STUDIE 123 BEROEPSPROFIEL. Pers en Voorlichting

Transcriptie

1 STUDIE 123 BEROEPSPROFIEL Pers en Voorlichting

2 BEROEPSPROFIEL Pers en Voorlichting sector : handel - administratie beroep : cluster communicatiebeheer studiegebied : handelswetenschappen en bedrijfskunde opleiding : communicatiebeheer optie : pers en voorlichting Werkgroep beroepsprofielen van de Vlaamse Hogescholen in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad D/1999/6356/13 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

3 INHOUD BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING I N H O U D 1 INLEIDING 1 2 BEROEPSPROFIEL 3 Socio-economische ontwikkelingen in de sector 3 3 VASTLEGGEN VAN DE BEROEPENSTRUCTUUR EN 5 DE BEROEPENCLUSTERS 3.1 Beroepenlijst Clusters Niveaus 16 4 SPECIFIEKE BESCHRIJVING VAN DE BEROEPSACTIVITEITEN Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten op het vlak van voorlichting Beroepsprofiel niveau Beroepsprofiel niveau Beroepsprofiel niveau Beroepsprofiel niveau Beroepsprofiel niveau Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten op het vlak van journalistiek 35 5 BESLUITEN 42 6 BIBLIOGRAFIE 44 7 LIJST VAN DE MEDEWERKERS 46

4 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 1 1 INLEIDING Tussen december 1995 en september 1996 werd door afgevaardigden van de zes betrokken hogescholen nagedacht, vergaderd en geschreven over deze beroepsprofielen. Het contact tussen de hogescholen was prettig en constructief. Al dient gezegd dat er algemene misnoegdheid was dat de redactie van nieuwe beroepsprofielen uitgerekend diende te gebeuren in een academiejaar van bewogen hogeschoolfusies. Bovendien werd het doorkruist door het papierwerk, horende bij de eerste fasen van de doorlichting van de opleidingen Communicatiebeheer door de Onderwijsinspectie. Vele honderden uren werden aan de redactie van deze beroepsprofielen besteed. Ondanks de context waarbinnen de profielen opgemaakt werden, zijn die uren per definitie zinvol besteed omdat ze aanzetten tot reflectie over het wezen en de werkwijze van de opleiding Communicatiebeheer. Heel wat minder zinvol vinden we de ons opgelegde procedure vanwege de Vlor. De handleiding voor de ontwikkeling van Beroepsprofielen, uitgegeven door de Dienst voor Onderwijsontwikkeling (DVO), bleek een draak van een document. Nogal wat elementen daarin zijn niet te enten op de communicatiesector. Het is onmogelijk om via een statische vragenlijst een dynamische sector in te kapselen. Zo zijn er nauwelijks eenduidige beroepsnamen in de sector. Het was een gigantisch werk om te komen tot een eigenlijke beroepenlijst, waarbij de invulling van die respectievelijke beroepsnamen enorm variabel is van bedrijf tot bedrijf. De wijze waarop de DVO-handleiding werkt met deelfuncties, typefuncties, e.d. bleek hoogst artificieel. Bij de totstandkoming van deze beroepsprofielen werd geprobeerd om zoveel als mogelijk te schipperen tussen het stramien van de DVO-handleiding en de realiteit. Die realiteit is zoals Chris Aertsen van het Marketing & Communicatiebureau See You Soon ons omschreef: 'Een opsomming van beroepen als deze is vrij banaal, weinigzeggend en per definitie onvolledig. Waarom? Omdat elkeen die in de communicatiesector werkt een andere job description zal geven aan de opgesomde functies.' Een en ander werd getoetst aan de suggesties en opmerkingen van een representatieve groep van een twintigtal vertegenwoordigers uit het brede werkveld van de communicatiesector. Zij bevestigden ons vermoeden van zinloosheid van de vraag tot het indelen in beroepshokjes, zoals voorzien in de DVO-handleiding. Maar vooral gaven ze een heleboel nuttige informatie over de taken en de invulling daarvan in de domeinen van public relations, commerciële communicatie, pers en voorlichting. We opteerden ervoor om de vertegenwoordigers uit de beroepswereld niet te betrekken bij al onze vergaderingen, aangezien die doorgaans eerder praktisch van aard waren. Voor de inhoudelijke inbreng werden ze wel uitgenodigd voor een vergadering, interview of schriftelijke bijdrage, met een concrete vragenlijst als leidraad. Aangezien er noch voor de brede communicatiesector, noch voor de deeldomeinen hierin, beroepsverenigingen bestaan die als volkomen representatief kunnen worden beschouwd, werd hier met de grootst mogelijke omzichtigheid te werk gegaan.

5 2 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING Reeds bij de eerste werkvergaderingen bleek dat geen enkele betrokken hogeschool gelukkig was met de opsplitsing van de opleiding Communicatiebeheer in de opties 'Bedrijfscommunicatie', 'Public Relations', 'Pers en Voorlichting'. De opdeling van de communicatiesector - voor zover daar noodzaak toe is - gebeurt bij voorkeur op een meer doordachte wijze. Dit wordt bijgevolg een van onze voornaamste gespreksonderwerpen op het ogenblik dat we de opleidingsprofielen uitwerken. Overigens was er bij aanvang consensus over dat we de term 'Bedrijfscommunicatie' wensen te vervangen door de voor de sector meer profilerende naam 'Commerciële communicatie'. 'Bedrijfscommunicatie' is een in de sector weinig gebruikte naam, waarbij men public relations de ene keer weer bekijkt als een synoniem van bedrijfscommunicatie, de andere keer als louter een onderdeel ervan. We verkiezen de term 'Commerciële communicatie' omdat deze beter de grenzen afbakent met de twee andere opties. Al zal blijken dat die opties altijd wel een stukje overlappend zullen blijven. Alle betrokken hogescholen spreken de hoop uit dat deze beroepsprofielen op generlei manier door minister, kabinet en ministerie van Onderwijs, Vlor of SERV verkeerd geïnterpreteerd worden. Mogen we hen uitdrukkelijk vragen om elk onderdeel van bijgaande beroepsprofielen te bekijken vanuit de brede context van het communicatiewerkveld. Dat niemand zich blind moge staren op de indeling in beroeps-, taken- en functiehokjes (cfr. de hier eerder aangehaalde opmerking van Chris Aertsen). Bovendien wensen we samen met de beroepsmensen - die wij bij deze danken voor hun sterk gewaardeerde inhoudelijke bijdrage- bij elke mogelijke aanzet tot herstructurering van de opleiding betrokken te worden, zodanig dat onze opleiding blijvend bij de beroepspraktijk aansluiten kan. september 1996

6 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 3 2 BEROEPSPROFIEL Socio-economische ontwikkelingen in de communicatiesector De communicatiesector is onwaarschijnlijk breed. Het kan niet de bedoeling zijn om in deze beroepsprofielen een grondige wetenschappelijke analyse van de socio-economische ontwikkelingen in de verschillende communicatiesectoren te maken. Wel is het zinvol om voor een beperkte maar representatieve staalkaart van communicatiebranches de voornaamste trends aan te geven. Dat staat toe om de verderop in deze bundel beschreven beroepsprofielen te kaderen binnen de huidige conjunctuur. Audiovisuele sector Het doorbreken van het monopolie van de openbare televisieomroep door nieuwe landelijke zenders enerzijds, en de opkomst van regionale televisies anderzijds, zorgde enkele jaren geleden voor een explosieve groei van deze sector. Niet in het minst door de vele ontstane productiehuizen, satellieten van de nieuwe zenders. Die plotse groei is ondertussen alweer achter de rug. Nu is er eerder sprake van een zekere verzadiging in de sector. Al zoekt men ook hier een nieuwe adem in alles wat naar multimedia ruikt. Op radiovlak blijft de openbare omroep met zijn verschillende doelgroepgerichte zenders het goed doen. De opbloei van de lokale radio s in de loop der jaren tachtig heeft zijn beste tijd gehad. Al veroverden ze een positie als vaste waarde in het medialandschap, met beperkte bijhorende tewerkstelling. Geschreven pers Het betreft een sector die sinds de oorlog maar blijft evolueren in de richting van concentraties, en regelmatig terugkerende berichten over noodlijdende kranten die bij collegauitgeverijen hun heil gaan zoeken. Het betekent evenwel niet dat de hele perssector zich in een fase van achteruitgang bevindt. Al dan niet geslaagde gerichtheid op doelpublieken met bijhorende inhouden en vormen bepalen sterk de schommelingen in de kranten- en tijdschriftenmarkt. Bovendien zit de sector in een hoogtechnologische stroomversnelling. Er wordt volop geexperimenteerd met de aanmaak en de commercialisering van digitale media. Elke grote uitgeverij heeft zijn multimedia-afdeling. In de States komt één afstuderende journalist op twee terecht bij een 'digitaal medium'. Daarnaast bestaat tevens een groeiende bedrijfspers, met periodieken voor interne en/of externe doeleinden. Reclamesector Volgens het Marketing Book 1996 was in 1994 promotie goed voor 43,36 % van het totale bedrag dat door Belgische bedrijven werd geïnvesteerd in marketing, wat een bedrag van om en bij de 59 miljard voorstelt. Aan marktonderzoek wordt volgens de zelfde bron naar schatting zo n 3,3 miljard besteed. De investeringen in advertenties en reclamespots lopen in België op tot zo n slordige 45 miljard. De multinationale groepen hebben daarin een dominerende positie.

7 4 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING Direct Marketing is goed voor zo n 3,7 miljard. Maar de in Direct Marketing geïnvesteerde bedragen blijven alsmaar stijgen in vergelijking met de andere reclamekanalen. De globale reclame-investeringen blijven overigens alsmaar groeien: jaarlijks 6 tot 11%, tussen 1990 en Public Relations In de Gouden Gids staan een 160-tal ondernemingen die zichzelf PR-specialist noemen. Onderling hebben ze flink wat verschillen. Sommigen bieden een globaal dienstenpakket aan, anderen specialiseren zich in persrelaties, nog anderen werken op het vlak van eventgerichte communicatie en sponsoring. Uit de vakliteratuur bleek het niet mogelijk om hier betrouwbare totaalcijfers te weerhouden van door Belgische bedrijven gehanteerde PRbudgetten. Nochtans beschikken veel Belgische bedrijven over een PR-dienst en PRverantwoordelijken. Vaak verzorgen deze tevens de interne communicatie. Voorlichting Vlaanderen (België) heeft nog een hele weg af te leggen eer overheids- en andere vormen van voorlichting het niveau halen van wat in Nederland gebeurt. Maar de voorlichtingsactiviteiten groeien gestaag. Beleidsmensen ontwikkelen hoe langer hoe meer een besef dat publieksvoorlichting een absolute must is in een open en democratische samenleving. Getuige daarvan de exponentiële groei van het aantal voorlichtingsambtenaren bij steden, gemeenten, intercommunales en heel wat andere non-profitorganisaties. Het is een sector die haar hoogtepunt nog lang niet heeft bereikt. Nieuwe media We haalden die nieuwe media reeds eerder aan binnen dit hoofdstuk. Ze leiden hoe langer hoe meer hun eigen leven, daarin begeleid door groepen mensen die ze technisch en/of inhoudelijk leven inblazen. Er ontstaan nieuwe beroepen zoals 'webmasters' en 'infografici'. Internet had in miljoen abonnees. Voor de eeuwwisseling worden 500 miljoen aansluitingen voorspeld. Vandaar de toenemende belangstelling voor 'cybermarketing'. Ook CD-ROM- en CD-I-producties worden bedacht en begeleid door professionals met een communicatieachtergrond. Alsdusdanig bieden de nieuwe media nieuwe perspectieven voor zowat alles dat met communicatie, al dan niet commercieel, te maken heeft. De voorspellingen van tewerkstelling in deze sector liggen hoog. Samengevat kunnen we zonder meer optimistisch zijn over de toekomst van de communicatiesector en de tewerkstelling daarin. Al is het duidelijk dat de gehanteerde methoden en technologieën er bliksemsnel evolueren.

8 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 5 3 VASTLEGGEN VAN DE BEROEPENSTRUCTUUR EN DE BEROEPENCLUSTERS 3.1 Beroepenlijst Journalistiek Om het met de woorden van Marc Platel te zeggen wensen we ons niet te bezondigen aan een 'obsessie van het opdelen'. In principe kunnen we overigens alle onderstaande beroepsnamen binnen de noemer 'journalist' onderbrengen. Het beroep 'hoofdredacteur' is niet voorzien: daartoe word je namelijk niet door een hogeschool opgeleid, dit wordt je door ervaring. Redacteur medewerker bij een gedrukt of audiovisueel medium, die instaat voor het verzamelen, selecteren, analyseren, synthetiseren en publieksgericht vertalen van informatie in tekst en/of beeld. Eindredacteur maakt i.s.m. de hoofdredacteur planmatig het journalistieke programma op organiseert, begeleidt, selecteert en herwerkt het door redacteurs, freelance journalisten, fotografen en illustrators aangebrachte materiaal tot opnameklare teksten met bijhorend beeldmateriaal heeft een taakverdelende en inspirerende functie staat in voor de aanmaak van titels. Journalist verzamelt, selecteert, analyseert, synthetiseert en vertaalt op publieksgerichte wijze informatie in tekst en/of beeld. Redactiesecretaris staat in voor de administratieve opvolging van het redactionele werk (verslaggeving redactievergaderingen, betalingen freelancers, archivering...). Researchmedewerker zoekt nuttige informatie voor redactioneel gebruik hij onderhoudt daartoe contacten met en maakt gebruik van aanbod en diensten van bibliotheken, documentatiecentra, uitgeverijen, aanbieders van digitale informatie, doorverwijzers, enz Voorlichting volgens beroepsnaam Hoofd Voorlichting leidt de afdeling, en draagt zorg voor de beleidsvoorlichting: adviseert bestuur en medewerkers in voorlichtingsaangelegenheden zoals de contacten met de

9 6 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING media, initiatieven m.b.t. promotie van het beleid, het voorbereiden en/of houden van lezingen, voordrachten e.d. en redigeert het jaarverslag coördineert tevens de interne voorlichting ontwikkelt het voorlichtingsbeleid en coördineert de uitvoering ervan eindverantwoordelijkheid voor het functioneren van de afdeling. Communicatieambtenaar Communicatiemanager Hoofd afdeling Voorlichting en PR Informatieambtenaar Overheidsvoorlichter Senior (beleids)voorlichter Voorlichter Voorlichtingsambtenaar Voorlichtingsverantwoordelijke informeert het publiek over het gevoerde beleid en de diensten vanuit het beleid aangeboden bepaalt het algemene communicatiebeleid. zorgt voor geïntegreerde communicatie door middel van een centraal communicatieplan bepaalt en organiseert vanuit de instelling gehanteerde media zet informatiecampagnes op rond algemene of specifieke thema's onderhoudt de contacten met geschreven en audiovisuele media adviseert, informeert en ondersteunt het beleid en de diensten op het terrein van voorlichting en interne communicatie, verzorgt de mediacontacten en de publieksvoorlichting, organiseert en begeleidt de inspraak voor de burger treedt op als woordvoerder verzorgt de interne communicatie. Communicatiemedewerker Communicatieassistent Voorlichtingsmedewerker werkt als uitvoerder onder de communicatieambtenaar / communicatiemanager tussenpersoon bij de communicatie tussen bestuur, stafdiensten en medewerkers en bij de communicatie met externen (drukkerij, lay-out e.a.) ziet toe op een correcte naleving van de directieven van de communicatieambtenaar staat in voor het zelfstandig beheer van kleinschalige projecten concipieert mee de pers- en publieksvoorlichting: ontwerpen, schrijven en vormgeven van voorlichtings- en informatiemateriaal voert de vastgestelde voorlichtingsnota uit, in het bijzonder met de redactioneel getinte onderdelen. beheert het folder- en documentatiemateriaal. Manager pers & voorlichting Hoofd persrelaties en voorlichting staat de communicatiemanager bij geeft leiding aan een afdeling en verzorgt de coördinatie van alle perstaken hij is medewoordvoerder namens de organisatie voor het totale organisatiebeleid, beantwoordt vragen van de pers en adviseert het management inzake perscontacten en extern optreden.

10 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 7 Medewerker perszaken en voorlichting Redacteur-voorlichter staat het hoofd persrelaties en voorlichting / voorlichtingsambtenaar / manager bij op het vlak van praktische uitvoering van het beleid terzake onderhoudt de betrekkingen met de binnenlandse en buitenlandse pers, verzorgt de redactie en de productie van voorlichtingsmiddelen contactpersoon naar de drukker, selecteert grafische vormgevers en geeft opdrachten, adviseert met betrekking tot de leesbaarheid en vormgeving van de jaarverslagen. tevens voert hij interne communicatieactiviteiten uit. Persvoorlichter Mediavoorlichter Medewerker Pers- of Mediavoorlichting werkt rechtstreeks onder de voorlichtingsverantwoordelijke e.d. formuleert het pers / publiciteitsbeleid en adviseert het management inzake perscontacten en de presentatie van het voorgenomen beleid initieert, organiseert en begeleidt persexcursies beantwoordt vragen van de schrijvende en audiovisuele pers, leidt persconferenties, redigeert persberichten ook is hij woordvoerder, hij schrijft toespraken voor het management of zorgt dat deze geschreven worden en redigeert ze medewerker persvoorlichting: in nauw overleg met collega's, maar met grote mate van zelfstandigheid voert hij mee alle activiteiten uit op het gebied van persvoorlichting. Publieksvoorlichter Medewerker Publieksvoorlichting informeert het publiek over het gevoerde beleid: rechtstreeks, o.m. in het informatiecentrum en onrechtstreeks, aan de hand van schriftelijk en audiovisueel voorlichtingsmateriaal zet informatiecampagnes op rond algemene of specifieke thema's. Woordvoerder treedt op als tussenpersoon tussen beleidsmensen en media brengt mondeling, schriftelijk en via audiovisuele weg, mediainhouden aan voor verschillende doelpublieken en media. Medewerker beleidspresentatie adviseert over inhoud en redactie van toespraken, voert de eindredactie of schrijft zelf speechen van beleidsvoerders en ambtelijke top coördineert schriftelijke voorlichting over de beleidsterreinen levert bijdragen aan het voorlichtingsbeleid, vooral op het terrein van de schriftelijke beleidspresentatie en informatievoorziening. Communicatieadviseur Communicatieconsulent adviseert het bestuur en de ambtenaren over beleids- en uitvoeringsaspecten van de communicatie: adviseert over opzet van onderzoek, formuleert onderzoeksopdrachten, is verantwoordelijk voor dit onderzoek en interpreteert onderzoeksgegevens

11 8 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING Communicatie-onderzoeker werkt nauw samen met de voorlichtingsverantwoordelijke staat in voor de uitwerking van onderzoeksopdrachten en van de evaluatie van voorlichtingscampagnes bepaalt het onderzoeksbudget en bewaakt dit budget. selecteert bureaus en is contactpersoon naar de bureaus toe voert onderzoek uit, begeleidt onderzoek en analyseert onderzoeksresultaten. Inspraakbegeleider Inspraakorganisator zal in samenwerking met het bestuur de inspraakmogelijkheden voorbereiden, uitwerken, begeleiden en het procesverloop ervan opvolgen begeleiding: administratief, organisatorisch, inhoudelijk statuut: in overheidsdienst of in opdracht van de overheid, als non-profit. Ombudsfunctionaris onafhankelijk ambtenaar. werkt zelfstandig fungeert als draaischijf tussen bevolking(sgroepen) en beleidsmensen, evenals tussen werkgever en werknemers. ontvangt en synthetiseert klachten en opmerkingen en communiceert deze door aan de beleidsmensen treedt op als neutrale bemiddelaar. Bedrijfsvoorlichter werkt rechtstreeks onder de communicatieverantwoordelijke zorgt binnen het bedrijf voor de voorlichting van personeelsgroepen over verschillende thema's (veiligheid, personeelsbeleid,...) verzorgt externe voorlichting aan media en publiek over het bedrijfsbeleid en de bedrijfsactiviteiten. Bedrijfsjournalist staat in voor de geschreven interne en/of externe voorlichting (schrijven van artikelen en bedrijfsreportages, bijdragen voor het bedrijfsblad, het onderhouden van contact tussen redactie, vormgever en drukkerij) bepaalt en schrijft mee inhouden in samenspraak met de beleidsmensen. Verantwoordelijke interne communicatie werkt direct onder de communicatieverantwoordelijke contactpersoon tussen de communicatieverantwoordelijke en de interne doelgroepen en assisteert bij het kiezen van de communicatiestrategie en -modaliteit naar de interne doelgroepen schrijft, c.q. voert de redactie over, informatiebulletins, brochures, folders en ander voorlichtingsmateriaal. Verantwoordelijke externe communicatie werkt direct onder de communicatieverantwoordelijke communicatiepersoon tussen de communicatieverantwoordelijke en de externe publieksgroepen bepaalt mede de communicatiestrategieën naar de externe doelgroepen en stelt allerlei schriftelijk voorlichtingsmateriaal op treedt op als woordvoerder voor het bestuur.

12 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 9 Leider/medewerker informatiecentrum vertaalt wat de organisatie wil vertellen naar een breed en divers publiek maar vertaalt ook de informatiebehoefte van de individuele informatiezoeker onder supervisie van de voorlichtings- of communicatieambtenaar. Organisator organiseert bijeenkomsten, evenementen, representatieve en promotionele acties: ontvangsten, bijeenkomsten, rondleidingen, openhuisdagen werkt met grote zelfstandigheid samen met de voorlichtingsmedewerker. Projectbegeleider stelt budgetten voor projecten op, bewaakt de budgetten en controleert de kwaliteit van de diensten. werkt (preventie)campagnes en projecten uit en voert thematische acties. Drukwerkbegeleider volgt de productie op van drukwerken voor doeleinden op het vlak van marketingcommunicatie, public relations of voorlichting onderhoudt contacten met alle leveranciers en staat in voor kwaliteitscontrole staat rechtstreeks onder de communicatiemanager of voorlichtingsverantwoordelijke. Productieleider doet voorstellen over producties en organiseert de verschillende fasen in het totstandkomingsproces van AV-producties onderhoudt de contacten met beleidsmensen en opdrachtgevers. Productieassistent staat de productieleider bij in de organisatie van de verschillende fasen in het totstandkomingsproces van AV-producties. Projectleider Multimedia organiseert inhoudelijk, praktisch en financieel de verschillende fasen in het totstandkomingsproces van multimediale producties staat in voor kwaliteitscontrole onderhoudt de contacten met opdrachtgevers en leveranciers. Projectassistent Multimedia staat de projectleider multimedia bij in de organisatie van de verschillende totstandkomingsfasen van multimediale producties. Medewerker campagnebureau op basis van overleg, binnen en buiten de dienst, initiëren, coördineren, realiseren en evalueren van voorlichtingscampagnes ter ondersteuning van een beleid ontwikkelen en uitvoeren van campagnestrategieën.

13 10 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING Voorlichting volgens voorlichtingsterreinen Vaak krijgt het beroep van voorlichter een heel specifieke invulling, aansluitend op welbepaalde werkterreinen en/of gericht op welbepaalde doelpublieken. Onderstaande lijst geeft hiervan de meest gebruikelijke in Vlaanderen en Nederland. Deze lijst is evenwel helemaal niet limitatief. Wetenschapsvoorlichter voorlichting over wetenschapsbeoefening kneedt wetenschappelijke, beleidsmatige en/of technische informatie tot verstaanbare teksten voor allerlei publieksgroepen en media bijdrage aan de beeldvorming van de organisatie terreinen: ziekenhuis, onderwijs, bedrijf, overheid. Verkeersvoorlichter probeert de verkeersveiligheid te bevorderen door mensen te informeren over bestaande en nieuwe verkeerssituaties en -reglementering, en hen te motiveren tot een voorzichtige en veilige opstelling in het verkeer. Gezondheidsvoorlichter GVO (gezondheidsvoorlichting en -opvoeding) probeert de gezondheid van mensen te bevorderen door hen te motiveren tot ander - gezonder - gedrag of tot handhaven van gezond gedrag. Migrantenvoorlichter houdt zich specifiek bezig met voorlichtingsactiviteiten naar de verschillende migrantendoelgroepen zorgt voor de 'vertaling' (in alle betekenissen van dit woord) van algemene of specifieke op migranten gerichte publieksinformatie. Milieuvoorlichter bevordert het milieubesef en een milieuvriendelijk gedragspatroon van de doelgroep (consument, producent, belangengroeperingen, overheid). Energievoorlichter staat in voor de voorlichting over het zuinig, veilig en milieubewust omgaan met energie en energiebronnen. Jongerenvoorlichter initieert en begeleidt voorlichtingsprojecten voor kinderen en jongeren: ontwerpt en voert het jongerenjaarplan uit, stimuleert de interesse van jongeren voor bepaalde thema's, onderhoudt contacten met jongerengroepen en - organisaties, begeleidt en initieert activiteiten met jongeren en jongerenmedia, ontwikkelt voorlichtingsmaterialen voor en over jongeren. Politievoorlichter geeft interne voorlichting: naar de medewerkers en externe voorlichting: naar het publiek (voorkoming van misdrijven) en de pers; tevens woordvoerder. Patiëntenvoorlichter Stafmedewerker, gespecialiseerd in GVO: ontwikkelt en implementeert een patiëntenvoorlichtingsbeleid,

14 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 11 advisering daarover aan en ondersteuning van het beleid en het personeel, stelt procedures en richtlijnen op voor voorlichtingsmateriaal, schrijft en redigeert dit. 3.2 Clusters Een cluster is een groep van samenhangende activiteiten. Een functie of een beroep bestaat uit een combinatie van diverse delen van clusters, waarbij het accent op twee of drie clusters ligt Cluster 1 Communicatiemanagement Adviseren van het bestuur over het communicatiebeleid. Formuleren van het communicatiebeleid. Formuleren van de identiteit van de organisatie en hierover advies uitbrengen bij het bestuur. Jaarverslagen produceren, de inhoud helpen meebepalen en de vormgeving bewaken. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR communicatieadviseur communicatieconsulent ombudsfunctionaris manager pers & voorlichting hoofd persrelaties en voorlichting verantwoordelijke interne communicatie verantwoordelijke externe communicatie persvoorlichter / mediavoorlichter publieksvoorlichter bedrijfsvoorlichter bedrijfsjournalist / voorlichter interne voorlichter Cluster 2 Voorlichting Bepalen van het algemene communicatiebeleid. Opzetten van informatiecampagnes. Informeren van het publiek over het gevoerde beleid. Bepalen en organiseren van de vanuit de instelling gehanteerde media. Onderhouden van contacten met massamedia, beleidsmensen en leveranciers. Kanaliseren van informatie van de basis naar de beleidsmensen. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter communicatiemedewerker

15 12 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR communicatieadviseur communicatieconsulent ombudsfunctionaris manager pers & voorlichting hoofd persrelaties en voorlichting verantwoordelijke interne communicatie verantwoordelijke externe communicatie persvoorlichter/ mediavoorlichter publieksvoorlichter bedrijfsvoorlichter bedrijfsjournalist / voorlichter interne voorlichter medewerker informatiecentrum Cluster 3 Onderzoek Opstellen van een onderzoeksbeleid. Vaststellen van het budget, adviseren van het bestuur over het onderzoek. Formuleren van een onderzoeksopdracht, onderzoeksbureaus inschakelen voor uitvoering en selectie. Onderzoek laten uitvoeren en onderzoeksresultaten analyseren. communicatieonderzoeker researchmedewerker informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR communicatieadviseur communicatieconsulent Cluster 4 Kwaliteitsbewaking en klachtenbehandeling Het opstellen van richtlijnen voor klachtenbehandeling, het verzorgen van klachtenbehandeling en mensen te woord staan. Kwaliteitsprocedures formuleren en de kwaliteit van de aangeboden producten en diensten controleren. voorlichter hoofd pers & voorlichting inspraakbegeleider inspraakorganisator ombudsfunctionaris verantwoordelijke interne communicatie verantwoordelijke externe communicatie.

16 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING Cluster 5 Afdelings-/projectmanagement Budget opstellen voor de afdeling of voor een project, een financieel verslag maken en een evaluatierapport maken. Nieuwe mensen selecteren, de werkzaamheden van de medewerkers beoordelen en functioneringsgesprekken voeren. hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR communicatieadviseur manager pers & voorlichting hoofd persrelaties en voorlichting hoofd voorlichting project(bege)leider productieleider Cluster 6 Interne communicatie Voorstellen maken voor een optimale interne communicatie en activiteiten uitvoeren, interne communicatiestructuren onderzoeken, het intern communicatiebeleid formuleren en activiteiten uitvoeren. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR ombudsfunctionaris verantwoordelijke interne communicatie bedrijfsvoorlichter bedrijfsjournalist / voorlichter interne voorlichter Cluster 7 Perscontacten Als officieel woordvoerder optreden en vragen van de pers beantwoorden. Het management adviseren en trainen. Persberichten redigeren en schrijven. Persconferenties organiseren en verzorgen. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter overheidsvoorlichter

17 14 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR manager pers & voorlichting hoofd persrelaties en voorlichting verantwoordelijke externe communicatie hoofd afdeling voorlichting en PR persvoorlichter / mediavoorlichter woordvoerder Cluster 8 Lobbying De overheid, politiek en belangrijke sleutelgroepen in de maatschappij van informatie voorzien over de doelstellingen van de non-profitorganisatie. De besluitvorming van de overheid, de politiek en de sleutelgroepen in de maatschappij beinvloeden. communicatiemanager communicatieadviseur communicatieconsulent verantwoordelijke externe communicatie hoofd afdeling voorlichting en PR persvoorlichter / mediavoorlichter publieksvoorlichter inspraakbegeleider inspraakorganisator Cluster 9 Huisstijl Huisstijl initiëren, voorstellen selecteren en opdrachten aan bureaus verstrekken. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting senior (beleids)voorlichter communicatiemanager voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR communicatieadviseur communicatieconsulent interne communicatie verantwoordelijke externe communicatie Cluster 10 Mediaselectie De mediaplanner informeren of zelf een adequate voorlichtingsgerichte mediamix samenstellen. Het mediaplan beoordelen op grond van vooraf opgestelde criteria en evalueren. Het bestuur adviseren bij het maken van het mediaplan en bij het vastleggen van de mediastrategie. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter

18 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 15 senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR communicatieadviseur communicatieconsulent verantwoordelijke externe communicatie persvoorlichter / mediavoorlichter publieksvoorlichter Cluster 11 Begeleiding Print-AV-Multimediaproducties Inhoudelijk, praktisch, technisch en financieel organiseren van de verschillende fasen in de totstandkoming van Print-AV-Multimediaproducties. Beleid formuleren, het budget voor producties opstellen en het management hierover adviseren. Opdrachten voor grafici, drukkers audiovisuele en multimediale productiehuizen vastleggen, prototypes & druk- en AV-proeven beoordelen en de planning bewaken. Contacten onderhouden met vormgevers en drukkers. AV-middelen selecteren en anderen hierover adviseren. Gedeeltelijk zelf uitvoeren van productieonderdelen. informatieambtenaar communicatieambtenaar hoofd voorlichting voorlichter senior (beleids)voorlichter communicatiemanager overheidsvoorlichter voorlichtingsambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke hoofd afdeling voorlichting en PR verantwoordelijke externe communicatie publieksvoorlichter projectbegeleider drukwerkbegeleider productieleider productieassistent medewerker campagnebureau Cluster 12 Journalistiek Topics uitkiezen, informatie verzamelen, selecteren, analyseren en synthetiseren. Teksten publieksgericht uitschrijven en inspreken. eindredacteur journalist redacteur bedrijfsjournalist Cluster 13 Journalistieke organisatie Organisatie van research, bronnenmateriaal, redactionele activiteiten, fotografen, illustratoren. Planning van redactionele bijdragen. Contacten met interne commer-

19 16 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING ciële diensten over reclamevolumes en -plaatsen. Beheren van redactionele budgetten. redactiesecretaris eindredacteur journalist redacteur bedrijfsjournalist informatieambtenaar voorlichtingsverantwoordelijke Cluster 14 Journalistieke research Organisatie en beheer van documentatie. Contact opnemen en werken met aanbod & diensten van bibliotheken, documentatiecentra, uitgeverijen, aanbieders van digitale informatie, enzovoort. Organisatie & uitvoeren van voorinterviews. Opzetten en onderhouden van een netwerk van informanten. researchmedewerker journalist redacteur bedrijfsjournalist bedrijfsvoorlichter informatieambtenaar ombudsman persvoorlichter productieassistent projectassistent multimedia publieksvoorlichter wetenschapsvoorlichter voorlichtingsverantwoordelijke public affairs & lobbyingverantwoordelijke documentalist archivaris. 3.3 Niveaus Enkele opmerkingen: in de non-profitsector wordt communicatie / voorlichting steeds vaker een kader- of staffunctie, de organisatie overleeft immers voornamelijk dank zij excellente interne en externe communicatieactiviteiten; opvallend is de snel toenemende professionalisering op het vlak van de voorlichtingsactiviteiten, evengoed in de non-profitsector, als bij de overheid en in het bedrijfsleven; door de recente wetgeving op de openbaarheid van bestuur zijn de overheden op alle niveaus verplicht werk te maken van hun actieve en passieve openbaarheid; daardoor is de communicatieambtenaar / voorlichter / enz. een spilfiguur geworden aan wie een staffunctie toekomt; in kleine gemeenten / organisaties is de voorlichter een doe-het-al met administratieve en technische hulp, in de grotere gemeenten / organisaties en in grote instellingen staat hij aan het hoofd van een dienst met uitvoerende medewerkers;

20 BEROEPSPROFIEL PERS EN VOORLICHTING 17 de beoefenaars van voorlichtingsactiviteiten vinden wij terug op verschillende niveaus: topmanagement, staffuncties, middle-managementfuncties, uitvoerende functies. Niveau 1 Een kwalificatie die vrij snel kan worden verworven en die betrekkelijk eenvoudig werk omvat. Medewerker op algemeen ondersteunend niveau. Assistentie en uitvoering. Beroepen: onthaalmedewerker informatiecentrum communicatieassistent... Niveau 2 Een kwalificatie die vooral praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd binnen de grenzen van de aangeleerde technieken. Medewerker die uitvoerend en praktisch werkt. Beroepen: medewerker informatiecentrum medewerker campagnebureau Niveau 3 Een kwalificatie die vooral praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd of ook andere verantwoordelijkheid omvat, zoals leiding en coördinatie Medewerker die uitvoerend, praktisch en ook reeds voor een stuk intermediair werkt. Beroepen: communicatiemedewerker communicatieonderzoeker medewerker beleidspresentatie medewerker perszaken en voorlichting medewerker pers-, media- of publieksvoorlichting voorlichter / PR-functionaris organisator (van bijeenkomsten, tentoonstellingen, evenementen, representatieve en promotionele acties) drukwerkbegeleider productieassistent redacteur journalist redactiesecretaris researchmedewerker (deze laatste vier kunnen zich evengoed op niveau 4 bevinden). Niveau 4 Een kwalificatie die het mogelijk maakt op autonome of onafhankelijke manier verantwoordelijkheid op te nemen voor planning en/of leiding en/of beheer. Specialist die vooral beleidsstrategisch werkt. Advies, projectleiding en specialistische staftaken. Beroepen: woordvoerder