Nederlandse norm NEN (nl)

Transcriptie

1 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN 5720 (nl) Bodem - Waterbodem - Strategie voor het uitvoeren van verkennend onderzoek - Onderzoek naar de milieuhygiënische kwaliteit van waterbodem en baggerspecie Soil quality - Sediments - Strategy for exploratory survey - Investigation of the environmental quality of sediments Vervangt NEN 5720:2009 Ontw.; NVN 5720:2000; NVN 5720:2000/A2:2008 ICS november 2009

2 ( NEN 5720:2009 Normcommissie "Bodemkwaliteit" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

3 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Werkwijze verkennend waterbodemonderzoek Onderzoeksstrategieën voor verkennend waterbodemonderzoek Inleiding Geldigheidsduur en actualisatie-onderzoek Bepaling strategieën Algemeen Onderzoeksstrategieën voor verkennend waterbodemonderzoek bij voorgenomen baggerwerkzaamheden Onderzoeksstrategieën voor verkennend waterbodemonderzoek bij overige beheertaken Beschrijving strategieën Water met korte baggercyclus, algemeen Water met korte baggercyclus, lichte onderzoeksinspanning (WKL) Water met korte baggercyclus, normale onderzoeksinspanning (WKN) Jachthaven, lichte onderzoeksinspanning (JL) Jachthaven, normale onderzoeksinspanning (JN) Strand, lichte onderzoeksinspanning (SL) Strand, normale onderzoeksinspanning (SN) Zandwinning, lichte onderzoeksinspanning (ZL) Zandwinning, normale onderzoeksinspanning (ZN) Kribvak, algemeen Kribvak, lichte onderzoeksinspanning (KL) Kribvak, normale onderzoeksinspanning (KN) Oevergebied, lichte en normale onderzoeksinspanning, zonder bodemverwachtingswaardekaart, diffuse bodembelasting (OZ) Oevergebied, lichte en normale onderzoeksinspanning, met bodemverwachtingswaardekaart, diffuse bodembelasting (OM) Overig water, lintvormig, lichte onderzoeksinspanning (OLL) Overig water, lintvormig, normale onderzoeksinspanning (OLN) Overig water, niet-lintvormig, lichte onderzoeksinspanning (ONLL) Overig water, niet-lintvormig, normale onderzoeksinspanning (ONLN) Ruimtelijke verdeling vakken en boringen Veldwerk Algemeen Eisen aan uitvoering Samenvoegen in het veld Aanleveren monsters Mengen, monstervoorbehandeling en laboratoriumonderzoek Te analyseren parameters Interpretatie en toetsing Inleiding Toetsing Rapportage Bijlage A (informatief) Achtergronden bij de norm Bijlage B (informatief) Toelichting op de doelstelling van het verkennend waterbodemonderzoek Bijlage C (normatief) Werkwijze actualisatie-onderzoek

4 Bijlage D (informatief) Toelichting op onderzoeksstrategieën Bijlage E (informatief) Toelichting op te bemonsteren laagdikte Bijlage F (informatief) en van onderzoeksstrategieën Bibliografie

5 Voorwoord Deze norm beschrijft de werkwijze voor het opstellen van de onderzoeksstrategie bij verkennend waterbodemonderzoek naar de (mogelijke) aanwezigheid van waterbodemverontreiniging en de werkwijze voor het bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit van de waterbodem en eventueel daaruit vrijkomende baggerspecie. De norm is van toepassing op verkennend waterbodemonderzoek voor wateren met een normale of lichte onderzoeksinspanning. De eerste druk van NVN 5720 [1] is gewijzigd door een consortium van MWH (voorheen Syncera), Witteveen+Bos en TNO. Het project is begeleid door een breed samengestelde begeleidingscommissie met als doel draagvlak te creëren voor uitvoering van verkennend onderzoek voor waterbodem conform deze norm. De begeleidingscommissie is geformeerd onder verantwoording en met instemming van normcommissie Bodemkwaliteit. Leeswijzer De hoofdtekst van de norm is als volgt opgebouwd: hoofdstuk 1 beschrijft het toepassingsgebied; hoofdstuk 2 geeft de normatieve verwijzingen; hoofdstuk 3 beschrijft de termen en definities die in deze norm zijn gebruikt; hoofdstuk 4 bevat de algemene werkwijze voor uitvoering van verkennend waterbodemonderzoek; hoofdstuk 5 beschrijft de verschillende strategieën voor verkennend waterbodemonderzoek; hoofdstuk 6 beschrijft de interpretatie en toetsing van de onderzoeksresultaten; hoofdstuk 7 beschrijft de eisen voor rapportage van het verkennend waterbodemonderzoek. Naast de hoofdtekst bevat deze norm nog de bijlagen A tot en met F. Per bijlage is aangegeven of deze normatief of informatief is. Exemplaren van deze norm zijn tegen vergoeding verkrijgbaar bij NEN via de normshop op of via de klantenservice via bestel@nen.nl of (015)

6 Bodem Waterbodem Strategie voor het uitvoeren van verkennend onderzoek Onderzoek naar de milieuhygiënische kwaliteit van waterbodem en baggerspecie 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm beschrijft de werkwijze voor het opstellen van de onderzoeksstrategie bij verkennend onderzoek naar de aanwezigheid van verontreinigende stoffen in de waterbodem en de werkwijze voor het bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit van de waterbodem en eventueel daaruit vrijkomende baggerspecie. Deze norm is van toepassing op waterbodemonderzoek in (delen van) oppervlaktewater. In deze norm zijn op hoofdlijnen acht watertypen te onderscheiden: water met korte baggercyclus; jachthaven; strand; zandwinning; kribvak; oevergebied; overig water, lintvormig; overig water, niet-lintvormig. In het vooronderzoek op basis van NEN 5717 is per deellocatie het watertype en de onderzoeksinspanning bepaald. Voor de bepaling van de onderzoeksstrategie volgens deze norm moet de doelstelling van het verkennend waterbodemonderzoek worden vastgesteld. In het vooronderzoek is de onderzoeksdoelstelling bepaald. De doelstelling van het onderzoek bepaalt mede de onderzoeksstrategie. Er zijn twee mogelijke hoofddoelstellingen voor verkennend waterbodemonderzoek. a) Het bepalen van de milieuhygiënische kwaliteit van de waterbodem in het kader van voorgenomen baggerwerkzaamheden. b) Verkenning van de waterbodemkwaliteit vanuit overige beheertaken. Daarbij gaat het om alle doelen anders dan voorgenomen baggerwerkzaamheden. Doel van het onderzoek is bepaling van de kwaliteit van de waterbodem als onderdeel van het watersysteem. Voor het verkrijgen van een milieuhygiënische verklaring zijn alleen de strategieën in deel a) voorgeschreven. Voor het verkrijgen van inzicht in de waterbodemkwaliteit kunnen de strategieën in deel b) worden toegepast; afhankelijk van de aard en de doelstelling van het onderzoek kunnen ze worden aangepast. Onderzoek van grondwater valt expliciet niet onder verkennend onderzoek van de waterbodem volgens NEN Deze norm is niet geschikt voor (voor)onderzoek naar het voorkomen van asbest in de waterbodem. Voor (voor)onderzoek naar het voorkomen van asbest in de waterbodem wordt verwezen naar NTA 5727 [2]. 4

7 Voor kwaliteitsborging binnen het proces van waterbodemonderzoek (registratie van informatie) wordt verwezen naar de relevante accreditatieschema s, beoordelingsrichtlijnen en protocollen die in beheer zijn bij de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB). Gebruikers van deze norm wordt nadrukkelijk verzocht hun ervaringen met deze norm aan NEN mee te delen. NEN zal deze opmerkingen gebruiken bij tussentijdse wijzigingen in de normtekst. 2 Normatieve verwijzingen De volgende documenten waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 5104 NEN 5706 NEN 5717 NEN 5719 NEN 5740 NPR 5741 NEN 5742 NEN 5743 NEN 5753+C1 NEN 5754 NEN 6499 NEN-EN NEN-EN-ISO NEN-ISO Geotechniek Classificatie van onverharde grondmonsters Richtlijnen voor de beschrijving van zintuiglijke waarnemingen tijdens de uitvoering van milieukundig bodemonderzoek Bodem Waterbodem Strategie voor het uitvoeren van vooronderzoek bij verkennend en nader onderzoek Bodem Voorbehandeling van waterbodemmonsters Bodem Landbodem Strategie voor het uitvoeren van verkennend bodemonderzoek Onderzoek naar de milieuhygiënische kwaliteit van bodem en grond Bodem Boorsystemen en monsternemingstoestellen voor grond, sediment en grondwater, die worden toegepast bij bodemverontreinigingsonderzoek Bodem Monsterneming van grond en sediment ten behoeve van de bepaling van metalen, anorganische verbindingen, matig-vluchtige organische verbindingen en fysisch-chemische bodemkenmerken Bodem Monsterneming van grond en sediment voor de bepaling van vluchtige verbindingen Bodem Bepaling van het lutumgehalte en de korrelgrootteverdeling in grond en waterbodem met behulp van zeef en pipet Bodem Bepaling van het gehalte aan organische stof op massabasis in grond en waterbodem volgens de gloeiverliesmethode Milieu Koepelnorm voor de bepaling van het gehalte aan onopgeloste stoffen en droge stof en de gloeiresten daarvan Characterization of waste Determination of loss on ignition in waste, sludge and sediments Water Monsterneming Deel 15: Richtlijn voor conservering en behandeling van slib en sedimentmonsters Soil quality Determination of organic and total carbon after dry combustion (elementary analysis) 5

8 3 Termen en definities Voor de toepassing van deze norm gelden de termen en definities gegeven in NEN Werkwijze verkennend waterbodemonderzoek Voorafgaande aan een onderzoek conform deze norm moet een vooronderzoek conform NEN 5717 worden uitgevoerd. In het navolgende schema is de fasering in het verkennend waterbodemonderzoek weergegeven. Controlelijst vooronderzoek (NEN (NEN 5717, 5717, hoofdstuk hfd. 5 en 5 bijlage en bijlage A) A) Vooronderzoek bij verkennend waterbodemonderzoek NEN 5717 Opstellen rapportage vooronderzoek (NEN (NEN 5717, 5717, hoofdstuk hfd. 6) 6) Verkennend waterbodemonderzoek NEN 5720 Bepaling Bepaal onderzoeksstrategie (NEN (NEN 5720, 5720, hoofdstuk hfd. 5) 5) Uitvoering veldwerk en analyses (NEN (NEN 5720, 5720, hoofdstuk hfd. 5) 5) Interpretatie en en toetsing onderzoeksresultaten (NEN (NEN 5720, 5720, hoofdstuk hfd. 6) 6) Rapportage onderzoeksresultaten inclusief aanbeveling ten aanzien van eventueel vervolgonderzoek (NEN (NEN 5720, 5720, hoofdstuk hfd. 7) 7) Figuur 1 Processchema waterbodemonderzoek 5 Strategieën voor verkennend waterbodemonderzoek 5.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft de werkwijze voor het opstellen van de bemonsteringsstrategie. Basis voor de onderzoeksstrategie zijn de resultaten van het vooronderzoek volgens NEN De belangrijkste aspecten die moeten worden bepaald, zijn: het aantal te analyseren monsters en het hanteren van mengmonsters; de dikte van de te bemonsteren laag of lagen; het monsternemingspatroon en de monsternemingsdichtheid; de te analyseren stoffen. De genoemde punten zijn verder uitgewerkt in de volgende paragrafen. 6

9 5.2 Geldigheidsduur en actualisatie-onderzoek Een verkennend waterbodemonderzoek dat conform deze norm is uitgevoerd, heeft zonder actualisatie een beperkte geldigheidsduur. In de loop van de tijd verliest een onderzoek zijn representativiteit voor de actuele milieukwaliteit van de waterbodem. Een waterbodemonderzoek dat is uitgevoerd in een dynamisch heterogeen verontreinigd watersysteem zoals een beek of rivier verliest relatief snel zijn representativiteit. Waterbodemonderzoek dat is uitgevoerd in statische homogeen verontreinigde watersystemen zoals poldersloten en grote meren zal relatief lang representatief zijn. In tabel 1 is een algemene indicatie van de maximale geldigheidsduur in jaren als functie van de dynamiek van het watersysteem en de heterogeniteit van de waterbodemverontreiniging gegeven. Daarbij wordt gerekend vanaf de datum van bemonstering. Tabel 1 Geldigheidsduur waterbodemonderzoek in jaren, zonder actualisatie Statisch Dynamisch Homogeen 5 3 Heterogeen 3 3 OPMERKING De geldigheidsduur kan korter zijn als gevolg van bijzondere gebeurtenissen zoals (illegale) lozingen en/of calamiteiten en/of tussentijds baggeren. Een waterbodemonderzoek dat volgens tabel 1 niet meer geldig is, kan door een aanvullende monsterneming worden geactualiseerd. Het te actualiseren onderzoek mag niet ouder zijn dan 10 jaar. In geval van oudere onderzoeken moet een geheel nieuw onderzoek worden uitgevoerd. Bij actualisatie kan het reeds uitgevoerde onderzoek als onderdeel van het nieuwe verkennend onderzoek worden beschouwd en gerapporteerd. Voorwaarde voor het actualiseren van eerder uitgevoerd verkennend onderzoek is dat er geen aanwijzingen zijn voor een wijziging in de tussenliggende periode in belasting met verontreinigende stoffen, wijzigingen in morfologie of dynamiek van het watersysteem, of wijzigingen in de effecten van de dynamiek van het watersysteem. Dit moet zijn aangetoond in het vooronderzoek. De toe te passen bemonsteringsinspanning voor het actualisatie-onderzoek moet in overleg met het bevoegd gezag worden vastgesteld. In elk geval moet op minimaal 20 % van de oorspronkelijke boorlocaties opnieuw worden geboord. Verder moet de werkwijze van een actualisatie-onderzoek worden gevolgd zoals beschreven in bijlage C. Deze werkwijze is overgenomen uit de Richtlijn Nader Onderzoek Waterbodems [10]. 5.3 Bepaling strategieën Algemeen De toe te passen onderzoeksstrategie in een (deel)locatie is afhankelijk van het onderzoeksdoel, het watertype en de onderzoeksinspanning. Deze zaken moeten zijn bepaald op basis van NEN Bij waterbodemonderzoek in het kader van voorgenomen baggerwerkzaamheden moet het schema in figuur 2 per onderzoeks(deel)locatie worden doorlopen. Bij waterbodemonderzoek in het kader van overige beheertaken kan hetzelfde schema worden doorlopen. In 5.4 wordt de werkwijze voor het opstellen van de strategieën beschreven. In bijlage D zijn de achtergronden bij de onderzoeksstrategieën belicht. Bijlage F geeft een aantal voorbeelden van praktijksituaties en bijbehorende strategieën. 7

10 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. NEN 5720:2009 nl Bodem - Waterbodem - Strategie voor het uitvoeren van verkennend onderzoek - Onderzoek naar de milieuhygiënische kwaliteit van waterbodem en baggerspecie T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview