RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Lyceum Ypenburg afdeling havo

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Lyceum Ypenburg afdeling havo Plaats: Den Haag BRIN-nummer: 20CQ-1 Arrangementsnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 6 september 2011 Conceptrapport verzonden op: 13 oktober 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 1 december 2011 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 H /10 Pagina 2 van 9

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 6 september 2011 een onderzoek uitgevoerd op de havoafdeling van Lyceum Ypenburg om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor de havo-afdeling van Lyceum Ypenburg een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling onvoldoende zijn. Op 7 april 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Toezichthistorie In 2007 is een periodiek kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. De opbrengsten konden op dat moment niet worden beoordeeld. De resultaten van de leerlingen die tot dat moment examen hadden gedaan voor de havo, werden verwerkt in de opbrengstenkaart van de locatie aan de Karmozijnstraat in Rijswijk. Ten aanzien van de kwaliteitszorg en het onderwijsleerproces werden enkele belangrijke verbeterpunten geconstateerd. Zo constateerde de inspectie dat de kwaliteit van leren en onderwijzen nog onvoldoende systematisch werd geëvalueerd. Verder bleek dat de aansluiting tussen de onderbouw en de bovenbouw niet goed was geregeld. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de normindicatoren van het onderwijsproces onderzocht en verder de kwaliteitsaspecten opbrengsten, kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. - Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, docenten en met zorgfunctionarissen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op H /10 Pagina 3 van 9

4 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H /10 Pagina 4 van 9

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.3 * De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 5 Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. H /10 Pagina 5 van 9

6 Schoolklimaat 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja H /10 Pagina 6 van 9

7 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de havo-afdeling van het Lyceum Ypenburg in Den Haag als zwak. Dit oordeel is met name gebaseerd op de opbrengsten. Deze zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, onvoldoende. Enkele jaren geleden zijn reeds maatregelen ingevoerd om het tij te keren (onder meer een meer realistische determinatie, aanpassing van de overgangsnormen, versterking van de secties, verhoging van het niveau van de lessen). Pas afgelopen schooljaar is onder leiding van een nieuwe directeur de onderwijsontwikkeling in een stroomversnelling gekomen. Voorlopige opbrengstgegevens van het jaar 2010/2011 laten een verbetering zien van het rendement bovenbouw, het gemiddelde eindexamencijfer en een verdere daling van het verschil tussen het cijfer voor het schoolexamen en het schriftelijk eindexamen. De inspectie beoordeelt de kwaliteitszorg en het onderwijsproces als voldoende. De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De opbrengsten van de afdeling havo zijn onvoldoende. Het rendement in de bovenbouw is slecht. Relatief veel leerlingen blijven zitten of stromen uit zonder diploma. De gemiddelde eindexamencijfers zijn relatief laag. Het verschil tussen het gemiddelde cijfer voor het schoolexamen en het centraal examen valt ruim binnen de norm die de inspectie hanteert. Het rendement in de onderbouw is goed. Schoolleiding en team zijn zich zeer bewust van de onvoldoende resultaten. Het beleid van de school is primair gericht op verbetering van de opbrengsten. Op alle niveaus in de organisatie is de aandacht voor de opbrengsten geïntensiveerd: - mentoren overleggen regelmatig met hun teamleider over de vorderingen van individuele leerlingen. Dit overleg is structureel ingepland en hiervoor worden standaardformulieren gebruikt om het overleg zo effectief mogelijk te laten verlopen; - teamleiders overleggen regelmatig met de directeur waarbij het totale beeld van de opbrengsten van de afdeling wordt besproken; - secties zijn in ere hersteld en hen wordt onder meer gevraagd te reflecteren op de laatste examenopbrengsten en zo nodig maatregelen te nemen; - sectiehoofden hebben regelmatig overleg met de directie waarbij de opbrengsten een belangrijk deel van de agenda uitmaken. Kortom: alles staat in het teken van het snel en structureel verbeteren van de opbrengsten. In het plan van aanpak is dit doel leidend. Er zijn ook streefcijfers geformuleerd voor het afgelopen jaar. Analyse van de opbrengsten van het schooljaar laat zien dat er een verbetering zichtbaar is ten aanzien van het rendement bovenbouw en het gemiddelde eindexamencijfer. Het verschil tussen het cijfer voor het schoolexamen en het eindexamencijfer daalt verder. De school heeft de streefcijfers voor de opbrengsten havo 2011 meer dan gerealiseerd. In het schooljaar zijn alle inspanningen gericht op het verder verhogen van het niveau en het tempo in de lessen. Het onderwijsproces De inspectie constateert op basis van lesbezoek dat er sprake is van rust en orde in de lessen. Leerlingen zijn taakgericht bezig en docenten leggen in voldoende mate de nieuwe stof uit. Leerlingen zijn actief bezig in die zin dat er over het algemeen goed wordt opgelet. De variatie aan gehanteerde werkvormen is nog beperkt. De leerlingen vertonen in een enkele les een wat passieve houding. H /10 Pagina 7 van 9

8 De school maakt gebruik van genormeerde toetsen voor Engels, Nederlands en wiskunde voor leerlingen in het tweede leerjaar. Na een pilot vorig jaar is besloten deze toetsen structureel te gebruiken onder meer als extra gegeven bij de determinatie. De school zou deze toetsen ook kunnen gebruiken om de eigen toetsen voor deze vakken te ijken. Taken van zorgfunctionarissen zijn helder beschreven en de school biedt een breed spectrum aan van hulp (zowel ten aanzien van cognitieve als sociaal-emotionele/gedragsmatige zorgvragen). De hulp aan geïndiceerde leerlingen wordt planmatig aangeboden en regelmatig geëvalueerd. Ook ten aanzien van de overige hulp is sprake van een goede documentatie in het leerlingvolgsysteem. In een enkel geval kunnen de aangeboden hulp en evaluatie hiervan nog wat scherper geformuleerd worden vanuit de hulpvraag. Een speerpunt voor het komende jaar is het verder verdiepen van de signalerende taak van de mentor. Op dit moment komt het nog vaak voor dat leerlingen worden doorverwezen naar de specifieke zorgfunctionarissen terwijl de problematiek niet dermate ernstig is als op het eerste gezicht mocht lijken. Professionalisering van mentoren kan ertoe bijdragen dat de filterfunctie van het mentoraat steviger wordt toegepast. De kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is van een voldoende niveau. De huidige schoolleiding en het bestuur hebben zeer pro-actief gehandeld toen duidelijk werd dat het driejarige oordeel over de opbrengsten in 2011 onvoldoende zou zijn. Er is meteen een degelijk plan van aanpak opgesteld en bij het onderhavige kwaliteitsonderzoek was reeds een verantwoordingsdocument beschikbaar over de effecten van ingezet beleid. Zoals eerder aangegeven is het gehele beleid gericht op een snelle verbetering van de opbrengsten. Vanuit een goede analyse naar de verklaringen voor de onvoldoende opbrengsten (snelle groei van de school, geen cultuur van verantwoorden en aanspreken, te weinig realistische determinatie van leerlingen, te weinig aandacht voor leeropbrengsten, geen goede aansluiting tussen onderbouw en bovenbouw) is gericht beleid ingezet. De voorgenomen verbetermaatregelen zijn uitgevoerd. N.a.v. de evaluatie van de resultaten van het plan van aanpak wordt nu gewerkt aan eventuele bijstellingen van beleid. De grote lijnen die zijn uitgezet (nadruk op orde en regelmaat, strakkere organisatie, veel aandacht op opbrengsten, verbetering van de interne communicatie op alle niveaus, activiteiten gericht op verhoging betrokkenheid leerlingen en ouders, grotere rol voor secties, doorgaande lijn) blijven gehandhaafd en worden te zijner tijd ook opgenomen in het nieuwe locatieplan. De school evalueert in voldoende mate het onderwijsleerproces. Negatieve resultaten bij een enquête onder leerlingen en personeel vormden twee jaar geleden een belangrijke aanleiding om beleidsmatig zaken anders aan te pakken: afgelopen schooljaar heeft de schoolleiding voor het eerst structureel lesbezoeken uitgevoerd en de resultaten teruggekoppeld aan individuele leraren. De school waarborgt de toetsen in voldoende mate. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt over inhoud en weging en deze zijn vastgelegd. De schoolleiding neemt hierbij haar verantwoordelijkheid door bij bepaalde vakken, vanuit een analyse van de opbrengsten, bepaalde veranderingen in de programma s van toetsing en afsluiting door te voeren (bv. meer aandacht voor leesvaardigheid). De borging van de kwaliteit van het onderwijsleerproces behoeft nog verbetering. In feite is de borging het sluitstuk van de kwaliteitszorg. Gezien het feit dat er in korte tijd veel verbetermaatregelen zijn ingevoerd, is het verklaarbaar dat sommige verbetermaatregelen nog niet geheel zijn afgerond. Dit uit zich onder meer in de grote kwaliteitsverschillen van de vakwerkplannen. Er is reeds een traject uitgezet voor verdere professionalisering van de vakwerkplannen. Verder zijn in de afgelopen jaren niet regelmatig functioneringsgesprekken uitgevoerd. Ook hierin is voorzien voor het komende jaar. Tot slot zouden evaluaties op macroniveau ook kunnen bijdragen aan borging van de onderwijskwaliteit. Dergelijke macroevaluaties op procesniveau zijn nu nog beperkt voor handen. De resultaten van individuele lesbezoeken lenen zich in principe goed voor een analyse op macro-niveau. Op deze wijze zou de schoolleiding een beeld kunnen krijgen van de algehele kwaliteit van de lessen. Wet- en regelgeving De school voldoet aan de wetgeving inzake de schoolgids, het schoolplan, het Examenreglement, het PTA, het zorgplan en de geprogrammeerde onderwijstijd voor het schooljaar 2011/2012. H /10 Pagina 8 van 9

9 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont tekortkomingen in de opbrengsten en is daarom als zwak, beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de havo-afdeling van het Lyceum Ypenburg in Den Haag een aangepast arrangement zwak toe. De afdeling valt onder intensief toezicht. Zoals eerder aangegeven hanteert de school een opbrengstgericht beleid waarvan de inspectie duidelijke verbeteringen verwacht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de opbrengsten in september 2013 weer van voldoende niveau zijn. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. H /10 Pagina 9 van 9