JAARVERSLAG ACCOLADE 2014

Transcriptie

1 JAARVERSLAG ACCOLADE 2014 Jaarverslag Accolade

2 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Hoofdstuk 1 Accolade in het kort... 4 Hoofdstuk 2 Realisatie van het beleid... 6 Hoofdstuk 3 Kwaliteit van de woningvoorraad Hoofdstuk 4 Verhuren van woningen Hoofdstuk 5 Betrekken van huurders bij beleid Hoofdstuk 6 Leefbaarheid Hoofdstuk 7 Wonen en zorg Hoofdstuk 8 Personeel en organisatie Hoofdstuk 9 Governance en risicomanagement Hoofdstuk 10 Financiën Bijlage 1 Verslag van het Bestuur en de Raad van Commissarissen Bijlage 2 Verklaring Raad van Bestuur en verklaring Raad van Commissarissen Bijlage 3 Verslag van de Ondernemingsraad Bijlage 4 Overzicht belanghouders Accolade Bijlage 5 Overzicht Projecten Bijlage 6 Deelnemingen en verbindingen Bijlage 7 Toewijzingstabel Bijlage 8 Algemene gegevens Bijlage 9 Jaarrekening Jaarverslag Accolade

3 Voorwoord Samen Bewust Werken Op zijn sterfbed gaf onze eerste ruimtevaarder Wubbo Ockels een belangrijke en indringende boodschap mee aan de mensheid: wat je lief hebt, wil je niet kwijt. Op afstand heeft hij de aarde kunnen bekijken. Hij constateerde dat deze ziek is. En ook, dat we dit met zijn allen veroorzaken. We kunnen dit veranderen. Wij voelen ons hier mede verantwoordelijk voor. Vanuit het besef dat elke stap telt. Hoe klein die stap ook is. Wij willen gaan voor duurzaamheid. Bewust in de Wijk In onze wijken en buurten willen we bewoners bewust maken van hun eigen verantwoordelijkheid. Een fijne, leefbare buurt maak je met elkaar. Zo stimuleerden we buurten om een burendag te organiseren. Daarnaast renoveerden we zestien woningen in Heerenveen. De woningen werden in korte tijd luchtdicht gemaakt. Ook kwamen er zonnepanelen op het dak. Met deze aanpassingen besparen de bewoners op hun woonlasten. Bewust Samenwerken In 2014 gingen we samen met al onze stakeholders en medewerkers aan de slag met de visie Tijdens ontbijtsessies kregen we veel input. Dit gaf energie! Ook wilden we graag weten hoe onze samenwerkingspartners over ons denken. Wat vinden zij goed aan de relatie en wat kan beter? Hoe kunnen wij duurzaam omgaan met onze belanghebbers en de verbinding met hen blijven zoeken? De antwoorden vonden we op een relatiemiddag. Daarnaast openden we een gezondheidscentrum in Franeker. Alle zorgpartijen werken hier samen onder één dak. Bewust in de organisatie We rondden Lijn 2015 af. Met als een van de laatste resultaten een organisatieoptimalisatie die zijn vruchten afwerpt. Een slankere en platte organisatie waarin we bewust werken. Waarin we op zoek gaan naar hoe alle medewerkers het meest van toegevoegde waarde kunnen zijn voor Accolade. In 2014 gingen we naar één kantoor en vier baliepunten. We werken allemaal op dezelfde manier, procesgericht. Op deze manier helpen we onze klanten nog efficiënter. Energie Het afgelopen jaar was enerverend. Een parlementair onderzoek, veel focus op wat er de afgelopen jaren mis ging bij corporaties. Met het opstellen van onze nieuwe Visie 2020 beantwoordden we de Waartoe zijn we op deez aardkloot vraag. We zijn er voor onze klant. Hier zijn we ons terdege van bewust. In heel ons doen en laten willen we dat uitstralen. Dat geeft energie. Jeriça Hartholt, Klaas Groenveld en Rein Swart Bestuur Accolade Jaarverslag Accolade

4 Hoofdstuk 1 Accolade in het kort 1.1 Over Accolade Wij maken passend en prettig wonen bereikbaar voor iedereen. Op een plek waar je je thuis voelt. Dat is volgens ons het recht van iedereen. Daarvoor mag iedereen bij ons aankloppen. We willen dit samen met onze belanghouders realiseren. Wij hebben woningen in en om Drachten, Heerenveen, Joure, Sneek en Franeker. Dit is een zeer divers aanbod van ongeveer verhuureenheden voor jong en oud. Voor alleenstaanden en startende gezinnen. Voor jonge mensen met een beperking tot zorgbehoevende ouderen. Zelfstandig wonen mogelijk maken en eigenaarschap zijn voor ons belangrijke drijfveren. Stichting Accolade is een private onderneming met publieke taken. Een onderneming die maatschappelijk verantwoord werkt op het gebied van de volkshuisvesting. Ons werkgebied is Friesland. Wij zijn lokaal verankerd en werken nauw samen met huurdersverenigingen, gemeenten en andere belanghouders. Onze kernwaarden De drie kernwaarden van onze bedrijfscultuur zijn: Maatschappelijk betrokken, klantgericht en ondernemend. Bewust werken Het bewuste werken is de voedingsbodem voor ons denken, doen en laten. Wanneer en hoe ben je het meest van toegevoegde waarde om kleur te geven aan de kernwaarden? Hoe kunnen onze medewerkers optimaal hun werk doen? Sturen op bedrijfskosten Op alle niveaus sturen we scherp op onze bedrijfskosten. We kunnen een euro maar één keer uit geven. We werken met maatschappelijk kapitaal. Betaalbaarheid is voor onze huurders het belangrijkste thema. Juist daarom hechten we aan dit bewustzijn. We zijn ondernemend en trots op wat we doen. We gaan voor vernieuwing, innovatie en duurzaamheid. 1.2 Organisatie van Accolade Accolade heeft haar hoofdkantoor en een baliepunt in Heerenveen. Daarnaast is er een baliepunt in Drachten, Sneek en Franeker. Het collegiaal bestuur bestaat uit: Rein Swart: Klaas Groenveld: Jeriça Hartholt: Voorzitter Raad van Bestuur, directeur Algemene Zaken Lid Raad van Bestuur, directeur Informatisering en Financiën Lid Raad van Bestuur, directeur Klant en Huis Bij Accolade werken 180 medewerkers op 154,9 formatieplaatsen. De Raad van Commissarissen (RvC) houdt toezicht op het bestuur. Per 31 december 2014 bestond de RvC uit de volgende leden: Mevrouw E. Lindeman: voorzitter RvC en lid Remuneratiecommissie De heer R. Winius: vicevoorzitter RvC en lid Auditcommissie De heer R. van der Bijl: lid RvC en voorzitter Investeringscommissie De heer F. Haven: lid RvC, voorzitter Auditcommissie en lid Investeringscommissie Mevrouw R.E. Riemersma: lid RvC en lid Remuneratiecommissie Voor het verslag van het Bestuur en de RvC verwijzen wij u naar bijlage 1 van dit jaarverslag. Jaarverslag Accolade

5 1.3 Kengetallenoverzicht Jaarverslag Accolade

6 Hoofdstuk 2 Realisatie van het beleid 2.1 De visie van Accolade: Lijn bestemming bereikt In 2010 leverde Accolade een forse inspanning met het opstellen van een missie, visie en strategie. Het visiedocument draagt de titel Lijn bestemming bereikt. Het resultaat van dit visiedocument is gevat in tien statements die de ambities van Accolade weergaven. In deze visie staat hoe wij ons in een veranderende Friese samenleving willen ontwikkelen en waar we energie in steken. Onze missie en visie vormen de basis voor onze doelstellingen en onze activiteiten. Onze missie is: Wij zijn een maatschappelijke onderneming op het gebied van wonen. Wij doen er alles aan om goed en veilig wonen bereikbaar te maken. Dit doen we in een aantrekkelijke woonomgeving tegen een betaalbare prijs voor mensen met een bescheiden en een midden inkomen. In het bijzonder staan we klaar voor iedereen, die op grond van inkomen, leeftijd, gezondheid of maatschappelijke positie op sociale woningbouw is aangewezen. Het visiedocument Lijn bestemming bereikt geeft aan wat we tot 2015 willen bereiken. Omdat 2015 voor de deur stond, gebruikten we het jaar 2014 voor een nieuw visiedocument (paragraaf 2.2). Naast onze missie en visie, hebben we een Ondernemingsstrategie. Hierin laten we zien hoe we punten uit onze visie willen bereiken. In de Ondernemingsstrategie staan de richting, de kaders en de doelen van Accolade. We herijken deze jaarlijks. Zo kunnen we de strategie tijdig bijsturen als de interne en externe factoren daarom vragen. Voor 2014 bouwden we voort op de ondernemingsstrategie van Dat fundament was stevig genoeg. Een herijking was niet nodig. De missie en visie vertaalden we naar acht concrete en heldere strategische doelen. De strategische doelen geven inzicht in waar we voor gaan. Het helpt ons te focussen en om de uiteindelijke bestemming te bereiken. Een belangrijke rol in het realiseren van onze doelen, is weggelegd voor de focusprojecten. Elk jaar benoemen we een aantal focusprojecten (zie paragraaf 2.4). Vooruitlopend op de uitkomst van de visie 2020, koos het bestuur duurzaamheid als thema voor de toekomst van Accolade. Meer daarover in paragraaf 2.5. De acht strategische doelen vindt u terug in het besturingsmodel van Accolade (zie paragraaf 2.6). 2.2 Visie 2020 Een actuele visie is noodzakelijk omdat de wereld om ons heen verandert. Voor het besturen van Accolade is een heldere visie op de toekomst en een daarbij passende strategie essentieel. Als je namelijk niet weet welke kant je op wilt is elke kant goed. Voor het opstellen van de visie hanteerden we de volgende uitgangspunten: - Onze visie geeft richting voor alle beslissingen die Accolade de komende jaren neemt. - Onze visie inspireert. - Onze visie is onderscheidend. De visie stelden we op in een co-creatie met een aantal betrokkenen. Medewerkers konden input leveren op een medewerkersdag in juni. Met onze RvC hadden we een themadag en tot slot waren er in oktober en november een aantal ontbijtsessies met belanghouders. Al deze input en feedback leidden uiteindelijk tot onze nieuwe visie Jaarverslag Accolade

7 2.3 Strategisch Voorraad Beleid Accolade streeft naar voldoende goede en betaalbare woningen. Zowel nu als in de toekomst. Het proces om de ideale woningportefeuille te bepalen en daarop te kunnen sturen, heet Strategisch Voorraad Beleid (SVB). Voor ons SVB hanteren wij sinds drie jaar de beleidsachtbaan van het Rigo. Een belangrijk jaarlijks product in ons Strategisch Voorraad Beleid is het portefeuilleplan. Dit plan is een vertaling van ons beleid naar te bouwen, te slopen en te verkopen woningen in soorten en aantallen. In het portefeuilleplan is een inschatting van de behoefte aan huurwoningen gemaakt. Op basis hiervan is de ideale woningportefeuille in 2020 beschreven met een daarbij horende investeringsopgave. Deze heeft zowel betrekking op de onderscheiden marktgebieden als op Accolade in zijn geheel. Het portefeuilleplan geeft richting aan de (her)ontwikkeling van de woningvoorraad van Accolade. De investeringsopgave voor de ideale woningportefeuille is voor Accolade op dit moment financieel niet haalbaar. Daarom is in het portefeuilleplan, naast de behoefte, een financieel realistische opgave geformuleerd die financieel wel haalbaar is. In vergelijking met het vorige portefeuilleplan, voerden we in 2014 drie wezenlijke veranderingen door: - Het aantal sociale huurwoningen neemt licht af. In het vorige portefeuilleplan gingen we nog uit van een groei. - In het portefeuilleplan leggen we meer nadruk op het behoud van betaalbare woningen. Dit willen we bewerkstelligen door meer woningen in het bereikbare segment te verkopen. En door voornamelijk woningen in het betaalbare segment te bouwen. - Aan de basis van het nieuwe portefeuilleplan ligt meer (financieel) realisme ten grondslag. In het vorige portefeuilleplan werd de sloop en verkoop van goedkope woningen gecompenseerd door de nieuwbouw van dure woningen. In het nieuwe portefeuilleplan blijft dit achterwege. De te slopen en te verkopen woningen worden (deels) vervangen door nieuwbouw in het betaalbare segment. 2.4 Focusprojecten In 2014 richtten we ons op zeven projecten die passen binnen onze strategische doelen. Deze focusprojecten gaan over onderwerpen die wij veel aandacht willen geven: Focusproject Organisatie optimalisatie Toelichting Het doel is Accolade toekomstbestendig maken. Dat houdt onder andere in: - besparen op de bedrijfslasten; - meer flexibiliteit; - effectiever en efficiënter werken; - uniformer werken; - een kwaliteitsimpuls realiseren van onze medewerkers. Achterliggende gedachte is dat er genoeg geld overblijft voor goede dienstverlening, goede woningen en fijne buurten. Het accent binnen dit project ligt vooral op onze organisatiestructuur. Resultaten in 2014: - Op 1 maart 2014 vond de feitelijke organisatieverandering plaats. We kennen nu een driekolommenstructuur met een directie en managers; - Minder fte s: van 168,3 naar 154,9; - Van vijf woonwinkels naar vier baliepunten (sluiting kantoor Joure per 1 februari 2014); - 20% besparing op huisvestingslasten; - Eén hoofdkantoor in Heerenveen. Onze processen Het doel is efficiënt ingerichte processen. Jaarverslag Accolade

8 Dat houdt in: meer transparantie, duidelijke verwachtingen en verantwoordelijkheden en meer procesgericht werken en resultaatgericht sturen op processen. Achterliggend idee is om continu onze processen te blijven verbeteren. Resultaten in 2014: - Informeren alle medewerkers, managers en directie over methode procesgericht werken; - Introductie verbeterborden op elke afdeling; - Informatie over processen en procesflows zijn digitaal toegankelijk; - Opleveren methodiek procesgericht werken. Visie 2020 Het doel is het opstellen van een nieuwe visie voor de komende vijf jaar. De visie geeft richting, inspireert en geeft aan hoe wij ons willen onderscheiden. Resultaat in 2014: In co-creatie met medewerkers, belanghouders, onze huurdersbelangenverenigingen en de RvC een nieuwe visie opgesteld die in december gereed was. Digitaliseren vastgoed informatie Het doel is betrouwbare, complete en toegankelijke vastgoedinformatie digitaal vastleggen. Ook willen we relevante vastgoedinformatie voor bewoners en woningzoekenden beschikbaar maken. Het accent ligt hier op onze systemen. Resultaten in 2014: Bij alle afdelingen inventariseerden we welke vastgoedinformatie ze gebruiken, wat ze missen en hoe ze daar nu mee omgaan. Een werkgroep vertaalde de informatiebehoefte naar mogelijke oplossingen. Vervolgens is zijn er oplossingen bedacht. Digitaliseren rapportage Het doel is heldere management(sturings)informatie sneller (digitaal) beschikbaar maken. Afgeleide doelen zijn minder rapportages en rapportages zoveel mogelijk geautomatiseerd tot stand laten komen. Ook hier ligt het accent op onze systemen. Resultaten in 2014: Conform afspraak en planning is op 15 november de nieuwe rapportage opgeleverd. Deze bestaat uit 40 Kpi s (resultaatgebieden). De informatie is eenvoudig van opzet, duidelijk en 15 dagen na afloop van een maand beschikbaar. Klanttevredenheidsonderzoek Het doel is de tevredenheid van klanten over hun woning, woonomgeving en onze dienstverlening meten. Ook willen we graag inzicht in de belangen, behoeften, wensen en verwachtingen van onze klant. We zijn een procesgerichte organisatie. We willen leren. Het klantonderzoek levert informatie en bouwstenen voor onze organisatie, processen, producten en diensten. Zo kunnen we proactief en op de meest effectieve en efficiënte manier onze klanten van dienst zijn. Met het project willen we een basisstructuur van klantonderzoek neerleggen. Klantonderzoek dat centraal gecoördineerd wordt en een cyclus kent. Zo is klantonderzoek meer geborgd in onze organisatie. Jaarverslag Accolade

9 Het accent ligt bij dit project op onze klant (inzicht, contact, meedoen) en onze organisatie (lerende organisatie, versterking klantgerichtheid). Resultaten in 2014: - Opstellen manier van onderzoek; - Deelname aan het Aedes benchmarkonderzoek (klanttevredenheid en bedrijfslasten). Met een goede benchmark kunnen woningcorporaties hun prestaties meten, vergelijken en verbeteren. Bewust werken Het doel van bewust werken is dat medewerkers zich bewust zijn hoe zij van maximale toegevoegde waarde kunnen zijn voor Accolade. Bewust werken gaat over flexibiliteit, zelfstandigheid, productiviteit, digitalisering, samenwerking, duurzame inzetbaarheid, eigenaarschap, verantwoordelijkheid nemen, vertrouwen en loslaten. Daarbij richten wij Accolade zo in dat collega s elkaar ontmoeten, motiveren, inspireren, (team overstijgend) samenwerken en samen plezier hebben. Het accent ligt hier op onze medewerkers en over de wijze waarop ons kantoor ondersteunend is. Resultaten in 2014: In juli 2014 is met een derde deel van het kantoorpersoneel een pilot gestart waarbij het Bewuste Werken in de praktijk is gebracht. De ervaringen, aanbevelingen en opmerkingen van deze groep worden in 2015 meegenomen bij de verduurzaming van het hele kantoor. Bewust Werken is meer dan de inrichting van het kantoor. De leidinggevenden volgden in 2014 een team- en individueel ontwikkelingstraject. In 2015 wordt dit traject op medewerkersniveau voortgezet. 2.5 Duurzaamheid / The Natural Step Als je echt van iets houdt, wil je het niet kwijtraken. Dit zei astronaut Wubbo Ockels vlak voor zijn dood op televisie. En dit is in essentie waar het bij duurzaamheid om gaat. In 2014 besloot het bestuur dat duurzaamheid een belangrijk thema moet zijn voor onze toekomst. Zij wil duurzaamheid in het hart van de organisatie verankeren en zo werken aan een organisatie binnen de grenzen van de aarde met respect voor menselijke basisbehoeften. Nu is duurzaamheid voor Accolade niets nieuws: we zijn al jaren met allerlei duurzaamheidsinitiatieven bezig. Van isolerende maatregelen tot het bewuste werken. We willen echter een stap verder gaan en ons onderscheiden op dit gebied. Het doel is om hiervoor een visie en strategie te ontwikkelen. Onze medewerkers maken zich The Natural Step methode eigen en zij nemen hun verantwoordelijkheid op weg naar een duurzame ontwikkeling van Accolade. In 2014 voerde Accolade een gereedheidsanalyse en een strategiesessie uit. In de gereedheidsanalyse brachten we op basis van interviews en documenten de huidige situatie in kaart om te kijken in welke mate Accolade klaar is om duurzaamheid in het hart van de strategie en uitvoering te brengen. De strategiesessie bestond uit een workshop met directie, een aantal medewerkers en iemand uit de RvC, de adviesraad en de huurdersvereniging. Tijdens de workshop werkten we aan een gezamenlijk begrip van duurzaamheid en is vastgesteld waar we uiteindelijk samen uit willen komen. Met andere woorden: hoe ziet de duurzame toekomst van Accolade eruit? De conclusie in het rapport over de gereedheidsanalyse luidt als volgt: Accolade is klaar om duurzaamheid tot in het hart van de organisatie te brengen. Het bestuur toont het commitment, medewerkers staan in de startblokken en er is een realistisch beeld van belemmeringen. In de strategiesessie is een zevental strategische doelen benoemd. We bepaalden samen welke doelen Accolade in 2040 gerealiseerd wil hebben. Ook is een aanzet gemaakt tot de eerste concrete stappen om de zeven doelen te realiseren. Jaarverslag Accolade

10 Deze doelen zijn: WIJ HEBBEN EEN CIRCULAIR SYSTEEM Wij gebruiken alleen materialen en producten als ze met respect voor mens en milieu zijn geproduceerd. De materialen die wij gebruiken zijn gezond en komen uit een gesloten kringloop. Als we ze niet meer nodig hebben, zorgen we ervoor dat ze voor 100% worden hergebruikt. WIJ ZIJN ENERGIERIJK Al onze woningen en bedrijfspanden zijn zelfvoorzienend in energie. Zij leveren energie aan het net. GROEN IS GROEN In onze buurten houden we ecosystemen in stand en verbeteren we de biodiversiteit. Onze bewoners hebben een actieve rol in het beheer van groen. Zij creëren daarmee zelf kansen voor ontmoeting, samenhang en aansluiting in hun buurt. WIJ HEBBEN VERANTWOORDE LOGISTIEK We werken plaats onafhankelijk en organiseren onze logistiek op een slimme manier. Samen met onze partners in de keten gebruiken we alleen hernieuwbare energiebronnen en zorgen we voor minimale transportafstanden. We nemen afscheid van fossiele brandstoffen. BEWONERS MAKEN HUN BUURT Bewoners maken zelf helemaal hun eigen plek. Wij zien hun talenten en stimuleren en faciliteren bewoners om deze in te zetten voor een zelfredzame, bloeiende buurt. EIGENAARSCHAP IN HUIS Wij bieden onze bewoners keuzevrijheid. Zij ervaren deze woning als hun thuis en zijn er verantwoordelijk voor. WIJ ZIJN EEN WAARDERENDE ORGANISATIE Onze medewerkers zijn verantwoordelijk voor de inzet van hun talenten in een netwerk voor maximale toegevoegde waarde. Wij faciliteren en creëren samen de ideale omstandigheden en we zijn een waarderende organisatie. 2.5 Besturingsmodel Vanuit de visie is de ondernemingsstrategie geformuleerd. De benoemde doelen monitoren wij aan de hand van een besturingsmodel. Per kwartaal rapporteren we de voortgang van de realisatie van de doelen aan het bestuur en de RvC. De doelen dienden ultimo 2014 gerealiseerd te zijn. De doelen zijn verdeeld over vijf perspectieven. Dit zijn: maatschappij, klant, organisatie, medewerker en financiën. Hoe ver waren we met de realisatie van de doelen per 31 december 2014? Doelen Prestatie-indicator en norm Realisatie: tussenstand 2014 Wij verhuren minimaal 90% van onze woningen aan de doelgroep; Wij huisvesten primair mensen met een inkomen tot en huishoudens met een aangepaste woonvraag Wij wijzen urgenten binnen drie maanden een woning toe (uitgezonderd urgentie bij herstructurering); Wij huisvesten huishoudens met een aangepaste woonvraag. Wij zorgen voor een actueel zorgbeleid. 94% van de verhuringen vond plaats aan huishoudens met een inkomen < ; 100% van deze urgenten kreeg binnen drie maanden een woning toegewezen; Het zorgbeleid is gereed en wordt besproken met belanghebbenden. Jaarverslag Accolade

11 Onze belanghouders, klanten en medewerkers herkennen en erkennen ons als maatschappelijke onderneming, die gericht is op samenwerking Accolade bevordert de leefbaarheid in haar wijken Onze klanten zijn tevreden over de kwaliteit van hun woning, hun woonomgeving en onze dienstverlening Wij bieden onze klanten optimale participatiemogelijkheden Accolade is een innovatieve en efficiënte organisatie die naar continue verbetering streeft Accolade heeft gemotiveerde en gekwalificeerde medewerkers om haar doelstellingen te realiseren Wij maken afspraken en voeren overleg met alle huurdersbelangenverenigingen, gemeenten en andere belanghouders; Van onze woningen heeft minimaal 55% een ABC-energielabel; Ons energieverbruik in eigen panden is minimaal 5% gedaald. Wij hebben per werkgebied minimaal drie nieuwe wijkvisies opgesteld; Wij schouwen minimaal twee keer per jaar een wijk; Wij ondersteunen minimaal twee initiatieven om de zelfredzaamheid van bewoners te bevorderen. Onze klanten geven ons gemiddeld een 7,6 voor de woning en omgeving; Onze klanten geven ons gemiddeld een 8,0 voor de dienstverlening. Wij werken bij herstructurering altijd volgens ons herstructureringsprotocol; Wij hebben minimaal twee projecten met vernieuwing in klantparticipatie. Wij ronden de organisatieoptimalisatie goed af; We hebben een actueel Strategisch Voorraadbeleid; We besparen vanaf 2014 jaarlijks 2% op de beïnvloedbare beheerkosten; We hebben drie vernieuwende ideeën op gebied van wonen. We hebben voor elk bedrijfsonderdeel een strategische personeelsplanning; Onze medewerkers geven Accolade gemiddeld een 7,5; 50% van de medewerkers heeft een POP; Met alle huurdersbelangenverenigingen, gemeenten en stakeholders in het werkgebied zijn afspraken gemaakt en/of vindt er gestructureerd overleg plaats; 60% van onze woningen heeft een A, B of C-label; Het energieverbruik is in 2014 ten opzichte van 2013 met ruim 30% gedaald. We realiseerden alle doelen. De klanttevredenheid die periodiek gemeten wordt ligt boven de 8,0; In de Aedes Benchmark scoren wij een 7,3. Bij alle herstructureringsprojecten werken we met het protocol; Wij hanteren een andere opzet waardoor de meting vertroebeld is. Het project is afgerond; Alle doelen zijn gerealiseerd. Inventarisatie is geweest. Uitwerking volgt begin 2015; De laatste meting is uit In 2015 komt er een nieuwe meting; In 2015 heeft iedere medewerker een POP; Jaarverslag Accolade

12 We hebben een ziekteverzuim van maximaal 3,5%. Het ziekteverzuim is 3,1%. Accolade is financieel gezond Ons resultaat is beter dan de begroting; Onze kasstromen zijn positief; Onze solvabiliteit is minimaal 22,5%; Onze ICR is minimaal 1,3. Wij werken binnen de begroting; Onze kasstromen zijn positief; Onze solvabiliteit is 38,8%; Onze ICR is 2.1 Jaarverslag Accolade

13 Hoofdstuk 3 Kwaliteit van de woningvoorraad 3.1 Ontwikkelingen op de woningmarkt Demografie De afgelopen jaren was er sprake van een bijzondere demografische situatie. De omvangrijke babyboomgeneratie was van grote invloed op de kwantitatieve en kwalitatieve woningbehoefte. Huishoudens in de categorie van 50 tot 65 jaar (de babyboomers) verhuisden massaal van een huurwoning naar een koopwoning. Vervolgens ging men van de ene koopwoning naar de andere koopwoning. Deze doorstroming had als resultaat dat een groot deel van deze huishoudens op dit moment naar tevredenheid woont. Nu zijn ze te oud om verder door te stromen en te jong om naar een voor ouderen geschikte woning te verhuizen. De hoogtijdagen voor de koopmarkt zullen niet meer terugkeren. Door de vergrijzing verandert de woningmarkt. De vraag is: welke keuzes maken ouderen? Blijven zij wonen of verhuizen zij? Verzilveren zij massaal hun huidige woning? Blijven ze zo lang mogelijk in hun huidige woning wonen? Of kiezen ze voor specifieke woonzorgconcepten? Eén ding is zeker: we krijgen te maken met een langgerekte sterftegolf. Door overlijden of door opname in een intramurale voorziening komen er veel woningen beschikbaar. Economie Ook de financiële (on)mogelijkheden van een woningzoekende zijn van grote betekenis op de woningmarkt. Zowel in de huur- als in de koopsector zijn de inkomenseisen aangescherpt. De hypotheeknormen zijn strenger, de hypotheekaftrek wordt beperkt en corporaties mogen nog maar 10 % van hun sociale huurwoningen toewijzen aan huishoudens met een inkomen vanaf , -. Deze ontwikkelingen hadden in andere delen van het land wel effect op de toegankelijkheid van de koop- en huursector. In Friesland zijn de gevolgen op dit moment vooralsnog beperkt. Door de lage rente en het grote aanbod koopwoningen, is de bereikbaarheid van een koopwoning de afgelopen tijd zeker niet verslechterd. Ook de 10% regel in de sociale huursector leidde er niet toe dat grote groepen huishoudens tussen wal en schip raakten. De inzet van de overheid om de scheefheid in de sociale huursector aan te pakken, leidt in Friesland naar verwachting niet tot een grotere doorstroming. Scheefwonen veroorzaakt in Friesland geen probleem van lange wachtlijsten. Iedereen die het zich kon veroorloven, verliet de afgelopen twintig jaar de huursector al. Achterblijvende scheefwoners zijn vooral ouderen die waarschijnlijk niet in grote aantallen zullen doorstromen naar een koopwoning of de commerciële huur. Wensen en voorkeuren Daarnaast zijn de woonvoorkeuren aan verandering onderhevig. Op dit moment zien we een herwaardering van het stedelijk wonen. Centrumplaatsen groeien en kleine kernen krimpen. Het huren van een woning wordt aantrekkelijker gevonden. Het zijn vooral jongeren die vanwege de flexibiliteit een toenemende voorkeur hebben voor een huurwoning. Het gebruik is het nieuwe bezitten. Hoe bestendig deze gewijzigde voorkeuren zijn, zal de toekomst uitwijzen. Speelruimte van corporaties Niet alleen de woningzoekenden worden (financieel) beperkt in hun handelen, ook de aanbieders van woningen krijgen te maken met een inperking van hun mogelijkheden. Dit geldt in het bijzonder voor de woningcorporaties. Door de verhuurdersheffing staan corporaties ongeveer 1/8 deel van hun huurinkomsten af aan het Rijk. Dit beperkt onze investeringsruimte en dwingt ons onze inkomsten te verhogen en de bedrijfslasten te verlagen. De herziening van de woningwet perkt bovendien ons takenpakket verder in. Terug naar de kerntaak is hierbij het leidmotief. Investeringen in leefbaarheid, commercieel en maatschappelijk vastgoed zijn hierdoor nauwelijks nog mogelijk. Jaarverslag Accolade

14 Daarnaast mogen huishoudens die recht hebben op huurtoeslag nog maar zeer beperkt een woning betrekken met een huurprijs vanaf de aftoppingsgrenzen. Dit om de huurlasten te beperken en het gebruik van de huurtoeslag af te remmen. Gevolgen van ontwikkelingen Deze ontwikkelingen hebben op de korte en lange termijn gevolgen voor de woningmarkt. Voor de korte termijn zien we een verdere stagnering van de doorstroming. Dit wordt veroorzaakt doordat: - er minder mobiele huishoudens dan voorheen zijn; - een deel van de jonge huiseigenaren een hypotheek heeft die groter is dan de waarde van de woning; - ouderen langer in hun huidige woning blijven wonen. Een gevolg van deze beperkte doorstroming is dat oudere huishoudens bestaande eengezinshuizen bezet houden, en dat er vanuit jonge huishoudens op dit moment vraag is naar nieuwe eengezinswoningen. Hierdoor is er op dit moment behoefte aan meer eengezinswoningen. Bijzonder als we ons realiseren dat het aantal huishoudens met kinderen alleen maar verder afneemt. Voor de lange termijn verwachten we dat de markt zich langzaam zal ontspannen. Door de afnemende huishoudensgroei neemt de behoefte aan woningen op termijn af. Dit zal worden versterkt door de sterfte van ouderen. Hierdoor komen veel (koop)woningen op de markt. De grote vraag is wat de omvangrijke babyboomgeneratie gaat doen. In theorie willen ouderen graag hun eengezinswoning inruilen voor een kleinere, beter toegankelijke en goed gelegen woning. De praktijk leert ons dat binding met de buurt en lage woonlasten serieuze drempels voor een verhuizing vormen. 3.2 Samenstelling en mutaties woningbezit Ons woningbezit steeg in 2014 licht van naar woningen. In 2014 leverden we 162 nieuwbouw huurwoningen op. We verkochten 113 woningen en we sloopten 76 huurwoningen. Onderstaand overzicht laat het aantal woningen per 31 december 2014 zien. In paragraaf 3.4 gaan we in op nieuwbouw, verkoop en sloop. Werkgebied Aantal per Nieuwbouw Verkoop Sloop Overige mutaties Aantal per Drachten Heerenveen Sneek Joure Franeker Totaal Tabel: Ontwikkeling woningvoorraad per werkgebied Jaarverslag Accolade

15 3.3 Kenmerken van ons woningbezit In de tabel hieronder geven we de samenstelling van de woningvoorraad aan het einde van 2014 weer. Naast de huurprijsklasse noemen we hierin de gemiddelde netto huur, het gemiddelde aantal woningwaarderingspunten en de gemiddelde maximaal redelijke huur. In vergelijking met het jaar 2013 nam de omvang van de goedkope voorraad af. Huurgrenzen vanaf Aantal Woningen In % Goedkoop Tot 389,05 Betaalhuur Van 389,05 tot 596,75 Duur Vanaf 596,75 Totaal Gemiddelde netto huur Gemiddelde huur Daeb Gemiddelde huur Niet-Daeb Gemiddeld aantal woningwaarderingspunten Huurprijs in % van maximaal redelijk Gemiddelde puntprijs ,75 483,36 784, ,37 730,91 Maximaal redelijke huur Tabel: Samenstelling woningvoorraad naar huurprijs en puntprijs 3.4 Nieuwbouw, verkoop en sloop Nieuwbouw en grondaankoop In 2014 zijn vier nieuwbouwprojecten, één renovatieproject en één gezondheidscentrum opgeleverd. In totaal gaat het om 162 woningen en m² bedrijfsonroerend goed. Met deze projecten is een totale investering gemoeid van bijna 26 miljoen euro. In 2014 bouwden we 62 woningen met stichtingskosten boven de De volgende projecten maakten hiervan deel uit: Grootzand Sneek (7 woningen) In juli 2009 heeft Accolade een convenant met de (voormalige) gemeente Sneek getekend voor het realiseren van Wonen boven Winkels. Als uitvloeisel van deze afspraak is een bovenwoning in het centrum van Sneek aangekocht, waar vervolgens 7 appartementen in zijn gerealiseerd. Onder andere de aankoop van de etage, de extra gemeentelijke eisen, het binnenstedelijk bouwen en het herstellen van oude elementen leidden tot de hoge stichtingskosten. Eiland Nieuwburen (55 woningen) Dit project kent een lange aanlooptijd. Al in 2006 maakte de architect de eerste schetsen voor een complex waar onder andere cliënten van Stichting Fokus huisvesting vinden. Door de omvang van het complex, was het noodzakelijk parkeerplaatsen gedeeltelijk onder het maaiveld te realiseren. Met name deze factor werkte kostenverhogend, evenals de hoge kosten voor grond en architect. Jaarverslag Accolade

16 In 2014 kochten we twee grondposities aan met een totale oppervlakte van 2.349m². Deze grond is bestemd voor twee projecten, te weten het Kulturhûs in Oudehaske en het Raadhuisplein in Drachten. Verkoop We voeren een actief verkoopbeleid. Ongeveer 1900 huurwoningen van de totale woningvoorraad hebben na opzegging een verkoopbestemming. In 2014 verkochten we in totaal 113 woningen. In de begroting gingen we uit van een verkoop van 75 woningen. Van de 113 verkochte huurwoningen droegen we 12 woningen over aan zittende huurders. De gemiddelde verkoopprijs van de woningen bedroeg Onderstaand overzicht geeft het aantal verkochte woningen per werkgebied in 2014 weer. Werkgebied Aantal verkochte woningen Aantal starters leningen woningen Aantal verkochte woningen met Slimmer Kopen Aantal verkochte woningen k.k. Gemiddelde verkoopprijs Drachten Heerenveen Sneek Joure Franeker Totaal Tabel: Overzicht verkochte bestaande huurwoningen in 2014 Het aantal verkochte woningen verdelen we in prijsklassen. Deze verdeling nemen we op in onderstaande tabel. Prijsklasse woningen Aantal Percentage tot , van , - tot , van , - tot , meer dan , Totaal % Tabel: Verkochte huurwoningen in 2014 naar prijsklasse inclusief kortingen in euro s In de afgelopen vijf jaar verkochten we gemiddeld 106 huurwoningen. In onderstaand overzicht het aantal verkochte huurwoningen over de afgelopen vijf jaar: Jaar Aantal verkochte huurwoningen Tabel: Ontwikkeling verkoop bestaande huurwoningen Sloop In 2014 sloopten we 76 woningen. Hiervan stonden er 45 in Drachten en 31 in Heerenveen. De sloopwerkzaamheden vonden in zogenaamde herstructureringswijken plaats. Na sloop brengen we nieuwe huuren koopwoningen in de wijk terug. Projecten in uitvoering We verwachten in 2015 vier nieuwbouwprojecten en één renovatieproject op te leveren. In totaal betreft het 100 woningen. Daarnaast wordt een Multifunctioneel Centrum in Oudehaske gerealiseerd met een verhuurbaar oppervlak van ongeveer m2. De totale investering voor deze projecten bedraagt 26 miljoen euro. Projecten nieuwbouw in ontwikkeling In 2014 is voor zes projecten het formele bestuursbesluit genomen deze te realiseren. In totaal gaat het om 31 huurwoningen en 201 te renoveren woningen. Het bijbehorend investeringsbedrag is bijna 19 miljoen euro. Jaarverslag Accolade

17 3.5 Onderhoud, kwaliteitsverbetering en renovatie Het technisch kwaliteitsbeleid voor ons bestaande woningbezit is onderdeel van de Ondernemingsstrategie. Deze legden we vast in verschillende begrotingen, strategische documenten en beheerplannen, zoals: - strategisch voorraadbeleid - meerjarenbegroting - onderhoudsbegroting - reparatieverzoeken - mutatieonderhoud - onderhoud aan liften en centrale verwarming - planmatig onderhoud/groot onderhoud - markttechnische verbeteringen - woningverbeteringen Strategisch voorraadbeheer Onze woningen verdelen we in vijf beheercategorieën. Daarna kijken we welke beheerstrategie we toepassen op de woningen: -Door exploiteren (blijven verhuren): A: door exploiteren A-: door exploiteren (vinger aan de pols) A+: door exploiteren (hoge kwaliteit) -Instandhouding: B: voorsorteren op sloop/renovatie binnen twee jaar C: woningverbetering/renovatie -Sloop en herontwikkeling op korte termijn: D: sloop (bestuursbesluit) -Verkoop: E: verkoop -Bijzonder: F: bijzonder Voor elke categorie stellen we een onderhoudsstrategie op. Deze vertalen we in de meerjarenbegroting. Speciaal voor de complexen die we aanwijzen voor verkoop, nu of in de nabije toekomst, stellen we een aangepast onderhoudsprogramma op. Meerjarenbegroting In de meerjarenbegroting staat het planmatig onderhoud van de woningen. Dit onderhoud bestaat vooral uit regelmatig terugkerend onderhoud. Planmatig onderhoud is gericht op het in goede staat houden van de buitenzijde van de woning (het casco). Daartoe rekenen we onder andere: het buitenschilderwerk, voegwerk, straatwerk, kozijnonderhoud, betonreparaties en dak werkzaamheden. Ook is in de meerjarenbegroting vervanging van keukens en onderhoud aan centrale verwarming, lift en de overige installaties opgenomen. De meerjarenbegroting is een reserveringsbegroting. Daarbij kijken we naar de te verwachten levensduur van elementen en/of materialen op grond van ervaringsgegevens. Het strategisch voorraadbeleid is van belang om te bepalen wanneer wat vervangen moet worden. We letten hierbij op de te verwachten levensduur van de woning en welk onderhoudsniveau we wensen en verantwoord vinden. Jaarlijks inspecteren we een deel van het woningbestand. Zo wordt duidelijk welke werkzaamheden we het volgende begrotingsjaar moeten uitvoeren. Na de inspecties stellen wij een concept onderhoudsbegroting op. De jaarbegroting reduceren we vervolgens aan de hand van een beslisboom, totdat deze binnen het vastgestelde budget valt. De kwaliteit van ieder complex leggen we vast en actualiseren we jaarlijks op basis van de eerder genoemde inspecties. Jaarverslag Accolade

18 Onderhoudsbegroting De gemaakte kosten voor het onderhoud zijn onderverdeeld in drie hoofdgroepen: dagelijks onderhoud, mutatieonderhoud en planmatig onderhoud. In deze drie hoofdgroepen nemen we de volgende kostenposten mee: - Dagelijks onderhoud Reparatieverzoeken inclusief kort cyclische contracten, zoals onderhoud van lift en cv. - Mutatieonderhoud - Planmatig onderhoud - Groot onderhoud - liftrenovatie; - onvoorziene veiligheidsmaatregelen (zoals asbestsanering en rookgasafvoeren); - dynamisch mutatieonderhoud (DMO); - achterstallige woningverbetering tijdens mutatie; - legionellabeheer; - woningverbetering projectmatig; - energetische verbeteringen. Dagelijks onderhoud In 2014 besteedden we 5,4 miljoen aan het kostenbewust en klantgericht uitvoeren van reparatieverzoeken. De uitgaven kwamen hoger uit dan begroot. Deze overschrijding van het budget kwam door een aantal onvoorziene maar noodzakelijke extra werkzaamheden. Mutatieonderhoud In 2014 besteedden we 1,6 miljoen aan werkzaamheden die een woning na verhuizing van een huurder weer in optimale staat brengen. De uitgaven vallen ongeveer lager uit dan begroot. In 2014 registreerden we in 1661 woningen mutatiewerkzaamheden. In 2013 voerden we in 1663 woningen mutatiewerkzaamheden uit. Planmatig onderhoud In 2013 besteedden we 13,7 miljoen aan planmatig onderhoud. Dat was 4,4 miljoen minder dan begroot. Het resultaat behaald uit een scherpe aanbesteding bedraagt 3,4 miljoen. Werk voor een bedrag van 1 miljoen is niet uitgevoerd in Een deel hiervan loopt over naar Overzicht Begroot Uitgaven Planmatig onderhoud 14,0 10,5 Groot onderhoud Projecten 2,2 1,7 Veiligheidsmaatregelen, DMO en legionella 1,9 1,5 Totaal 18,1 13,7 Woningverbetering tegen huurverhoging In 2014 besteedden we aan woningverbeteringen. Soms voerden we hiervoor een huurverhoging door. Het investeringsbedrag met een directe kostprijs dekkende huurverhoging was Energiebesparing en duurzaamheid We streven ernaar dat al onze woningen in 2020 gemiddeld energielabel C hebben. Om dit doel te bereiken, investeren we gemiddeld 5 miljoen per jaar extra. Investeringen om het energielabel te verhogen (EPAinvesteringen) verrekenen we pas na mutatie in de huur. Dit beleid moet een jaarlijkse verbetering van 0,04 in de energie-index garanderen. De verdeling van de labels per 1 juli 2014 ziet u in onderstaande figuur. Het grootste deel van de sociale woningvoorraad heeft een C-label. Jaarverslag Accolade

19 Figuur: labelverdeling per 1 juli 2014 De huidige verdeling per 1 juli 2014, in aantallen verhuureenheden, laat het volgende beeld zien: Gewenst A A B C D E F G Totaal (Tabel: labelontwikkeling van Accolade in aantallen vanuit de Invent-rapportage ) Als gevolg van investeringen in de periode 2011 t/m 2014 is het aantal woningen met een label D t/m G fors teruggelopen (zie bovenstaande tabel). Mede door de verhuurdersheffing ( 9 miljoen in 2014 en oplopend tot 17 miljoen in 2016) neemt de investeringscapaciteit af. Toolz In 2014 vormden het Friesland College, WoonFriesland, Accolade en Bouwtalent het samenwerkingsverband Toolz. We wisten het succesvolle concept verder uit te bouwen. Door de beschikbaarstelling van stageplaatsen voor te schrijven in onze bestekken voor onderhoudswerk, realiseerden we voldoende passende stageplaatsen. Door een bijdrage te berekenen voor het opleidingsmodel, maakten we Toolz kostendekkend. Over het jaar 2014 hadden we gemiddeld 25 leerlingen op de opleiding. Jaarverslag Accolade

20 Hoofdstuk 4 Verhuren van woningen 4.1 Aanbod en toewijzing In 2014 boden we onze huurwoningen aan via het aanbodmodel. Dit doen wij samen met Elkien en Woningstichting De Wieren. Bij het aanbodmodel schrijven belangstellenden zich in als woningzoekende voor een huurwoning. Als er een huurwoning beschikbaar is, wordt deze gepresenteerd op de gezamenlijke website. Woningzoekenden maken vervolgens zelf een keuze uit de beschikbare woningen. Degene die het langst staat ingeschreven, krijgt de woning als eerste aangeboden. Accolade werkt nu twee jaar op deze manier. We beschikken op dit moment (nog) niet over betrouwbare gegevens over de wachttijd of de inschrijfduur van de woningzoekenden. In 2014 verhuurden we in totaal 1565 woningen. Hiervan verhuurden we 110 woningen aan een rechtspersoon. Het gaat hierbij om verhuur aan zorgorganisaties, zoals GGZ, Limor en Carex sociale huurwoningen, waarvan o 1253 woningen via het aanbodmodel o 134 nieuwbouwwoningen 68 commerciële huurwoningen, waarvan o 43 via het aanbodmodel o 25 nieuwbouwwoningen Van de woningen die we via het aanbodmodel verhuurden, zowel sociaal als commercieel, ging ongeveer 27% naar huurders jonger dan 25 jaar, 36% naar huurders met een leeftijd tussen 25 en 45 jaar, 21% naar huurders tussen 45 en 65 jaar en ongeveer 16% was voor huurders ouder dan 65 jaar. Verhuur aan primaire doelgroep We sloten in 2014 in totaal voor 1455 zelfstandige huurwoningen een huurovereenkomst af met een natuurlijk persoon. Ruim 95% hiervan zijn sociale huurwoningen. Deze woningen hebben een netto huurprijs tot 699,48 (prijspeil 31 december 2014). Ongeveer 79% van de sociale huurwoningen verhuurden we aan de primaire doelgroep. Dit zijn huishoudens die op basis van hun inkomen in aanmerking komen voor huurtoeslag. Per vestiging zien we hieronder de verdeling. Werkgebied Aantal verhuringen zelfstandige woningen Aandeel verhuringen aan primaire doelgroep Drachten % Franeker % Heerenveen % Joure % Sneek % totaal Accolade % Tabel: aantal verhuringen aan primaire doelgroep De volledige verantwoording volgens het BBSH is opgenomen in bijlage 7. Vanaf 2012 pasten we bij het toewijzen van woningen de nieuwe toewijzingsregels toe. Iedere corporatie moet minimaal negentig procent van haar sociale huurwoningen verhuren aan huishoudens met een inkomen tot (peildatum 1 januari 2014). De Nederlandse overheid bepaalde dit. Dit besluit is een vervolg op het besluit van de Europese Commissie. In onderstaand overzicht geven we aan welk percentage van de sociale huurwoningen we in 2014 verhuurden aan huishoudens met een inkomen van of lager. Uit dit overzicht blijkt dat wij ruim binnen de norm van 10% blijven. Jaarverslag Accolade

21 Werkgebied Percentage sociale huurwoningen verhuurd aan een huishouden met een inkomen van of lager Drachten 94% Franeker 93% Heerenveen 96% Joure 90% Sneek 94% Accolade totaal 94% Tabel: woningtoewijzing In 2014 is voor de eerste keer de inkomensafhankelijke huurverhoging toegepast. De huurverhoging van de Daeb-woningen varieerde van 2,5% voor lage inkomens tot en met 6,5% voor de hoge inkomens. Bij 83% van de woningen pasten we een huurverhoging toe lager dan 4,0%. In sommige gevallen weken we af van deze stijging. Bijvoorbeeld omdat we van plan waren de woning te slopen. In onderstaande tabel geven we de huurverhoging over 2014 weer. Huurverhogingspercentage op 1 juli 2014 Aantal woningen Aantallen In percentage 0,0% ,0% <> 2,5% ,5%<> 4,0% ,0% en hoger totaal Tabel: huurverhoging in Huurachterstand, ontruimingen en huurderving Huurachterstand Het huurachterstandspercentage van zittende huurders is in 2014 ten opzichte van 2013 verder gedaald. Het percentage is per 31 december ,46 procent van de jaarhuur. Ontruimingen In 2014 sprak de rechter in 93 situaties een ontruimingsvonnis uit. Een vonnis van de rechter wil in de praktijk nog niet zeggen dat de ontruiming ook daadwerkelijk plaatsvindt. Vaak wordt de schuld door inspanningen van de deurwaarder alsnog betaald of we treffen een betalingsregeling. In 2014 ontruimden we uiteindelijk vierentwintig woningen. In alle gevallen was huurachterstand de reden voor de ontruiming. Het aantal is ongeveer gelijk aan het aantal ontruimingen in We spreken van een ontruiming als de deurwaarder met de politie voor de deur staat om de woning feitelijk te ontruimen. Werkgebied Aantal ontruimingsvonnissen Daadwerkelijke ontruimingen Heerenveen 21 7 Drachten 26 9 Franeker 7 3 Joure 18 2 Sneek 21 3 Accolade totaal Tabel: aantal ontruimingen 2014 Jaarverslag Accolade

22 Huurderving bij frictie leegstand De leegstand van de huurwoningen per 31 december 2014 bedroeg 1,9 procent (in 2013 was dit 1,5 procent). In totaal stonden 253 woningen leeg. Hiervan stonden 35 woningen leeg door frictieleegstand (niet aansluitende verhuur na opzegging). 4.3 Aantal mutaties en mutatiegraad In 2014 bedroeg het aantal verhuizingen 1519 (in 2013 waren dit er 1469). De gemiddelde mutatiegraad over 2014 was 9,5% (in 2013 was dit 9,2%). Dit is de verhouding tussen het aantal opzeggingen en het woningbezit. Bij de herstructurering van een wijk sluiten we een Sociaal Statuut met de betrokken huurdersbelangenvereniging. In dit statuut regelen we de gevolgen van een gedwongen (tijdelijke) verhuizing voor onze huurders. In 2014 kenden we in deze gevallen een tegemoetkoming in de verhuis- en herinrichtingskosten van per huishouden toe. In bijzondere gevallen was de tegemoetkoming hoger. Dit komt overeen met de regeling van de Rijksoverheid. 4.4 Verenigingen van Eigenaren (VvE s) De administratie van ongeveer twintig Verenigingen van Eigenaren (VvE s) wordt voor ons verzorgd door een externe partij. Jaarverslag Accolade

23 Hoofdstuk 5 Betrekken van huurders bij beleid 5.1 Huurdersbelangenverenigingen: onze primaire belanghouders Onze huurders nemen een bijzondere positie in. Hier draait alles om, wij zijn er voor hen. Huurders verenigen zich vooral in huurdersbelangenverenigingen. Op strategisch niveau overlegt ons bestuur met twee vertegenwoordigingen van de huurdersbelangenverenigingen: - Huurdersbelangenvereniging De Bewonersraad Friesland (HDBF); - Platform Huurdersbelangenverenigingen Accolade (Platform HBV). De organisatie van de huurdersbelangenverenigingen HDBF behartigt de belangen van de huurders van Accolade in Drachten. Het Platform HBV bestaat uit de voorzitters van de besturen van de huurdersverenigingen in Franeker, Heerenveen, Joure en Sneek. Met beide vertegenwoordigingen hebben we een samenwerkingsovereenkomst. De samenwerkingsovereenkomst met het Platform HBV is in 2013 herzien voor een periode van vier jaar. In 2015 wordt de samenwerking geëvalueerd. De samenwerkingsovereenkomst met HDBF loopt vanaf 1 september 2011 voor een periode van 10 jaar. Een groot aantal van onze huurders is lid van de HDBF of het Platform HBV. HDBF heeft leden. De huurdersverenigingen Franeker, Heerenveen, Joure en Sneek hebben respectievelijk 591, 1706, 759 en 735 leden. Op lokaal niveau overleggen de lokale HBV s regelmatig met de manager Wijken & Buurten. Op centraal niveau overlegt de HBDF en het Platform HBV ieder kwartaal met het bestuur. Namens het Platform HBV en HDBF hebben twee commissarissen zitting in de Raad van Commissarissen. Jaarlijks vindt een overleg plaats tussen de RvC en de huurdersbelangenverenigingen. Wij ondersteunen de huurdersbelangenverenigingen financieel en bieden hen de mogelijkheid om de kwaliteit te borgen. In 2014 bedroeg de totale bijdrage Met het Platform HBV zijn afspraken gemaakt om de bijdrage in 2015 meer in lijn te brengen met het HDBF. Besproken onderwerpen Onderwerpen die op bestuurlijk niveau met het Platform HBV en HDBF aan de orde kwamen in 2014: - huurverhoging 2014 (adviesaanvraag); - nieuwe algemene huurvoorwaarden (adviesaanvraag); - portefeuilleplan (adviesaanvraag); - focusproject organisatieoptimalisatie; - onderzoek samenwerking Dagelijks Onderhoud met WoonFriesland; - jaarverslag en jaarrekening 2014; - begroting 2015; - huursombenadering; - aanpak koolmonoxidegevaar; - adviesraad; - betaalbaarheid; - parlementaire enquête. Onderwerpen die we op bestuurlijk niveau alleen met Platform HBV bespraken: - prestatieafspraken gemeente De Friese Meren (adviesaanvraag); - prestatieafspraken Franekeradeel (adviesaanvraag); - professionalisering HBV; - samenwerkingsovereenkomst; - sluiting kantoor Joure; - vervolg gratis lidmaatschap; - financiële bijdrage aan Platform HBV; - website Accolade; - petitie Platform over huurverhoging in verband met zorgen over de betaalbaarheid (op verzoek is het Platform in gesprek gebracht met de RvC). Jaarverslag Accolade

24 Onderwerpen die we op bestuurlijk niveau alleen met HDBF bespraken: - begroting 2014 (ongevraagd advies van HDBF); - basiskwaliteit en energetische verbeteringen. 5.2 Lokale raden gaan over in Adviesraad In 2014 zijn de Lokale Raden opgegaan in één Adviesraad. Deze nieuwe vorm sluit naadloos aan bij de nieuwe organisatie van Accolade. De adviesraad bestaat uit deskundige, onafhankelijke personen die ons gevraagd en ongevraagd adviseren en inspireren. Zij weten de relatie te leggen tussen volkshuisvestelijke thema s en het werkgebied van Accolade. Ze benoemen en herkennen kansen en risico s en ventileren ideeën. De Adviesraad bestaat voor een deel uit mensen afkomstig uit de Lokale Raden en een deel is extern geworven. In 2014 is de Adviesraad twee keer bijeen geweest. 5.3 Gemeentebesturen; onze samenwerkingspartners Zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau had onze directie in 2014 regelmatig overleg met gemeenten. We vinden een constructieve samenwerking met gemeenten in ons werkgebied erg belangrijk en waardevol. Met de volgende gemeenten hebben wij prestatieafspraken lopen of gemaakt: - Gemeente Heerenveen; - Gemeente Smallingerland; - Gemeente De Friese Meren, in 2014 herzien; - Gemeente Súdwest-Fryslân; - Gemeente Franekeradeel, in 2014 herzien. Lopende prestatieafspraken evalueren we jaarlijks. Indien nodig passen we de afspraken in goed overleg aan. Door het kabinetsbeleid en onder andere de heffingen die daaruit volgen, komen de afspraken onder druk te staan. In 2014 konden wij al onze prestatieafspraken nakomen. De in de Novelle aangekondigde prominentere rol van de gemeente past goed bij de wijze waarop wij al met de gemeenten overleggen. 5.4 Aangewezen belanghouders Naast de belanghouders die we hiervoor noemden, zijn er verschillende grote en kleine belanghouders waarmee we samenwerken. Enkele belangrijke zijn: zorgpartijen, welzijnsinstellingen en andere corporaties. De volledige lijst leest u in bijlage 4 van het jaarverslag. Centraal thema in de overleggen is het langer zelfstandig wonen geweest. Samen spraken we af hoe we dit kunnen realiseren. In maart 2014 organiseerden we een belanghoudersdag. We vroegen onze relaties hoe zij tegen Accolade aan kijken en we discussieerden over een aantal inhoudelijke thema s. Ook kregen we input over thema s die Accolade op zou moeten nemen in de visie De hoofdlijnen daarvan zijn samen te brengen op vier thema's: - duurzaamheid - zelfvoorzienend - eigen verantwoordelijkheid - samenwerking We spraken af om de belanghouders blijvend te betrekken bij het maken van ons beleid. 5.5 Klachtenadviescommissie Onze medewerkers heten klanten welkom en zij willen problemen oplossen. Het resultaat hiervan is, dat er slechts één klacht bij de klachtenadviescommissie binnen is gekomen. Op basis van een schriftelijk advies van de klachtenadviescommissie is de klacht opgelost, voordat een hoorzitting plaatsvond. We hebben het idee om met Elkien en WoonFriesland tot een gezamenlijke klachtenadviescommissie te komen verder uitgewerkt. Daarmee kunnen we nog beter onze ervaringen delen en scherper zijn op de geleverde kwaliteit. Jaarverslag Accolade

25 5.6 Bewonersblad Al onze huurders en belanghouders ontvangen ons bewonersblad Bij ons. De Bij ons verschijnt vier keer per jaar. Aan het begin van elk nieuw seizoen. Via de Bij ons informeren we onze huurders over ontwikkelingen in onze organisatie. In elke Bij ons staat een interview met een huurder. Andere vaste rubrieken zijn: - Nieuws uit de regio; - Nieuws uit de organisatie; - Vraag het Accolade; - Erop uit tips of kidstips; - Woontrends; - Puzzelpagina; - Aanbod koopwoningen. Leefbaarheid is een overkoepelend onderwerp dat in elke editie terugkomt. Daarnaast heeft elke editie een thema. Thema s Bij ons 2014 Het thema van de lente-editie was kleurrijke culturen. We lieten zien hoe bewoners van verschillende culturen elkaar in een buurt kunnen aanvullen en versterken. In de zomer besteedden we aandacht aan de natuur. Wij maken ons altijd hard voor schone en nette wijken. Dat leeft een stuk prettiger voor iedereen in de buurt. De herfsteditie ging over verhuizen. We gaven verhuistips en legden uit wat huurders kunnen doen als ze willen verhuizen. Bij ons nummer 20 was de laatste van het jaar en kwam vlak voor de feestdagen uit. Deze editie stond in het teken van veilig wonen. Wat kunnen huurders doen om inbraak te voorkomen? Hoe helpen ze hun woning brandveilig te maken? Maar we gingen ook in op het gevoel van veilig wonen. Want iedereen wil zich graag veilig voelen in zijn eigen buurt. Jaarverslag Accolade

26 Hoofdstuk 6 Leefbaarheid 6.1 Leefbaarheid per gemeente We zijn actief in het stimuleren van leefbaarheid. Dit legden we ook vast in onze missie, visie en ondernemingsstrategie. Helemaal je eigen plek is ons motto. Dit motto stopt niet bij de woning. Dit strekt zich ook uit tot de woonomgeving. Primaire aandachtsgebieden zijn wijkbeheer, sociaal beheer, bewonersparticipatie en relatiebeheer. Leefbaarheid is een samenspel tussen bewoners en verschillende organisaties met ieder hun eigen verantwoordelijkheid. Eigenaarschap en samenwerking Wij geloven in Helemaal je eigen plek. Dit bereiken we als bewoners leidend zijn in activiteiten rond leefbaarheid. Bewoners die zich betrokken voelen bij hun woonomgeving zijn van grote waarde voor de buurt en wijk. Wij streven ernaar dat bewoners de handen ineen slaan. Om zo de leefbaarheid in hun directe woonomgeving in stand te houden of te verbeteren. Zo geven we hen verantwoordelijkheid en eigenaarschap en zorgen we voor betrokkenheid. Daarnaast werken we samen met betrokken professionele partijen. Leefbare buurten hebben een positieve invloed op de waardeontwikkeling van ons bezit. Onze belangrijkste leefbaarheidsthema s voor 2014 waren: - leefbaarheidsvisies; - schoon, heel en veilig; - verbindingen met bewoners. Leefbaarheidsvisie Samen met bewoners en betrokken organisaties in de wijk maken we een leefbaarheidsvisie. We stellen vanuit de huidige situatie verbeteringen aan de orde. Daarna maken we een plan van aanpak. Bewoners spelen een grote rol in de totstandkoming van de leefbaarheidsvisie. Zij nemen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het plan van aanpak. Zij zijn eigenaar van de wijkvisie. Gemeente De Friese Meren De wijkvisie Schepenkwartier is tot stand gekomen samen met tien bewoners uit de wijk. Het is heerlijk wonen in deze wijk waar voor een groot deel senioren wonen. Niet verwonderlijk gezien de korte afstand naar het centrum. In Westermeer in Joure maakten we een film over de wijk. Een aantal bewoners schrijft de leefbaarheidsvisie. Gemeente Franekeradeel We zetten de eerste stappen voor een leefbaarheidsvisie voor de Professorenbuurt in Franeker. In 2015 gaan we hiermee verder. De leefbaarheidsvisie voor de wijken Schalsumerplan en Hamburgerrak zijn gereed. De bewoners gaan aan de slag met de uitvoering, wij blijven op de achtergrond bereikbaar. In het Hamburgerrak richtten bewoners een wijkraad op. Zij kunnen nu beter met de actiepunten aan de slag. Voor het Sexbierumervaartplan was er al een leefbaarheidsvisie. Deze hebben we geactualiseerd in drie straatbijeenkomsten. Gemeente Heerenveen Accolade, WoonFriesland, Elkien, gemeente Heerenveen, de politie en Stichting Caleidoscoop ontwikkelen samen wijkscans. De wijkscans vormen de basis voor een leefbaarheidsvisie. Op 19 maart 2014 tekenden deze partners een samenwerkingsovereenkomst voor de opzet van gezamenlijke wijkscans. Door beter inzicht in de problematiek, omvang en samenhang, kunnen we gerichte afspraken maken met partners en bewoners. Gemeente Súdwest- Fryslân In Sneek zijn we bezig met de wijken Noorderhoek, Zwette/Harinxmaland en Het Eiland. Bij de leefbaarheidsvisie betrekken we de bewoners, de gemeente en Timpaan Welzijn. Voor alle visies geldt dat de bewoners ze zelf schrijven. Zij zijn dan ook eigenaar van de visie. De Gemeente en Timpaan Welzijn bieden net als wij ondersteuning bij het traject. Jaarverslag Accolade

27 In de Noorderhoek ontwikkelen we de wijkvisie via de methode 5 x Beter Bezig. In Lemmerweg-Oost voeren bewoners en partijen diverse punten uit het plan van aanpak via deze methode uit. 5x Beter Bezig stelt bewoners in staat om zelf handen en voeten te geven aan het begrip duurzaamheid. Om zelf bij te dragen aan het verduurzamen van hun omgeving. Gemeente Smallingerland De leefbaarheidsvisie voor de wijk De Trisken is in ontwikkeling. Wij organiseerden met gemeente, de wijkraad en WoonFriesland een wijkschouw. Daarna hebben we deur-aan-deur gesprekken gevoerd samen met de Maatschappelijke Onderneming Smallingerland (MOS). Er verschijnt regelmatig een nieuwsbrief in de wijk. De leefbaarheidsvisies voor De Bouwen en NoordOost zijn gereed. In deze wijken vindt herstructurering plaats. Contact met bewoners onderhouden we via de Wijkraad, inloopspreekuren, bewonersavonden, een wijkwebsite en nieuwsbrieven. In de wijk de Wiken werken we aan een leefbaarheidsvisie. De woningtoewijzing is hier onderwerp van gesprek. Ook is er een positief initiatief om samen het groen aan te pakken. De leefbaarheidsvisie voor de Swetten en de Venen zijn gereed. Voor de leefbaarheidsvisies zoeken we aansluiting bij de MOS, gemeente, WoonFriesland, wijkverenigingen en dorpsbelangen. Schoon, heel en veilig Eén van de belangrijkste thema s van leefbaarheid is: schoon, heel en veilig. Elke buurt heeft onderhoud nodig. Een schone woonomgeving waar mensen zich prettig voelen. Goed onderhouden groenvoorzieningen en keurig aangelegd en onderhouden straatwerk. Dit is van groot belang voor de leefbaarheid. Net als een omgeving waarin je je veilig voelt. Wijkbeheer speelt hierin een grote rol. En goed voorbeeld doet volgen. In verschillende wijken gingen bewoners, gemeente, welzijn en andere betrokken partijen hiermee aan de slag. Dit heeft een positief effect op hoe mensen zich gedragen. Samenwerking is hier het kernwoord. In 2014 organiseerden we diverse acties. Hieronder een indruk: Gemeente De Friese meren Wat verstaat onze huurder onder schoon, heel en veilig? Om een goed beeld te krijgen hielden we wijkschouwen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in de wijk Westermeer. Deze schouwen deden we samen met de wijkagent, de wijkbeheerder van de gemeente en vertegenwoordigers van de wijk. Bewoners gaven tijdens deze wandelingen aan waar verbeteringen nodig zijn. Een aantal punten pakten we direct op. Openbare ruimten en verkeersveiligheid blijven bij inwoners een belangrijk aandachtspunt. De bewoners van de seniorenflats aan de Hettebaes en Borgerstins hebben veiligheid hoog op de agenda. Op hun verzoek hield de brandweer hier een brandweeroefening. Bij Borgerstins ging dit gepaard met veel rookontwikkeling. De bewoners bezochten de brandweerkazerne voorafgaand aan de oefening. De brandweer gaf voorlichting over brandpreventie. Gemeente Franekeradeel In Franeker zijn wijkschouwen geweest in de straten Vliet, Tuinen en Frisia; Kaatsersbuurt, Keningspark en bij de Watertoren, Bloemketerp en Zevenhuizen. Hier kwamen geen opvallende actiepunten naar voren. Het Lieftinckplein is opnieuw ingericht. Een troosteloos grijs plein veranderde in een groene oase. Een samenwerking van de gemeente, Accolade en bewoners. De bewoners zijn er nadrukkelijk bij betrokken. De waardering van bewoners voor het plein is verhoogd van een 5,8 naar een 8,1. De parkeerplaatsen bij Roordastate zijn opnieuw ingericht. Dit na veel vragen van bewoners, die nu gemakkelijker kunnen inparkeren. De tuin van het Hofje Heerengracht is een monument. Op initiatief van bewoners wordt dit opnieuw ingericht. De eerste gesprekken zijn geweest, wordt vervolgd in Er is een ondergrondse afvalcontainer in de Waagstraat (Pathmos) gekomen in samenwerking met gemeente. Dit op herhaald verzoek van bewoners in verband met stankoverlast. Jaarverslag Accolade

28 Gemeente Heerenveen In het kader van schoon, heel en veilig vernieuwden we in Oudeschoot bij garageboxen het straatwerk. Op een deel van de Kennedylaan is de portiekverlichting aangepakt. Op aanvraag van bewoners realiseerden we bij de woningen aan de Kerkstraat aansluitingen voor het opladen van scootmobielen. Duurzaamheid staat hoog op de agenda van Accolade. Hoe kun je als bewoner duurzaam met je woonomgeving omgaan? In het verlengde van het duurzaamheidsproject Built4U aan de Commandeurstraat gaven we gastlessen over duurzaamheid aan de St. Jozefschool. Gemeente Smallingerland Dit jaar was er veel aandacht voor het tuinonderhoud rondom flats en ander openbare tuinen. Daar waar nodig voerden wij extra snoeiwerkzaamheden aan struiken en bomen uit. Zo ontstond weer ruimte rondom de flats. Dit zorgt voor meer licht en lucht en minder kans op groenaanslag. Op meerdere plekken voerden wij verfrissingssnoei uit. Hierbij snoeien wij de struiken en heesters rigoureus tot aan de grond toe af. Dit zorgt de komende jaren weer voor frisse en gezonde planten. We maakten afspraken met de bewoners van de nieuwe woningen in de herstructureringswijken over het gebruik van de tuin. Ook in 2014 vroegen we weer diverse huurders om hun portiek op te ruimen en schoon te maken. We organiseerden een tuinendag in de wijk De Venen. Er was grote belangstelling van de huurders voor de dag. Bewoners, gemeente, Maatschappelijke Onderneming Smallingerland, een schoonmaakbedrijf, de wijkraden, een tuinbedrijf en Accolade namen samen de wijk flink onder handen. Gemeente Súdwest- Fryslân In de gemeente Súdwest-Fryslân zijn verschillende acties georganiseerd naar aanleiding van de leefbaarheidsvisies. Hieronder een aantal uitgevoerde acties. Bij de Hein Doekesstraat kregen de bewoners van de benedenwoningen een eigen tuintje. De inrichting van het groen is vernieuwd. De bewoners en de buurtbewoners zijn enthousiast over het eindresultaat. Dit punt komt voort uit de leefbaarheidsvisie Lemmerweg-Oost. Naar aanleiding van leefbaarheidsvisie Lemmerweg-West is een tuinendag in de wijk georganiseerd. Hierbij is aangehaakt bij de Nationale Tuinendag. Dit in samenwerking met bewoners, de wijkvereniging, de collegacorporatie De Wieren, Timpaan, Groei en Bloei en Empatec. Meer groen in de wijk en nette voortuinen plus een prijs voor de mooiste voortuin. Aan het Normandiaplein kwam nieuw groen. Bij het parkeerterrein werd een groene afscheiding geplaatst. Deze actie vloeide voort uit de leefbaarheidsenquête Brandweer Fryslân is het project veilig wonen gestart. Om die reden oefenden we samen met de brandweer Sneek een brand aan de Monnikmolen. De oefening bleek een goede manier om het gesprek aan te gaan over de brandveiligheid in en om huis. Verbindingen met bewoners en eigenaarschap Onze medewerkers zijn onze oren en ogen. Iedereen in onze organisatie speelt een belangrijke rol in het contact met bewoners. Dit zijn vaklieden, woonconsulenten, opzichters, maar in het bijzonder de wijkbeheerders en medewerkers Wijken & Buurten. Zij zien en spreken onze bewoners. Ze overleggen met betrokken instanties in de wijk. Dankzij deze overleggen lopen er korte lijnen, waardoor we direct en adequaat actie kunnen ondernemen. Accolade zet bovendien in op eigenaarschap en eerste verantwoordelijkheid van bewoners voor hun buurt. Bewoners krijgen de ruimte om zelf richting te geven aan het wonen en hun woonomgeving. We willen graag dat ze zich eigenaar voelen. We ondersteunen hen en staan open voor ideeën. Samen komen we verder! Gemeente De Friese meren Jaarlijks is er overleg met de bewonerscommissies in Joure. Sinds 2014 kunnen we daar nog twee bewonerscommissies aan toevoegen. Uit portiekgesprekken kwam naar voren dat bewoners aan de Jousterweg behoefte hebben om elkaar beter te leren kennen. Vier bewoners nemen hierin het voortouw. Ook in het nieuwe appartementencomplex aan de W. Tademalaan is een bewonerscommissie opgericht. Twee bewoners zijn aanspreekpunt in de flat. Jaarverslag Accolade

29 Vanaf het moment van bekendmaking van onze plannen om mogelijk woningen te slopen in de wijk Blaauwhof, hielden wij een inloopspreekuur aan de Dr. G.A. Wumkesstraat. Bewoners kunnen hier iedere donderdag terecht met al hun vragen. Het appartementencomplex De Haven breidden wij uit met vijf appartementen. De bewoners hadden behoefte aan een gemeenschappelijke ruimte. Deze ruimte is er gekomen. Ut Haventsje is op feestelijke wijze door alle bewoners in gebruik genomen. Gemeente Franekeradeel In Franeker hebben we regelmatig contact met bewonerscommissies, buurtverenigingen, wijkraden en huurdersvereniging. Er zijn twee bijeenkomsten geweest met alle buurtverenigingen en het welzijnswerk. Bij een van de bijeenkomsten waren ook de burgemeester, twee wethouders en twee ambtenaren. Daarnaast hielden we in verschillende complexen zogenaamde complexgesprekken: Goslingaflat, Skoalhûs (hier ging het vooral over veiligheid), Parkstate (hier ging het over de omgang met elkaar. Resultaat: afspraken tussen bewoners over het wonen), Froonackerflat (samen met de huurdersvereniging) en Dexelveld. Ieder jaar organiseren we een nieuwjaarsbijeenkomst waar we alle bewonerscommissies, wijkraden, buurtverenigingen en huurdersvereniging uitnodigen. We vertellen wat we het afgelopen jaar hebben gedaan en waar we het komende jaar aandacht voor hebben. Bewoners van It Ankerplak willen de leefbaarheid in hun woongebouw verbeteren. Zij hebben Servicepunt It Ankerplak opgericht. Ze staan klaar voor bewoners voor reparaties aan de fiets en voor andere kleine klusjes. Ondertussen een praatje hoe het gaat. Ze kregen van ons een berging ter beschikking en enige ondersteuning in de communicatie. Gemeente Heerenveen Wij hebben intensief contact met diverse bewonerscommissies, verenigingen van eigenaren, dorpsbelangen en wijkoverleggroepen. Er zijn nieuwe bewonerscommissies opgericht. Samen zorgen wij voor een plezierig woonklimaat in de complexen, wijken en dorpen. In Heerenveen zijn zeven wijken waar de welzijnsinstelling Caleidoscoop periodiek een wijkoverleg organiseert, waaraan ook wij deelnemen. De Beugel Eind 2011 startten we met het Beugelproject. Doel was om de leefbaarheid op de Beugel te verbeteren. In oktober 2014 gingen we van huis tot huis en spraken we met veel bewoners op de Beugel. We kregen veel positieve reacties. De leefbaarheid op de Beugel is dankzij het Beugelproject sterk verbeterd. Per 1 januari 2015 sloten we daarom, na een periode van 2,5 jaar, het inloophuis op de Beugel. We blijven actief op de Beugel op basis van persoonlijk contact. Bloemenbuurt De buurtvereniging, buurtbewoners en organisaties zoals kinderopvang, huurdersbelangenvereniging en Accolade organiseerden samen een high tea en dienstenmarkt in de Bloemenbuurt. Dit deden we ook samen met de nieuwe bewoners van de nieuwbouw. Dit nieuwe gedeelte raakt zo betrokken in de wijk. De dienstenmarkt was er om iedereen te laten weten wat er te doen is in de wijk. De ouderen van Mariënbosch werden uitgenodigd voor de high tea. Gemeente Smallingerland De Lauwers In 2014 is er in het nieuwe wooncomplex het Lauwerspark een bewonerscommissie opgericht. De commissie bestaat uit zes leden (twee bewoners uit elk gebouw). Samen met bewoners monitoren wij het energieverbruik in nieuwbouwcomplex de Lauwers. Deze pilot wordt in februari 2015 afgesloten met een enquête onder de deelnemers. De bewonerscommissie is ook betrokken bij de invulling van het groen rond de nieuwbouw. Jaarverslag Accolade

30 De Merelhof De Merelhof is ooit gestart als woongemeenschap. De bewoners onderhielden het gemeenschappelijk groen rond de appartementen, hadden een moestuin en kippen. Zij beheren een gemeenschappelijke ruimte waar de bewoners elkaar regelmatig ontmoeten en waar ook een eigen bibliotheek wordt beheerd. In 2014 biedt de Merelhof het lidmaatschap van de vereniging als een vrije keuze aan. Suderhiem De bewoners van het Suderhiem wilden graag een extra terras. Dit namen we mee in de herinrichting van de tuin in het voorjaar. De herinrichting was noodzakelijk in verband met de naastgelegen nieuwbouw. Door de mooie zomer is er veel gebruik van gemaakt. Raadhuisplein Op het Raadhuisplein namen we vorig jaar twee nieuwe woongebouwen in gebruik. We zijn bezig met de oprichting van een bewonerscommissie. Inmiddels zijn er vier actieve bewoners die de bewonerscommissie graag vorm geven. Hulp in de buurt Huurders regelen samen het opknappen van een steeg en tuin van een zieke buurman. Via de talentenbank regelden we een boomzager. De buren zorgden voor de afvoer van takken en stronken. Robijnekamp Tijdens de grote verhuisbeweging op de Robijnekamp regelden wij samen met de gemeente afvalcontainers. Bewoners organiseren met elkaar de aanvoer en de sortering van de bergen afval en huisraad. Dit zorgt voor samenhorigheid en verantwoordelijkheid voor de woonomgeving. Compagnonsstee De bewoners van de Compagnonsstee in Rottevalle gaven het beheer van de gemeenschappelijke ruimte terug aan Accolade. Jarenlang hadden zij het beheer over de gezamenlijke ruimte. Zij organiseerden activiteiten voor bewoners van het gebouw en verhuurden de ruimte aan derden. Inmiddels zijn de bewoners op leeftijd en wilde men op zoek naar een andere partij die de leefbaarheid in het wooncomplex bevordert. Een partij die activiteiten aanbiedt en zorgt voor aanloop vanuit het dorp. Wij spreken inmiddels met een zorgpartij en het Dorpshuis It Tiksel. Gemeente Súdwest- Fryslân In 2014 onderhielden we de contacten met de zes bestaande bewonerscommissies. Daarnaast zijn er twee nieuwe commissies opgericht: de Waterman en de Koopmansgracht. De bewonerscommissie van de Tjalkstraat bestond 25 jaar. De commissie organiseerde een feest voor de bewoners. Samen met de bewoners zorgen we voor een plezierig woonklimaat. De bewoners van de Molenkrite konden een kleurkeuze maken voor hun woongebouw. Leerlingen van het Technasium van het Bogerman College in Sneek dachten na over het wonen in dit complex. De prijswinnaars ontwikkelden een idee dat in 2014 werd uitgevoerd. Panelen in de gekozen kleur werden aangebracht. De leerlingen van het Technasium hebben in 2014 opnieuw een opdracht gekregen om de drie woongebouwen aan de Gele Lis te bekijken. Gekeken moest worden naar de leefbaarheid en de verhuurbaarheid van deze gebouwen. Hieruit zijn diverse leuke ideeën gekomen waarmee we in 2015 verder aan de slag gaan. In Sneek organiseerden we de Nationale Burendag in de Douwe Hansmastraat. Dit naar aanleiding van het straatgesprek in Er is meer groen aangebracht in de straat. De bewoners van de Korte Vreugde en de Molenkrite organiseerden zelf een Burendag. Wij gaven in de voorgaande jaren de eerste aanzet en nu wordt dit door de bewoners zelf opgepakt. Jaarverslag Accolade

31 6.2 Financiële inspanning leefbaarheid In 2014 gaven we circa 1,2 miljoen inclusief personeelskosten uit aan leefbaarheidsprojecten en leefbaarheidsactiviteiten. We werkten aan leefbaarheid door de inzet van zeven medewerkers (wijkbeheerders en flatbeheerders). Dit deden we in diverse buurten van Drachten, Franeker, Heerenveen, Joure en Sneek. Wij namen de kosten van circa voor deze medewerkers voor onze rekening. Voor het onderhouden van groenvoorzieningen en woonomgevingen gaven we in 2014 circa uit. In 2014 besteedden we aan diverse sociale en fysieke activiteiten. Enkele voorbeelden hiervan zijn: - deelname aan sociale teams in diverse gemeenten; - het aanbrengen van speelvoorzieningen; - het aanbrengen van camerabeveiliging; - het aanbrengen van buitenverlichting in stegen; - het aanbrengen van hekwerken; - het organiseren van tuindagen en prijsvragen; - deelname aan Stichting Veiligheid Smallingerland (SVS); - deelname aan Welzijnswerk; - het aanbrengen van ondergrondse containers. Sponsoring We doen op zeer bescheiden schaal aan sponsoring. Sponsoring bestaat uit eenmalige bijdragen op activiteiten. De meeste gevallen van sponsoring hebben te maken met leefbaarheid en zorg. De activiteiten komen ten goede aan het woongenot en leefbaarheid in een buurt of wijk waar een groot deel van onze woningen staan. Onder de sponsoring vallen geen activiteiten die alleen bedoeld zijn om onze naamsbekendheid te vergroten. Jaarverslag Accolade

32 Hoofdstuk 7 Wonen en zorg Friesland maakt de komende jaren een aantal demografische ontwikkelingen door. Het gaat dan om bevolkingsdaling, sterke vergrijzing, ontgroening en een veranderende samenstelling van de Friese huishoudens. Vooral de groep ouderen groeit. De bezuinigingen in de zorg vraagt van de ouderen dat ze zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. We houden hier bij toekomstige projecten rekening mee. We maken woningen zoveel mogelijk levensloopbestendig. Veel ouderen wonen liever in een woning op de begane grond dan in een appartement. We plannen dit woningtype zoveel mogelijk in de huidige en toekomstige ontwikkelingen. Naast ouderen huisvesten we ook andere groepen die in meer of mindere mate op zorg zijn aangewezen. Voorbeelden hiervan zijn onder andere Talant en Reik. Deze organisaties streven ernaar mensen te laten leven zoals ze dat zelf willen. Vaak ontwikkelen we voor deze partijen een specifiek nieuwbouwproject. Soms vinden ze een plek in bestaande bouw. We werken ook samen met zorginstellingen voor specifieke groepen mensen. Dit zijn bijvoorbeeld mensen met psychische zorgbehoefte, maar ook mensen met zware lichamelijke beperkingen. Zij willen zo zelfstandig mogelijk wonen. Wij dragen graag bij aan een goede woning. Ook geven we mensen die hulp nodig hebben bij een zelfstandig bestaan een fijne, eigen plek. Wij zorgen er niet alleen voor dat de woning zelf geschikt is voor meer zorgbehoevenden. We houden ook rekening met de directe woonomgeving van deze doelgroep. Wij kiezen er nadrukkelijk voor om ons alleen te richten op de woonvraag van deze groepen. Zodra het op zorg, begeleiding of andere zaken aankomt, betrekken we hier gespecialiseerde instanties bij. 7.1 Sociaal team Het Sociaal Team bestaat uit vertegenwoordigers van zorginstellingen, de politie, gemeente, woningcorporaties en welzijnsinstellingen. We hebben maandelijks overleg met het Sociaal Team. We overleggen over overlast, huurachterstanden, directe huisvesting en bewoning. De Sociale Teams bereiden zich voor op de komende wijzigingen (in 2015) in de WMO. De gebieds- of wijkteams gaan een groot deel, zo niet alles, van het werk van de Sociale teams overnemen. In iedere gemeente voeren we het gesprek over wat dit voor het Sociale team betekent. Wij zorgen vooral voor huisvesting van mensen met een smalle beurs. Een voorwaarde voor een goede huurrelatie is dat de huurder de huur op tijd betaalt. Ook is het belangrijk dat onze huurders de woning goed bewonen. Er mag geen overlast zijn. Dreigende verstoringen van de huurrelatie bespreken we in het Sociaal Team. We bekijken op welke manier we kunnen voorkomen dat mensen uit de woning worden gezet. Platform Geef Gezondheid Expertise & Educatiecentrum Friesland Wij nemen deel aan het Platform GEEF. We delen kennis over wonen, welzijn en zorg. Het platform heeft als doel bewoners zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Dit jaar is extra aandacht besteed aan de functie van een multifunctionele accommodatie in de dorpen. Onder de paraplu van GEEF ontwikkelen we samen met drie andere corporaties Elkien, WoonFriesland en De Bouwvereniging - in Friesland een zorgatlas. In deze zorgatlas wordt per gemeente het aanbod aan zorgvastgoed van deze corporaties gepresenteerd. Ook wordt een beeld geschetst van de (toekomstige) vraag naar zorgvastgoed. Het streven is dat dit initiatief zich als een olievlek gaat verspreiden en dat ook zorgorganisaties en andere verhuurders in Friesland zich bij dit initiatief gaan aansluiten met als doel dat de zorgatlas een inventarisatie aanreikt van al het zorgvastgoed in Friesland. Daarnaast ontstaat er een platform waar partijen, die dagelijks met zorgvastgoed bezig zijn, samenwerken en waar kennis wordt gedeeld. Jaarverslag Accolade

33 7.2 Gemeente Franekeradeel Sociaal Team In Franeker namen we deel aan het Sociaal Team. We kwamen maandelijks bij elkaar. Daarnaast waren er regelmatig zorg overleggen. De onderlinge samenwerking tussen de partijen is goed. Tellens In de Froonackerflat verhuren we 114 appartementen aan Zorggroep Tellens. Tellens verleent zorg aan de oudere bewoners. Ook beheert Tellens de bijbehorende recreatieruimte en verzorgen zij voor de bewoners een gevarieerd activiteitenprogramma. Daarnaast is er een zorghotelkamer in de Froonacker. Hierin verplegen zij mensen die tijdelijk kortdurende zorg nodig hebben, bijvoorbeeld na een operatie. In het centrum van Franeker is het complex Botniasteeg. Dit is een samenwerkingsproject met Zorggroep Tellens. Het bestaat uit 23 zorgappartementen en 9 aanleunwoningen. Voor de zorgappartementen is een indicatie met verblijf nodig. De aanleunwoningen worden door ons verhuurd. Het aanwezige dienstencentrum valt onder de verantwoording van de Stichting Welzijn Ouderen. Het is bedoeld voor de zelfstandig wonende senioren in Franekeradeel en biedt een breed aanbod van sociaal culturele en educatieve activiteiten. Onderdelen van het centrum zijn een huiskamer, restaurant en een fraaie biljartruimte. GGZ We verhuren in Franeker veertien woningen aan GGZ Friesland. Zij huisvest hier mensen met psychiatrische problemen. De GGZ geeft een wooncertificaat af zodra de (ex-)cliënt aantoont zelfstandig te kunnen wonen. Zodra mensen dit wooncertificaat halen, kunnen zij in principe een woning van ons huren. Vaak met ambulante begeleiding van de GGZ. In 2014 verhuurden we tien woningen op deze manier. Er is veel uitstroom uit de psychiatrie. Het is duidelijk dat veel patiënten met ontslag gaan in verband met de scheiding Wonen en Zorg. Daar zijn ook veel oudere patiënten bij die vaak jarenlang in GGZ woningen hebben gewoond. Reguliere huurders zijn deze groep niet gewend. We horen regelmatig dat zij zich niet meer thuis voelen in hun omgeving. Ze herkennen zich niet meer in wooncomplexen met nieuwe groepen, waaronder veel GGZ-patiënten. Daardoor treedt een versnelde trek op van deze ouderen naar andere wooncomplexen. Verslavingszorg Noord-Nederland Verslavingszorg Noord-Nederland huurt vier woningen van ons in Franeker. Het gaat om woningen voor mensen met verslavingsproblemen. Ze wonen hier en krijgen er hun behandeling. Ze worden voorbereid op terugkeer in de maatschappij. We zorgen deels ook voor hun uitstroom. De overgang van begeleid wonen naar zelfstandig wonen is niet altijd gemakkelijk. Zowel voor de huurder als voor de naaste omgeving. Reik en Wil, voorheen Talant Deze organisaties, die onder meer uit Talant ontstonden, huren op verschillende plekken woningen van ons. In It Ankerplak huurt Wil 13 woningen. In het Skoalhûs worden 25 woningen via Reik verhuurd. In de Franciscushof gaat het om drie woningen. De cliënten wonen hier zelfstandig met ondersteuning van deze organisaties. De steunpunten zijn in het wooncomplex. J.P. van der Bent In de Sjaerdemastraat verhuren wij een wooncomplex van zestien woningen, bedoeld voor mensen met een beperking. Er is ook een ruimte voor gezamenlijke activiteiten en begeleiding. De J.P. van de Bent stichting huurt het hele pand. Zij verhuurt het weer door aan haar cliënten. De Hertog In 2014 was, aan de Hertog van Saxenlaan, de oplevering van gezondheidscentrum de Hertog. Hierin zijn verschillende medische diensten gehuisvest, zoals huisartsen, apotheek en verloskundigen. Jaarverslag Accolade

34 7.3 Gemeente Heerenveen Sociaal Team In Heerenveen bestaat een uitgebreid netwerk van zorginstellingen, vrijwilligersorganisaties en welzijnsorganisaties. Wij hebben als leverancier van woningen en woondiensten raakvlakken met deze instellingen en werken samen. Dit doen we in de vorm van formele samenwerkingsverbanden en individuele relaties met bepaalde instellingen. Wij weten elkaar te vinden. Zienn: Organisatie voor maatschappelijke zorg In het appartementencomplex De Beugel verhuren we twaalf woningen aan klanten van Zienn. Zienn begeleidt deze voormalig dak- en thuislozen om zelfstandig te wonen. Meriant In samenwerking met Meriant verhuren we in totaal vijftien appartementen in De Kompanije in Jubbega. De bewoners zijn overwegend hulpbehoevend en worden begeleid door Meriant. Verder maken de bewoners gebruik van de multifunctionele accommodatie. Ook verhuren wij aanleunwoningen voor ouderen bij zorgcentrum Marijkehiem in Heerenveen. Hier biedt Meriant een zorgpakket. Talant In samenwerking met Talant verhuren wij een aantal woningen en appartementen aan cliënten van Talant. Dit is begeleid wonen voor veelal cliënten met een beperking. Stichting Fokus In de nieuwbouw aan de Nieuwburen in Heerenveen zijn zestien appartementen voor cliënten van Stichting Fokus opgeleverd. Dit zijn veelal mensen met een ernstige lichamelijke beperking. Zo krijgen deze mensen de kans om in aangepaste woningen zelfstandig te wonen. Stichting GGZ Friesland Wij verhuren een aantal zelfstandige woningen aan GGZ Friesland. Deze woningen zijn voor groepswonen ingezet. Stichting Present Wij werken samen met Stichting Present. Samen met vrijwilligers zet Present zich in voor mensen die tijdelijk hulp nodig hebben. Ook dit jaar zijn diverse klanten uit Heerenveen en Joure geholpen via Stichting Present. Ook liep een aantal medewerkers van Accolade samen met rolstoel gebonden ouderen de laatste avond van de avondvierdaagse. MEE Friesland MEE Friesland verzorgde dit jaar een cursus voor een aantal medewerkers van Accolade. De cursus ging over hoe men goed kan communiceren met mensen met een licht verstandelijke beperking. In bijzondere situaties ondersteunde MEE ons om klanten goed te kunnen helpen. Zorg- en therapiecentrum Wittelte Met zorg- en therapiecentrum Wittelte maakten we afspraken om woningen aan te bieden voor begeleid zelfstandig wonen. Limor We maakten afspraken om in Friesland in totaal vijf woningen beschikbaar te stellen. Dit is voor uitstroom uit crisisopvang. Jaarverslag Accolade

35 7.4 Gemeente Smallingerland Sociaal Team In Smallingerland hebben we zitting in het Sociaal Team. We kennen een bestuurlijk overleg, een algemeen overleg en een zorgoverleg. De lijnen zijn kort, de samenwerking is goed. Deelnemers zijn onder meer gemeente, politie, Zienn, VNN, SMWF, MEE Friesland, KBNL, GGZ, WoonFriesland en Accolade. Naast het Sociaal Team werken we ook direct samen met organisaties. Bijvoorbeeld voor het huisvesten van bijzondere doelgroepen. Met diverse partijen voeren we gesprekken over huisvesting in combinatie met zorg. Organisaties zoals Talant, ZIENN, MEE, Pi-groep en GGZ organiseren de begeleiding en zorg. Zorggroep Liante Aan de zuidwestkant van Drachten aan De Lauwers ontwikkelen we een kleinschalige zorgvoorziening. Het gaat om de realisatie van 14 PG-plekken, 10 GGZ-plekken en 14 zorgappartementen voor Zorggroep Liante. De intramurale plekken zijn voor psychogeriatrische cliënten (PG) en ouderen met een psychiatrische aandoeningen (GGZ). De veertien zorgappartementen zijn bedoeld voor echtparen met een PG-partner. Oudere echtparen die een appartement van het naastgelegen gebouw van Accolade huren, kunnen ook gebruik maken van de dienstverlening vanuit het intramurale gebouw, waaronder zorg of dagbesteding. Dit geldt ook voor andere bewoners in de wijk. Stichting Samendracht De Stichting Samendracht ondersteunt het zelfstandig wonen van jongvolwassenen met een aan autisme verwante stoornis. In 2014 wezen we vier woningen toe aan de Stichting Samendracht. Deze woningen zijn onderdeel van een wooncomplex voor senioren aan de Burefen. Na evaluatie is besloten de afspraken met de Stichting Samendracht te continueren. Ook het naastgelegen appartementencomplex gaan we deels voor deze doelgroep gebruiken. ZuidOostZorg Met ZuidOostZorg zijn we in gesprek over de toekomst van het woongebouw Rispinge. Door een veranderende vraag is aanpassing van het zorgappartementengebouw waarschijnlijk nodig. Ouderen blijven steeds langer zelfstandig in hun eigen omgeving wonen. De overheid is bezig het systeem van voorwaarden en indicaties aan te passen. Mensen die uiteindelijk naar een zorginstelling verhuizen, hebben een zwaardere zorgvraag en iedereen met een lichtere vraag moet thuis blijven wonen. Reik (voorheen Tjallingahiem) We ontwikkelden in 2013 samen met Reik huisvesting voor jongeren aan de Torenstraat. Reik is een instelling die gespecialiseerde jeugdzorg biedt. Deze zorg is bedoeld voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen met beperkingen in de sociale redzaamheid. Het pand aan de Torenstraat biedt woonruimte aan zestien jongeren. De Friese Wouden Deze organisatie is bezig met een visie op wonen en zorg. De Friese Wouden heeft zelf vastgoed. Ze brachten de markt voor zorgvragers in beeld. Wij deelden ons Strategisch voorraadbeleid en marktinzichten met hen. De Friese Wouden wil deze aanpak ook voortzetten met de andere grote corporaties, zodat er in heel Friesland een duidelijk beeld ontstaat. We werken samen met de Friese Wouden in Burgum, waar zij zorg verlenen aan de bewoners van 30 appartementen in de Oranjestins. Talant Talant presenteerde aan ons haar woonvisie. We bekijken wat dit betekent voor de verhuur van woningen door Accolade aan bewoners van Talant. Stichting Fokus Fokus had een vraag naar woningen voor mensen met een lichamelijke handicap, die met eigen regie en zorg zelfstandig kunnen wonen. Door de onzekerheid rond de financiering van de zorg kwam er in gemeente Smallingerland nog geen project tot stand. Stichting Present Stichting Present biedt samen met vrijwilligers praktische hulp aan mensen die in een moeilijke situatie zitten. Dit kan te maken hebben met financiën, gezondheid of een sociaal isolement. Jaarverslag Accolade

36 Stichting Buitenzorg Buitenzorg richt zich op Indische en Molukse ouderen en ouderen die zich daarmee verwant voelen. We zijn in gesprek met Buitenzorg over een appartementengebouw. We verhuren vanaf 2015 aan het Raadhuisplein 24 seniorenappartementen en een gemeenschappelijke ruimte. In de ontmoetingsruimte kan men bijvoorbeeld samen eten en deelnemen aan activiteiten. De ruimte omvat verder een Indotheek met boeken en muziek- en beeldmateriaal die de Indische cultuur weerspiegelen. Idesta De gemeenschappelijke ruimte van de Compagnonsstee in Rottevalle verhuren wij aan Idesta. Dit is een jonge organisatie in de zorgmarkt. Idesta richt zich vooral op de kleine dorpen. Zij investeren in zorg en leefbaarheid. Idesta zorgt en ontzorgt in dorpen waar zorg- en dorpsvoorzieningen niet meer of maar gedeeltelijk aanwezig zijn. De gemeenschappelijke ruimte wordt eerst gebruikt voor dagbesteding. 7.5 Gemeente Súdwest-Fryslân Sociaal Team Accolade neemt deel aan het Sociaal Team in Sneek. Er is op geregelde basis overleg. De samenwerking verloopt goed. Accolade stelt drie woningen beschikbaar voor urgente situaties. In 2014 is hier geen gebruik van gemaakt. J.P. van den Bent stichting Aan de Roerdomplaan in de wijk Hemdijk huurt de stichting 12 woningen. Daarnaast zijn we in gesprek met J.P. van den Bent over een ontwikkelingsplan in de Noorderhoek. J.P. van den Bent huisvest en begeleidt mensen van alle leeftijden met een lichte, ernstige of meervoudige (verstandelijke) beperking. Zorggroep Plantein Op de hoek A7 Lemmerweg verhuren we 24 appartementen aan Plantein. In de wijk Sperkhem huurt Plantein 16 woningen. Plantein richt zich met name op ouderenzorg(denk daar bij aan ouderen met pg en dementie). De overige twintig appartementen zijn voor senioren vanaf 55 jaar. Alle huurders kunnen gebruik maken van het zorgpakket van Plantein. In de wijk Sperkhem/Tuindorp huurt Plantein zestien woningen van ons voor dementerende ouderen. Philadelphia Zorg Aan het Borndiep/Breewijd en de Amaliastraat verhuren we in totaal 26 woningen aan Philadelpia Zorg. Philadelphia zet zich in voor mensen met een verstandelijke beperking. GGZ Friesland In 2014 zijn de woningen die GGZ Friesland van ons huurde opgezegd. Bewoners zijn van een intramurale setting naar zelfstandige woningen gegaan. Dit heeft te maken met de decentralisatie van de zorg naar de gemeente en met de daaruit voortvloeiende bezuinigingen. Stichting Jeugdzorg Aan de Stichting Jeugdzorg verhuurden we vier woningen. Twee in de wijk Sperkhem en twee in de wijk Hemdijk. Talant Talant huurt op verschillende plaatsen in Sneek in totaal 25 woningen van ons. Limor Aan Limor stellen we per jaar vijf woningen beschikbaar voor uitstroom uit de crisisopvang. Daarnaast stelden we één woning beschikbaar voor het project Housing First. Housing First zet zich in voor dakloze mensen. Eerst één woning, daarna gaan we verder kijken wat nodig is. Jaarverslag Accolade

37 7.6 Gemeente De Friese Meren Sociaal Team Sinds 2014 werd er door het Sociaal Team De Friese Meren eens in de zes weken vergaderd. Vijf nieuwe huurders kregen een huurcontract met begeleiding vanuit Miks, Maatschappelijk Werk en/of Limor. Met ingang van 2015 starten de sociale wijkteams. De koers van de gemeente is om het Sociale Team geleidelijk te ontbinden. Het Sociale Team blijft nog tot mei 2015 bestaan. Zorggroep Sint Maarten In 2014 is het grootschalige woon- en zorgcentrum Sint Theresia in het centrum van Joure opgeleverd. Er is veel te doen voor ouderen in Sint Theresia. Zo zijn er muziek-, theater- en toneeluitvoeringen. Bovendien kiezen steeds meer clubs en verenigingen Sint Theresia als uitvalsbasis. En 'vermengen' zij zich zo bijna ongemerkt met de bewonersgemeenschap. Bewoners van de naast gelegen 13 appartementen van Accolade maken ook gebruik van de voorzieningen van Sint Theresia. Zorggroep Hof en Hiem Wij verhuren het zorgcentrum Vegelinstate in Joure aan Zorggroep Hof en Hiem. In 2014 werd een klanttevredenheidsonderzoek onder de huurders van het zorgcentrum gehouden. In december werd het resultaat gepresenteerd. Ook onze huurders van de aangrenzende appartementen zijn bevraagd. Hoe ervaren onze huurders van de Boerensingel de leefbaarheid binnen hun complex? Men bleek meer dan tevreden te zijn. Natuurlijk blijven er punten ter verbetering bestaan. Daar wordt in 2015 een vervolg aan gegeven. Jaarverslag Accolade

38 Hoofdstuk 8 Personeel en organisatie 8.1 Formatie Op 31 december 2014 waren bij Accolade 180 medewerkers in dienst. De totale personeelsformatie in fte s uitgedrukt bedroeg toen 154,92. Het aantal medewerkers en fte is inclusief drie medewerkers van Loopbaaninitiatief (2,0 fte) en een Wajonger (0,89 fte). Medewerkers die we hebben ingehuurd (twee gedetacheerde medewerkers van WoonFriesland) zijn niet meegeteld. Dit ging in totaal om 2,0 fte. In 2014 kwamen twaalf nieuwe medewerkers in dienst. In totaal traden 23 medewerkers uit dienst. Acht van deze medewerkers gingen met (flex)pensioen. Er zijn, buiten de organisatieoptimalisatie om, geen medewerkers doorgestroomd naar een andere interne functie. Zestien scholieren en studenten startten in 2014 met een stage bij Accolade. Daarnaast hebben tien andere stagiaires hun stage in 2014 bij ons afgerond. Zij waren in 2013 al met hun stage begonnen. Het gaat hierbij om snuffelstages, meeloopstages en onderzoeksstages. De leerlingen van Toolz tellen we hierbij niet mee. 8.2 Talentenmonitor In 2014 vulden alle leidinggevenden samen met P&O opnieuw de talentenmonitor in voor hun afdeling. Met de talentenmonitor bekijken we of we aan alle eisen van de personeelsbehoefte wordt voldaan. Uit de gesprekken tussen leidinggevenden en P&O kwamen verschillende acties naar voren. Deze zijn gekoppeld aan de integrale HR-instrumenten, zoals opleidingsplannen. De talentenmonitor maakt vanaf 2015 onderdeel uit van het proces van plannen, functioneren en beoordelen. Medewerkers bespreken de aspecten uit de talentenmonitor met hun leidinggevende. Het gaat dan om potentieel, ontwikkelrichting en mobiliteitsbereidheid. Samen met de afdelingsplannen 2014/2015 was de talentenmonitor ook input voor het strategisch personeelsplan. 8.3 Bewust (Anders) Werken Werken waar en wanneer je wilt, dat was de inzet van de pilot Anders Werken, die we begin 2013 zijn gestart. Medewerkers kregen hierbij meer vrijheid en verantwoordelijkheid om hun functie zo goed mogelijk te vervullen. Medewerkers en leidinggevenden maakten hierbij afspraken over resultaten, bereikbaarheid en minimale aanwezigheid. In 2014 evalueerden we de pilot in gesprekken met directie, management en OR. Ook leverden medewerkers (zowel deelnemers als niet-deelnemers) input via een online vragenlijst. In 2014 namen zestien medewerkers deel aan de pilot 'Anders Werken'. Deze medewerkers maakten afspraken over structureel thuiswerken. De belangrijkste bevindingen uit de evaluatie waren: - Medewerkers en managers vinden het positief dat de mogelijkheid bestaat om thuis te werken. - De regeling heeft een positieve invloed op geconcentreerd werken en op de balans werk en privé. - Er gelden veel regels. - De deelnemers aan de regeling ervaren veel vrijheid in hun werk. - Medewerkers voelen zich, ook als ze ergens anders werken, nog steeds even betrokken. - Het draait om vertrouwen, eigen verantwoordelijkheid en loslaten. De uitkomsten van de evaluatie gebruikten we als input voor het Bewust Werken. Bewust Werken is veelomvattender dan de eerdere pilot Anders Werken. Bij Bewust Werken gaat het om duurzame inzetbaarheid. Dit is het vermogen van de medewerker om nu en in de toekomst toegevoegde waarde te leveren voor de organisatie en daarbij zelf ook meerwaarde te ervaren. Het vraagt flexibiliteit van de medewerker om zich aan te passen aan steeds veranderende omstandigheden. Door duurzame inzetbaarheid kunnen medewerkers nu en in de toekomst een diversiteit aan werkzaamheden en functies adequaat vervullen. Dat stelt medewerkers ook in staat een succesvolle overstap te maken naar een andere functie. In 2014 startten we een pilot om alvast ervaring op te doen met het Bewuste Werken. Een deel van het kantoorpand in Heerenveen is hiervoor geschikt gemaakt. Jaarverslag Accolade

39 De ervaringen hiermee en met het Anders Werken dienen als input voor het vervolgtraject in Dan maken we ook een begin met de verduurzaming en het geschikt maken van het totale pand voor Bewust Werken. 8.4 Functionerings- en beoordelingssystematiek In 2013 is een nieuwe functionerings- en beoordelingssystematiek ingevoerd. Het maken van resultaatsafspraken stond hierbij centraal. Deze systematiek hebben we in 2014 geëvalueerd. Dit deden we door directie, managers, teamleiders, OR en diverse medewerkers te bevragen. Deze evaluatie leidde tot een verbetering van het proces. Medewerkers voeren vanaf 2015 zelf de regie over het proces. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor het plannen van afspraken, het invullen van de formulieren en het aangeven van gespreksonderwerpen. Er is meer aandacht voor hoe medewerkers in hun vel zitten en het dagelijks functioneren. Het maken van resultaatsafspraken is nog steeds onderdeel van het proces. We passen maatwerk toe. Zo staat het aantal resultaatsafspraken bijvoorbeeld niet meer vast. In verschillende sessies vertelden we medewerkers over het verbeterde proces. 8.5 Gezondheids- (en Arbo)beleid Gezondheid en preventie Accolade legt steeds meer de nadruk op gezondheid en preventie in plaats van op ziekte. In 2012 en 2013 konden medewerkers deelnemen aan een Preventief Medisch Onderzoek (PMO). Als vervolg daarop is in 2014 een BRAVO panel opgericht. Dit panel vraagt bij medewerkers aandacht voor hun gezondheid door het organiseren van themamaanden. De thema s richten zich op leefstijlverbetering. Het gaat dan om: meer Bewegen, niet Roken, minder Alcohol, gezonde Voeding en voldoende Ontspanning. De eerste twee themamaanden vonden in 2014 plaats: meer Bewegen en niet Roken. In 2015 volgen de overige themamaanden. Daarnaast worden voorlichtingsbijeenkomsten voor het personeel georganiseerd. In 2014 was er voor de medewerkers in het Woonpunt een informatiebijeenkomst over het voorkomen van klachten aan arm, nek of schouders. Daar waar er al klachten of hinder zijn aan bijvoorbeeld nek of schouder wordt een externe bedrijfsfysiotherapeut ingeschakeld of speciale voorzieningen getroffen (zoals voetensteun, beeldschermbrillen, aangepaste muizen en toetsenborden). RI&E In 2014 bracht de preventiemedewerker, in nauwe samenwerking met de ondernemingsraad en medewerkers, risico s van arbeidsomstandigheden in kaart. Ook zijn acties uitgezet om risico s te ondervangen. Na de verbouwing van het kantoorpand in 2015 wordt de risico-inventarisatie (RI&E) afgerond en getoetst door de arbodienst. Agressiebeleid De arbeidsinspectie bezocht Accolade in Hierbij is gekeken of ons agressiebeleid en de procedures voldoen aan de wettelijke eisen. Onze aanpak is akkoord bevonden. BHV In 2014 hebben de BHV ers (herhalings)trainingen gevolgd. 8.6 Ziekteverzuim Het ziekteverzuimpercentage bedroeg in ,2%. Dit is exclusief zwangerschap. Het cijfer is behoorlijk lager dan in 2013 (4,5%). In de eerste drie kwartalen lag het verzuim ruim onder de gestelde BSC-norm van 4%. Het eerste kwartaal was het verzuimpercentage 3,1 procent, het tweede kwartaal 2,3 procent en het derde kwartaal 2,6 procent. Het vierde kwartaal stak daar helaas ver boven uit met 4,6 procent. Het verzuim inclusief zwangerschap- en bevallingsverlof, was in ,8 procent (in 2013 was dit 5,4 procent). Ruim 50 procent van de medewerkers meldde zich niet een keer ziek in Echter, acht medewerkers meldden zich vaker dan drie keer ziek. Dat komt neer op gemiddeld 1,02 ziekmeldingen per medewerker in Inzetbaarheid en mobiliteit Duurzame inzetbaarheid en mobiliteit staan al jaren centraal in de samenwerking binnen Loopbaaninitiatief. Loopbaaninitiatief is opgericht door de corporaties Lefier, Nijestee, Elkien, WoonFriesland en Accolade. In 2014 participeerden in totaal negentien corporaties uit het noorden van het land in Loopbaaninitiatief. Jaarverslag Accolade

40 Loopbaaninitiatief ondersteunt bij loopbaanvragen, invullen van (tijdelijke en vaste) vacatures, bemiddeling van werk naar werk (binnen en buiten de sector), de uitwisseling van kennis (door trainingen, stages en dergelijke) en realiseert werkervaringsplaatsen. Loopbaaninitiatief wordt in de sector (bij Aedes en FLOW) als voorbeeld gezien hoe dit soort trajecten landelijk zouden moeten functioneren. Dit betekent dat de medewerkers van Loopbaaninitiatief regelmatig presentaties geven in het land of ondersteuning bieden aan collega s elders in het veld. Daarnaast wordt Loopbaaninitiatief door Aedes en Flow geroemd in publicaties en artikelen. Binnen Loopbaaninitiatief werken een coördinator, een loopbaanadviseur en een secretaresse. De coördinator wordt bekostigd uit het samenwerkingsverband. De overige medewerkers konden met behulp van subsidie van respectievelijk FLOW en de Provincie Friesland ingeschakeld worden. Vanuit Loopbaaninitiatief participeren de negentien corporaties onder de naam Samenwerkende Woningcorporaties in Noorderlink. Noorderlink is een samenwerkingsverband van een aantal grote bedrijven en organisaties op het gebied van HRM in Noord Nederland. De manager HRM van Accolade zit namens Loopbaaninitiatief in het algemeen bestuur en de programmaraad (van de proeverijen) van Noorderlink. De loopbaanadviseur van Loopbaaninitiatief participeert daarnaast in het Platform Mobiliteit van Noorderlink. 8.7 Opleidingen Net als ieder jaar volgden ook in 2014 medewerkers diverse interne en externe trainingen en opleidingen. Een greep uit de gevolgde interne in-company trainingen: - communiceren en feedback geven; - omgaan met de AED; - conditiemeting; - opfriscursus asbestherkenning; - Shareworx; - omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. In 2014 hebben vijf medewerkers de opleiding Servicemedewerker Gebouwen via Toolz afgerond. Daarnaast zijn er door de medewerkers in 2014 diverse opleidingen gevolgd. Hierbij maakten zij gebruik van het functie gebonden budget of hun individueel loopbaanontwikkelingsbudget. Voorbeelden van opleidingen en trainingen die vanuit het individuele loopbaanbudget gevolgd zijn: - assertiviteit; - mindfulness; - heftruckcertificaat; - informatica; - factor C voor communicatieprofessionals; - aan de slag met de loopbaanwijzer; - online PR en social media; - praktische psychologie. Ook gebruikte een aantal medewerkers hun loopbaanbudget voor individuele coaching als vervolg op de training klantgericht communiceren. 8.8 Cao In onze cao is niet alles tot in de puntjes vastgelegd. Het minimumkarakter geeft woningcorporaties ruimte om medewerkers maatwerk te bieden. Zo kunnen werkgever en de Ondernemingsraad afspraken maken over aanvullende arbeidsvoorwaarden. Eind 2013 liep de werkingsduur van de cao af. Werkgevers- en werknemerspartijen overlegden in 2014 diverse malen over een nieuwe cao. Het is partijen niet gelukt een nieuwe cao af te sluiten. De onderhandelingen zijn eind 2014 afgebroken. Zolang er geen overeenstemming is over een nieuwe cao, blijven de bepalingen uit de oude cao gelden. Dit betekent dat er in 2014 geen cao wijzigingen doorgevoerd zijn. Jaarverslag Accolade

41 Een onderdeel van onze cao is een individueel loopbaanontwikkelingsbudget. Elke fulltime medewerker kreeg hiervoor voor de periode Medewerkers kunnen met dit budget zelf invulling geven aan hun ontwikkeling. Vanaf 2015 heeft iedere medewerker weer recht op nieuw budget. Elke woningcorporatie met meer dan honderd werknemers moet minimaal één arbeidsplaats voor een Wajonger beschikbaar stellen. Wij hebben sinds begin 2012 een Wajonger in dienst. De afgelopen jaren is gewerkt aan een voorstel om de pensioenregeling toekomstbestendig te maken. Door het afbreken van de cao-onderhandelingen is er ook nog geen overeenstemming over een nieuwe pensioenregeling. De bepalingen uit de huidige regeling blijven gelden. 8.9 Werkkostenregeling We kozen ook in 2014 voor de werkkostenregeling. Bij de werkkostenregeling zijn alle vergoedingen en verstrekkingen aan medewerkers loon. De regeling kent een vrije ruimte. Als de vergoedingen en verstrekkingen binnen deze vrije ruimte blijven, dan betalen we geen belasting en premies over het betaalde bedrag. In 2014 bedroeg de vrije ruimte 1,5 procent van de loonsom. We hebben ruim aan vergoedingen en verstrekkingen in de regeling op kunnen nemen. Eind 2014 hadden we nog ongeveer van de vrije ruimte over. De deelname leverde een besparing op aan belasting- en werkgeverslasten van ongeveer Vanaf 2015 is de werkkostenregeling verplicht. De vrije ruimte gaat dan naar 1,2% van de loonsom. Jaarverslag Accolade

42 Hoofdstuk 9 Governance en risicomanagement 9.1 Governance Corporate Governancecode Voor de woningcorporatiesector is een Corporate Governancecode ontwikkeld. In de basis geldt de code volgens het principe pas-toe-of-leg-uit. Drie bepalingen zijn dwingend: het toepassen van de beloningscode voor bestuurders, de honoreringsregels voor commissarissen en de zittingstermijn voor commissarissen. Wij voldoen aan de eisen die in de code staan. Integriteitscode We hebben een Integriteitscode waar de medewerkers, bestuurders en toezichthouders zich aan moeten houden. Dit geldt ook voor bedrijven waarmee we contracten sluiten. Op deze manier borgen wij dat iedereen die voor en met Accolade werkt maatschappelijk en sociaal verantwoordelijk handelt. De Integriteitscode staat op onze website. Klokkenluidersregeling Door onze Klokkenluidersregeling kunnen medewerkers onregelmatigheden melden, zonder dat ze het risico lopen om hun baan te verliezen. Onregelmatigheden over het personeel rapporteren we aan de Raad van Bestuur. Onregelmatigheden over de directeur-bestuurders rapporteren we aan de voorzitter van de Raad van Commissarissen. In 2014 kregen we geen meldingen over het personeel of over de directeur-bestuurders. De Klokkenluidersregeling staat op onze website. Externe vertrouwenspersoon Zowel voor de Integriteitcode als de Klokkenluidersregeling hebben we een interne en een externe vertrouwenspersoon. De externe vertrouwenspersoon is ondergebracht bij de Arbo Unie. Leningen of garanties In ons beleid staat dat we geen leningen of garanties geven aan leden van de Raad van Commissarissen, de leden van de Raad van Bestuur of het personeel. Zulke leningen of garanties zijn in 2014 dan ook niet verstrekt. Onafhankelijkheid van de Raad van Commissarissen De leden van de Raad van Commissarissen zijn onafhankelijk van de Stichting Accolade. Geen van de commissarissen is of was in dienst van ons of van een van onze rechtsvoorgangers. De leden van de Raad van Commissarissen hebben geen directe of indirecte band met toeleveranciers of afnemers van Accolade. Er bestaan geen overlappingen met andere bestuursfuncties. Geen van de commissarissen verleent andere diensten dan die voortvloeien uit het lidmaatschap van de Raad van Commissarissen. Ook onderhouden zij geen directe of indirecte banden met medewerkers van Accolade buiten hun commissariaat om. 9.2 Interne risicobeheersing en controlesysteem We werken sinds 2014 met een risicomanagementsysteem. Dit is gebaseerd op het risicosysteem dat het waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) hanteert voor de beoordeling van de corporaties voor de vaststelling van het borgingsplafond. Wij sturen zelf op de uitkomsten van de onderliggende risicovragen en stemmen dit af met het WSW. Dit geeft een goed beeld van de gelopen risico s en de noodzakelijke beheersingsmaatregelen. Een voorbeeld van een risico verlagende maatregel in 2014 is het stoppen met de verkoop van woningen onder Slimmer Kopen. Daarnaast bespreken wij de uitkomsten, samen met de andere Risk management-maatregelen, met de externe accountant, PricewaterhouseCoopers. De externe accountant oordeelde dat de kwaliteit van het risicobeheerssysteem op orde is. Jaarverslag Accolade

43 Portefeuille- en marktrisico In de provincie Friesland hebben we te maken met een trek van het platteland naar de grotere kernen. Dit komt door de vergrijzing, de afname van voorzieningen in de dorpen en de toename van het aantal kleine huishoudens. Als gevolg daarvan groeit het aantal huishoudens in de verstedelijkte gebieden waar wij ons bezit hebben. In de periode 2025 tot 2040 blijft het aantal huishoudens stabiel. Leegstand in de grote kernen verwachten we niet, omdat de vraag naar sociale huurwoningen blijft stijgen. Een belangrijke indicator hiervoor is het aantal inschrijvingen per complex. Voor ons hele bezit stelden we een Strategisch Voorraadbeleid op. Hierin legden we vast wat de marktontwikkelingen zijn. We maakten een portefeuilleplan, met daarin onder meer het rendement, de positie en de gewenste ontwikkeling per complex vastgelegd. Dit Strategisch Voorraadbeleid is leidend voor de herstructureringsopgaven, het verkoopbeleid, het onderhoudsbeleid en de wijkvisies. De verkoopmarkt staat vanaf 2009 door de economische crisis onder druk. Hierdoor stelden we het aantal begrote te verkopen woningen naar beneden bij. In 2013 verkochten we 113 bestaande huurwoningen, terwijl er 75 begroot waren. Het aandeel scheefwoners bij Accolade is 20 procent. Wij verwachten dat een deel van deze groep, door de gedaalde huizenprijzen en het aangescherpte toewijzingsbeleid, op termijn overgaat naar een koopwoning. Dit zal geleidelijk gaan. Alhoewel het herstel op de woningmarkt structureel lijkt, begrootten we voorzichtigheidshalve voor 2014 het aantal verkochte woningen op 100. Bij de verkoop van nieuwbouw namen we risico beperkende maatregelen. We bouwen kleiner dan voorheen en we hanteren een voorverkooppercentage van 75 procent. Daarnaast brengen we het aantal koopwoningen in projecten zoveel mogelijk terug. Wij bouwen alleen koopwoningen in herstructureringsprojecten. Politieke risico's Tegenwoordig beïnvloedt de landelijke politiek onze strategie en doelen sterk. De politiek ging in 2013 akkoord met de verhuurdersheffing en het verder decentraliseren van taken naar de gemeenten. Onze kosten zijn daardoor sterk gestegen. Daarom moeten we vergaande keuzes maken op het gebied van het huurbeleid en dienstverlening. De huren zullen sterker stijgen dan de afgelopen jaren en we versoberen de dienstverlening op sommige onderdelen. De regionalisering maakt onderdeel uit van de Novelle. Afhankelijk van hoe deze uitgewerkt wordt, kan dit grote gevolgen hebben voor de samenstelling van de portefeuille op termijn. Treasuryrisico's De Treasurycommissie beoordeelt de treasuryrisico's (rente- en liquiditeitsrisico s) maandelijks. Het treasurybeleid is vastgelegd in het Treasury statuut. Ieder jaar kijken we op basis van de meerjarenplanning wat de Treasuryactiviteiten zijn en hoe we hier het beste invulling aan kunnen geven. De resultaten van de Treasurycommissie worden via de Auditcommissie teruggekoppeld aan de Raad van Commissarissen. We bespreken het Treasury jaarplan jaarlijks met de Auditcommissie. Ons beleid met betrekking tot looptijden en renterisico s richt zich op het beheersen van de rente- en liquiditeitsrisico s en het minimaliseren van de rentelasten binnen het risicoprofiel. Een belangrijk onderdeel is optimalisatie van het vervalschema van de leningenportefeuille. Zo spreiden we de risico's in de tijd. Volgens het Treasury statuut is het toegestaan om gebruik te maken van traditionele rentederivaten. Dit doen wij in principe niet. Onlangs heeft het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting ook de basisrenteleningen en extendibles (rente met een specifieke renteafspraak op termijn)aangewezen als een derivaat. Volgens deze definitie van het CFV heeft ook Accolade derivaten. Dit zijn renteproducten waarbij geen bijstortverplichting geldt. Onze rentevisie gaat ervan uit dat de economische groei binnen de eurozone langzaam aantrekt en dat de langlopende rente langzaam stijgt. De korte rente blijft als gevolg van de langzame economische groei en de lage inflatie in 2015 laag. Op termijn gaat de rente weer stijgen als gevolg van het opkoopprogramma van de Europese Economische Bank (ECB). We sturen strak op kasstromen. Deze kasstromen brengen wij maandelijks en jaarlijks voor een periode van tien jaar in beeld. De kasstromen zijn leidend voor de realisatie van projecten, het huurbeleid en de kostenontwikkelingen. Jaarverslag Accolade

44 Projectrisico's De projectrisico s beheersen we zoveel mogelijk door de projecten in te delen in duidelijk afgebakende fases. Daarnaast huren we het projectmanagement extern in. We benoemen de geïdentificeerde projectrisico s en dekken deze zo nodig af. Dankzij deze methode zijn alle projecten binnen het projectbudget gerealiseerd. De projecten die vallen onder Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB) worden geborgd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Projecten met een projectbegroting van boven de drie miljoen euro, worden ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen (Investeringscommissie). Operationele risico's Om tot goede prestaties te komen, is resultaatgericht en efficiënt werken van groot belang. Een eerste vereiste is eenduidigheid in de processen. We sturen op eenduidige kpi s (kritieke prestatie-indicatoren). Ook investeren we in doelgerichte mensen die het belangrijk vinden om focus in hun werk aan te brengen. Wij vinden dat de risicobeheersing binnen onze organisatie goed georganiseerd is. De risico s hebben we in beeld en beheersen we voldoende. In 2014 is het procesgericht werken uitgerold. Hiermee willen we de processen in de organisatie van begin tot eind verbeteren. Het doel is efficiënter, effectiever en doelmatiger te werken. Wij verwachten dat hiermee de productiviteit omhoog gaat en de risico s afnemen. Jaarverslag Accolade

45 Hoofdstuk 10 Financiën 10.1 Financieel beleid Het financiële beleid beschrijft de minimale randvoorwaarden om onze financiële continuïteit te borgen. Als we werken volgens dit beleid, dan maken we onze doelstellingen en ambities waar. Tegelijkertijd richt het beleid zich op presteren naar vermogen. Daarmee bedoelen we dat er evenwicht is tussen maatschappelijke en financiële prestaties. Onze doelen zijn opgenomen in de Ondernemingsstrategie. In de Ondernemingsstrategie gaan we onder andere uit van taakstellende doelstellingen over de te bouwen woningen, te slopen woningen en te verkopen woningen. In de jaren 2015 tot en met 2019 zijn de te verwachten investeringen in woningen 112 miljoen. Naar verwachting bouwen we in deze periode 580 huurwoningen en 84 koopwoningen. Daarnaast verwachten we in deze periode 500 huurwoningen te verkopen en 430 huurwoningen te slopen. Omdat alle beleidsbeslissingen uiteindelijk leiden tot een financiële uitkomst, toetsen we deze aan de financiële meerjarenprognose van tien jaar. Deze stellen we jaarlijks vast. De variabelen zoals huurinkomsten, inflatie, toekomstige renteontwikkeling en ontwikkeling van de voorraad beoordelen we en passen we eventueel aan Weerstandsvermogen We streven naar een financiële positie met een weerstandsvermogen dat voldoet aan de beoordelingscriteria. Deze beoordelingscriteria zijn vastgelegd door het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (voorheen Ministerie van VROM). Ons financiële beleid is gericht op een minimale solvabiliteit op basis van de bedrijfswaarde van 22 procent. In de meerjarenprognose gaan we uit van een solvabiliteitsontwikkeling van 39 procent in 2014 en 51 procent in De ontwikkeling van de solvabiliteit baseren we op de Ondernemingsstrategie. In onderstaande grafiek geven we de ontwikkeling van de solvabiliteit, op basis van de bedrijfswaarde in procenten, voor de jaren 2014 tot en met 2019 weer. Jaarverslag Accolade