4e Ontwerp norm NEN 5089

Transcriptie

1 Nederlandse 4e Ontwerp norm NEN 5089 Inbraakwerend hang- en sluitwerk - Classificatie, eisen en beproevingsmethoden Publicatie uitsluitend voor commentaar Burglary resisting building hardware - Classification, requirements and test methods januari 2009 ICS ; Commentaar vóór 1 mei 2009 Vervangt NEN 5089:2005 3e Ontw. Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Normcommissie "Hang- en sluitwerk, begeleiding CEN/TC 33/WG 4" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

2 Inhoud Voorwoord...3 Inleiding Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Bepaling inbraakwerendheidsklasse Eisen voor inbraakwerend hang- en sluitwerk Algemene eisen Product- en prestatie-eisen Manuele beproeving Mensen, middelen en omstandigheden Beproevingselement Beproeving Beoordeling en geldigheid van resultaten Monsterneming Verslaglegging...23 Bijlage A (informatief)...24 A.1 Algemeen...24 A.2 Maatvoering representatieve gevelelement...24 Bibliografie

3 Voorwoord In Europa zijn of worden voor een aantal hang- en sluitwerkproducten productnormen gepubliceerd waarin classificaties met bepalingsmethoden zijn opgenomen voor de eigenschappen van deze hang- en sluitwerkproducten. Deze Europese productnormen schieten ten aanzien van het aspect inbraakwerendheid echter tekort en hebben onvoldoende relatie met de Europese normen zoals die gelden voor de bepaling van de inbraakwerendheid van complete gevelelementen. Deze Nederlandse norm beoogt deze relatie wel te leggen. Van NEN 5089 kan gebruik worden gemaakt in het kader van certificatie. Dit normontwerp is opgesteld door de normcommissie "Hang- en sluitwerk. Op het ogenblik van publicatie van het normontwerp was de werkgroep als volgt samengesteld: G..H. Bakker Vereniging van leveranciers van automatische deuren E. van den Berg Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst J.T. Boersma J.M. van Diggelen Vereniging fabrikanten van Hang- en Sluitwerk Stichting Kwaliteit Gevelbouw M. van der Elst Secumatic F.M. van de Kant A.J. Koole Centrum voor Beveiliging en Veiligheid Vereniging fabrikanten van Hang- en Sluitwerk H. Meijer Vertaz Chr. van der Nat Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid M. Post Agenten en Importeurs van Hang- en Sluitwerk J.W. van der Wal (voorzitter) F.A. Zandstra Vereniging fabrikanten van Hang- en Sluitwerk Stichting Kwaliteit Gevelbouw A. Mewe (secretaris) Nederlands Normalisatie-instituut Commentaar op dit normontwerp wordt zeer op prijs gesteld. Commentaar kan elektronisch worden ingediend op een commentaarformulier. Een elektronisch commentaarformulier kunt u aanvragen bij de secretaris van de normcommissie via natasja.ramauter@nen.nl onder vermelding van commentaarformulier Ontw. NEN Commentaar moet binnen zijn vóór 1 mei

4 Inleiding De eis ten aanzien van de inbraakwerendheid van ramen en deuren in de woningbouw is in het Bouwbesluit 2003 opgenomen. Volgens art van het Bouwbesluit 2003 moeten deuren, ramen, kozijnen en daarmee gelijk te stellen constructieonderdelen in een uitwendige scheidingsconstructie van een niet-gemeenschappelijke ruimte, die volgens NEN 5087 bereikbaar zijn voor inbraak, een volgens NEN 5096 bepaalde inbraakwerendheid hebben die voldoet aan de in die norm aangegeven weerstandsklasse 2. OPMERKING Deze klasse is afgeleid van een in hoge mate vergelijkbaar met klasse 2 van Ontw. NEN-EN De mate van inbraakwerendheid van gevelelementen is afhankelijk van een groot aantal factoren. Te noemen zijn: zwaarte van de toegepaste profielen; materialen waaruit de profielen zijn opgebouwd; eventueel in de profielen aangebrachte versterkingen; sterkte en dimensionering van het toegepaste hang- en sluitwerk; bevestiging van het hang- en sluitwerk (middelen en wijze); sluitprincipe (wel of niet hakend); aantal sluitpunten; maatvoering van de gevelelementen; configuratie (enkelvoudig draaiend of complex samengesteld); uitvoering van de sponningen van vakvullingen en de kwaliteit van de vakvullingen en de bevestiging daarvan; nauwkeurigheid waarmee de elementen zijn gefabriceerd en afgesteld. Deze norm beschrijft de te stellen eisen aan en de beproevingsmethoden voor hang- en sluitwerk. Hang- en sluitwerk moet, in samenhang met de overige hierboven genoemde (constructieve) eigenschappen van het gevelelement zelf, in staat zijn de inbraakwerendheid van ramen en deuren te realiseren. Omdat er veel varianten van gevelelementen denkbaar zijn (alle mogelijke materialen en houtsoorten, uitvoeringsvarianten, maatvoeringen) waarin hang- en sluitwerkproducten kunnen worden toegepast, moeten beproevingselementen worden gedefinieerd voor het beproeven van hang- en sluitwerk. Het beproevingselement moet representatief zijn voor de in de Nederlandse markt meest voorkomende uitvoeringsvormen. Dit betekent dat hang- en sluitwerk dat voldoet aan de eisen van deze norm en is gemonteerd volgens het montagevoorschrift in veel gevallen inbraakwerende gevelelementen oplevert, die voldoen aan een weerstandsklasse van NEN Bestaande gevelelementen, mits van goede kwaliteit, kunnen met inbraakwerend hang- en sluitwerk acceptabel inbraakwerend worden gemaakt. LET OP Het toepassen van inbraakwerend hang- en sluitwerk dat voldoet aan de eisen van deze norm resulteert niet automatisch in inbraakwerende gevelelementen die voldoen aan een weerstandsklasse van NEN De inbraakwerendheid van gevelelementen is afhankelijk van een veelheid van factoren, waaronder onder deze norm goedgekeurd hang- en sluitwerk. Hang- en sluitwerk, dat is beproefd en geclassificeerd volgens deze norm, is onderling uitwisselbaar. Deze uitwisselbaarheid geldt ook voor hang- en sluitwerk dat is toegepast in gevelelementen die zijn beproefd en geclassificeerd volgens NEN 5096, waarbij het vervangende hang- en sluitwerk minimaal dezelfde classificatie heeft als het toegepaste hang- en sluitwerk en qua inbraakwerende aspecten functioneel gelijkwaardig is aan het toegepaste hang- en sluitwerk. 4

5 Inbraakwerend hang- en sluitwerk Classificatie, eisen en beproevingsmethoden 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm geeft eisen en beproevingsmethoden voor het classificeren van inbraakwerend hang- en sluitwerk, dat wordt toegepast als bouwkundige beveiliging in gebouwen. OPMERKING De beschreven eisen en beproevingsmethoden zijn gebaseerd op de prestatie die het product moet leveren bij een inbraakwerendheidsbeproeving volgens de weerstandsklassen 2 en 3 van NEN 5096, zie ook tabel 1. Voor het bepalen van de inbraakwerendheidsklasse van inbraakwerend hang- en sluitwerk worden eisen gesteld aan de inbraakwerendheid, duurzaamheid, corrosievastheid en, in sommige gevallen, aan de functionaliteit van het hang- en sluitwerk. OPMERKING Hoewel de eisen ten aanzien van de duurzaamheid en corrosievastheid niet direct met inbraakwerendheid te maken hebben, moet inbraakwerend hang- en sluitwerk dat voldoet aan deze norm ook voldoen aan minimale eisen ten aanzien van de in de richtlijn Bouwproducten genoemde aspecten ter waarborging van duurzame veiligheid. Daarom zijn ter zake van deze aspecten aanvullende eisen opgenomen. 2 Normatieve verwijzingen De volgende normen waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van de norm (met inbegrip van wijzigingsbladen en correctiebladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 5096 NEN-EN 179 NEN-EN 1125 NEN-EN 1303 NEN-EN 1670 NEN-EN 1906 NEN-EN 1935 NEN-EN NEN-EN NEN-EN Inbraakwerendheid Dak- of gevelelementen met deuren, ramen, luiken en vaste vullingen Eisen, classificatie en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Sluitingen voor nooduitgangen met een deurkruk of een drukplaat, voor gebruik bij vluchtroutes Eisen en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Panieksluitingen voor vluchtdeuren met een horizontale bedieningsstang voor het gebruik bij vluchtroutes Eisen en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Cilinders voor sloten Eisen en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Bestandheid tegen corrosie Eisen en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Deurklinken en -knoppen Eisen en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Klepscharnieren met enkelvoudige as Eisen en beproevingsmethoden Hang- en sluitwerk Sloten en grendels Mechanisch bediende sloten, grendels en sluitplaten Eisen en beproevingsmethoden Aluminium en aluminiumlegeringen Anodiseren Deel 1: Methode voor het specificeren van decoratieve en beschermende anodische oxidelagen op aluminium Aluminium en aluminiumlegeringen Anodiseren Deel 4: Schatting van het verlies aan absorberend vermogen van anodische aangebrachte oxidelagen na afsluiting door kleurvlekproef met voorafgaand een zuurbehandeling (ISO 2143:1981,NEQ) 5

6 ISO 2143 ISO 2931 Anodizing of aluminium and its alloys Estimation of loss of absorptive power of anodic oxide coatings after sealing Dye spot test with prior acid treatment Anodizing of aluminium and its alloys Assessment of quality of sealed anodic oxide coatings by measurement of admittance or impedance ISO Termen en definities 6 Anodizing of aluminium and its alloys General specifications for anodic Oxide coatings on aluminium Voor de toepassing van deze norm gelden de volgende termen en definities. 3.1 aanvalszijde zijde van het beproevingselement waarvan door de fabrikant is aangegeven dat die weerstand moet kunnen bieden tegen een inbraakpoging 3.2 afsluitbaar eigenschap van een sluitwerk (slot, sluiting/grendel e.d.) dat alleen kan worden ontgrendeld met gebruik van een sleutel OPMERKING Behalve van een (mechanische) sleutel kan ook gebruik worden gemaakt van andere middelen (bijvoorbeeld elektronische codedragers). 3.3 basisschild grondplaat basisplaat voor schild of rozet, waarin de bevestiging en lagering van de schildsamenstelling is opgenomen 3.4 beperkt afsluitbaar vergrendelde toestand die niet met een sleutel wordt opgeheven maar met bijvoorbeeld een draai- of drukknop 3.5 beproevingstijd som van contacttijd, rusttijd, gereedschapwisseltijd en waarnemingstijd, voor zover deze elkaar niet overlappen OPMERKING In zoverre de tijden elkaar overlappen, bijvoorbeeld rusttijd wordt als waarnemingstijd benut, worden de tijden maar éénmaal geteld. 3.6 binnencilinder cilinderkern rotor deel van de cilinder dat wordt bewogen met behulp van de juiste sleutel 3.7 blokkeerelement deel van het cilindermechanisme dat door de sleutel in een voorbestemde positie moet worden gebracht, voordat de sleutel en/of binnencilinder (rotor) kan bewegen 3.8 buitenschild buitenrozet plaat of rozet gemonteerd aan de buitenzijde van de deur

7 3.9 cilinder onderdeel, doorgaans verbonden met een slot bediend met een sleutel 3.10 cilinderkerntrekbeveiliging voorziening om de cilinderkern en zijn onderdelen te beschermen tegen gewelddadige aanvallen met cilindertrekapparatuur 3.11 contacttijd werkelijke werktijd van de uitvoerder van de manuele beproeving, inclusief perioden van minder dan 5 s voor het wisselen van gereedschappen OPMERKING Onder het wisselen van gereedschap wordt bijvoorbeeld begrepen het verwisselen van een schroevendraaier voor een koevoet doorgangsopening opening waar een beproevingsblok met de maten 150 mm 250 mm 250 mm doorheen kan worden geleid 3.13 gereedschapset verzameling gereedschappen, afhankelijk van de weerstandsklasse, waarmee wordt bepaald of een beproevingselement in die weerstandsklasse kan worden ingedeeld 3.14 gereedschapwisseltijd tijd die noodzakelijk is voor het wisselen van gereedschappen of gereedschapsets 3.15 grendel (enkelpunts)voorziening uitsluitend van binnen uit bedienbaar en al of niet met een sleutel afsluitbaar 3.16 inbraakwerend beslag beslag dat het slot of de cilinder aanvullende weerstand biedt tegen een manuele aanval OPMERKING Er is afgezien van het woord veiligheidsbeslag om onderscheid te kunnen maken tussen beslag volgens digit 5 safety en digit 7 security volgens NEN-EN indirect afsluitbaar sluitwerk dat niet onafhankelijk van een ander sluitwerk kan worden ontgrendeld OPMERKING Bijvoorbeeld het sluitwerk van een passieve deur van een deurstel manuele beproeving beproevingsmethode voor de bepaling van de weerstandsklasse van hang- en sluitwerk tegen manuele inbraakpogingen 3.19 meenemer onderdeel van de cilinder dat met de sleutel wordt bediend en zorgt voor de overbrenging van de beweging van de sleutel naar de (nacht)schoot 7

8 3.20 meerpuntsslot meerpuntssluiting om de deur in de vergrendelde positie te houden, en in ieder geval vanaf de buitenzijde bedienbaar en afsluitbaar 3.21 representatief gevelelement gevelelement, representatief voor meest voorkomende uitvoeringsvormen, waarop of waarin het te beoordelen hang- en sluitwerk is gemonteerd 3.22 rusttijd tijd die de uitvoerder van de beproeving neemt als rustpauze 3.23 schootvanger opvang voor de schoot van een slot of grendel in de kozijnzijde OPMERKING 1 OPMERKING 2 Veelal specifiek aangeduid als: sluitplaat, -kom, -kast, -pot. Een schootvanger kan ook bestaan uit een in het kozijn aangebrachte sparing sleutel separaat element passend bij een cilinder, dat wordt gebruikt om op mechanisch wijze de cilinder te bedienen OPMERKING Nieuwe informatiedragers zoals de irisscan of de vingerafdrukscan vallen niet onder de hier bedoelde definitie van sleutel slot voorziening om het raam of de deur in vergrendelde positie te houden en dat ten minste vanaf de buitenzijde bedienbaar en afsluitbaar is 3.26 sluiting voorziening om het raam of de deur in de vergrendelde positie te houden, vanaf de binnenzijde bedienbaar en al of niet afsluitbaar 3.27 vergrendelpunt punt waar slot en kozijn vergrendelen 3.28 waarnemingstijd tijd die de leider van het beproevingsteam nodig heeft om waar te nemen wat er tijdens een beproeving gebeurt en om een beslissing te nemen over de voortzetting van de beproeving OPMERKING De waarnemingstijd is niet inbegrepen in de contacttijd werkvlak stabiel vlak waarop de uitvoerder van de beproeving tijdens de beproeving kan staan 8

9 4 Bepaling inbraakwerendheidsklasse Inbraakwerendheid van hang- en sluitwerk wordt onderverdeeld in drie klassen volgens tabel 1. Als per productgroep aan alle eisen volgens hoofdstuk 5, behorende bij een bepaalde inbraakwerendheidsklasse, is voldaan, wordt het hang- of sluitwerk in die inbraakwerendheidsklasse ingedeeld. Tabel 1 Inbraakwerendheidsklassen, manuele beproeving in relatie tot NEN 5096 Manuele beproeving Inbraakwerendheidsklasse volgens NEN 5096 Inbraakwerendheidsklasse Sterrenaanduiding 1-ster niet zelfstandig klasse 2 of 3 2-ster zelfstandig klasse 2 3-ster zelfstandig klasse 3 TOELICHTING 1 Met een product in de inbraakwerendheidsklasse 1-ster kan in combinatie met een of meer producten inbraakwerendheidsklasse 2 of 3 volgens NEN 5096 worden gehaald. TOELICHTING 2 Met een product in de inbraakwerendheidsklasse 2-ster of 3-ster kan zelfstandig, dus zonder noodzakelijke ondersteuning van andere product(en) inbraakwerendheidsklasse 2 of 3 volgens NEN 5096 worden gehaald. OPMERKING 1 Een set van scharnieren wordt beschouwd als een zelfstandig product. OPMERKING 2 De inbraakwerendheidsklassen 1-ster, 2-ster en 3-ster zijn vergelijkbaar met de oude inbraakwerendheidsklassen respectievelijk standaard, zwaar, extra zwaar uit de eerder gepubliceerde 3 e ontw. NEN OPMERKING 3 In NEN 5096 wordt in relatie met NEN 5089 gesproken over de aanduidingen standaard, zwaar en extra zwaar. Hier wordt bedoeld respectievelijk inbraakwerendheidsklasse 1-ster, 2-ster en 3-ster. OPMERKING 4 In de praktijk blijkt dat de certificerende instellingen adviseren het inbraakwerend hang- en sluitwerk, onuitwisbaar en zichtbaar in gemonteerde toestand, te voorzien van het inbraakwerendheidsmerkteken van de certificatie-instelling, met daarin aangebracht het aantal sterren dat volgens deze norm van toepassing is. De indeling in inbraakwerendheidsklassen wordt, naast de algemene eisen volgens 5.1, bepaald door product- en prestatie-eisen volgens 5.2, te weten de volgende. a) Prestatie-eisen ten aanzien van de inbraakwerendheid. Bij de manuele beproeving moet het hang- en sluitwerk in combinaties wordt aangebracht op een wijze zoals bij de desbetreffende producten is aangegeven. OPMERKING 1 De prestatie-eis ten aanzien van inbraakwerendheid wordt mede bepaald door de manuele beproeving volgens hoofdstuk 6. OPMERKING 2 Cilinders worden niet geclassificeerd op basis van de manuele beproeving. OPMERKING 3 Inbraakwerendheid wordt in de Europese productnorm aangeduid met security en attack resistance. b) Producteisen met betrekking tot een specifieke functie. c) Eisen ten aanzien van duurzaamheid en corrosievastheid. OPMERKING Hierbij wordt veelal verwezen naar een klasse in Europese normen, duurzaamheid (durability) en corrosievastheid (corrosion resistance). 9

10 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. NEN 5089:2009 4e Ontw. nl Inbraakwerend hang- en sluitwerk - Classificatie, eisen en beproevingsmethoden T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview