Netwerk. Younes. nieuwsbrief nummer 19 december 2007

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Netwerk. Younes. nieuwsbrief nummer 19 december 2007"

Transcriptie

1 Netwerk nieuwsbrief nummer 19 december 2007 Younes In de nieuwsbrief van december vorig jaar hebben wij u al veel over Younes verteld. We willen u graag verder informeren over hoe het op dit moment met Younes is. Lees verder op pagina 3 Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december

2 Redactioneel De nieuwsbrief Wolf Hirschhorn (4p-) syndroom verschijnt twee tot drie keer per jaar onder verantwoordelijkheid van het netwerk Wolf Hirschhorn (4p-). Het netwerk wordt ondersteund door VG Belang en de landelijke ouderverenigingen. PhiladelphiaSupport, christelijke vereniging voor mensen met een verstandelijke handicap, hun ouders, familie en vrienden T Hier is weer een mooi gevulde nieuwsbrief én net voor de Kerstdagen. Als bijlage bij deze nieuwsbrief sturen we de adviezen voor medische begeleiding van kinderen met Wolf Hirschhorn syndroom mee. Deze adviezen zijn de neerslag van de huidige kennis over WHS. Het onderzoek van Tim Antonius van het UMC Nijmegen in samenwerking met Conny van Ravenswaaij van het UMC Groningen zal hierop voortbouwen (zie pagina 6). Conny heeft de contacten gelegd met Josette Wulffaert van de afdeling orthopedagiek van de Universiteit Leiden. In een al lopend onderzoek naar ontwikkeling en gedrag bij kinderen met diverse syndromen is nu ook ruimte gevonden om kinderen met WHS te laten deelnemen. De uitnodiging om aan dit onderzoek mee te doen is vorige maand verzonden. We wensen jullie fijne kerstdagen en een rustige jaarwisseling. KansPlus, Algemene vereniging van ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke handicap T dit Koningskind, Vereniging van gereformeerde mensen met een handicap, hun ouders en vrienden T Een pagina van onze website Helpende Handen, Vereniging Gehandicaptenzorg van de Gereformeerde Gemeenten T Redactie-adres Mieke van Leeuwen T m.vanleeuwen@vgbelang.nl ISSN-nummer ISSN Kerngroep WHS Hans Straus (voorzitter) papa van Naomi hans.straus@hetnet.nl Marco van der Goot en Margreet Mast ouders van Micah marcomargreet@planet.nl Annina van Logtestijn mama van Philip annina@lime-tree.nl Margo van de Meer mama van Nancy margovandemeer@hotmail.com Oene en Henny Reitsma ouders van Jantine oenehennyreitsma@hotmail.com Arnoud en Angèle van Dijke ouders van Jelle vandijkekeulen@hetnet.nl Pascale Boualla-Frinking mama van Younes pascalefrinking@yahoo.fr Voor alle 'hand- en span-' diensten, Mieke van Leeuwen, m.vanleeuwen@vgbelang.nl 2 Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december 2007

3 Younes vervolg van pagina 1 Peg-sonde We hebben eraan moeten geloven: na bijna drie jaar geprobeerd te hebben Younes normaal te laten eten, bleek dit toch te moeilijk te zijn. In periodes van ziekte kreeg hij een neussonde, waardoor hij in ieder geval zijn broodnodige medicijnen binnenkreeg. In mei van dit jaar kwamen we echter in een vicieuze cirkel terecht. Younes kreeg te weinig voeding en vocht binnen, waardoor hij ernorm verzwakte, ziek werd en niet meer echt beter werd. We brachten de neussonde in, maar die irriteerde hem zo dat hij de sonde er bij praktisch elke voeding uit hoestte. De grens was bereikt. Tijdens de ziekenhuisopname die op deze periode volgde namen we dan het o zo moeilijke besluit: Younes zou een peg-sonde krijgen. Het geworstel met voeding en daarna toch weer een neussonde te moeten inbrengen was een ware marteling voor hem en ook voor ons geworden. De operatie verliep gelukkig vlekkenloos. Younes was hier twee weken goed ziek van, maar herstelde nadien beetje bij beetje. Zonder verdere complicaties groeit hij nu als kool. Hapjes vla en fruit krijgt hij nu zuiver voor de lol. De noodzaak is er vanaf en dat geeft enorm veel rust en ruimte om de tijd anders te besteden. Communicatie De communicatie met Younes is sterk verbeterd. Hij maakt vaker en langer oogcontact en raakt ons hierbij ook graag aan. Daarnaast lijkt hij ons te roepen met geluidjes. En soms zingt hij zijn eigen lied! Vanuit de organisatie voor blinden en slechtzienden, VISIO, krijgen we regelmatig nieuw, visueel aantrekkelijk speelgoed te leen om zijn visuele aandacht langer te leren vasthouden. Daarnaast hebben we veel gehad aan een communicatiecursus waar vanuit de zogenaamde hanenmethode wordt gewerkt. Dit heeft geleid tot opmerkelijke resultaten. We zien en begrijpen de signalen die Younes uitzendt nu meer en hebben geleerd hoe hierop in te spelen. Voor meer informatie over deze methode, zie en Motorische ontwikkeling Zijn motorische ontwikkeling gaat langzaam vooruit. Zijn rompbalans is een stuk verbeterd, waardoor hij Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december

4 Younes maakt vaker en langer oogcontact en raakt ons hierbij ook graag aan. Daarnaast lijkt hij ons te roepen met geluidjes. En soms zingt hij zijn eigen lied! iets rechter zit. Hij vindt het heerlijk om op de arm gedragen te worden. Met zijn armpjes houdt hij zich vast aan je nek en schouders. Vorig jaar draaide hij nog zelf rapjes van rug naar buik en weer door naar buik, maar na een status epilepticus (langdurige epilepsieaanval) waardoor een opname op de intensive care noodzakelijk was, raakte hij deze vaardigheid helemaal kwijt. Inmiddels heeft hij genoeg energie en drive om dit opnieuw te leren. Nu draait hij zich bijna tot op zijn buik om iets te grijpen. Hij doet daar erg zijn best voor. We plaatsen het speeltje dan ook steeds een stukje verder. Verder probeert hij vanuit de lig- steeds in de zitstand te komen. Het lijken wel sit-ups! Uitdagingen Lagen de uitdagingen de eerste drie jaar nog in het in goede conditie houden van Younes en onszelf, inmiddels kunnen we ons meer bezig houden met leuke en ontspannen zaken. Het vinden van leuk, geschikt speelgoed voor Younes is zo n leuke uitdaging. Younes kan met beide handen spelen, maar nog niet zelf zitten. Als hij iets vastheeft, kan hij daar flink mee heen en weer schudden, ook als het zwaar is. Zaak is iets aantrekkelijks voor hem te vinden en dat zodanig te bevestigen dat het niet per ongeluk op zijn hoofd terechtkomt. Een andere uitdaging ligt in het verbeteren van zijn stabiliteit. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat Younes sterkere rugspieren krijgt. Hiervoor moet hij regelmatig op zijn buik worden gelegd. Dit vindt hij echter niet zo fijn. We proberen hem dan visueel te stimuleren wat nog wel lastig is, gezien zijn korte visuele aandacht. Bovendien grijp hij direct naar speeltjes die je hem voorhoudt, en dat gaat weer ten koste van zijn stabiliteit. Met de fysiotherapeute die aan huis komt, blijven we zoeken naar mogelijkheden. We hopen de komende tijd nog meer van een gezonde, tevreden en bijzonder vrolijke Younes te kunnen genieten. Pascale Frinking en Samir Boualla Archimedestrainingen geeft Hanenoudercursussen voor ouders van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis, verstandelijke beperking en voor ouders van kinderen met autisme of een aanverwante contactstoornis. Voor hulpverleners, (para) medici en leidsters in de kinderdagopvang biedt Archimedes een keur aan coahttp:// chingtrajecten en cursussen, met verschillende werkvormen en duur. De principes van de Hanenmethode en Video Interactie Begeleiding zijn hierbij de leidraad. Ga naar voor meer informatie over de Hanenmethode naar 4 Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december 2007

5 Cursus 'Natuurlijk een netwerk!' Ervaringen van de ouders van Jelle Een aantal jaren geleden is door de Federatie van Ouderverenigingen de cursus Natuurlijk, een netwerk ontwikkeld. Deze cursus bestaat uit een aantal bijeenkomsten bedoeld voor ouders en verwanten van mensen met een verstandelijke beperking, die aan de slag willen met het versterken van het sociale netwerk rond hun kind, broer, zus of hun gezin. Iedereen kan namelijk een goed sociaal netwerk gebruiken. Of het nu gaat om hulp bij een klusje, een maatje bij spel en sport of een luisterend oor op zijn tijd. Mensen hebben mensen nodig! Maar hoe bouw je aan een netwerk als je kind een verstandelijke beperking heeft? Angele van Dijke-Keulen, moeder van Jelle:,, Waarom hebben we voor deze cursus gekozen? Jelle is een sociaal en vrolijk ventje, dat graag onder de mensen is. We zijn deze cursus gaan volgen omdat hij nooit in staat is om zelf een netwerk op te bouwen. Als ouder zie je natuurlijk niets liever dan dat ook jouw kind, dat ernstig meervoudig gehandicapt is, een eigen leven heeft en omringd is door familie, vrienden en kennissen. Ook voor het moment dat wij niet meer voor Jelle zouden kunnen zorgen, voor het geval een van ons er alleen voor komt te staan of als wij er niet meer zouden zijn. Wat heeft het ons opgeleverd? Door deze cursus kan ik de zorgen die ik als moeder heb, beter verwoorden naar mijn man en kunnen wij het als ouders vertalen naar de toekomst in concrete stappen. De eerste jaren bestond het netwerk van Jelle voornamelijk uit ons en uit professionals (artsen, therapeuten en dergelijke). Door de cursus zijn we meer familie, vrien- den en kennissen bij zijn leven gaan betrekken. We hebben ons kwetsbaar naar hen opgesteld en onze zorgen en onzekerheden voor de toekomst met hen besproken. Ze hebben ons tips en ideeën aangereikt, waar we zelf nog niet over hadden nagedacht. Zo kunnen wij concrete stappen zetten naar de toekomst om zijn netwerk uit te breiden. Wat willen we er in de toekomst mee bereiken? We willen dat Jelle een maatje krijgt die hem begeleidt bij activiteiten zoals zwemmen, paardrijden et cetera. Daarnaast zijn we op zoek naar een gastgezin voor hem, niet bedoeld ter ontlasting van ons maar als verrijking van het leven van Jelle. Zodat hij in een gezin komt waar andere kinderen zijn en andere dingen met hem worden ondernomen dan thuis. Kijkend naar de verdere toekomst zullen we voor Jelle zoeken naar een mentor, iemand die opkomt voor zijn belangen. Tot slot willen we ons te zijner tijd oriënteren op vrijwillige bewind-,voering, voor het beheer van de financiële zaken. Arnoud van Dijke, papa van Jelle:,, Het is moeilijk om in een korte tekst aan te geven wat de cursus exact inhoudt. Angele had over de cursus gelezen en vond het een goed idee om het te gaan volgen. Ik had er vooraf best wat bedenkingen bij. Ik vroeg me af: moeten we nu al een netwerk opbouwen, Jelle is nog zo jong. Ik ben nu blij dat we de cursus gevolgd hebben. Het is voor mij duidelijk geworden dat als je het voor later goed geregeld wil hebben, het goed is om daar al vroeg mee te beginnen. Ook is het fijn geweest om vrienden en familie hierin te betrekken. Het is zeker een aanrader om de cursus te volgen en dan zul je begrijpen en voelen wat we hierboven hebben beschreven.,, Wilt u de map 'Natuurlijk, een netwerk!' bestellen? Dat kan via de oudervereniging PhiladelphiaSupport. Deze heeft na het failliet van de FvO de cursus en de bijbehorende map overgenomen. Zie Prijs leden: 20.00; Prijs niet-leden: (exclusief verzendkosten) Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december

6 Twee studies Wolf-Hirschhorn syndroom: WHS klinische studie in Nijmegen/Groningen De afdeling kindergeneeskunde van het UMC St. Radboud Nijmegen is in samenwerking met de afdeling klinische genetica van het UMC Groningen gestart met een klinische studie naar kinderen met Wolf- Hirschhorn syndroom (4p-). Dit syndroom wordt veroorzaakt door een deletie van een deel van de korte arm van chromosoom 4. Het syndroom gaat in de regel gepaard met een ernstige mentale retardatie en een grote kans op aangeboren problemen waaronder een lip/gehemeltespleet, hartafwijkingen, visus stoornissen en slechthorendheid. Veel klinische kenmerken, zoals het typische Griekse helm -gelaat, zijn goed gedocumenteerd. Andere kenmerken zoals epilepsie, nierfunctie, afweer en groei zijn veel minder goed in kaart gebracht. Deze klinische studie zal zich dan ook richten op die facetten van dit syndroom. Ook zal nader onderzoek gedaan worden naar de grootte van de deletie en de eventuele samenhang hiervan met het klinisch beeld. Voor onderzoek naar gedrag en ontwikkeling wordt samengewerkt met de Universiteit Leiden (zie hieronder). De patiënten worden / zijn benaderd via de oudervereniging WHS / 4pmin. Na toestemming van ouders zullen de betrokken medici en paramedici worden benaderd voor eventuele nadere (medische) gegevens. Het doel is om een onderzoeksgroep te verkrijgen van ongeveer 30 patiënten. Voor meer informatie en/of deelname: t.antonius@cukz.umcn.nl Met vriendelijke groet, drs. Tim Antonius Afd. kindergeneeskunde, UMC St. Radboud Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen T Mede namens: Dr. Conny van Ravenswaaij Arts (UMC Groningen), Prof. Dr. Willy Renier (UMC St. Radboud Nijmegen) en Dr. Jos Draaisma (UMC St. Radboud Nijmegen). Universiteit Leiden: WHS Onderzoek naar gedrag en ouderbelasting In dit onderzoek waarvoor ouders onlangs een uitnodiging hebben ontvangen wordt bij de ouders thuis een uitvoerig interview afgenomen. Ook aan de leerkracht / groepsleider(s) van het kind worden een aantal vragenlijsten voorgelegd en er vindt een dossieranalyse plaats. Het doel van het onderzoek is om het gedragsbeeld van kinderen met WHS beter in kaart te brengen. Alle ouders ontvangen een verslag van de groep als geheel en een individueel verslag. Josette Wulffaert is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit onderzoek. Met Conny van Ravenswaaij en Tim Antonius zijn afspraken gemaakt over de samenwerking en afstemming tussen beide onderzoeken. Dit om te voorkomen dat dubbel werk wordt gedaan. Voor meer informatie: j.wulffaert@fsw.leidenuniv.nl Het onderzoek Het onderzoek omvat een aantal activiteiten. Bij u thuis wordt een uitvoerig interview over de ontwikkeling van uw kind afgenomen. Vervolgens krijgt u een vijftal vragenlijsten om zelf in te vullen. Het betreft drie vragenlijsten over het gedrag van uw kind en twee over de ouderbelasting. Verder worden er - afhankelijk van de diagnose bij uw kind - een aantal specifieke vragen gesteld, zoals leeftijd waarop het syndroom werd onderkend, hulp die is verkregen e.d. Aan de leerkracht of de groepsleider(s) van uw kind worden eveneens twee tot drie (afhankelijk van de leeftijd van uw kind) vragenlijsten voorgelegd. Daarnaast wil men graag een dossieranalyse op de dagbesteding/school van uw kind verrichten om een zo compleet mogelijk beeld via reeds bekende gegevens te verkrijgen. 6 Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december 2007

7 Vakantieproject Linda heeft voor de eerste keer het vakantieproject van Sensis georganiseerd. Ze is hier aan het woord. Al enkele jaren organiseert Sensis, een organisatie voor blinden en slechtzienden, op het terrein van Woon- en Dagcentrum De Blauwe Kamer, een vakantieproject. Dit project houdt in dat Sensis vele thuiswonende kinderen/ jong volwassenen met een visuele verstandelijke beperking, een geweldige vakantie wil bezorgen. De school van Sensis Breda wordt omgebouwd tot een vakantieoord. "Een uniek project omdat we streven naar een één op één-begeleiding door vrijwilligers, die de zorg van een van de deelnemers op zich wil nemen. Als vrijwilliger, met ondersteuning van de groepsoudste, heb je de totale zorg voor één deelnemer. Er wordt een activiteitenprogramma georganiseerd en er is een zwembad, snoezelruimte en speeltuin. Doordat het project op school wordt gehouden, is het voor veel deelnemers bekend terrein. Hierdoor voelen deelnemers zich al snel veilig. Daarnaast zijn er ook vrijwilligers die al jaren komen en hun vakantie samen willen vieren. Er ontstaat een hechte band. Afgelopen herfstvakantie heb ik voor de eerste keer het project georganiseerd. Ik vond het organisatorisch een hele kluif maar wat ik die week heb ervaren vond ik echt geweldig. De motivatie van de vrijwilligers, hun inzet, saamhorigheid en met name de betrokkenheid naar de deelnemers toe vond ik echt heel bijzonder " Linda heeft een hele week voor Philip gezorgd haar ervaring lees je hieronder: De week met Philip was voor mij een heel positieve ervaring. Ik vond het behalve erg leuk ook leerzaam en eigenlijk ook wel een uitdaging. Volgens mij klikte het wel tussen Philip en mij en dit maakte het omgaan met elkaar ook makkelijker. Ik had al vrij snel door hoe hij iets aanduidde en wat hij dan bedoelde. Ook van zijn kant ging het goed. Hij kwam ook echt naar mij toe om iets te vragen of gewoon om te spelen. Philip is een erg vrolijk kind, hij loopt eigenlijk altijd te lachen. Verder is hij niet erg moeilijk: als hij aan tafel zat dan at hij gewoon, met drinken af en toe iets minder maar ook dit ging, na een paar pogingen, heel goed. Met verschonen of omkleden werkt hij ook goed mee. Alleen op de eerste dag was hij mij overal aan het uit proberen. Maar ja dat hoort er allemaal bij. Wat ik erg leuk vond van Philip was, dat wanneer hij iets heel leuk vindt dit duidelijk laat merken, zoals bijvoorbeeld de muziek waar hij zodra hij het hoorde meteen naartoe ging, of met het in bad gaan of douchen. Dan zit hij daar te lachen en met water te spetteren. Dat is geweldig om te zien. Tegen het einde van de week werd hij moe en is de laatste dag een beetje opstandig geweest. Dit ging gepaard met een paar boze buien, maar die waren ook zo weer over. Ik denk dat hij die dag gewoon de spanning voelde dat er de volgende dag iets ging gebeuren. Zoals wel duidelijk is, is de hele week voor mij erg positief geweest Ik wilde kijken of ik die zorg aankan. Dit in verband met mijn studiekeuze. Door middel van deze week wilde ik er achter komen of dit iets voor mij is, en daar ben ik nu wel zeker van. Linda Voor meer informatie, foto s en dagboek verhalen kunt u terecht op onze website: Marijke Janssen Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december

8 Welkom in België! Er wordt me wel eens gevraagd hoe het nou is om een gehandicapt kind te hebben. Hoe deel je deze unieke ervaring met anderen? Ik zal hierbij een poging doen. Stel je het volgende s voor: Als je in verwachting bent, is het net alsof je een fantastische reis aan het plannen bent naar Italië. Je koopt diverse gidsen over het land en je stippelt een route uit: Het Collosseum, Vaticaanstad, de Vesuvius, de kanalen in Venetië Je leert wat basiszinnetjes in het Italiaans. Alles is zó spannend. Na maanden van enthousiaste voorbereiding, is het eindelijk zover. Je pakt je koffers en vertrekt. Na enige tijd landt het vliegtuig en je hoort een stem zeggen: Mijne dames en heren: Welkom in België. België? Hoezo België? Ik heb toch getekend voor Italië? Ik zou in Italië moeten zijn! Ik droom mijn hele leven al van Italië! Maar het vliegtuig is van koers veranderd. Je bent in België beland en daar zul je blijven. Wat belangrijk is om je te realiseren is dat je niet bent aangekomen in een verschrikkelijke plaats, één of ander smerig hol, waar hongersnood heerst en ziekten zijn. Het is simpelweg een andere plek. Dus moet je eropuit om andere reisgidsen te kopen. Daarnaast moet je een nieuwe taal leren. Je ontmoet mensen die je anders nooit tegengekomen zou zijn. Het is simpelweg een andere plek. Het leven is er minder flitsend dan in Italië. En er is minder te beleven. Maar na een tijdje, als je weer rustig kan ademhalen, begin je om je heen te kijken en merk je op dat er in België ook historische monumenten zijn, dat er rijke tradities bestaan en zelfs dat ze er bergen hebben! Toch zijn alle mensen om je heen druk bezig met reisjes naar Italië en scheppen bij terugkomst op over de geweldige tijd daar. En de rest van je leven zeg je tegen jezelf: tja, daar wilde ik ook naartoe, daar had ik ook heen moeten gaan, zo had ik het gepland. Dit verdriet zal nooit verdwijnen, want deze droom verliezen is heel erg. Als je de rest van je leven spendeert met jammeren omdat je nooit in Italië bent aangekomen, dan zul je je misschien nooit vrij voelen om de speciale en geweldige dingen te waarderen in België! (vrije vertaling door Pascale Frinking uit het Engels: "Welcome in Holland ) 8 Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn december 2007

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka

Nadere informatie

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?

Hoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli? INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

Wist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:

Wist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief: Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A2 nr. 1)

Luisteren: muziek (A2 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders. Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper

Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders. Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper Beter teveel dan te weinig: communiceren met ouders Dr. Suzanne Jansen Gedragswetenschapper Aanleiding onderzoek Goede samenwerking verhoogt kwaliteit geboden ondersteuning -> verhoogt kwaliteit van leven

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

nieuwsbrief juli 2010

nieuwsbrief juli 2010 nieuwsbrief juli 2010 Lees meer over Jente op pagina 2. Nieuwsbrief Wolf Hirschhorn juli 2010 1 Jente Onsia Het gaat goed met Jente. Ze is in oktober geopereerd aan haar hartje en ze doet het sindsdien

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:

Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrije tijd & Sport

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrije tijd & Sport MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrije tijd & Sport Ik wil graag dat mijn kind leert zwemmen, maar hij past niet in zo n grote groep. Kan het ook anders? Er is vast wel een (gezelligheids)

Nadere informatie

Federatie van Ouderverenigingen. Netwerk. nieuwsbrief 16 april 2006. Micah. Lees verder op pagina 3. Wolf Hirschhorn april 2006 1

Federatie van Ouderverenigingen. Netwerk. nieuwsbrief 16 april 2006. Micah. Lees verder op pagina 3. Wolf Hirschhorn april 2006 1 Federatie van Ouderverenigingen Netwerk nieuwsbrief 16 april 2006 Micah Lees verder op pagina 3 Wolf Hirschhorn april 2006 1 Redactioneel Redactie De nieuwsbrief Wolf Hirschhorn (4p-) syndroom verschijnt

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.

Sterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging. FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen.

Dino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen. Dino en het ei Bibliografie: Demyttenaere, B. (2004). Dino en het ei. Antwerpen: Standaard. Thema: niet alles is steeds wat het lijkt, illusies Korte inhoud: Elke nacht staat er een groot wit ei tussen

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen

Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar

Nadere informatie

HET. ik ik ik. en...ik BOEK

HET. ik ik ik. en...ik BOEK HET en...ik BOEK Wie ben? Wie ben? Mijn naam weten jullie inmiddels. Ik ben nu...jaar oud. Ik ben nu...cm lang. Ik heb een tekening van mezelf gemaakt. Zoals jullie kunnen zien, zijn mijn ogen...en mijn

Nadere informatie

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Desiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag

Desiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag Doelgroeponderzoeksverslag Interviews Naam: Sharlene Piar Arends leeftijd: 59 Hoe zou jij een tienermoeder helpen als jij een vrijwilliger was? En waarmee zou je een tienermoeder mee helpen? Advies geven

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

Netwerk CHARGE. Amber. nieuwsbrief nummer 20 december 2006. Federatie van Ouderverenigingen

Netwerk CHARGE. Amber. nieuwsbrief nummer 20 december 2006. Federatie van Ouderverenigingen Federatie van Ouderverenigingen Netwerk CHARGE nieuwsbrief nummer 20 december 2006 Amber Het is al weer meer dan een half jaar geleden dat ik een stukje over Amber heb geschreven voor in de nieuwsbrief

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan

Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

levend en dood tegelijk

levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk lezing over NAH in een gezin 9 april 2015 Carina van Welzenis alias Karin van Leeuwen 28 december 2004 rtl nieuws Twee bomen geraakt Een enorme klap, daarna

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Nieuwsbrief SHIB december 2013

Nieuwsbrief SHIB december 2013 Nieuwsbrief SHIB december 2013 www.shib.nl info@shib.nl Postbus 250, 3770 AG Barneveld Bankrekening 1526.55.018 t.n.v. SHIB Terug- en vooruitblik Als maakster van deze nieuwsbrief sta ik verbaasd, het

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

gedragsregel in verhaal: lekker luieren

gedragsregel in verhaal: lekker luieren gedragsregel in verhaal: lekker luieren De zomerstage van dit jaar zit erop voor de zwemmers en natuurlijk ook voor Henk Haai. Ze hebben allemaal keihard getraind en hebben mooie prestaties neergezet op

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Titel van deze les: Tristan Logeer à la Flip de Beer

Titel van deze les: Tristan Logeer à la Flip de Beer Titel van deze les: Tristan Logeer à la Flip de Beer Uitdaging: alle Denkwolk onderwerp: alle Vakgebied(en): pshycho educatie en SEO Doelgroep (OB/MB/BB): OB/MB Maker: Katy Lips, Janieke van den Brink

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

MEE: PARTNER IN HET CJG

MEE: PARTNER IN HET CJG 1e kwartaal 2016 MEE: PARTNER IN HET CJG MEE ondersteunt mensen met een beperking zodat zij mee kunnen doen in de samenleving. Wij helpen iedereen (weer) grip op hun leven te krijgen, onder andere door

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof Zondag 19 januari 2014 Viering in de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen Paulusgemeenschap en Protestantse Gemeente de Eshof Hoevelaken Thema: Is Christus dan verdeeld? (1 Kor. 1,13) 1 / 7

Nadere informatie

Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen

Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Beste ouders en/of verzorgers, Inmiddels ligt de opname van uw kind op de Intensive Care achter u en bent u weer thuis, op de verpleegafdeling of in

Nadere informatie

Les 3 Voorspellen Leestekst: Mijn droom. Introductiefase:

Les 3 Voorspellen Leestekst: Mijn droom. Introductiefase: Les 3 Voorspellen Leestekst: Mijn droom "Welkom:..." Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we voor de laatste keer voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen welke vraag wij onszelf moeten stellen om

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.

Nadere informatie

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November

Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken Nieuwsbrief van de maand November Parkinson Café Delft en omstreken website: Sophia Revalidatie (sportkantine), www.parkinsoncafedelfteo.nl Reinier de Graafweg 1, email:

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie

Rondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012

Rondetafelgesprek Mantelzorg 22 november 2012 22 november 2012 Voor u ligt het verslag van het rondetafelgesprek over mantelzorg op 22 november 2012. Dit gesprek was een eerste aanzet - een experiment - om met sleutelfiguren en vrijwilligers uit verschillende

Nadere informatie

Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang!

Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Liturgie Zingen: -Opwekking 654 Dank U voor deze nieuwe dag -Zoek eerst het Koninkrijk van God -Weet je waar het hemels koninkrijk op lijkt (Elly en

Nadere informatie

Samenvatting tevredenheidsmeting ouders

Samenvatting tevredenheidsmeting ouders Samenvatting tevredenheidsmeting ouders Hierbij ontvangt u van mij een samenvatting van de uitkomsten van de tevredenheidsmeting, die begin november is afgenomen. We hebben deze in het team en met de MR

Nadere informatie

Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap.

Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zorggemeenschap. Wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Wanneer we het hebben over een gemeenschap als samenleving, dan weet iedereen precies

Nadere informatie

Bijlage Stoere Schildpadden

Bijlage Stoere Schildpadden Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies

Nadere informatie

Gewoon meedoen! www.estinea.nl

Gewoon meedoen! www.estinea.nl Gewoon meedoen! Hoe wil jij meedoen? Dat vragen we aan iedereen die bij Estinea komt voor ondersteuning bij wonen, werken of leren. Meedoen in de samenleving - op je eigen niveau en je eigen manier - levert

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.

Niet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf. Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Beertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2

Beertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 Beertje Anders Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 H. Vos Beertje Anders Wat zonlicht is voor bloemen, is een glimlach voor een beer. Beertje Anders en Beertje Bruin gaan bij oma spelen. Het was maar even

Nadere informatie

Verslag Comenius uitwisseling mavo Turkije 31 mei t/m 6 juni 2014

Verslag Comenius uitwisseling mavo Turkije 31 mei t/m 6 juni 2014 Verslag Comenius uitwisseling mavo Turkije 31 mei t/m 6 juni 2014 Zaterdag, 31 mei Na een aangename vlucht kwamen wij in Istanbul St. Gokcan aan en werden na een lange wachttijd bij de pascontrole van

Nadere informatie

Samenvatting. Interactie Informatiewaarde Werkrelevantie Totale waardering 8,6 8,7 8,7 8,6

Samenvatting. Interactie Informatiewaarde Werkrelevantie Totale waardering 8,6 8,7 8,7 8,6 Samenvatting Scores Interactie Informatiewaarde Werkrelevantie Totale waardering 8,6 8,7 8,7 8,6 Uit de opmerkingen van de deelnemers blijkt dat zij de training als leerzaam, interactief en praktijkgericht

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3

Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI

Nadere informatie

Enge mannen en. Je hebt nu al een tijdje aan je Bedtijdplan gewerkt.

Enge mannen en. Je hebt nu al een tijdje aan je Bedtijdplan gewerkt. niet durven slapen-bw-druk:bed 5/7/10 1:25 PM Pagina 60 HOOFDSTUK ZEVEN Enge mannen en monsters Je hebt nu al een tijdje aan je Bedtijdplan gewerkt. Waarschijnlijk val je al sneller in slaap, dichter bij

Nadere informatie

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] 2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim

Nadere informatie

Jezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder

Jezus zoekt ruzie. en tussen een schoondochter en haar schoonmoeder Jezus zoekt ruzie Inleiding Denk niet dat ik gekomen ben om op aarde vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard. Want ik kom een wig drijven tussen een man en zijn vader,

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk Vrijwillige hulp

Vrijwilligerswerk Vrijwillige hulp Vrijwilligerswerk Mantelzorg Vrijwillige hulp Burenhulp Maak samen het verschil. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil. Hun inzet op het gebied van onder andere cultuur, zorg, sport, natuur

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie