VAN BIJZONDER NAAR PSYCHOTISCH OVER LEEFTIJDEN EN DIAGNOSES HEEN

Transcriptie

1

2 VAN BIJZONDER NAAR PSYCHOTISCH OVER LEEFTIJDEN EN DIAGNOSES HEEN Workshop Dag van de inhoud te Alkmaar Yvonne de Jong, Klinisch psycholoog 12 oktober 2017

3 DISCLOSURE BELANGEN SPREKER (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen / Zie hieronder Nvt Stimuleringsfonds Parnassia academie Werkgever Lucertis

4 PSYCHOSE EENDUIDIG?

5 KOMT HET NOOIT MEER GOED? Remissie ARMS jr / met name volwassenen 57% TAU 70.4% CBT aanvullend

6 MINDER TRANSITIES SINDS VROEGDETECTIE EN INTERVENTIE?

7 CONTINUÜMMODEL Psychotische ervaringen Psychotische symptomen Psychotische episode

8 IEDEREEN HEEFT PSYCHOTISCHE ERVARINGEN (Ameriquest) (Psychosenet) Bijzondere ervaringen

9 ADOLESCENTIE Circa 40% Nederlandse pubers heeft regelmatig milde psychotische ervaring tov 10-30% bij volwassenen Jongens meer grootheidswaan Meisjes meer hallucinaties, waanbeelden, paranoia en paranormale overtuigingen Paranoia komt meeste voor, hallucinaties het minst Grootheidswaan en paranormale overtuigingen hangen minst samen met stress en overige psychopathologie H. Wigman (promotieonderzoek, september 2011, Universiteit Utrecht) periode van 6 jaar

10 PREVALENTIE PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN

11 WANNEER HULP? EDIE: 1.4% (52 pers) werkelijk psychotisch en gemist (vnl PTSS, depressie, angst) OnderzoekBOE: 3.4% (5 pers) (alle DSM) McGorry

12 Minder opnames EFFECTEN BEHANDELING VROEG STADIUM Lager transitierisico Minder recidieven Minder positieve en negatieve symptomen Uitstel aanvang Minder traumatiserend Betere toegang tot zorg en blijven in zorg (Fusar Poli et al 2012, Francey et al 2010)

13 0.5% - 2% LEEFTIJD TRANSITIE?

14 McGorry, 2007 WANNEER MEESTE STOORNISSEN?

15 RISICOFACTOREN JEUGD 0-2 jaar: passief 8-12 jaar: gedragsproblemen, sociale problemen, laag IQ, depressie, agressie, euforie, concentratieproblemen jaar: lager IQ, minder aangepast, sociale problemen, gedragsproblemen jongens, eenzaam op school, formele denkstoornissen, hoger op MMPI psychoticisme R Klaassen proefschrift

16 ULTRA HIGH RISK? Twee staps screening; 1 Prodromal Questionnaire -16 items (screener) 2 Comprehensive Assessment of At Risk Mental States (interview) Meta-analyse Fusar Poli 2012 transitie psychose: 18% na 6 mnd 22% na 1 jr 29% na 2 jr 36% na 3 jr +/ jr Vroegdetectie team / volwassenen

17 UHR?? Ultra Hoog Risico = At Risk Mental State Hallucinaties in combinatie met wanen geeft grotere kans / aanhoudende positieve symptomen / desorganisatie + fam + depressie + cannabis + isolatie -> bewegingsstoornissen (bradykinesie en dyskinesie) Mannen meer cognitieve en negatieve symptomen Vrouwen meer affectieve en positieve symptomen

18 Prodromal questionnaire INSTRUMENTEN PQ-16 - eens/oneens - Last 0-5 Vb Mijn gedachten zijn soms zo sterk dat ik ze bijna kan horen Vb Ik heb dingen gehoord die andere mensen niet horen zoals stemmen van fluisterende of pratende mensen. Authorized Dutch translation by Helga Ising, Marleen Rietveld, Rachel Loewy & Mark van der Gaag, 2011

19 EVEN KIJKEN PQ-16 = ERVARINGENLIJST Over praten; heb jezelf wel eens een bijzondere ervaring? Wanneer, wat, hoe?

20 INSTRUMENTEN CAARMS (1) Comprehensive Assessment of At Risk Mental States (CAARMS) - Gestructureerd interview - Eerste vier schalen Ongewone gedachteninhoud Non-bizarre ideeën Waarnemingsstoornissen Gedesorganiseerde spraak

21 INSTRUMENTEN CAARMS (2) Subklinische groepen - Drempel intensiteit (frequent symptomen van mindere intensiteit, bv gedachten hardop horen in hoofd) - Drempel frequentie (intense ervaringen weinig frequent, stemmen horen 1 keer per maand korter dan een uur) - Genetisch risico (eerstegraads psychotische stoornis) - BLIPS (psychose max 1 week) -> UHR als SOFAS <55 afgelopen jaar of afname 30% =UHR

22 ULTRA HIGH RISK PSYCHOSE UHR is een kans op ernstiger problemen waaronder psychose Jongeren/ jongvolwassenen met UHR Functioneren over het algemeen slechter Hebben meerdere As I en As II stoornissen Psychotische symptomen als indicator EPA?

23 JONGEREN MEER PSYCHOTISCHE ERVARINGEN? OnderzoekBOE Lucertis met Jutters en EDIE 11-35jr PQ-16 N= Vrouw 62.5% <18 N=2167 (13.9%)

24 Female jaar JONGEREN VAKER > CUT-OFF?

25 Meisjes jaar DINGEN ZIEN?

26 DINGEN HOREN?

27 DIAGNOSES? Met name Psychotische stoornissen, cluster A, middelenmisbruik en trauma Ook cluster B! En in alle diagnoses!

28 PQ total score GLOBAL ASSESSMENT OF FUNCTIONING

29 PSYCHOTISCHE ERVARINGEN.. Belangrijke voorspeller psychose Belangrijke indicator psychopathologie, multicomorbiditeit, slecht functioneren en suïcidaliteit Belangrijke indicator hulpbehoefte Worden vaak gemist door hulpverleners Zijn heel normaal, 80% gaat vanzelf over. (Kelleher et al. 2012/ 2014, Nishida et al. 2010, Wigman et al. 2011, Laurens, Hobbs, Sunderland, Green & Mould, 2011).

30 VERSCHIJNINGSVORMEN

31 AANLEIDING

32 WAT IS EEN PSYCHOSE?

33 EEN KWESTIE VAN PERSPECTIEF EN MAATWERK

34 VERGEET NIET TE VOELEN

35 Locus Coruleus Amygdala Dopamine

36 TIPS BIJ BIJZONDERE ERVARINGEN Normaliseren!!!! 4 op de 10, bij 80% vanzelf over Neem bijzondere ervaringen niet te serieus Maak je niet te druk om de bijzondere ervaringen Bedenk meerdere verklaringen voor wat je ervaart Houd contact met anderen, isoleer jezelf niet Ga niet te snel tot handelen over als je een bijzondere ervaring hebt Leef gezond; meer bewegen, meer onverzadigde vetzuren, geen drugs. Niet steeds aan een ding denken en je aandacht verdelen Wordt een optimist!

37 RICHTLIJN UHR: geen medicatie Psychose; medicatie - Psycho-educatie - CGT - Behoud sociale rollen - Familie-interventie - Middelenmisbruik stoppen Hoe is dat bij jullie? Struikelblokken?

38 PSYCHOSENZORG EN OPNAME Ambulante behandeling als: Geen gevaar voor zichzelf of anderen Thuissituatie biedt voldoende bescherming Voldoende motivatie, lijdensdruk en ziektebesef Systeem heeft nog voldoende draagkracht Systeem wordt ondersteund (evt behandeling ouders, reintegratieproject) Acute periode psychose reeds in remissie Ontwikkeling en geen risico op terugval zien

39 BEHANDELADVIES Over het algemeen bij psychosegevoelige mensen letten op: - acceptatie - steunen - autonoom - weinig kritiek - rouw

40 INTERPRETATIE

41 HIER EN NU OEFENING Hier en nu oefening doen

42 SPECIFIEKE TECHNIEKEN Stembanden Bewust aandacht richten Realiteitstoetsing Normalisatie en psycho-educatie Socratische dialoog Wisselen perspectief/ rollenspel

43 CASUS Jongen 15 jaar Aanmeldklachten: depressief, gedachten aan de dood, hoort af en toe een stem, is gepest, steunende ouders -> wat zou er aan de hand kunnen zijn, wat heb je nodig, wat ga je doen? De stem neemt toe, devalueert regelmatig Emoties lopen over, geheugenverlies Visuele hallucinaties; witte doktersjassen en bussen Van overtuigd dat hij niets waard is en ze hem komen halen Ontzettend moe -> diagnose nu, aanpak, afloop?

44 Meisje 15 jaar CASUS Aanmeldklachten; van Nederlands eiland, moeder gevangenis gezeten, misbruik door vader, gaat bijna een jaar niet meer naar school, trekt zich steeds verder terug, spreekt met hoge stem, kan zaken moeilijk onder woorden brengen en komt wat chaotisch over -> wat zou er aan de hand kunnen zijn, wat heb je nodig, wat ga je doen? Hoe gaat het (de laatste tijd) met je? Een 7.5 plus 0.25% er bij, omdat sinds een maand geleden is het zo dat God mij inzicht geeft en dat mijn visie gerestabiliseerd wordt, omdat die gereformeerd wordt omdat God mij elke keer in een richting duwt, niet in een richting duwt maar aanwijzingen geeft in bepaalde richtingen waar aan moet werken en waar voor gaan. Ik neem gisteren als een voorbeeld, bij video s neemt hij bepaalde dingen op die hij met mij wil doen, iets wat naar boven komt net als bij zand dat naar boven komt waarvan ik weet dat hij mij bepaalde richting wijst met wat ik wil leren en het motief. Bijv als ik naar iets kijk, komt er iets naar voren, aandacht wordt op gevestigd en het is het gedeelte dat naar voren komt dat het wordt gehighlight, het wordt lichter, er ontstaat licht uit, het komt gewoon naar voren en je begrijpt de ondertiteling er van. -> diagnose nu, aanpak, afloop?

45 INTERESSANTE LINKS

46 KERNBOODSCHAP Bijzondere ervaringen zijn heel gewoon! Praat erover!

47