Is ons universum een klein deel van een veel groter multiversum?
|
|
- Julius Mertens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Is ons universum een klein deel van een veel groter multiversum?
2 Inleiding Er zijn sterrenstelsels Er zijn per sterrenstelsel sterren waarvan de meesten een aantal planeten hebben Er zijn dus zeker mogelijkheden om leven te ontwikkelen Maar waren de natuurconstantes in ons heelal maar een fractie anders geweest, was ons leven onmogelijk geweest Volgens antropisch principe zouden er ook andere combinaties van constanten moeten bestaan. Tijdens de ontwikkeling in ons bestaan hebben wij alleen leren waarnemen wat belangrijk was om te overleven. Als er meer is dan wij kunnen waarnemen kunnen wij dit alleen bevatten als dit in in een nieuwe volledige context wordt geplaatst.
3 Inleiding Dat leidt tot de volgende vragen: Zijn er ook andere universums? Worden er nog steeds universums geboren? Leven wij in een steeds maar uitdijende zee van universums oftewel een multiversum? Kunnen andere universums andere natuurconstantes en dus andere natuurwetten hebben? Is er ook een identiek heelal waar wij ook rondlopen? DE LOGICA LIJKT DEZE VRAGEN ALLEMAAL TE BEVESTIGEN!
4 Multiversum Er was een tijd dat mensen dachten dat: Alles om de aarde draaide, Copernicus en Galileo toonden aan dat planeten rond de zon draaien Ons zonnestelsel het centrum van het heelal was, Onze zon is slechts één ster in een buitenwijk van een stelsel van 200 miljard sterren. Onze melkweg het gehele heelal was. Er zijn zo n 200 miljard sterrenstelsels Stopt het hier???; alle nieuwe ideeën bleken initieel buitenissig maar zijn nu algemeen geaccepteerd! Gaat het met het idee van een multiversum net zo? Het is nog geen algemeen geaccepteerde theorie. Maar het wordt door talloze fysici wel voor mogelijk gehouden. Wat zijn dan de bewijzen? Een multiversum: het geheel van ruimte, tijd, materie, energie alsmede de natuurkunde wetten en natuurconstanten die het geheel beschrijven.
5 Inflatie theorie Big Bang: het ontstaan van het heelal. Krachtige explosie waarbij in een fractie van een seconde alle materie van het heelal werd gevormd en het heelal begon te expanderen. Na afkoeling vormden zich de eerste sterren en iets later de eerste sterrenstelsels Het heelal breidt zich nog steeds uit maar als we de film terugdraaien zegt dit niets over wat de knal zelf was en wat er daarvoor was Welke onmetelijke kracht zit hier achter? Materie in het heelal blijkt nagenoeg homogeen te zijn verdeeld. Dit kan niet het gevolg zijn van een gewone explosie. In 1979 kwam Alan Guth met een verklaring. De inflatie theorie Een theorie die verklaart hoe de deeltjes zich hebben gevormd en de expansie van het heelal is begonnen Zijn berekeningen tonen aan dat onder het geweld van een oerknal de gravitatie (aantrekkingskracht) tegengesteld kan werken Deze negatieve zwaartekracht zou alles afstoten en resulteren in een enorme expansie
6 Inflatie theorie De negatieve zwaartekracht bleek zo groot te zijn dat die de ruimte ter grootte van een molecuul kon opblazen tot formaat melkwegstelsel in een miljardste van een miljardste seconde. Daarna zou de ruimte afkoelen en langzamer verder expanderen. Vervolgens zouden de atomen, sterren en sterrenstelsels zich vormen zoals beschreven in de Big Bang theorie. INFLATION WAS DUS DE KNAL IN DE OERKNAL Als deze theorie correct is moeten we nog de nagloed van de oerknal kunnen zien. Dit is de kosmische achtergrondstraling. De inflatietheorie voorspelde dat de sterke expansie tijdens de inflatie een afdruk op deze straling zou achterlaten als een soort vingerafdruk. Deze vingerafdruk zou een precies patroon van temperatuurvariaties weergeven. Pas 10 jaar later kon dit exact bevestigd worden met de Cosmic Background Explorer (1989) en 12 jaar later met de WMAP satelliet tot op een 0,001% nauwkeurig. De gemeten temperatuur variaties in de kosmos kwamen exact overeen met de inflatie theorie!
7 Inflatie theorie
8 Terug naar het begin Kosmische achtergrondstraling Sinds Maart 2013 (Planck satelliet) 3x hogere resolutie en 10x gevoeliger dan WMAP Eerste conclusies: Zichtbare materie 4,9% (4%), donkere materie 26,8% (24,6%) en donkere energie 68,3% (71,4) Leeftijd heelal 13,82 miljard jaar (was 13,72) Hubble constante 67,15 km/sec/megaparsec (was 71) Heelal is vlak
9 Eternal Inflation Andrei Linde en Alex Vilenkin ontdekten dat de inflatievergelijkingen 2 onontdekte geheimen bevatten met als consequentie dat ons heelal misschien niet het enige is. Inflatie stopt niet overal gelijktijdig. Er is altijd nog een stuk in de ruimte waar inflatie optreedt. Big Bang is dus geen unieke gebeurtenis Inflatie stopt op sommige plaatsen maar gaat elders gewoon door (eternal inflation). Hierdoor ontstaat een eeuwig uitdijend multiversum. Op plaatsen waar inflatie stopt (kwantum fluctuaties) ontstaat een universum.
10 Eternal inflation Theorie van eeuwige inflatie: Ruimte is gevuld met gigantische hoeveelheid energie die uniform is verdeeld Door deze energie dijt de ruimte met enorme snelheid uit Hier en daar (kwantum fluctuaties) ontlaadt de energie zich op een kosmische schaal. Bij zo n ontlading wordt energie razendsnel omgezet in materie in de vorm van kleine deeltjes Dit is de geboorte van een nieuw heelal (oerknal) In deze universums (als gaten in een gatenkaas)blijft de ruimte zich uitdijen maar wel veel langzamer. Soms ontstaan dan sterren, planeten en sterrenstelsels zoals in ons heelal Buiten deze universums zit de ruimte nog vol met niet-ontladen energie en expandeert de ruimte met enorme snelheid. Meer uitdijende ruimte betekent meer plekken waar de energie ontlaadt en waar dus nieuwe universums ontstaan. Dit proces kan eeuwig doorgaan.
11 Eternal inflation De eternal inflation theorie bleek evenwel niet te verifiëren in de praktijk De theorie, die met veel scepsis was ontvangen bleef 10 jaar op de plank liggen. Na 10 jaar kreeg de theorie onverwacht steun uit heel andere takken van de wetenschap: De snaartheorie (theorie over hoe het heelal werkt op zeer kleine schaal) Een ontdekking in het heelal die niet bevredigend verklaard kan worden als er maar 1 heelal is: De ontdekking in 1998 dat het heelal versneld expandeert Voorlopig verklaard met donkere energie, wederom een negatieve zwaartekracht (repulsive gravity) Het blijft echter een raadsel waarom er zoveel energie is in vacuum Een versnelde expansie van het heelal is veel gemakkelijker te verklaren als we deel uitmaken van een groter multiversum.
12 Eternal inflation
13 Probleem Donkere Energie Kwantum mechanica leert ons dat er veel activiteit is op atomair niveau (vacuum splitst in deeltje en antideeltje) Deze activiteit kan energie aan ruimte toevoegen (annihilatie van deeltje en antideeltje) Energie neemt toe als ruimte toeneemt (niet op schaal van aarde of schaal van zonnestelsel of zelfs het melkwegstelsel maar wel op de schaal van de gehele expanderende kosmos) Energie benodigd om waargenomen expansie te bewerkstelligen is 0,122nullen1. Kwantum mechanica voorspelt een waarde die een biljoenxbiljoenxbiljoen keer groter is! Tot nu toe is daar geen verklaring voor gevonden en dat is een bom onder de huidige wetenschap. Als we de energie benodigd voor de waargenomen expansie met een factor 1000 zouden vergroten (dus 3 nullen minder dan de 122) zou alles zo snel uit elkaar worden geduwd dat nooit sterren zouden zijn ontstaan. Donkere energie is en blijft één van de grote mysteries van de wetenschap
14 Probleem met donkere energie Maar als wij leven in een multiversum is het mysterie van donkere energie misschien niet zo mysterieus Als wij zouden leven in een multiversum met talloze universums, elk met zijn eigen hoeveelheid energie, zou er altijd 1 tussen zitten met de energie die wij hebben. Universums met minder energie zouden imploderen Universums met meer energie zouden zo snel uitdijen dat materie geen tijd kreeg om samen te klonteren. Wij bevinden ons dus in een universum met een hoeveelheid donkere energie dat leven toestaat. Hoe weten wij echter of ergens anders een universum is met dezelfde hoeveelheid donkere energie? HET ANTWOORD OP DEZE VRAAG WERD GEGEVEN DOOR DE SNAAR THEORIE!
15 Standaard model 1
16 Standaard model 2
17 Standaard model 2
18 Snaartheorie (1) Wat is snaartheorie: Beschrijft alle fundamentele krachten en materie in een compleet mathematisch systeem. Alle deeltjes zijn snaren oftewel brokjes trillende energie. Er zijn open en gesloten snaren (=open snaar waarbij eindpunten samenvallen) Lengte snaar en spanning snaar bepalen massa en lading van het deeltje en dus het type deeltje. Snaar die trilt heeft meer energie en dus meer massa. Snaren die verschillend trillen zien we als verschillende deeltjes Snaren kunnen trillen in 10 dimensies, waarvan 7 opgerold.
19 Snaartheorie (3) 1. Macroscopisch niveaumaterie 2. Moleculair niveau 3. Atomair niveau (protonen, neutronen, elektronen) 4. Subatomair niveau (elektron) 5. Subatomair niveau (quarks) 6. snaarniveau
20 Dimensies Het aantal coördinaten benodigd om een positie eenduidig vast te leggen bepaalt het aantal dimensies
21 Dimensies (2) Van grote afstand is een tuinslang 1dimensionaal. a Voor een mier die op de binnenwand leeft van de tuinslang is de omgeving 2 dimensionaal. Voor een fruitvlieg die in de tuinslang vliegt is zijn wereld een drie dimensionale ruimte omsloten door een twee dimensionaal membraan. ALS EEN DIMENSIE VEEL KLEINER IS OPGEROLD DAN HET ONDERSCHEIDEND VERMOGEN VAN DE WAARNEMER IS DEZE ONZICHTBAAR!
22 SNAARTHEORIE De snaartheorie voorziet dus in 10+1 dimensies. Hiervan zijn er in ons universum 7 opgerold. Opgerolde dimensies zijn zo klein dat WIJ ze niet kunnen zien. Snaren kunnen trillen in alle 10 ruimte dimensies. De vorm van deze extra dimensies bepaalt de kenmerken van ons heelal. De vorm van de extra dimensies bepalen hoe de snaren trillen. De trillingspatronen bepalen de kenmerken van een deeltje. De manier waarop de vormen van extradimensies zijn samengevoegd vormen in veel opzichten het DNA van het heelal (Calabi Yau patronen).
23 SNAARTHEORIE
24 SNAARTHEORIE Hoe meer men rekende en studeerde hoe meer manieren werden gevonden waarop de dimensies konden worden opgerold. De berekeningen geven geen uitsluitsel over welke vormen bij ons heelal passen. Het aantal mogelijkheden voor de vormen blijkt in de orde van grootte van te liggen!!! Elke vorm is even goed mogelijk Dit leek een giga probleem voor de snaar theorie maar bleek precies aan te sluiten op wat de kosmologie nodig had
25 Multiversum Leonard Susskind (Stanford University), ook wel de vader van de snaartheorie genoemd, concludeerde dat elke mogelijke vorm kan staan voor een geheel eigen universum. Oftewel de snaartheorie kan staan voor een (heel divers) multiversum DUS: Zowel snaartheorie als de inflatietheorie leiden tot een multiversum met universums die andere hoeveelheden donkere energie bevatten. De hoeveelheid donkere energie per universum is zo divers dat onze hoeveelheid er zeker bij zou zitten. 10 jaar na Linde en Vilikin wordt het multiversum nieuw leven ingeblazen door: Eeuwige inflatie Donkere energie Snaartheorie Er staan dus 3 stevige poten onder de theorie van een multiversum. Drie pijlen die dezelfde kant op wijzen zijn nog geen waterdicht bewijs..maar is wel overtuigend!
26 Multiversum Eigenschappen universums zullen heel verschillend zijn. Sommige kennen geen licht of geen materie of hebben helemaal niets herkenbaars Omdat er meer universums kunnen zijn ( ) dan combinaties van atomen op aarde kunnen er volgens de statistiek herhaling van combinaties optreden. Er kan dus een exacte kopie van ons heelal bestaan met een exacte kopie van u en ik!
27 Multiversum Kunnen we ooit het bestaan van andere universums aantonen? Andere universums moeten in botsing zijn gekomen met ons heelal. Dan zouden er in de kosmische achtergrondstraling kreukelzones moeten zitten WMAP achtergrondstraling lijkt deze kreukelzones op 4 plekken aan te tonen maar waarnemingen (1/000%) niet nauwkeurig genoeg ESA s Planck satelliet heeft achtergrondstralingswaarnemingen geleverd waarmee met 5σ nauwkeurigheid de kreukelzones wel/niet kunnen worden aangetoond.
28 Dark flow Introductie Clusters van sterrenstelsels blijken naar één punt toe te bewegen. Deze afbuiging is in aanvulling op de versnelde expansie.
29 Dark Flow Deze mysterieuze beweging is ontdekt in 2008 m.b.v. 3 jaar waarnemingen met WMAP satelliet van clusters tot 300 Mpc Bestudering beweging van clusters van sterrenstelsels t.o.v. de kosmische achtergrondstraling. Gas in clusters buigt achtergrondstraling af wat leidt tot verschuiving van spectraallijnen. Deze verschuiving is afhankelijk van de relatieve snelheid van de clusters t.o.v. achtergrondstraling en kan dus worden gebruikt als snelheidsmeter. Vervolgwaarnemingen tot 800 Mpc bevestigen in 2010 de mysterieuze beweging van clusters. De beweging is in de richting van een 20 0 sector tussen Centaurus en Vela met een snelheid van km/sec. Deze bewegingen komen overeen met de al in 1973 ontdekte great attractor een onverklaarde gravitatie die overeenkomt met tienduizenden melkwegstelsels in de buurt van Centaurus. Deze beweging kan niet worden verklaard adv de massaverdeling in het heelal
30 Dark flow Geobserveerde beweging is gevolg van het allereerste begin van het heelal. De metingen betreffen de invloed van delen van de ruimte-tijd vóór de inflatie van het heelal Inflatie theorie stelt: Tijdens de eerste sec ontstond een kosmisch badschuim met talloze bubbels Na sec vond in één van die bubbels inflatie plaats met expansie sneller dan de lichtsnelheid wat resulteerde in het heelal dat we nu kennen. Volgens Alexander Kashlinsky worden de clusters aangetrokken door aangrenzende bubbels De voorlopige conclusie lijkt dus dat iets heel groots buiten het heelal aan onze clusters trekt.
31 Dark Flow De geobserveerde beweging komt overeen met wat op grond van de snaartheorie kan worden verwacht bij aangrenzende universums Als alle clusters worden aangetrokken moet dus buiten ons zichtbare heelal meer materie aanwezig zijn dan in ons zichtbare heelal.
32 Dark Flow
33 Conclusie Multiversum is geen ultiem bewezen theorie maar wel een hypothese gebaseerd op zuivere logica en drie stevige fundamenten Een multiversum geeft antwoorden op natuurkundige problemen waarvoor geen andere verklaring is. Er is nog geen experimenteel bewijs. Net als wiskunde ons de weg wees naar zwarte gaten, oerknal, subatomaire deeltjes lang voor we ze konden waarnemen wijst de wiskunde ons nu naar een multiversum. Als 2 universums hebben gebotst heeft dat waarschijnlijk een vingerafdruk in de kosmische achtergrondstraling achter gelaten. Daarom wordt met nog immer toenemende nauwkeurigheid deze achtergrondstraling bemeten. Het kan nog decennia duren maar als het experimentele bewijs voor het multiversum wordt verkregen is die ontdekking net zo belangrijk als de ontdekking dat de aarde om de zon draait!
Het mysterie van donkere energie
Het mysterie van donkere energie Het mysterie van donkere energie Donkere Energie In 1998 bleken supernova s type 1A zwakker dan verwacht Door meerdere teams gemeten Dit betekent dat de uitdijingsnelheid
Nadere informatieDe evolutie van het heelal
De evolutie van het heelal Hoe waar te nemen? FERMI (gamma array space telescope) op zoek naar de specifieke gamma straling van botsende WIMP s: Nog niets waargenomen. Met ondergrondse detectoren in de
Nadere informatieHet berekenbare Heelal
Het berekenbare Heelal 1 BETELGEUSE EN HET DOPPLEREFFECT HET IS MAAR HOE JE HET BEKIJKT NAAR EEN GRENS VAN HET HEELAL DE STRINGTHEORIE HET EERSTE BEREKENDE WERELDBEELD DE EERSTE SECONDE GUT, TOE, ANTROPISCH
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28941 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ortiz, Pablo Title: Effects of heavy fields on inflationary cosmology Issue Date:
Nadere informatieWetenschappelijke Nascholing Deel 3: En wat met de overige 96%?
Wetenschappelijke Nascholing Deel 3: En wat met de overige 96%? Dirk Ryckbosch Fysica en Sterrenkunde 23 oktober 2017 Dirk Ryckbosch (Fysica en Sterrenkunde) Elementaire Deeltjes 23 oktober 2017 1 / 27
Nadere informatieDonkere Materie Een groot mysterie
Donkere Materie Een groot mysterie Donkere Materie Al in 1933 toonde studie Fritz Zwicky dat 10-100 keer meer massa benodigd was om in clusters sterrenstelsels bijeen te houden. Mogelijkheid dat dit ontbrekende
Nadere informatie12/2/16. Inleiding Astrofysica College november Ignas Snellen. Kosmologie. Studie van de globale structuur van het heelal
Inleiding Astrofysica College 10 28 november 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Kosmologie Studie van de globale structuur van het heelal 1 12/2/16 Afstanden tot sterrenstelsels Sommige sterren kunnen als
Nadere informatieUitdijing van het heelal
Uitdijing van het heelal Zijn we centrum van de expansie? Nee Alles beweegt weg van al de rest: Alle afstanden worden groter met zelfde factor a(t) a 4 2 4a 2a H Uitdijing van het heelal (da/dt) 2 0 a(t)
Nadere informatieOerknal kosmologie 1
Inleiding Astrofysica Paul van der Werf Sterrewacht Leiden Evolutie van massa dichtheid vroeger M ρ λ = = = = + M ρ λ ( 1 z) Evolutie van fotonen dichtheid E hν = = 1+ z E hν E c 2 ρ = = + ρ E c 2 4 (
Nadere informatieTerug naar het begin. Van ontstaan van de aarde naar de oerknal
Van ontstaan van de aarde naar de oerknal Moeder aarde NU Ons zonnestelsel Ontstaan Zon Melkweg ontstaan 12 miljard jaar geleden. Daarna zijn andere kleinere sterrenstelsels, gas- en stofwolken geïntegreerd
Nadere informatieWordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties.
Nog niet gevonden! Wordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties. Daarnaast ook in 2015 een grote ondergrondse detector.
Nadere informatieDe bouwstenen van het heelal Aart Heijboer
De bouwstenen van het heelal Aart Heijboer 13 Jan 2011, Andijk slides bekijken: www.nikhef.nl/~t61/outreach.shtml verdere vragen: aart.heijboer@nikhef.nl Het grootste foto toestel ter wereld Magneten
Nadere informatieNewtoniaanse kosmologie De kosmische achtergrondstraling Liddle Ch Het vroege heelal Liddle Ch. 11
Newtoniaanse kosmologie 5 5.1 De kosmische achtergrondstraling Liddle Ch. 10 5.2 Het vroege heelal Liddle Ch. 11 1.0 Overzicht van het college Geschiedenis Het uitdijende Heelal Terug in de tijd: de oerknal
Nadere informatieNewtoniaanse kosmologie 5
Newtoniaanse kosmologie 5 5.1 De kosmische achtergrondstraling Liddle Ch. 10 5.2 Het vroege heelal Liddle Ch. 11 1 1.0 Overzicht van het college Geschiedenis Het uitdijende Heelal Terug in de tijd: de
Nadere informatieEmergente zwaartekracht Prof. Dr. Erik Verlinde
Prof. Dr. Erik Verlinde ! 3 grote problemen met zwaartekracht! Zwaartekracht op subatomair niveau! Versnelde uitdijing heelal! Zwaartekracht moet uitdijing afremmen! Er moet dus donkere energie zijn! Te
Nadere informatieHonderd jaar algemene relativiteitstheorie
Honderd jaar algemene relativiteitstheorie Chris Van Den Broeck Nikhef open dag, 04/10/2015 Proloog: speciale relativiteitstheorie 1887: Een experiment van Michelson en Morley toont aan dat snelheid van
Nadere informatieHet Quantum Universum. Cygnus Gymnasium
Het Quantum Universum Cygnus Gymnasium 2014-2015 Wat gaan we doen? Fundamentele natuurkunde op de allerkleinste en de allergrootste schaal. Groepsproject als eindopdracht: 1) Bedenk een fundamentele wetenschappelijk
Nadere informatieJ.W. van Holten
Afstandsbepaling in het heelal i. Parallax methode Definitie: d = 1 parsec als α = 1 1 parsec = 3.26 lichtjaar = 3.09 10 13 km ii. Variabele sterren A. Cepheiden: sterk statistisch verband tussen maximale
Nadere informatieVerborgen dimensies in een virtueel heelal
Verborgen dimensies in een virtueel heelal Inleiding! Probleem in de Natuurkunde:! Relativiteits theorie werkt alleen als kwantum effecten nihil zijn (klassieke benadering).! Kwantum Mechanica werkt alleen
Nadere informatieNewtoniaanse Kosmologie Newtonian Cosmology
Newtoniaanse Kosmologie Newtonian Cosmology Jörg Hörandel Afdeling Sterrenkunde IMAPP http://particle.astro.ru.nl/goto.html?cosmology1011 1.0 Het doel van dit college: Ontstaan en ontwikkeling van het
Nadere informatieTweede Bijeenkomst: Zoektocht naar het Verborgen Hemelbeeld. Rond de Waterput donderdag 31 oktober 2013 Allan R. de Monchy
Tweede Bijeenkomst: Zoektocht naar het Verborgen Hemelbeeld Rond de Waterput donderdag 31 oktober 2013 Allan R. de Monchy Twee bijeenkomsten: Donderdag 17 oktober 2013: Historische ontwikkelingen van Astrologie.
Nadere informatieBram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen
Bram Achterberg Afdeling Sterrenkunde IMAPP, Radboud Universiteit Nijmegen Een paar basisfeiten over ons heelal: Het heelal expandeert: de afstanden tussen verre (groepen van) sterrenstelsels wordt steeds
Nadere informatieHOVO cursus Kosmologie
HOVO cursus Kosmologie Voorjaar 2011 prof.dr. Paul Groot dr. Gijs Nelemans Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen HOVO cursus Kosmologie Overzicht van de cursus: 17/1 Groot Historische inleiding
Nadere informatieNewtoniaanse Kosmologie Newtonian Cosmology
Newtoniaanse Kosmologie Newtonian Cosmology Jörg Hörandel Afdeling Sterrenkunde IMAPP http://particle.astro.ru.nl/goto.html?cosmology1112 Newtoniaanse Kosmologie Newtonian Cosmology Jörg Hörandel Afdeling
Nadere informatieHOVO cursus Kosmologie
HOVO cursus Kosmologie Voorjaar 011 prof.dr. Paul Groot dr. Gijs Nelemans Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen HOVO cursus Kosmologie Overzicht van de cursus: 17/1 Groot Historische inleiding
Nadere informatieNieuwe Meer 26 okt Alles en Niks. VAN DE OERKNAL TOT HIGGS Niels Tuning. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Nieuwe Meer 26 okt 2014 Alles en Niks VAN DE OERKNAL TOT HIGGS Niels Tuning Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Alles en niks!! De oerknal! Higgs en anti-materie! De oerknal Wat is
Nadere informatieEen (bijna) perfect heelal. Mysteries van de Oerknal: Mysteries van de Oerknal: de Gloed van de Oerknal
Mysteries van de Oerknal: Mysteries van de Oerknal: problemen en oplossingen, John Heise, 19 juli 2019 Wat was er vóór de Oerknal? waarom overal hetzelfde? vroeger verboden vraag) homogeen en isotroop
Nadere informatie15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD
15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 1 15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 2 MENSEN WILLEN STRUCTUREN ZIEN 15-12-2015 ONS VERANDERENDE WERELDBEELD 3 DE MENS BEGON TE BESCHRIJVEN WAT HIJ AAN DE HEMEL
Nadere informatieWerkcollege III Het Heelal
Werkcollege III Het Heelal Opgave 1: De Hubble Expansie Sinds 1929 weten we dat we ons in een expanderend Heelal bevinden. Het was Edwin Hubble die in 1929 de recessie snelheid van sterrenstelsels in ons
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
B Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift gaat over natuurkunde op zowel de allerkleinste afstanden, als op de allergrootste afstanden. Laten we met de allerkleinste schaal beginnen. Alle materie om
Nadere informatieProbus Aalsmeer 20 mei Alles en Niks. VAN DE OERKNAL TOT HIGGS Niels Tuning. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Probus Aalsmeer 20 mei 2015 Alles en Niks VAN DE OERKNAL TOT HIGGS Niels Tuning Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Alles en niks wat leert het allerkleinste ons over het allergrootste
Nadere informatieDonkere Materie. Bram Achterberg Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht
Donkere Materie Bram Achterberg Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht Een paar feiten over ons heelal Het heelal zet uit (Hubble, 1924); Ons heelal is zo n 14 miljard jaar oud; Ons heelal was vroeger
Nadere informatieWat is er 13,7 miljard jaar geleden uit elkaar geknald?
VAN LEGE RUIMTE TOT OERKNAL Wat is er 13,7 miljard jaar geleden uit elkaar geknald? Waar kwam dat vandaan??? Evolutie model Standaard model 1 VAN LEGE RUIMTE TOT OERKNAL Inleiding Wat mankeert er aan het
Nadere informatieProbus 23 apr Alles en Niks. VAN DE OERKNAL TOT HIGGS Niels Tuning. Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Probus 23 apr 2015 Alles en Niks VAN DE OERKNAL TOT HIGGS Niels Tuning Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Alles en niks wat leert het allerkleinste ons over het allergrootste Alles
Nadere informatieProf.dr. A. Achterberg, IMAPP
Prof.dr. A. Achterberg, IMAPP Hoorcollege: Woensdag 10:45-12:30 in HG00.308 Data: 13 april t/m 15 juni; niet op 27 april & 4 mei Werkcollege: Vrijdag, 15:45-17:30, in HG 03.053 Data: t/m 17 juni; niet
Nadere informatieThe Entangled Universe B. Mosk
The Entangled Universe B. Mosk THE ENTANGLED UNIVERSE Context In het begin van de 20 ste eeuw veranderden twee fundamenteel nieuwe concepten in de natuurkunde ons begrip van het universum. De eerste revolutie
Nadere informatieSterrenstelsels en kosmologie
Sterrenstelsels en kosmologie Inhoudsopgave Ons eigen melkwegstelsel De Lokale Groep Sterrenstelsels Structuur in het heelal Pauze De geschiedenis van het heelal Standaard big bang theorie De toekomst
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Als je iets niet op een eenvoudige manier kunt uitleggen dan begrijp je het niet goed genoeg. -Albert Einstein Onze plaats in het heelal Ons perspectief op de plaats van de mensheid
Nadere informatieWaarvan is het heelal gemaakt? Hoe is het allemaal begonnen?
Waarvan is het heelal gemaakt? Hoe is het allemaal begonnen? We leven op aarde, een kleine blauwgroene planeet, de derde van de zon en één van de naar schatting 400 miljard sterren van de Melkweg, één
Nadere informatieHiggs-deeltje. Peter Renaud Heideheeren. Inhoud
Higgs-deeltje Peter Renaud Heideheeren Inhoud 1. Onze fysische werkelijkheid 2. Newton Einstein - Bohr 3. Kwantumveldentheorie 4. Higgs-deeltjes en Higgs-veld 3 oktober 2012 Heideheeren 2 1 Plato De dingen
Nadere informatieParallelle universums
Parallelle universums Johan Smits 15 oktober 2007 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Blz. 2 Inleiding Blz. 3 Niveau 1 Blz. 5 Niveau 2 Blz. 7 Niveau 3 Blz. 9 Niveau 4 Blz. 11 Discussie & Conclusie Blz. 13 Bronnen
Nadere informatieMajorana Neutrino s en Donkere Materie
? = Majorana Neutrino s en Donkere Materie Patrick Decowski decowski@nikhef.nl Majorana mini-symposium bij de KNAW op 31 mei 2012 Elementaire Deeltjes Elementaire deeltjes en geen quasi-deeltjes! ;-) Waarom
Nadere informatieLichtsnelheid Eigenschappen
Sterrenstelsels Lichtsnelheid Eigenschappen! Sinds eind 19 e eeuw is bekend dat de lichtsnelheid:! In vacuüm 300.000km/s bedraagt! Gemeten met proeven! Berekend door Maxwell in zijn theorie over EM golven!
Nadere informatieDe Large Hadron Collider 2.0. Wouter Verkerke (NIKHEF)
De Large Hadron Collider 2.0 Wouter Verkerke (NIKHEF) 11 2 De Large Hadron Collider LHCb ATLAS CMS Eén versneller vier experimenten! Concept studie gestart in 1984! Eerste botsingen 25 jaar later in 2009!!
Nadere informatieWil van de Vorst. De Phisymme-theorie Concept van het heelal Door: Wil van de Vorst. Phi x Symmetrie x Energie = PHISYMME
Wil van de Vorst De Phisymme-theorie Concept van het heelal Door: Wil van de Vorst De Phisymme-theorie beschrijft het concept van het heelal. Het geeft op toegankelijke wijze weer hoe het heelal eruit
Nadere informatieSterrenkunde Ruimte en tijd (3)
Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Zoals we in het vorige artikel konden lezen, concludeerde Hubble in 1929 tot de theorie van het uitdijende heelal. Dit uitdijen geschiedt met een snelheid die evenredig
Nadere informatieDe ruimte. Thema. Inhoud
Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon
Nadere informatie178 Het eerste licht
178 Het eerste licht Het eerste licht et ontstaan van het heelal heeft de mensheid al sinds de vroegste beschavingen bezig H gehouden. Toch heeft het tot de vorige eeuw geduurd voor een coherent model
Nadere informatieSamenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1
Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting door L. 887 woorden 16 juli 2013 7,1 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Samenvatting LV Over wondere feiten Hoofdstuk
Nadere informatiee-chrya visie door reflectie Workshop 25 mei 2014 De Wet van Een
visie door reflectie Workshop 25 mei 2014 De workshops van e-chrya zijn bedoeld om te verbreden, te ontwikkelen en te ontdekken. Als groep, als netwerk, komen we bij elkaar om elkaar te leren kennen en
Nadere informatieFLRW of Lambda-CDM versus Kwantum Relativiteit
FLRW of Lambda-CDM versus Kwantum Relativiteit Lambda-CDM (FLRW): Lambda (λ): Dark Energy CDM: Cold Dark Matter Kwantum Relativiteit: donkere energie: 0% donkere materie: < 4% Robertson-Walker: natuurkunde
Nadere informatieSpeciale relativiteitstheorie
versie 13 februari 013 Speciale relativiteitstheorie J.W. van Holten NIKHEF Amsterdam en LION Universiteit Leiden c 1 Lorentztransformaties In een inertiaalstelsel bewegen alle vrije deeltjes met een
Nadere informatieDe OERKNAL (BIG BANG) en daarna
De OERKNAL (BIG BANG) en daarna Oorsprong en ontwikkeling van het heelal Frits de Mul oktober 2016 www.demul.net/frits 1 Oorsprong en ontwikkeling van het heelal Inhoud: 1. Geschiedenis en overzicht 2.
Nadere informatieSterrenstelsels: een aaneenschakeling van superlatieven
: een aaneenschakeling van superlatieven Wist u dat! Onze melkweg is een sterrenstelsel! Het bevat zo n 200000000000 sterren! Toch staat de dichtstbijzijnde ster op 4 lichtjaar! Dit komt overeen met 30.000.000
Nadere informatieGravitatie en kosmologie
Gravitatie en kosmologie FEW cursus Jo van den Brand & Mark Beker Relativistische kosmologie: 19 november 2009 Inhoud Inleiding Overzicht Klassieke mechanica Galileo, Newton Lagrange formalisme Quantumfenomenen
Nadere informatieEen mooi moment is er rond een honderdduizendste van een seconde. Ja het Universum is nog piepjong. Op dat moment is de temperatuur zover gedaald dat
1 Donkere materie, klinkt mysterieus. En dat is het ook. Nog steeds. Voordat ik u ga uitleggen waarom wij er van overtuigd zijn dat er donkere materie moet zijn, eerst nog even de successen van de Oerknal
Nadere informatieOverzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014. uitdijing heelal theorie: ART afstands-ladder nucleo-synthese 3 K achtergrond.
Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 Kosmologie Overzicht uitdijing heelal theorie: ART afstands-ladder nucleo-synthese 3 K achtergrond Boek: n.v.t. Frank Verbunt (Sterrenkunde Nijmegen) Het
Nadere informatieVergelijk het maar met een ijsberg: de 20% die uitsteekt boven water zien we. De 80% onder water zien we niet, maar is er wel!
Elektronen, protonen & neutronen: dat zijn de bouwstenen van alles wat ik hier om mij heen zie: jullie, de stoelen waarop jullie zitten en het podium waar ik op sta. En de lucht die we inademen. En in
Nadere informatieAarde Onze Speciale Woonplaats
Aarde Onze Speciale Woonplaats Wat Earth in space BEWOONBAARHEID voor intelligente wezens betreft is er geen betere planeet dan de AARDE! Wij leven op een doodgewoon rotsblok dat rond gaat om een middelmatige
Nadere informatiePERSINFORMATIE - APRIL 2016
PERSINFORMATIE - APRIL 2016 Phisymme Diagram 2 De eerste 10-32 seconde van het heelal Exponentiële Supercentrifuge Miljarden en miljarden omwentelingen - sneller dan licht - exponentiële uitdijing van
Nadere informatieKleinse Fles. Introductie String Zoologie Brane Worlds Zwarte Gaten
Van Leidsche Flesch tot Kleinse Fles Introductie String Zoologie Brane Worlds Zwarte Gaten Introductie String Theory is een Theorie van Gravitatie The Crux of the Matter Algemene Relativiteitstheorie stelt
Nadere informatieVerslag Vendelinusvergadering van 10 juni 2017
Verslag Vendelinusvergadering van 10 juni 2017 Alweer waren er enkele personen die verjaarden: we bedanken voor de tractatie Roland en zijn vrouw Usche, Jarkko en Joseph. Het was onze laatste vergadering
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Nadere informatie5 Juli HOVO-Utrecht
Mysteries rond de Oerknal John Heise, SRON-Ruimteonderzoek Nederland in Utrecht zie http://www.sron.nl/~jheise/hovo2019 Mysteries rond de Oerknal John Heise, SRON-Ruimteonderzoek Nederland in Utrecht zie
Nadere informatieAndromeda stelsel nadert ons 20% sneller
Introductie en relevantie De wet van Hubble berust op de veronderstelling dat snelheid de belangrijkste oorzaak van de roodverschuiving "z" van sterrenstelsels zou zijn. De auteurs van dit artikel betogen
Nadere informatieUit: Niks relatief. Vincent Icke Contact, 2005
Uit: Niks relatief Vincent Icke Contact, 2005 Dé formule Snappiknie kanniknie Waarschijnlijk is E = mc 2 de beroemdste formule aller tijden, tenminste als je afgaat op de meerderheid van stemmen. De formule
Nadere informatieGravitatie en kosmologie
Gravitatie en kosmologie FEW cursus Jo van den Brand Relativistische inflatie: 3 december 2012 Inhoud Inleiding Overzicht Klassieke mechanica Galileo, Newton Lagrange formalisme Quantumfenomenen Neutronensterren
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 6: het heelal
Samenvatting ANW Hoofdstuk 6: het heelal Samenvatting door A. 929 woorden 29 juni 2014 0 keer beoordeeld Vak ANW P1 Breedtegraad: s Nachts: hoek van poolster met horizon Overdag: hoogste hoek van de zon
Nadere informatiePandora's cluster, 2/12/2018. inhoud. Het vroege heelal. HOVO-Utrecht 9 februari HOVO-Utrecht 9 februari 2018
2/12/2018 Evolutie van het vroege heelal: proces van samenklonteringen vanaf de gelijkmatige verdeling tot de huidige structuur: de vorming van clusters en superclusters in het kosmische web vanaf 10 miljard
Nadere informatieE p m. De voorspelling van antimaterie. Paul Dirac voorspelde het bestaan van het positron in 1928
De voorspelling van antimaterie Paul Dirac voorspelde het bestaan van het positron in 1928 Dirac s vergelijking impliceert: positron massa = elektron massa positron lading = +e Dirac Algebra: 2g 2 2 E
Nadere informatieEffective Theories in Cosmology S.J.N. Mooij
Effective Theories in Cosmology S.J.N. Mooij Samenvatting Ik vind het een groot voorrecht dat ik al vier en een half jaar in het oerknalwereldje heb mogen meelopen. Op deze pagina s licht ik graag toe
Nadere informatieNieuwe resultaten van de zoektocht naar het Higgs deeltje in ATLAS
Nieuwe resultaten van de zoektocht naar het Higgs deeltje in ATLAS Op 4 juli 2012 presenteerde het ATLAS experiment een update van de actuele resultaten van de zoektocht naar het Higgs deeltje. Dat gebeurde
Nadere informatieHoe werken krachtdeeltjes
HOVO cursus februari/maart 2019 Van atoom tot kosmos Piet Mulders p.j.g.mulders@vu.nl 1 Hoe werken krachtdeeltjes http://www.nat.vu.nl/~mulders P.J. Mulders home 1 Krachtdeeltjes van zwakke kracht en sterke
Nadere informatieThermodynamica rol in de moderne fysica Jo van den Brand HOVO: 4 december 2014
Thermodynamica rol in de moderne fysica Jo van den Brand HOVO: 4 december 2014 jo@nikhef.nl Kosmologie Algemene relativiteitstheorie Kosmologie en Big Bang Roodverschuiving Thermodynamica Fase-overgangen
Nadere informatieVroege beschavingen hebben zich al afgevraagd waar alles vandaan kwam en hoe alles is begonnen.
Nederlandse Samenvatting Vroege beschavingen hebben zich al afgevraagd waar alles vandaan kwam en hoe alles is begonnen. Eeuwenlang heeft de mensheid zich afgevraagd wat zijn positie is in dit onmetelijke
Nadere informatieHOVO cursus Kosmologie
HOVO cursus Kosmologie Voorjaar 2011 prof.dr. Paul Groot dr. Gijs Nelemans Afdeling Sterrenkunde, Radboud Universiteit Nijmegen HOVO cursus Kosmologie Overzicht van de cursus: 17/1 24/1 31/1 7/2 14/2 21/2
Nadere informatieSamenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door D. 1387 woorden 28 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kosmografie Onderzoeken van heelal basis wetenschap = fysica Hoofdstuk 1: Structuur van het heelal 1.1 Samenstelling
Nadere informatieInflatie? Of cyclisch universum?
Inflatie? Of cyclisch universum? Paul Steinhardt The Inflation Debate Scientific American, april 2011 Deze lezing is te downloaden, duur 84 min. 83:57 83:57 Drie categorieën kosmologische modellen Gecreëerd
Nadere informatieKosmische regen op Groningen
Kosmische regen op Groningen Wat is de samenstelling van de kosmische straling: protonen, zware kernen, neutrino s? Waar komen deze deeltjes met extreem hoge energie vandaan? Kunnen we met behulp van de
Nadere informatieLoesje over de de Oerknal: Eerst was er niets en toen is dat nog ontploft ook
1 Loesje over de de Oerknal: Eerst was er niets en toen is dat nog ontploft ook Natuurkundigen weten weinig over het moment van de Oerknal. Wat we wel begrijpen is de evolutie van ons Universum vanaf zeg
Nadere informatieDe OERKNAL (BIG BANG)
De OERKNAL (BIG BANG) Oorsprong en ontwikkeling van het heelal Frits de Mul okt 2015 1 Oorsprong en ontwikkeling van het heelal Inhoud: 1. Geschiedenis en overzicht 2. Fysische achtergronden 3. Ontwikkeling
Nadere informatieMysteries van de Oerknal, deel 2 Heelalmodellen. samenvatting tot nu: Zwaartekracht afwijking v/d gewone (euclidische, vlakke) meetkunde
Mysteries van de Oerknal, deel 2 Heelalmodellen samenvatting tot nu: -op grote schaal beweegt alles gemiddeld van ons af, (toenemende roodverschuiving) hoe verder des te sneller (Wet van Hubble) John Heise,
Nadere informatieSterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal
Sterrenstof OnzeWereld, Ons Heelal Mesopotamie: bestudering van de bewegingen aan het firmament vooral voor astrologie. Veel van de kennis, ook over bedekkingen (waaronder maans- en zonsverduisteringen)
Nadere informatieGravitatie en Kosmologie
Gravitatie en Kosmologie FEW cursus Jo van den Brand & Jeroen Meidam Les 1: 3 september 2012 Parallax Meten van afstand Meet positie van object ten opzichte van achtergrond De parallaxhoek q, de afstand
Nadere informatieClusters van sterrenstelsels
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde
Basiscursus Sterrenkunde Les 1 Sterrenwacht Tweelingen te Spijkenisse 24 April 2019 Inhoud van de cursus Inleiding Geschiedenis Afstanden in het heelal Het zonnestelsel Onze zon en andere sterren Sterrenstelsels
Nadere informatieEEN ONTDEKKINGSREIS NAAR HET ALLERKLEINSTE EN ALLERGROOTSTE
10 maart 2014 EEN ONTDEKKINGSREIS NAAR HET ALLERKLEINSTE EN ALLERGROOTSTE PUBLIC SCIENCE MET PIET MULDERS, JAN VAN DEN BERG EN SABRINA COTOGNO Inhoud Proloog De atomaire wereld De subatomaire wereld. De
Nadere informatieWerkstuk ANW Zwarte gaten
Werkstuk ANW Zwarte gaten Werkstuk door een scholier 2033 woorden 8 juni 2001 6,5 152 keer beoordeeld Vak ANW Wat is een zwart gat? Een object van een bepaalde massa, oefent aantrekkingskracht uit op een
Nadere informatie11/15/16. Inleiding Astrofysica College 8 14 november Ignas Snellen. De melkweg
Inleiding Astrofysica College 8 14 november 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen De melkweg 1 De melkweg Anaxagoras (384-322 BC) en Democritus (500-428 BC): Melkweg bestaat uit verwegstaande sterren Galilei
Nadere informatieT2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1
Het heelal of de kosmos is de ruimte waarin de zon, de maan en de sterren zich bevinden. Het heelal bestaat uit een oneindig aantal hemellichamen waarvan er steeds nieuwe ontdekt worden. De hemellichamen
Nadere informatieSterrenstelsels. prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen
Sterrenstelsels prof.dr. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen Sterrenstelsels Uur 1: Ons Melkwegstelsel Uur 2: Andere sterrenstelsels De Melkweg Galileo: Melkweg bestaat
Nadere informatieNewtoniaanse kosmologie De singulariteit in het begin Liddle Ch De toekomst 7.3 Het standaardmodel Liddle Ch. 15
Newtoniaanse kosmologie 7 7.1 De singulariteit in het begin Liddle Ch. 14 7.2 De toekomst 7.3 Het standaardmodel Liddle Ch. 15 1.0 Overzicht van het college Geschiedenis Het uitdijende Heelal Terug in
Nadere informatieBart Buelens, 22 november Emergente Gravitatie volgens Erik Verlinde
Bart Buelens, 22 november 2018 Emergente Gravitatie volgens Erik Verlinde By Stefania.deluca - Own work, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=34962949 Oort, Zwicky e.a. jaren
Nadere informatieLichtsnelheid Introductie
De Lichtsnelheid Introductie Hoe is de lichtsnelheid gemeten Wat is dan de lichtsnelheid De lichtsnelheid als kosmologische meetlat en hoe meten we afstanden in het heelal Hoe ver kunnen wij kijken en
Nadere informatieDINGEN DIE JE MOET WETEN
50 DINGEN DIE JE MOET WETEN Ontdek hoe sterren ontstaan, maak een rondreis door het zonnestelsel en lees over de toekomst van ruimtereizen. Vol foto s, schema s, lijstjes en weetjes. Na het lezen van dit
Nadere informatieQuantummechanica en Relativiteitsleer bij kosmische straling
Quantummechanica en sleer bij kosmische straling Niek Schultheiss 1/19 Krachten en krachtdragers Op kerndeeltjes werkt de zwaartekracht. Op kerndeeltjes werkt de elektromagnetische kracht. Kernen kunnen
Nadere informatieZoektocht naar het Higgs deeltje. De Large Hadron Collider in actie. Stan Bentvelsen
Zoektocht naar het Higgs deeltje De Large Hadron Collider in actie Stan Bentvelsen KNAW Amsterdam - 11 januari 2011 1 Versnellen op CERN De versneller Large Hadron Collider sub- atomaire deeltjes botsen
Nadere informatieVoorwoord. Na het ontstaan van het Heelal is de basale verhouding van de afmetingen van materie tot de afstand tussen die materie constant.
--------------------------------------------------------------- 13-11-2015 ( www.serverhans.nl ) ( j.eitjes@upcmail.nl) Voorwoord. In dit werkstuk wil ik uiteenzetten waarom mijn inziens het Heelal stabiel
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38478 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Atal, Vicente Title: On multifield inflation, adiabaticity and the speed of sound
Nadere informatieEinstein (2) op aardoppervlak. versnelling van 10m/s 2. waar het foton zich bevindt a) t = 0 b) t = 1 s c) t = 2 s op t=0,t=1s en t=2s A B C A B
Einstein (2) In het vorig artikeltje zijn helaas de tekeningen, behorende bij bijlage 4,"weggevallen".Omdat het de illustratie betrof van de "eenvoudige" bewijsvoering van de kromming der lichtstralen
Nadere informatie