Europa special. Geschiedenis in vogelvlucht: 50 jaar Test uw kennis over Europa De miljoenen van Brussel voor Brabant Samen met Europa een vuist maken

Transcriptie

1 Brabant magazine Europa special Brabant IN Europa 50 jaar Europa Provincie Noord-Brabant Geschiedenis in vogelvlucht: 50 jaar Test uw kennis over Europa De miljoenen van Brussel voor Brabant Samen met Europa een vuist maken

2 Europa is dichtbij! Erik van der Burgt Dit jaar vieren we het 50-jarig bestaan van de Europese Unie (EU). Een goede aanleiding om in deze special van het Brabant Magazine stil te staan bij de rol en het belang van de EU. Eerst een stukje geschiedenis. Ingegeven door de rampzalige ervaring van de Tweede Wereldoorlog, is de Europese Unie in 1957 opgezet om nog meer oorlogen tussen buurlanden te voorkomen en samenwerking te bevorderen. Het begon met de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal door Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië. Deze samenwerking werkte goed. Daarom werd acht jaar later een tweede stap gezet. In 1957 werd in het Verdrag van Rome de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) vastgelegd. Doel van dit samenwerkingsverband was de economische samenwerking tussen Europese landen nog verder te versterken, in de overtuiging dat samenwerkende landen niet gemakkelijk met elkaar in oorlog raken. Deze samenwerking heeft Europa goed gedaan. Het leidde tot duurzame vrede tussen de lidstaten en het maakte Europa tot een belangrijke speler in de wereldeconomie. De EEG groeide van zes lidstaten in 1957 uit tot de Europese Unie van nu met 27 lidstaten. Voor veel mensen in ons land is de Europese Unie een vaag begrip. Anderen zien de groeiende Europese samenwerking als een bedreiging voor de eigenheid van Nederland. Weer anderen maken zich er niet zo druk om omdat zij denken dat de Europese Unie hen niet raakt of aangaat. Deze stemming over Europa - ook wel Euroscepsis genoemd - bleek heel duidelijk toen een meerderheid van de Nederlanders in 2005 bij referendum nee zei tegen een Europese grondwet. Ik heb dat nee altijd erg betreurd. Niet alleen omdat ik als lid van het Europese Parlement intensief betrokken ben geweest bij het opstellen van die grondwet en weet wat er goed aan is. Maar ook omdat het nee duidelijk maakt dat veel mensen niet weten hoezeer Europa hun dagelijks leven in positieve zin beïnvloedt. Als we naar Brabant kijken, dan zien we dat er mede door Europese wetgeving en Europees geld veel goeds van de grond komt. Neem ons landelijk gebied. Dat willen we graag mooi, economisch gezond en bij de tijd houden. Daar spannen we ons onder andere via de reconstructie voor in. Er worden boerderijen verplaatst en nieuwe ontwikkelingsgebieden voor de landbouw aangewezen. Ook wordt natuurontwikkeling gestimuleerd en wordt de recreatieve sector vernieuwd en versterkt. Deze vernieuwing van het landelijke gebied wordt mede gefinancierd met Europese middelen. Ook ons arbeidsmarktbeleid wordt door Europees geld gesteund. En dan heb ik het nog niet eens over geld uit Europa voor onze musea en voor de restauratie van onze historische gebouwen en kerken, de aanleg en het onderhoud van onze wegen en -last but not least- voor onze ambities en projecten op het gebied van innovatie. Europa is een uniek samenwerkingsverband dat ons niet alleen vijftig jaar vrede heeft gebracht, maar dat ook heeft bijgedragen tot onze welvaart en ons welzijn. Ik weet zeker dat u na lezing van de artikelen in deze special zult denken: Europa is dichterbij dan ik dacht. En dat ís ook zo. Hanja Maij-Weggen Commissaris van de koningin in Noord-Brabant 2

3 3 Inhoud 4 Geschiedenis in vogelvlucht 14 Test uw kennis over Europa Op 25 maart 1957 tekenen Nederland, België, Luxemburg, West-Duitsland, Frankrijk en Italië het verdrag van Rome. Die dag gaat de geschiedenisboeken in als officiële oprichtingsdatum van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de voorloper van de huidige Europese Unie (EU). In 2007 bestaat de Europese Unie dus vijftig jaar. 10 Interview Maij Hanja Maij-Weggen noemt het zelf één van de belangrijkste wapenfeiten uit haar lange politieke carrière: haar lidmaatschap van de conventie over de toekomst van Europa. Bijna twee jaar lang werkte een select gezelschap Europeanen aan een grondwettelijk verdrag voor de Europese Unie. 12 Timing, timing en nog eens timing Deze speciale uitgave van het Brabant Magazine staat helemaal in het teken van Europa. Maar hoeveel weet u eigenlijk van Europa? Doe mee aan de quiz. 22 Wat doet Europa eigenlijk? Het beeld dat veel mensen van de Europese Unie hebben is niet altijd even positief. Al jaren zijn het dezelfde negatieve clichés die het imago van de Unie bepalen. Zoals: de leden van het Europees Parlement doen weinig en verdienen veel. Belangrijke besluiten worden in de achterkamers in Brussel bekokstoofd. En: Nederland verliest steeds meer eigen soevereiniteit zonder dat de bevolking daar om heeft gevraagd. De voorbeelden in deze special laten zien dat het in de EU niet enkel kommer en kwel is en dat er wel degelijk belangrijke stappen voorwaarts worden gezet 24 Interview Moons Ze heeft de meest Europese portefeuille van het provinciebestuur: gedeputeerde Annemarie Moons. De gedeputeerde ziet dat er, mede onder invloed van de eenwording van Europa, zich grote veranderingen voltrekken op de arbeidsmarkt. Ontwikkelingen die veel Nederlanders enige angst inboezemen. Angst is een slechte raadgever. Nederland is juist groot geworden dankzij haar open economie. Waar moet je zijn om de Brabantse belangen te behartigen? Zestig tot tachtig procent van onze wet- en regelgeving heeft zijn oorsprong in Brussel. Daar valt dus veel te halen.

4 4 Geschiedenis van Europa Geschiedenis in Vijftig jaar Europa vogelvlucht De lidstaten van de EU Momenteel telt de Europese Unie 27 lidstaten België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland (sinds 1957) Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk (sinds 1973) Griekenland (sinds 1981) Spanje en Portugal (sinds 1986) Oostenrijk, Finland en Zweden (sinds 1995) Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië (sinds 2004) Roemenië en Bulgarije (sinds 2007). Kandidaat-lidstaten zijn Kroatië, Turkije en Macedonië.

5 5 Op 25 maart 1957 tekenen Nederland, België, Luxemburg, West- Duitsland, Frankrijk en Italië het verdrag van Rome. Die dag gaat de geschiedenis boeken in als officiële oprichtingsdatum van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de voorloper van de huidige Europese Unie (EU). In 2007 bestaat de Europese Unie dus vijftig jaar. Met het einde van de Tweede Wereldoorlog begint de samenwerking tussen Europese landen. In 1947 richten de West-Europese landen Europa is dan al verdeeld in oost en west de Raad van Europa op. De Raad van Europa bestaat tot op de dag van vandaag en is daarmee de oudste politieke organisatie van het continent. De Raad staat voor mensenrechten, parlementaire democratie en de rechtsstaat. Verdrag van Parijs Met de ondertekening van het verdrag van Parijs richten Nederland, België, Luxemburg, West-Duitsland, Frankrijk en Italië in 1952 de EGKS op: de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. In datzelfde verdrag wordt ook de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) opgericht. Euratom wil vreedzame toepassingen van kernenergie bevorderen. Doelstelling van de EGKS is een ononderbroken voorziening van kolen en staal, op dat moment belangrijke grondstoffen voor de wederopbouw van Europa. EEG De industriële samenwerking binnen de EGKS is succesvol. Daarop besluiten de zes landen tot een economische samenwerking. Met het verdrag van Rome wordt in 1957 de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht. De EEG krijgt de taak om onderlinge handelsbelemmeringen op te heffen en een gemeenschappelijke markt in te richten. In de jaren zestig komt ook het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de grond. Op 8 april 1965 tekenen de lidstaten in Brussel het zogeheten fusieverdrag. Dit verdrag, dat in 1967 in werking treedt, bepaalt dat de drie gemeenschappelijk organisaties (EGKS, EEG en Euratom) voortaan met een gezamenlijk budget opereren, onder één commissie, één raad van ministers en één hof van justitie. Vanaf dat moment spreekt men van de Europese Gemeenschap (EG). De Raad van Europa is de oudste politieke organisatie van het continent. Europese akte De EG is zo n succes dat Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk in 1973 besluiten toe te treden. Vervolgens pakt de EG nieuwe beleidsterreinen op: sociaal beleid, milieu en regionaal beleid. In 1981 treedt Griekenland toe. In 1986 volgen Spanje en Portugal. In 1986 tekenen de twaalf lidstaten de Europese akte. Het doel van de akte is om wetten van lidstaten te harmoniseren en barrières tussen landen op het gebied van handel en personenverkeer op te heffen. De lidstaten willen uiterlijk 1 januari 1993 een vrije, interne Europese markt creëren. Dit lukt ook voor een belangrijk deel. In 1990, na de Duitse hereniging, wordt ook het oostelijke deel van Duitsland lid van de EG. Verdrag van Maastricht Op 7 februari 1992 tekenen de lidstaten in Maastricht het gelijknamige verdrag. Daarmee is de Europese Unie (EU) formeel een feit. De lidstaten gaan met dit verdrag verder dan alleen maar economische samenwerking. Er is voortaan sprake van een gemeenschappelijk buitenlands beleid, een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid en de lidstaten werken samen op het gebied van justitie en binnenlandse zaken. Ook wordt er een economische en monetaire unie gesmeed (EMU) en verleent het verdrag van Maastricht inwoners van de EU nieuwe rechten zoals actief en passief stemrecht bij lokale verkiezingen in de lidstaat van verblijf. In 1995 treden Oostenrijk, Finland en Zweden toe tot de EU. Amsterdam en Nice Op 2 oktober 1997 wordt het verdrag van Amsterdam ondertekend. Voortaan kan de EU een groot deel van de besluiten met een gekwalificeerde meerderheid nemen. Voorheen was unanimiteit de regel. In 2000 volgt het verdrag van Nice. Dat verdrag Op 1 januari 2002 volgt de introductie van een gemeenschappelijke munt: de euro.

6 6 regelt onder meer de stemverhoudingen in de Raad van ministers, de omvang van de Europese commissie en de verdeling van de zetels in het Europees parlement. Het verdrag maakt de toetreding van een groot aantal nieuwe lidstaten mogelijk. Op 1 januari 2002 volgt de introductie van een gemeenschappelijke munt: in twaalf van de vijftien lidstaten betalen inwoners voortaan met euro s. Grondwet Nice wordt overigens pas op 1 februari 2003 van kracht omdat de bevolking van Ierland in een referendum aanvankelijk tegen het verdrag stemt. Na een tweede referendum zet de Ierse bevolking het licht alsnog op groen. Op 1 mei 2004 sluiten Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië zich aan bij de Europese Unie. In oktober van datzelfde jaar ondertekenen de 25 EU-landen een verdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa. Het is opgesteld om de democratische besluitvorming en het beleid in een unie van 25 lidstaten en 450 miljoen inwoners meer te stroomlijnen en de EU bestuurbaar en slagvaardig te houden. Ook de post van Europees minister van Buitenlandse Zaken wordt ingesteld. Om in werking te treden, moet de grondwet voor Europa door alle lidstaten van de Europese Unie worden bekrachtigd. Europese Verkiezingen Echter, in Frankrijk en Nederland wordt de grondwet in 2005 in een referendum ver worpen. Na een lange periode van bezinning, waarin in totaal achttien lidstaten de grondwet ratificeren, wordt in juni 2007 onder Duits voorzitterschap besloten tot een intergouvernementele conferentie (IGC). Die conferentie gaat aan de slag met de opstelling van een nieuw verdrag, dat eind 2007 gereed moet zijn om nog voor de Europese verkiezingen in 2009 door alle landen geratificeerd te kunnen worden. Op 1 januari 2007 sluiten Bulgarije en Roemenië zich aan bij de EU en wordt Slovenië het dertiende land met de euro als officieel betaalmiddel. Het bestuur De Europese commissie vormt het dagelijks bestuur van de EU. De commissie ontwikkelt beleid op alle werkgebieden van de EU. Het Europees parlement is de volksvertegenwoordiging van de EU. Het parlement heeft inspraak bij het totstandkomen van nieuwe wetten en is in de meerderheid van de gevallen samen met de Raad medewetgever. De ministers van de lidstaten vormen de Raad van de Europese Unie. Samen met het parlement neemt de Raad wetten aan. De Raad neemt ook politieke beslissingen. Het hof van Justitie zorgt ervoor dat de Europese wetgeving wordt nageleefd. De Europese rekenkamer tenslotte controleert de financiering van de activiteiten van de Europese Unie. Vooroordelen over Europa Het aantal misverstanden rond de Europese Unie is groot. De site probeert een aantal ervan te ontkrachten. Bijvoorbeeld de stelling: Europa is veel te duur. In werkelijkheid betaalt een Europeaan gemiddeld ongeveer 220 euro per jaar aan Europa. Omdat Nederland een rijk land is, betaalt elke inwoner bruto 325 euro per jaar. Als men daar vanaf trekt wat Nederland terugkrijgt, bijvoorbeeld in de vorm van subsidies, dan betaalt een Nederlander ongeveer 110 euro. Ter vergelijking: per persoon dragen Nederlanders ruim euro aan hun eigen rijksbegroting bij. Ander voorbeeld: Europa geeft te veel geld uit aan de landbouw. Lange tijd was de landbouw de belangrijkste begrotingspost van de EU. Maar die tijd is voorbij: het landbouwbeleid wordt steeds meer afgestemd op de markt, waardoor de omvang van de subsidies geleidelijk afneemt. Bovendien, landbouw is de enige beleidssector van de Europese economie die volledig uit de EU-begroting wordt gefinancierd. De uitgaven van de EU komen in de plaats van de uitgaven van de lidstaten. Op de meeste andere gebieden wordt het beleid hoofdzakelijk gefinancierd door de nationale schatkisten. De realiteit is dat slechts 0,43 procent van het bruto binnenlands product (BBP) van de EU naar de landbouw gaat en dat percentage tegen 2013 zal afnemen tot 0,33. Bron:

7 7 De grondleggers van Europa Konrad Adenauer, Winston Churchill, Alcide de Gasperi, Walter Hallstein, Jean Monnet, Robert Schuman, Paul Henri Spaak en Altiero Spinelli worden beschouwd als de founding fathers van de Europese Unie. Konrad Adenauer ( ) was de eerste kanselier van de Bondsrepubliek Duitsland, die van 1949 tot 1963 aan het hoofd van de nieuwe staat stond. Samen met de Franse presi dent Charles de Gaulle bereikte hij een keerpunt in de geschiedenis: in 1963 ondertekenden de voormalige aartsvijanden Duitsland en Frankrijk een verdrag van vriendschap dat één van de mijlpalen werd op weg naar Euro pese integratie. Winston Churchill ( ) premier van Groot-Brittannië van 1940 tot 1945 en van 1951 tot 1955, was een van de eersten die opriep tot de vorming van de Verenigde Staten van Europa. Na de ervaring van de Tweede Wereldoorlog was hij ervan overtuigd dat alleen met een verenigd Europa een duurzame vrede gewaarborgd zou kunnen worden. Alcide de Gasperi ( ) Van 1945 tot 1953 bepaalde Alcide de Gasperi als premier en minister van Buitenlandse zaken het binnenlandse en buitenlandse beleid van Italië. Steeds opnieuw gaf hij de aanzet tot plannen voor de integratie van West-Europa, werkte hij aan de uitvoering van het Marshallplan en bevorderde hij de vorming van nauwe economische banden met andere Europese landen. Walter Hallstein ( ) was van 1958 tot 1969 de eerste voorzitter van de Europese Commissie. Volgens hem was het voor een succesvolle poli tieke eenwording van Europa van het allergrootste belang dat er eerst gemeen schappelijke economische instellingen zouden worden opgericht. Het tempo van integratie was tijdens de zogenaamde Hallstein-periode legendarisch. Jean Monnet ( ) was als topadviseur van de Franse regering de belangrijkste inspirator van de beroemde Schuman-verklaring van 9 mei 1950 die leidde tot de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Tussen 1952 en 1955 was hij de eerste voorzitter van de EGKS. Bekend citaat: Wij brengen mensen samen, geen landen. Robert Schuman ( ) was afkomstig uit de tussen Frankrijk en Duitsland betwiste regio Elzas-Lotha ringen. Samen met Jean Monnet stelde hij het beroemde Schuman-plan op. Zijn voorstel was om de productie van kolen en staal, de belangrijkste grondstoffen voor de wapenindustrie, onder gemeenschap pelijk gezag te plaatsen. Het principe hierachter was dat wie geen controle over die productie had, geen oorlog zou kunnen beginnen. Schuman was van 1958 tot 1960 voorzitter van het Europees Parlement. Paul Henri Spaak ( ) werd na de bevrijding van België minister van Buitenlandse zaken en premier. De meest doeltreffende manier om vrede en stabiliteit te garanderen was volgens Spaak het verenigen van landen door de ondertekening van bindende verdragen. Als voorzitter van de eerste algemene vergadering van de Verenigde Naties (1946) en als secretaris -generaal van de NAVO ( ) kon hij helpen bij het verwezenlijken van deze doelstellingen. Spaak speelde een belangrijke rol bij het formuleren van de inhoud van het Verdrag van Rome. Altiero Spinelli ( ) Italiaanse politicus, speelde een belangrijke rol bij het voorstel van het Europees Parlement voor een verdrag betreffende een federale Europese Unie, het zogeheten plan-spinelli. In 1984 werd dit plan met een grote meerder heid van stemmen goedgekeurd en het vormde een belangrijke bron van inspiratie voor het versterken van de Europese verdragen in de jaren tachtig en negentig.

8 8 Verslag 50 jaar Europa Brabantse scholen binden de strijd aan tijdens Europadag Op woensdag 9 mei, de Europadag, vond in het Provincie huis de Grote Europa Kennisquiz plaats. Vier Brabantse scholen gingen met elkaar de strijd aan volgens het principe van de BrabantBattle. De quiz is georganiseerd door Bureau Europa van de Provincie Noord- Brabant in samenwerking met Europe Direct in Eindhoven en is gepresenteerd door Danny Rook. De eerste ronde was een afvalrace met vragen over Europa als: Hoeveel Nederlandse Europarlementariërs zijn er op dit moment? en: Welke Nederlander was van Europees Commissaris van landbouw? De scholieren die de vraag goed hadden bleven in de race, de rest verdween achter de hekken. Uiteindelijk bleef er per school één persoon over, die de finaleronde mocht spelen. Hier ging het erom op creatieve wijze antwoord te geven op ludieke kennis- en doevragen. Als winnende school kwam het Rodenborch College uit Rosmalen uit de bus. Zij gaan met de groep een dagje naar Brussel en brengen een bezoek aan de Europese Commissie en het Europees Parlement. Omdat de delegatie van het St. Jans Lyceum wel érg klein was (twee deelnemers) waren de Roden borchers zo sportief om hen aan te bieden om mee te gaan naar Brussel. Ook bij de andere deelnemers was het enthousiasme groot. Rob Verhelst, docent aan het Cambreur College uit Dongen: Helaas greep onze school nét naast de eerste prijs. Maar natuurlijk zit de winst hem vooral in het meedoen. De Provincie mag wat ons betreft nog meer van dit soort leuke en leerzame activiteiten organiseren; wij zijn er dan graag weer bij. Europese Culinaire Week in het bedrijfsrestaurant Van 7 tot en met 11 mei stond het bedrijfsrestaurant van het provinciehuis helemaal in het teken van Europa. Iedere dag stond een ander Europees land centraal. De ruimte was omgetoverd tot een plek waar de rijke culinaire tradities van de verschillende landen goed tot hun recht kwamen. Het restaurant was versierd met de vlaggen van de 27 lidstaten van de Unie, er was muziek en er werden films vertoond uit de landen die centraal stonden. De bedoeling van de culinaire week was om aan medewerkers van de Provincie te laten zien hoe mooi en gevarieerd Europa is en mensen te verrassen en te verleiden door de inspirerende Europese omgeving en de culinaire hoogstandjes die de koks in petto hadden. Afgaande op de positieve reacties is dat zeker gelukt. Wanny Chan, beleids mede werker bij de Provincie: Liefde gaat door de maag; in elk geval is mijn enthousiasme voor Europa gegroeid door de heerlijke hapjes. Voor herhaling vatbaar!

9 P Fotowedstrijd poster A :41:15 9 Interactieve les over Europa De Provincie Noord-Brabant vindt het belangrijk om jonge Brabanders te laten zien en te laten ervaren wat Europa inhoudt en hoeveel impact Europa heeft op het leven van alle dag in Brabant. Tot nu toe wordt er in het onderwijsprogramma van veel scholen weinig aandacht besteed aan Europa. Daarom organiseerde bureau Europa in samenwerking met Fontys Hogescholen en de Universiteit van Tilburg een Interactieve Les over Europa in het provinciehuis. Op basis van het langlopende onderzoek naar normen en waarden in Europa, door de Universiteit van Tilburg (kijk ook op: www. atlasofeuropeanvalues.com), heeft Fontys Hogescholen een lespakket ontwikkeld dat scholieren op een prikkelende manier laat kennismaken met normen en waarden in de Europese Unie. Hier gingen op 14 mei zo n 120 scholieren van het Maurick College uit Vught, het Stedelijk College Eindhoven en het Theresialyceum uit Tilburg mee aan de slag. Verdeeld in vijf groepen van ongeveer 25 scholieren - die elk een ander Europees land vertegenwoordigden bogen ze zich over vragen als: Hoe wordt in Polen gedacht over werkende moeders met jonge kinderen? en Waarom is abortus in Portugal nog steeds een heel omstreden verschijnsel? Opvallend was het enthousiasme van zowel de scholieren die de les kregen als de studenten van Fontys die de les gaven. Na afloop waren de reacties dan ook erg positief. De les werd ervaren als een steun in de rug voor scholen die al veel aandacht aan Europa besteden in hun lessen én als goed startpunt voor scholen waarbij dat minder het geval is. Fotowedstijd Europa 50 jaar Provincie Noord-Brabant Zo mooi is Europa in het provinciehuis Doe mee! Van 17 tot en met 26 september 2007 was in het provincie huis in Den Bosch de fototentoonstelling: Zo mooi is Europa te bewonderen. De tentoonstelling werd georganiseerd door bureau Europa in samenwerking met Europe Direct in Eindhoven om te laten zien hoe mooi en gevarieerd Europa is. De tentoonstelling was het resultaat van een fotowedstrijd waaraan medewerkers van de Provincie Noord-Brabant meededen. Zij werden uitgenodigd om een foto van hun mooiste plekje in Europa te maken en beschikbaar te stellen voor de tentoonstelling. Onderwerp van de foto s is Europa in de brede zin van het woord: mensen, gebouwen, cultuur & natuur. Op 17 september is de tentoonstelling geopend door commissaris van de koningin Hanja Maij-Weggen en algemeen directeur Wil Rutten. De tentoonstelling is van 1 tot en met 19 oktober te zien in het Huis van de Nederlandse Provincies in Brussel.

10 10 Interview Hanja Maij-Weggen, commissaris van de Koningin in Brabant Naar een transparanter Europa Hanja Maij-Weggen noemt het zelf één van de belangrijkste wapenfeiten uit haar lange politieke carrière: haar lidmaatschap van de conventie over de toekomst van Europa. Bijna twee jaar lang werkte een select gezelschap Europeanen aan een grondwettelijk verdrag voor de Europese Unie. In dit artikel vertelt Maij-Weggen over de doelstellingen van dat nieuwe verdrag. De conventie over de toekomst van Europa ging in 2002 van start en bestond uit vertegenwoordigers van de nationale regeringen, nationale parlementsleden, Europarlementariërs en vertegenwoordigers uit de Europese commissie. Hanja Maij- Weggen was toen fractievoorzitter van het CDA in het Europees parlement. De conventie stond onder leiding van Valéry Giscard d Estaing, voormalig president van Frankrijk. Onze taak destijds was duidelijk, vertelt Maij Weggen. Maak Europa transparanter, democratischer en slagvaardiger. Juist omdat veel burgers het idee hebben dat Europa ondoorzichtig is, het democratisch gehalte van de Unie te wensen overlaat en dat Europa maar moeilijk tot besluiten komt. In 2004 kon Giscard d Estaing het eindresultaat overleggen. Een document waar Maij- Weggen zich anno 2007 nog steeds prima in kan vinden. Binnen Europa zijn in de loop der jaren talloze verdragen gesloten. Van het Verdrag van Rome in 1957 tot en met het Verdrag van Nice in Kortom, een enorme lappendeken aan overeenkomsten. Juristen hebben die verdragen keurig bij elkaar gevoegd tot één document. Dat was meteen ongeveer 75 tot 80 procent van de tekst van het grondwettelijk verdrag. Een ander belangrijk onderdeel is het Handvest voor de grondrechten van Europese burgers. Maij-Weggen: Dat handvest bestaat al lang, maar veel leden van de conventie vonden het belangrijk dat het een integraal onderdeel werd van het grondwettelijk verdrag. Europese president Het derde, en laatste onderdeel van het grondwettelijk verdrag omvat aanvullende bepalingen die de Europese Unie transparanter, democratischer en slagvaardiger moet maken. Maij: Dat was maar vijf procent van de tekst. Maar die aanvullende bepalingen hebben wel voor de meeste discussie gezorgd. Zo wil de conventie meer macht toekennen aan het Europees parlement (via zogeheten co-decisie). Voortaan moeten zowel het Europese parlement als de Europese ministerraad instemmen met voorstellen van de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de EU). Daarbij krijgt het Europees parlement het laatste woord. Ook schept het grondwettelijk verdrag meer duidelijkheid in de bevoegdheden tussen Brussel enerzijds en de lidstaten anderzijds. Want over de macht van Brussel bestaan veel misvattingen. Haagse politici zeggen al snel bij ongemakkelijke wet- en regelgeving: Dat moet van Brussel. Aan dat soort schimmige discussies maakt het grondwettelijk verdrag een einde. En het grondwettelijk verdrag pleit voor een nieuwe EU-topstructuur. Aan het hoofd van de EU moet een president staan. Naar Duits model, onderstreept Maij-Weggen. Een president zonder al te grote bevoegdheden, maar die op cruciale momenten een bindende factor is. Op dit punt kreeg conferentievoorzitter Giscard d Estaing niet zijn zin. Hij pleitte juist voor een invloedrijk Europees president, met veel macht. Naar Frans model. Daar is de conferentie gelukkig niet in meegegaan. Het grondwettelijk verdrag wil ook een Europees minister van Buitenlandse zaken benoemen. Nu nog is de buitenlandportefeuille in handen van een coördinator, anno 2007 in de persoon van Javier Solana. Maij-Weggen: In belangrijke internationale kwesties is het van groot belang dat de EU met één mond praat, zonder de huidige ministers van Buitenlandse zaken van de lidstaten buiten spel te zetten. De benoeming van een Europees minister zou een goede stap in de richting zijn. Verder zal met het grondwettelijk verdrag de samenwerking tussen lidstaten op justitieel terrein verbeteren. Denk aan de bestrijding van terrorisme en criminaliteit. Onder de vleugels van de EU kan dat veel beter worden aangepakt. Tenslotte versterkt het grondwettelijk verdrag de positie van de regio s in Europa. Veel beleid dat in Brussel gemaakt wordt, moet uiteindelijk worden uitgevoerd door de regio s. Voor Nederland zijn dat de provincies. Zo is de provincie Noord- Brabant uitvoerder van de Europese Vogelen Habitatrichtlijn: wetgeving die belangrijke natuurgebieden en diersoorten in Europa moet beschermen. In de totstandkoming van dergelijk wetten krijgen de regio s voortaan een adviesrecht. Daarmee voorkom je dat regio s overvallen worden door bepaalde wet- en regelgeving vanuit Europa. En regio s kunnen in een voortijdig stadium Europese wetgeving bijsturen.

11 11 Monstrueus imago Maar tot een bekrachtiging van het grondwettelijk verdrag is het niet gekomen. Tien lidstaten besloten het verdrag in de vorm van een referendum aan de bevolking voor te leggen. De Spanjaarden stemden in februari 2005 in grote meerderheid voor het verdrag, maar Fransen (mei 2005) en Nederlanders (juni 2005) bleken in meerderheid tegen. Daarmee kwam de ratificatieprocedure stil te liggen. Volgens Maij-Weggen heeft de afwijzing door de Nederlandse bevolking verschillende oorzaken. Gaandeweg is Giscard d Estaing het grondwettelijk verdrag gaan bestempelen als een grondwet. Die kwalificatie leidde ook binnen de conventie tot gefronste wenkbrauwen. Het verdrag kreeg daarmee een heel monstrueus imago. Geheel ten onrechte. Verder lag het toenmalige kabinet Balkenende tijdens het referendum heel slecht bij de kiezer. Dat heeft zeker de uitslag beïnvloed. En de voorlichting rond Europa en het grondwettelijk verdrag is schromelijk tekortgeschoten. Maij-Weggen maakt op dit punt ook de Nederlandse media een verwijt. Toen het grondwettelijk verdrag is de maak was, besteedden Nederlandse kranten nauwelijks aandacht aan dit proces. Hetzelfde geldt voor de aanloop naar de uitbreiding van de Europese Unie met tien nieuwe lidstaten. En toen het uiteindelijk zover was, voelde men zich overvallen. Terwijl iedereen die uitbreiding zag aankomen. Tegenstanders zien in de grondwet een bevestiging van een Europa dat teveel macht naar zich toetrekt en zich nauwelijks laat controleren. Terwijl de grondwet juist het tegenovergestelde bewerkstelligt. Met het verdrag wordt Europa transparanter, democratischer en slagvaardiger. Inmiddels ligt er een nieuwe ontwerpverdragstekst op tafel, tot stand gekomen onder voorzitterschap van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Zo is het Handvest voor de grondrechten van Europese burgers uit de grondwet geschrapt, maar bevat de nieuwe tekst nog wel een verwijzing naar deze grondrechten. Ook Europese symbolen als vlag en volkslied zijn niet langer onderdeel van de grondwet. Volgens Maij zijn dat geen grote veranderingen. Maar voor een definitief oordeel is het nog te vroeg. De exacte tekst is nog niet bekend. Of voor ratificatie andermaal een referendum nodig is, is voor Maij-Weggen nog maar de vraag. Dat hangt af van de uiteindelijke wijzigingen. Wanneer de nieuwe tekst voldoende tegemoet komt aan de critici, is een nieuwe referendum niet nodig. Maar ik ben überhaupt geen voorstander van een referendum. Uit de as herrezen Ondertussen heeft Brabant veel profijt van de EU, onderstreept Maij-Weggen nog maar eens. In de jaren negentig verkeerde Brabant economisch in zwaar weer. Grote bedrijven als DAF en Philips hadden het heel, heel moeilijk. Vervolgens investeerde de EU meer dan 1 miljard euro in deze regio. Mede dankzij die injectie is Zuid- Oost Brabant uit de as herrezen. Er is nu sprake van Brainport Eindhoven, we komen zelfs arbeidskrachten tekort en Zuid-Oost Brabant behoort tot een van de meest innovatieve regio s van Europa. Dat is voor een belangrijk deel te danken aan de EU.

12 12 Lobby De praktijk van de Brabantse lobby in Brussel: Timing, timing en nog eens timing Waar moet je zijn om de Brabantse belangen te behartigen? Zestig tot tachtig procent van onze wet- en regelgeving heeft zijn oorsprong in Brussel. Daar valt dus veel te halen. Maar hoe vind je er de weg? En: hoe kom je in beeld? Er lopen zo n vijftienduizend lobbyisten rond uit alle landen van de wereld. Samen behartigen ze een lawine aan belangen. Ik ben een dansmarieke die voor de muziek uit loopt. Een schets van de lobbypraktijk. Voor Rien Puyenbroek en Alexander van den Bosch is het dagelijkse kost. Zij noemen zichzelf makelaars in mensen en kennis. Ze lobbyen respectievelijk voor de Provincie Noord-Brabant en het stedennetwerk BrabantStad. De Brabantse lobby is in volle gang, zeggen ze. Je kunt Brussel op twee manieren benaderen: meedoen of volgen. Brabant doet mee. Het leerboek Lobbyen in Brussel zou volgens de twee EU-kenners bestaan uit de volgende zes hoofdstukken: huiswerk maken, timing, weten waar je moet zijn, focus, communiceren met achterban en capaciteit vrijmaken. Maar dat leerboek is er niet. Je moet het gewoon in de vingers hebben: mensenkennis, inleven in anderen, diplomatiek zijn, flexibel inspringen, net werken. Pragmatisch Dé Brussel-autoriteit in Nederland is hoog - leraar Rinus van Schendelen. Volgens hem is het uitoefenen van invloed in Brussel helemaal niet zo moeilijk. Hij stelt dat de Europese Commissie maar een kleine orga nisatie is. Bij de aanloop naar nieuwe wetten laat zij zich adviseren door zo n tweeduizend zogeheten expertcomité s. Volgens Van Schendelen zijn dat achter deurtjes waardoor je relatief gemakkelijk naar binnen kunt komen. Niet als eenling, maar als groep. Het is raadzaam om je met Europese bondgenoten te verenigingen. En ook moet je natuurlijk een zinnig verhaal te vertellen hebben. Van Schendelen: Is dat het geval, dan ben je spekkoper. Je mag dan meepraten over hoe de nieuwe wet er uit moet zien. Dat is het grote verschil met Den Haag: daar worden wetsvoorstellen achter gesloten deuren in elkaar gesleuteld; in Brussel staat de deur open en mag je meepraten. Brussel is veel opener en transparanter dan de Haagse ministeries. Brussel is pragmatischer dan Den Haag. De partijpolitiek is er minder dominant. Je zoekt per onderwerp dwars door de partijen heen naar medestanders. Wetgeving is in Brussel veel meer het resultaat van onderhandelen. Je kunt Brussel op twee manieren benaderen: meedoen of volgen. Brabant doet mee. Netwerken Klopt, reageert Van den Bosch. In je eentje shoppen werkt niet in Brussel. Je hebt invloed zodra je krachten bundelt met andere organisaties. Gemeenschappelijke belangen naar voren brengen. BrabantStad is nu toegetreden tot het belangrijkste Europese netwerk voor steden: EUROCITIES; dit geeft een extra motivatie om Europese ambities en strategie te bespreken met bondgenoten, af te stemmen en via de geijkte kanalen meer rendement te behalen. Puyenbroek noemt als voorbeeld het Interreg-project Sufalnet. Dit gaat over de aanpak van oude stortplaatsen? Een initiatief uit Brabant dat uitgroeide tot grens overschrijdende samenwerking met tal van andere regio s. Door deze samenwerking krijgt zo n project meer body; meer impact. In de volgende fase is het nu de bedoeling dat deze Brabantse studie en de ervaringen met andere EU regio s volop gebruikt gaan worden bij de nieuwe bodemwetgeving voor heel Europa. Dat noem ik invloed uitoefen en meepraten over nieuwe Europese wetgeving. Puyenbroek en Van den Bosch benadrukken dat overheidsinstellingen en bedrijven goed voorbereid moeten zijn voordat ze in Brussel aankloppen. Je moet weten wat wanneer speelt in Brussel. Puyenbroek: Kortom je huiswerk maken. Dat betekent ook exact weten waarvoor de eigen organisatie staat. Als je dat weet, kun je op zoek binnen Europa naar partijen die er net zo over denken. Daar kun je aansluiting bij zoeken. Van den Bosch vult aan: Niet één persoon, maar de hele organisatie moet weten waar

13 13 de eigen club voor staat. Een breed gedragen focus op Europa is essentieel. Iedereen moet zich bewust zijn van de Europese dimensie. Pas dan kunnen wij als lobbyisten zinvol schakelen met de inhoudsdeskundigen bij de diverse afdelingen. Het informeren en voorbereiden op de Brusselse spelregels gebeurt bijvoorbeeld via de maandelijkse nieuwsbrief Brusselse Berichten en via continue EU-trainingen. Signalen Puyenbroek: Zie ons als dansmariekes die voor de muziek uitlopen. We doen het voorwerk, we houden in de gaten wat er gebeurt, we laten her en der ons gezicht zien, we geven signalen door aan de achterban. Maar we zijn niet degene die de doelpunten maken. Dat doen de bestuurders of inhoudsdeskundigen zelf. Wij zijn generalisten; scouts met een helikopterview. Het samenspel met de eigen organisatie is essentieel. Samen ontwikkelen we een strategie en tactiek. Wat is haalbaar en wat niet? Zonder de inbreng van inhoudelijk deskundigen zijn we niks. Ons werk is dienend, voorwaarde scheppend. Ik geef de voorzet, anderen koppen in. Aan de ene kant is voor lobbytrajecten lange adem nodig, maar het kan er ook hectisch aan toe gaan. Puyenbroek: Als het nodig is, heb ik de gsm-nummers van alle gedeputeerden en directeuren bij de Provincie bij de hand. Moeten ze nú iets weten, dan hang ik direct aan de lijn. Valt er een punt te scoren, dan moet de verantwoordelijke bestuurder of directeur er staan. Soms à la minute. Valt er bijvoorbeeld op het laatste moment een spreker uit op een belangrijk congres, dan probeer ik een gedeputeerde als alternatief naar voren te schuiven. Dat is een kans die we moeten grijpen. Aan tafel Om te weten te komen wanneer er nieuwe regels worden gemaakt, hoef je niet gek veel te doen. In oktober, november wordt elk jaar het werkprogramma van de Europese Commissie gepubliceerd waarin gedetailleerd alle voornemens staan. Voor programma s en projecten verschijnen op de EU-sitesknipperende banners. Brussel heeft na Washington het grootste aantal lobbyisten rondlopen; Via een zogeheten call for interest worden belangstellenden opgeroepen project voor stellen in te dienen en uitgenodigd mee te doen aan EU subsidieprogramma s. Voor beïnvloeding van wet- en regelgeving is het de kunst het juiste expertteam te vinden of de verantwoordelijke ambtenaar die het Commissievoorstel moet gaan schrijven. Het is aan de lobbyisten om de weg te vinden. Van den Bosch: Op het juiste moment aan tafel zitten. Zorgen dat je een afspraak krijgt met de verantwoordelijke commissieambtenaar om het belang daar goed onderbouwd neer te leggen. En voortdurend blijven bewaken wat er overblijft van jouw wensen. Weten wat de tegen argu menten zijn van de concurrentie, voorstellen aanpassen, nieuwe partijen erbij halen. De kwestie dus continu intern en extern levend houden. En pas stoppen als het helemaal af is, ook al kan dat járen duren. Puyenbroek: Brussel heeft na Washington het grootste aantal lobbyisten rondlopen; Allemaal hebben ze zo hun eigen belangen. In principe is er voor iedereen tijd en ruimte. Het scheelt natuurlijk wel of je de vakbeweging van deze wereld vertegenwoordigt of een klein gehandicaptenclubje. Maar daardoor moet je je niet laten ontmoedigen. Een goed verhaal, een goed argument heeft altijd kans. En daar moet je voor gaan.

14 14 Quiz Europa Quiz Test uw kennis over Europa 1. Van welk land is deze vlag? A Slovenië B Malta C Litouwen 4. Wat is het huidige stemgewicht van Nederland in de Raad van de Europese Unie? A 13 stemmen B 15 stemmen C 17 stemmen 5. Hoeveel leden telde het Europees Parlement op 1 januari 2007? A 626 B 425 C Hoe heet de hoofdstad van Letland? A Riga B Tallinn C Vilnius 2. Tijdens welke Europese Top bedong het Verenigd Koninkrijk de korting op de EU-bijdrage, de zogenaamde rebate? A 1979 London B 1984 Fontainebleau C 1992 Edinborough 6. Welke Nederlander was van Europees commissaris van landbouw? A Pierre Lardinois B Henk Vredeling C Sicco Mansholt 8. Hoeveel bedraagt de totale begroting voor 2008 van de Europese Unie, zoals recentelijk begroot door de Europese Commissie? A 891 miljard euro B 135 miljard euro C 122 miljard euro 3. Hoe heet deze Kathedraal en waar staat deze? A Kathedraal Notre-Dame, Straatsburg B Kathedraal Sint Michiel en Sint Goedele, Brussel C Kathedraal La Almudena, Madrid 9. Welk Europees land heeft geen eigen volkslied? A Ierland B Cyprus C Portugal 10. Hoe heet de wetgevingsprocedure waarin de Raad van ministers en het Euro - pees Parlement evenveel macht hebben? A Samenwerkingsprocedure B Raadplegingsprocedure C Co-decisieprocedure

15 15 Deze speciale uitgave van het Brabant Magazine staat helemaal in het teken van Europa. Over de geschiedenis van 50 jaar Europese samenwerking, over de verdragen en uitbreidingen, over de Europese subsidie programma s én over de relaties tussen Brabant en Europa. Maar hoeveel weet u eigenlijk over Europa? Test hier uw kennis van Europa, de Europese Unie en de rol die Brabant in Europa speelt. Antwoorden vindt u op pagina 31. Ieder goed antwoord is 1 punt. 11. Van welk land is deze vlag? A Bulgarije B Roemenië C Albanië 14. Welke oud-president was voorzitter van de Conventie over de toekomst van Europa? A Valéry Giscard d Estaing B Jean-Luc Dehaene C Giuliano Amato 18. Wanneer was de hereniging van Duitsland een feit? A 10 december 1989 B 3 oktober 1990 C 1 januari Welke Founding Father van de Europese Unie ziet u hier afgebeeld? A Alcide de Gaspari B Jean Monnet C Robert Schuman 13. Welke stad ziet u hier afgebeeld? A Boekarest B Boedapest C Sofia 15. Welke twee landen zijn op 1 januari 2007 toegetreden tot de EU? A Roemenië en Tsjechië B Slovenië en Bulgarije C Roemenië en Bulgarije 16. Welk land is geen officiële kandidaat-lidstaat van de Europese Unie? A Kroatië B Macedonië C Servië 17. Welk land heeft als munteenheid de forint? A Roemenië B Hongarije C Slowakije 19. Sinds de Provinciale Staten verkie zin gen van 7 maart 2007 is Annemarie Moons als gedeputeerde verantwoordelijk voor Europa en Inter nationalisering in Brabant. Wat was haar portefeuille in de voorgaande bestuursperiode? A Mobiliteit en Infrastructuur B Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting C Milieu en Handhaving 20. Wie componeerde de muziek van de Europese hymne? A Wolfgang Amadeus Mozart B Edvard Grieg C Ludwig van Beethoven

16 16 Samenwerking regio s Samenwerken van regio s Brabantse ideeën vinden weerklank in Europa Ooit was de Europese Unie een samenwerking tussen Europese landen. Binnen de EU ontstaan echter steeds meer samenwerkingsprogramma s tussen regio s. Brabant neemt aan verschillende programma s deel. Een kennismaking met Grow, Mateo en R4R. Brabant speelt op technologisch gebied een vooraanstaande rol binnen Europa. Eindhoven en omgeving is een van de meest inno vatieve oorden van de EU. Logisch dat de Provincie juist op dat punt samenwerking zoekt met andere Europese regio s. Dat leidt soms tot onverwachte netwerken, zoals een innige relatie met de Poolse regio Maloposka. Het is niet zo dat wij alleen maar kennis brengen naar Polen. Wij leren ook van hen, vertelt Rob de Groot, Europees programmamanager Duurzame innovatie bij de Provincie. De Groot maakt dat duidelijk met een voorbeeld. In de Poolse stad Krakau kun je overal beschikken over draadloos internet. Op dat punt loopt Nederland achter, omdat wij een heel glasvezelnetwerk in de grond gestopt hebben. Dat moet eerst terugverdiend worden. De Groot wil maar zeggen: Nederland moet technologische ontwikkelingen elders in Europese Unie niet onderschatten. Grow: ontstaan in Engeland Brabant werkt samen met Maloposka in het kader van het Europese programma Grow. Daar doen nog drie andere regio s aan mee: Zuidoost Engeland, de Italiaanse regio Emilia- Romagna en het Spaanse Andalusië. Allemaal delen van Europa die een forse economische groei doormaken. De Groot: Maar geen van de regio s wil ten koste van alles groeien. Men mikt juist op slimme groei. En dat is ook precies de doelstelling van Grow. Zuidoost Engeland is initiatiefnemer van het programma. Dit deel van Engeland is een van de economische motoren van het Ver enigd Koninkrijk. Maar zuidoost Engeland loopt daarbij tegen grenzen aan. In ecolo gisch opzicht, maar bijvoorbeeld ook de beschikbaarheid van hoogopgeleid perso neel begint problematisch te worden. zuidoost Engeland zocht samenwerking met andere Europese regio s met soortgelijk problemen. Zo kwam men onder meer in Brabant terecht. De Groot: Brabant heeft veel ervaring met een integrale aanpak van problemen. We benaderen die sinds enkele jaren volgens de zogeheten Telos-driehoek. Volgens dat principe moet bij nieuwe ontwikkelingen sprake zijn van een evenwicht tussen het economisch kapitaal, het ecologisch kapitaal en het sociaal en cultureel kapitaal. De Britten waren gewend de problemen tamelijk eendimensionaal aan te pakken. Inmiddels is men heel enthousiast over onze benadering. Zó enthousiast zelfs dat men de De Europese Commissie vindt Grow één van de beste Europese samenwerkingsprogramma s van dit moment. Telos-driehoek tot de kern van het Growprogramma heeft gelanceerd. En Zuidoost Engeland gaat de driehoek ook toepassen in haar regionale subsidieprogramma s Zestien projecten Grow ging in 2005 van start en eindigt aan het einde van dit jaar. Grow beschikt over een budget van 7,5 miljoen. De vijf regio s hebben vijftig projecten ingediend. Daar zijn er uiteindelijk zestien van gehonoreerd. Brussel vergoedt aan Andalusië en Maloposka 75 procent van de kosten, bij de overige drie regio s ligt dat percentage op vijftig. De rest wordt betaald door initiatiefnemers en lokale overheden. Brabant is bij zeven Grow -projecten actief betrokken. Een van die projecten is Relemcon: reclaming land and empowering commu nities. Relemcon gaat over nieuwe bestem mingen voor oude vuilstortplaatsen of fabrieksterreinen. Een actueel dossier in Brabant. In dat project heeft iedere Europese regio een specifieke inbreng. Nederlanders zijn goed in de technische aspecten van sane ringen. Maar Italianen bijvoorbeeld betrekken op een hele goede manier de lokale bevolking in zo n proces. Kijk, daar kunnen wij wat van leren. Grow is bij twee Brabantse sane ringen betrokken: de Voskuilenheuvel in Boekel en Moerenbrug in Tilburg. Een ander project is Grow Enterprise. Grow Enterprise begeleidt startende ondernemingen. In Nederland steunen we startende ondernemers onder meer met fiscale maatregelen. Engeland daarentegen doet veel meer aan begeleiding van starters. Coaching en begeleiding zijn voorwaarden om toegelaten te worden tot een bedrijfsverzamelgebouw. Die aanpak heeft succes. Via Grow Enterprise kunnen we bekijken of zo n model ook in Nederland bruikbaar is. De Europese Commissie vindt Grow één van

17 17 de beste Europese samenwerkingsprogramma s van dit moment. De Groot: En de regio Stockholm wil meedoen met Grow, mocht het programma een vervolg krijgen. Stockholm is, als het gaat om innovatie en duurzaamheid, een van de best presterende regio s van Europa. Mateo: kennis ontsluiten Een ander Europese samenwerkingsprogramma met een grote Brabantse inbreng is Mateo. Mateo staat voor Matching Technologies and Opportunities. Het is een samenwerking tussen Brabant, Zuidwest Bohemen (Tsjechië), Lombardije (Italië) en Catalonië (Spanje). In Europees perspectief is Brabant eigenlijk niet meer dan een groot stadspark. universiteiten geweldig, maar men is niet zo goed in staat die kennis te vertalen in business. Kennisoverdracht centraal in R4R Regions for Research (R4R) is een programma van acht Europese regio s, waaronder Brabant. Het is een programma dat zich richt op kennisoverdracht. Allereerst formuleert iedere regio de meest succesvolle manieren van kennisoverdracht. Voor Brabant zijn er dat vier: Incubator3+ (een ondersteuningprogramma voor startende ondernemingen in de technische sector), kennisvouchers (waarmee bedrijven kennis kunnen inkopen bij hogescholen en universiteiten), Holst Centre (open innovatie in de technische sector waarbij bedrijven fysiek met elkaar samenwerken) en BioConnection (vergelijkbaar met Holst Centre, maar dan virtueel en in de biomedische sector). Die inventarisatie leidt tot een groslijst van succesvolle systemen van kennisoverdracht. Uiteindelijk moet R4R duidelijk maken of deze systemen Europa-breed toepasbaar zijn. De kosten van het R4R, één miljoen euro, worden volledig door Brussel gedragen. Deelname aan R4R is goed voor de reputatie van Brabant als innovatie regio. Veel kennis binnenhalen In dit programma heeft Catalonië de leiding. Mateo moet kennis en technologie, die onder meer op universiteiten en ziekenhuizen beschikbaar is, ontsluiten voor het bedrijfsleven. Met name voor het midden- en kleinbedrijf. Het is een tweejarig programma met een budget van 7,8 miljoen. Mateo, dat dit jaar eindigt, telt twaalf projecten. Acht daarvan kennen een Brabantse betrokkenheid. Bijvoorbeeld Medscout. Medscout koppelt innovatieve ideeën van medisch specialisten aan bedrijven in de medische sector. Ideeën die nu vaak de operatiekamer niet verlaten. Dankzij Medscout kan een Brabants bedrijf wellicht een behandel methode van een ziekenhuis in Barcelona ontwikkelen tot een product. Andersom is natuurlijk ook denkbaar: ideeën van Brabantse specialisten kunnen leiden tot een nieuwe dienst van een bedrijf in Milaan. Ook in Mateo leren de verschillende regio s veel van elkaar, is de ervaring van De Groot. In Tsjechië is de kennis op De Groot is overtuigd van het nut van Europese samenwerkingsprogramma s. We halen op deze manier heel veel kennis binnen. Kennis waarmee Brabantse bedrijven en instellingen hun voordeel kunnen doen. Dat vijftig procent van de kosten wordt betaald door Brussel is natuurlijk mooi mee genomen. En Europese contacten zijn goed voor het relativeringsvermogen, meent De Groot. Wij praten vaak over het landelijk gebied van Brabant. Maar in Europees perspectief is Brabant eigenlijk niet meer dan een groot stadspark. En zo moet Brabant zich misschien ook nadrukkelijker profileren. Een groene omgeving is voor bedrijven immers aantrekkelijk als vestigingsplaats.

18 18 Europese structuurfondsen Structuurfondsen steunen ontwikkelingen De miljoenen van Brussel voor Brabant De Europese Unie (EU) is er vooral voor de boeren. Het is een cliché, dat aan waarde inboet. De werkelijkheid is dat de EU steeds meer de rol krijgt van aanjager van economische activiteiten. Een ontwikkeling waar de Provincie Noord-Brabant de komende jaren de vruchten van plukt. Meer dan 900 miljard zal de Europese Unie van 2007 tot en met 2013 uitgeven. Het grootste deel van dat geld (38 procent) gaat naar structuurfondsen, bedoeld om welvaartsverschillen tussen regio s en lidstaten te verkleinen. Belangrijke structuurfondsen zijn het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Europees Sociaal Fonds (ESF). Nederland zal van 2007 tot en met 2013 zo n 1,7 miljard ontvangen uit de structuurfondsen. EFRO en ESF moeten er mede voor gaan zorgen dat de doelstellingen uit de zogeheten Lissabon Agenda gerealiseerd worden (zie ook kader Lissabon Agenda ). Landbouwuitgave Landbouw is nog steeds een belangrijke uitgavenpost van de Europese Unie. Ongeveer 35 procent van de begroting gaat naar de agrarische sector. Op jaarbasis komt dat neer op 42 miljard. Hiervan vloeit ieder jaar 900 miljoen euro naar Nederlandse boeren en tuinders. Landbouw is het enige volledige geïntegreerde beleidsterrein van de EU (zie kader Europa en landbouw ). Dat verklaart voor een belang rijk deel het grote aandeel van landbouw in de begroting. Overigens zijn de landbouwuitgaven tot en met 2013 bevroren op 42 miljard. Tenslotte vloeit tien procent van de EUbegroting naar plattelandsontwikkeling en milieubescherming. De rest van het geld gaat naar een groot aantal andere beleidsterreinen zoals onderwijs, veiligheid, onderzoek en ontwikkeling, voedselhulp en huma nitaire hulp. EFRO en Brabant EFRO (regionale ontwikkeling) wil de economische verschillen tussen Europese regio s verkleinen, werkgelegenheid en concurrentie - kracht bevorderen én Europese territoriale samenwerking versterken. Voor de aanwending van het EFRO-budget is Nederland opgedeeld in vier landsdelen: noord, oost, zuid en west. De provincies Noord-Brabant, Limburg en Zeeland hebben samen met negen zuidelijke steden (Breda, Eindhoven, Heerlen, Helmond, s-hertogenbosch, Maastricht, Sittard-Geleen, Tilburg en Venlo) een zogeheten Operationeel Programma (OP) opgesteld. Ivka Orbon, beleidsmedewerker Europese Programma s van de Provincie Noord-Brabant, was nauw betrokken bij dat proces. In totaal is er voor projecten in Brabant, Limburg en Zeeland 186 miljoen aan Europees geld beschikbaar. En omdat EFRO-projecten het principe van cofinanciering hanteren, kan het totaalbedrag oplopen tot 462 miljoen. Cofinanciering Cofinanciers zijn in dit geval het rijk, de Provincie, gemeenten en bedrijfsleven. Overigens staan er geen schotten tussen de drie provincies als het gaat om de concrete besteding van het EFRO-geld. Zuid-Nederland wil het EFRO-budget voor de helft besteden aan projecten op het gebied van innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap, specifiek voor onder meer hightech, food en nutrition, energie, medische technologie, logistiek en toerisme. De provincies willen in deze sectoren vooral de samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs en overheid stimuleren. De twee andere prioriteiten zijn attractieve regio s (25 procent van het budget) en attractieve steden (21 procent). Pieken in de Delta De focus op innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap sluit goed aan bij de ambities uit de nota Pieken in de Delta van het rijk. Ook dat programma mikt nadrukkelijk op een versterking van de

19 19 Lissabon Agenda In 2000 sluiten de regeringsleiders van de EU tijdens de top in de Portugese hoofdstad Lissabon een overeenkomst: tegen 2010 moet de EU de meest compe titieve en dynamische kennis economie van de wereld zijn. Daarnaast moet de EU in 2010 een gemiddelde activiteitsgraad kennen van zeventig procent (lees: zeven op de tien mensen moet een baan hebben of zoeken) en een economische groei van drie procent. Die groei moet bovendien op een duurzame wijze tot stand komen. Ook willen de regeringsleiders dat de EU meer insteekt op onderzoek en ont wikkeling. In het akkoord staat onder meer dat ieder EU-land vanaf 2010 minimaal drie procent van het bruto nationaal product investeert in onderzoek en ontwikkeling. Daarvan moet tweederde afkomstig zijn van bedrijven en éénderde van de overheid. Begin 2004 komt de Europese Commissie met de boodschap dat de EU niet op schema ligt. Onder voorzitterschap van de Nederlandse oud-premier Wim Kok verschijnt op 3 november 2004 een rapport hoe het proces extra gestimuleerd kan worden. Raad, Commissie en Parlement nemen het rapport ter harte en sinds februari 2005 wordt gewerkt met een nieuwe EU-strategie die tot meer eco nomische groei en werkgelegenheid moet leiden: het actieprogramma Groei en werk. Speerpunten zijn: van Europa een aantrekkelijke plaats maken om te investeren en te werken; stimuleren kennis en innovatie voor meer groei; zorgen voor meer en betere banen; creëren van partnerschap tussen de lidstaten en de EU; de lidstaten moeten de EU voorzien van voldoende financiële middelen om de doelstellingen te verwezenlijken. In de praktijk komt de inhoud erop neer dat de lidstaten elke gelegenheid moeten aangrijpen om lagere overheden, sociale partners en het maatschappelijk middenveld te betrekken bij de uitvoering van het economische beleid en werkgelegenheidsbeleid. Kwaliteitsimpuls voor bedrijventerrein Hazeldonk-Meer In het kader van het project Kwaliteitsontwikkeling logistiek centrum Hazel donk- Meer wordt dit bedrijventerrein ten zuiden van Breda grensover schrij dend aangepakt en als één geheel gepro moot. Voor het project is in totaal ruim 5 miljoen beschikbaar. Daarvan is 1,5 miljoen afkomstig van de EU. Het gaat hier om een samenwerking tussen Nederland en België in het kader van de Euregio Benelux Middengebied. Het project moet onder meer de interne bewegwijzering van het terrein verbe teren. Ook zijn er plannen voor de aanleg van een glasvezelnetwerk waardoor een snelle toegang tot internet mogelijk wordt. In het project werken de gemeente Breda en Hoogstraten (België) nauw samen. Het project moet eind 2007 zijn afge rond.

20 20 Nederlandse kenniseconomie. Bij investeren in attractieve regio s gaat het onder meer om herstructurering van bedrijven terreinen, nieuwe bestemmingen voor bijzonder onroerend goed (bijvoorbeeld leegstaande agrarische bedrijfs gebouwen), investeringen in toerisme, cultuur en milieu. Kortom, alles wat bijdraagt aan een beter vestigingsklimaat voor bedrijven in Zuid-Nederland. Met investeringen in attractieve steden moet de woon- en werkomgeving van stedelingen verbeteren. Voor Brabant gaat het dan om Breda, Eindhoven, Helmond, Tilburg en s-hertogenbosch. Grensoverschrijdend Ook van belang voor de Provincie Noord- Brabant is de steun die de Europese Unie verleent aan grensoverschrijdende samenwerking. Brabant is momenteel in vier inter nationale samenwerkingsverbanden vertegenwoordigd: Euregio Rijn-Waal (met het noordoosten van de provincie), Euregio Maas-Rijn (met het zuidoosten), Euregio Benelux Middengebied (met geheel Bra bant) en een maritiem programma waarvan het werkgebied zich uitstrekt van Noord-Frankrijk, Vlaanderen, Engeland tot Nederland (inclusief West-Brabant). Nederland mag de komende zeven jaar via internationale samenwerkingsverbanden 164 miljoen aan EFRO-budget aanwenden. Het geld wordt ingezet om samenwerking tussen bedrijven en overheden aan weerszijden van de grens te bevorderen. Dat kan op allerlei gebied: infrastructuur en mobiliteit, economie en innovatie, natuur en milieu, werk en opleiding en maatschappij en cultuur. ESF Het andere belangrijk structuurfonds is het Europees Sociaal Fonds (ESF). Dit fonds moet het vinden van werk of het over stappen naar een andere baan vergemakkelijken. Het ESF richt zich vooral op werklozen en gehandicapten. Het budget voor Nederland bedraagt van 2007 tot en met miljoen. Omgerekend ongeveer 106 miljoen per jaar. In de toekenning van subsidies speelt de Provincie geen rol. In de vorige programmaperiode heeft Brabant echter wel een stevige rol gespeeld, als aanjager van projecten. POP Het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP) tenslotte biedt steun aan projecten op het gebied van verbrede landbouw, leefbaarheid, natuur en landschap. Nederland ontvangt de komende jaren 486 miljoen uit het POP. Dat geld zal voor een belangrijk deel door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) verdeeld worden. Een ander deel komt beschikbaar via de Provincies: in totaal 38 miljoen. In Brabant zal dat geld vooral worden ingezet voor de reeds lopende reconstructie (revitalisering van het buitengebied). Europees geld voor Embedded House In de Kennispoort in Eindhoven zetelt Embedded House : een kenniscentrum op het gebied van zogeheten embedded softwaretechnologie. Het gaat om hardware en software ingebouwd in gebruiks artikelen die deze apparaten een vorm van intelligent gedrag te bezorgen. De auto-industrie maakt al veel gebruik van dergelijke systemen; in auto s zijn microprocessors aanwezig die verschillende functies kunnen activeren aan de hand van externe omstandigheden. Denk aan lichten die aanspringen bij invallende duisternis of ruiterwissers die in beweging komen bij regenval. Insiders voorspellen een grote innovatiegolf in de ICT dankzij embedded software technologie. Echter, de mogelijkheden zijn relatief onbekend bij het midden- en kleinbedrijf. Daarom is Embedded House opgericht, het moet een brug slaan tussen de kennis over deze technologie en bedrijven voor wie toepassingen in de toekomst van wezenlijk belang zijn. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) verstrekte voor de opstartfase aan Embedded House. Dat komt overeen met eenderde van de totale projectkosten tot en met het einde van 2007.