijn voor onderzoek Interne geneeskunde Diabetes en nuchter zijn voor onderzoek Advies voor mensen die insuline gebruiken Als u langere tijd niet mag eten... Binnenkort heeft u een afspraak voor een onderzoek in het ziekenhuis,

Nadere informatie

Voorbereiding of nuchter voor een onderzoek? Hoe gaat u daarmee om als u diabetes heeft? Diabetes met insuline

Voorbereiding of nuchter voor een onderzoek? Hoe gaat u daarmee om als u diabetes heeft? Diabetes met insuline Voorbereiding of nuchter voor een onderzoek? Hoe gaat u daarmee om als u diabetes heeft? Diabetes met insuline Inleiding Binnenkort hebt u een afspraak voor een onderzoek in het ziekenhuis waarvoor u nuchter

Nadere informatie

Evolutie in de zorg voor diabetespatiënten: van specialist naar multidisciplinaire teamwerking

Evolutie in de zorg voor diabetespatiënten: van specialist naar multidisciplinaire teamwerking Evolutie in de zorg voor diabetespatiënten: van specialist naar multidisciplinaire teamwerking Chantal Mathieu, MD PhD Endocrinologie UZ Leuven, KU Leuven België Hoe kwaliteit van zorgen voor mensen met

Nadere informatie

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth

Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Manon krabbenborg, Sandra Boersma, Marielle Beijersbergen & Judith Wolf s.boersma@elg.umcn.nl Homeless youth in the Netherlands Latest estimate:

Nadere informatie

glycemie medicatie aanpassen in de praktijk

glycemie medicatie aanpassen in de praktijk glycemie medicatie aanpassen in de praktijk Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Mogen educatoren dat? Neen, maar... in een team kunnen daar afspraken over

Nadere informatie

Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan?

Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan? Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan? Olga Damman Allard van der Beek Danielle Timmermans -0- Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health

Nadere informatie

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart

Nadere informatie

Normale insulinewaarden in relatie tot maaltijden

Normale insulinewaarden in relatie tot maaltijden insulinetherapie Normale insulinewaarden in relatie tot maaltijden 70 Insuline (me/l) 60 50 40 30 20 Normale insuline waarden (gemiddeld) Maaltijden 10 0 0600 0900 12001500 1800 2100 2400 0300 0600 Tijdstip

Nadere informatie

Belangenverstrengelingen. Medicatie bij DM 2. Leefstijl. NHG-standaard diabetes mellitus type 2 (3e herziening)

Belangenverstrengelingen. Medicatie bij DM 2. Leefstijl. NHG-standaard diabetes mellitus type 2 (3e herziening) Belangenverstrengelingen Medicatie bij DM 2 NND 2018 Dr. BJ Potter van Loon, OLVG Lezingen, nascholingen: Lilly, Boehringer Ingelheim Adviesraad: NovoNordisk, Sanofi Redactieraad: www.diabetesgeneeskunde.nl

Nadere informatie

Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling

Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling Vernieuwd in 2007: Prof. H. Dorchy Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling Herinnering: De insulines: Type I Humane insulines met een snelle werking (Actrapid HM, Humuline Regular) Begin

Nadere informatie

H.366816.0415. Nuchter voor onderzoek of operatie en Diabetes mellitus (met gebruik van insuline/glp-1)

H.366816.0415. Nuchter voor onderzoek of operatie en Diabetes mellitus (met gebruik van insuline/glp-1) H.366816.0415 Nuchter voor of operatie en Diabetes mellitus (met gebruik van insuline/glp-1) Inleiding U heeft diabetes mellitus en gebruikt insuline of GLP-1 injectie (Victoza of Byetta ). Binnenkort

Nadere informatie

Diabetes en kanker: nieuwe inzichten

Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Joost B.L.Hoekstra internist AMC 11-10-2012 Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met diverse farmaceutische

Nadere informatie

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction

Behandeling 15-10-2013. Obese patients have unrealistic weight loss goals. Initial 218 0. Outcome Weight (lbs) % Reduction Obesitas Obesitas is een chronische ziekte waarbij een zodanige overmatige vetstapeling in het lichaam bestaat dat dit aanleiding geeft tot gezondheidsrisico s. 1. Obesitas is een ziekte. 2. Deze ziekte

Nadere informatie

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts

LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts Mark M. J. Valk, huisarts-onderzoeker Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde Huisarts in Amersfoort 1 Wie wil dat huisartsen

Nadere informatie

5.1 Tabletten en andere medicatie. Metformine (merknaam Glucophage)

5.1 Tabletten en andere medicatie. Metformine (merknaam Glucophage) Hoofdstuk 5 Medicatie Diabetes mellitus wordt altijd met een dieet behandeld, maar ook met tabletten en/of insuline. Uw arts kiest, in overleg met u, de behandeling die bij u past. Bij niet of niet goed

Nadere informatie

hoe bereidt u zich voor op het onderzoek?

hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? hoe bereidt u zich voor op het onderzoek? richtlijnen voor patiënten: met diabetes mellitus () die voor het onderzoek nuchter moeten zijn Waarom deze folder? Deze folder is bestemd voor patiënten met diabetes

Nadere informatie

Waarom multidisciplinaire zorg voor diabetes patienten. Dr Ann Verhaegen Endocrinoloog UZA / ZNA Jan palfijn Ere voorzitter Diabetes Liga

Waarom multidisciplinaire zorg voor diabetes patienten. Dr Ann Verhaegen Endocrinoloog UZA / ZNA Jan palfijn Ere voorzitter Diabetes Liga Waarom multidisciplinaire zorg voor diabetes patienten Dr Ann Verhaegen Endocrinoloog UZA / ZNA Jan palfijn Ere voorzitter Diabetes Liga Goede glycemie controle complicaties % Incidence per 1000 patient

Nadere informatie

4 x daags insuline. Tips, trics, problemen. 11 april 2013

4 x daags insuline. Tips, trics, problemen. 11 april 2013 4 x daags insuline Tips, trics, problemen 11 april 2013 Randvoorwaarden insulinetherapie huisarts * Kennis en ervaring in huisartsenpraktijk bij huisarts en POH * Dietist * samenwerking diabetesverpleegkunde

Nadere informatie

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Diabetes, uitgiftebegeleiding

Diabetes, uitgiftebegeleiding Diabetes, uitgiftebegeleiding Samenvatting 1/6 Diabetes is een aandoening waarbij veel verschillende zorgverleners betrokken zijn: apotheek, huisarts, praktijkondersteuner, fysiotherapeut, diëtist, podotherapeut,

Nadere informatie

DIABETESPATIENTEN IN DAGZIEKENHUIS. DR. K. Vermeulen Anesthesie, chirurgisch dagcentrum UZLeuven

DIABETESPATIENTEN IN DAGZIEKENHUIS. DR. K. Vermeulen Anesthesie, chirurgisch dagcentrum UZLeuven DIABETESPATIENTEN IN DAGZIEKENHUIS DR. K. Vermeulen Anesthesie, chirurgisch dagcentrum UZLeuven Doelstelling van diabetesbeleid Kwaliteit: veilig medisch beleid voor diabetespatienten in dagziekenhuis:

Nadere informatie

Dagprofielen in de behandeling van diabetes type 2 zin en onzin

Dagprofielen in de behandeling van diabetes type 2 zin en onzin Dagprofielen in de behandeling van diabetes type 2 zin en onzin Prof. em. dr. J. Van Damme 15 januari 2011 Maar evident is de behandeling van type 2 diabetes enorm veel meer dan de glucoseregeling: denk

Nadere informatie

Chemotherapie en stolling

Chemotherapie en stolling Chemotherapie en stolling Therapie, preventie en risicofactoren Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Avastin en longembolen: hoe behandelen en Avastin al dan niet verder? Chemotherapie en stolling: Therapie,

Nadere informatie

Behandeling van Diabetische Dyslipidemie: - plaats van de statines - PCSK-9 inhibitoren. Ann Mertens, MD, PhD dienst Endocrinologie

Behandeling van Diabetische Dyslipidemie: - plaats van de statines - PCSK-9 inhibitoren. Ann Mertens, MD, PhD dienst Endocrinologie Behandeling van Diabetische Dyslipidemie: - plaats van de statines - PCSK-9 inhibitoren Ann Mertens, MD, PhD dienst Endocrinologie Inschatten van cardiovasculair risico: SCORE-tabellen à Streefdoel LDL-C:

Nadere informatie

Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2

Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2 Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2 20 en 22 juni 2017 Mw. dr. H. E. Hart, huisarts en kaderhuisarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra Voorzitter DiHAG Stap 1 Metformine Metformine

Nadere informatie

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Interne geneeskunde. Insulinedosering de dag vóór het onderzoek. Dosering* normaal insuline spuit

Interne geneeskunde. Insulinedosering de dag vóór het onderzoek. Dosering* normaal insuline spuit Interne geneeskunde Hoe bereiden diabetespatiënten zich voor op een CT-scan Als u langere tijd niet mag eten... Binnenkort heeft u een afspraak in het ziekenhuis voor een CT-scan. In de folder over het

Nadere informatie

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A. Bent u gemotiveerd? Een Experimenteel Onderzoek naar de Invloed van een op het Transtheoretisch Model Gebaseerde Interventie op de Compliance bij de Fysiotherapeutische Behandeling van Psychiatrische Patiënten

Nadere informatie

Diabetes en operatie. Maatschap Anesthesiologie IJsselland Ziekenhuis. www.anesthesiologie-ysl.nl

Diabetes en operatie. Maatschap Anesthesiologie IJsselland Ziekenhuis. www.anesthesiologie-ysl.nl Diabetes en operatie Maatschap Anesthesiologie IJsselland Ziekenhuis www.anesthesiologie-ysl.nl Inleiding U wordt binnenkort opgenomen voor een operatie in dagbehandeling of tijdens een klinische opname.

Nadere informatie

Diabetesbeleid in CDC 2011

Diabetesbeleid in CDC 2011 Diabetesbeleid in CDC 2011 Subcutaan insuline ipv actrapiddrip Bij korte ingrepen waarna de patient snel terug kan eten Voor een vlotte doorstroom in cdc: minder glycemieschommelingen, minder interventies,

Nadere informatie

Medewerkers in balans

Medewerkers in balans Medewerkers in balans Medical Delta 11 juni 2015 Kees Schotsman, TU Delft Dr Ir Luuk Simons, ma HR strategie TU Delft HR Strategie Zelfsturing en eigen verantwoordelijkheid Betere werk-privé balans Sturen

Nadere informatie

Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study

Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study Usability evaluation of a guideline implementation systym for cardiac rehabilitation: Think aloud study Mariëtte VAN ENGEN-VERHEUL, Linda PEUTE, Ellen KILSDONK, Niels PEEK, Monique JASPERS Mariëtte van

Nadere informatie

Leren spelen met insuline: 10 oefeningen met oplossingen. Dr. Frank NOBELS

Leren spelen met insuline: 10 oefeningen met oplossingen. Dr. Frank NOBELS Leren spelen met insuline: 10 oefeningen met oplossingen Dr. Frank NOBELS insuline aanpassingen : oefening 1 glycemie (mg/dl) Actrapid 10-10-10-0 E Insulatard 0-0-0-10 E 150 70 ontbijt middagmaal avondmaal

Nadere informatie

Type 2 diabetes: hoe behandelen als de nieren niet meer zo willen

Type 2 diabetes: hoe behandelen als de nieren niet meer zo willen Type 2 diabetes: hoe behandelen als de nieren niet meer zo willen Bruce H.R. Wolffenbuttel, MD PhD Afd. Endocrinologie & Stofwisselingsziekten UMC www.umcg.net Pathogenese van type 2 diabetes defect insuline

Nadere informatie

Figure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length

Nadere informatie

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed

RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed Versie 1: Mei 2014 INHOUD 1. Algemeen 3 2. Onderscheid zorgtraject/conventie

Nadere informatie

Innovatieve ontwikkelingen in de diabeteszorg

Innovatieve ontwikkelingen in de diabeteszorg Innovatieve ontwikkelingen in de diabeteszorg 2 Is innovatie altijd zo goedkoop? Bruce H.R. Wolffenbuttel Univ Med Ctr Groningen / Rijksuniversiteit Groningen www.umcg.net Overzicht presentatie Optimale

Nadere informatie

Voorbereiding onderzoek bij diabetes

Voorbereiding onderzoek bij diabetes 00 Voorbereiding bij diabetes Insuline Interne geneeskunde Diabetespoli Binnenkort heeft u een afspraak voor een, waarvoor u gedurende langere tijd niets mag eten. Omdat u bekend bent met Diabetes Mellitus,

Nadere informatie