Verslag van het jaar 2007, zoals dit is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU in haar vergadering op 12 april 2007.

Transcriptie

1 JAARVERSLAG

2 Verslag van het jaar 2007, zoals dit is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU in haar vergadering op 12 april (Klik op het gewenste hoofdstuk om hier direct heen te gaan, of kijk in het bladwijzeroverzicht) Inhoud Woord vooraf: voorzitter J.A.M. Altenburg I. Organisatie 4 II. Producten en diensten 9 III. Projecten - nationaal en internationaal 19 IV. Financieel verslag Grondslagen voor de financiële verslaggeving - Balans per 31 december Rekening van baten en lasten over Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de rekening van baten en lasten over 2007 V. Accountantsverklaring 37 Bijlagen 1. overzicht project- en werkgroepleden per overzicht STABU-licentiehouders per verantwoording uitgave en uitgave overzicht fabrikanten met productspecificaties in STABU-systematiek per overzicht gecontroleerde bestekservices per overzicht gediplomeerde bestekschrijvers, opleidingsjaar 2006/ STABU-publicaties in overzicht van de aan STABU gelieerde systeemhuizen met besteksverwerkende programmatuur per en overige exploitatiehouders 134 INHOUD 2

3 Woord vooraf Vanaf deze plaats wil ik het met u over de begrippen identiteit en imago van aan de bouw gerelateerde bedrijven hebben. Imago en identiteit zijn veelvuldig gebruikte begrippen als het gaat om het vaststellen van de communicatiestrategie van een onderneming. Geleidelijk aan is het algemeen geaccepteerd dat imago het beeld van een organisatie in de perceptie van de doelgroepen is, terwijl identiteit meestal wordt geassocieerd met de wijze waarop het bedrijf zich profileert ten opzichte van zijn doelgroepen. Wat is nu het imago van de bouw? Een snel rondje op het internet levert geen reden tot vrolijkheid. Arbeidsomstandigheden en veiligheid in de uitvoerende bouw komen regelmatig minder positief in het nieuws. Constant moet echter getracht worden om deze traditionele beeldvorming te doorbreken door ook de ontwerpdisciplines af te beelden, net als ingenieurs en projectleiders. Tenslotte blijkt uit een onderzoek, in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, dat er de komende 10 jaar een tekort aan hoogopgeleiden in de bouwsector zal zijn. Terug naar de communicatiecursus: wanneer de identiteit van een bedrijf verandert, zal ook het imago van een organisatie veranderen. Imago is een soort afspiegeling van identiteit. Dus wanneer een organisatie niet tevreden is over het imago zal de identiteit moeten worden aangepast. En de identiteit is eigenlijk de persoonlijkheid van de organisatie. De bouwsector worstelt met een onjuist, achterhaald en oubollig imago dat bovenal niet sexy genoeg is. Daar stel ik graag tegenover dat bij bouwprojecten een groot team betrokken is, waarin gewerkt wordt aan het gezamenlijk creëren van iets; bouwen met passie voor de huidige en komende generaties (voor de eeuwigheid?). Kortom het imago en de identiteit stroken niet met elkaar: een schone taak ligt er om daar wat aan te doen! In de bouwwereld groeit het bewustzijn dat verandering noodzakelijk is. Overal in het land wordt al hard gewerkt aan innovatie van processen, cultuur, contracten, systemen en gedrag. De tijd is rijp om van het filosoferen over te stappen naar actie. In een sector waar de omzet in 2007 met bijna 10% is gegroeid en waarmee de totale jaaromzet voor het eerst de grens van 80 miljard Euro doorbrak, is het zeker geen kleine loot aan de economieboom. Zoals bekend streeft STABU al een langere periode naar de volledige integratie van de digitale informatie-uitwisseling in de bouwnijverheid (BIM). In het verslagjaar zijn hiervoor diverse stappen gezet om de weg naar een Bouw Informatie Model vrij te maken. De rol van de Stichting STABU in de (internationale) bouw is in bijgaand jaarverslag vastgelegd. Ik beveel u de lezing van dit verslag van harte aan. J.A.M. Altenburg voorzitter Stichting STABU JAARVERSLAG 3

4 organisatie I

5 De doelstelling van de Stichting STABU is zowel in een kwalitatieve, kwantitatieve en waarderingsdoelstelling te beschrijven. Als kwalitatieve doelstelling: alle partijen in het Nederlandse bouwproces gebruiken in alle fasen de STABU-producten als onderlegger voor hun kwalitatieve informatiebehoefte en informatie-uitwisseling, dit in een eendrachtige samenwerking met de andere informatieleveranciers op dit terrein en aangelegen terreinen zoals de getekende informatie en de kosteninformatie. Kwantitatieve doelstelling: de verkoop van de diensten en producten van Stichting STABU moet net zoveel opleveren als dat het beheer en onderhoud daarvan kost, inclusief een reserve voor nieuwe ontwikkelingen. Waarderingsdoelstelling: alle STABU-gebruikers moeten optimaal gebruik kunnen maken van alle mogelijkheden die STABU biedt in de zekerheid dat dit systeem is aangepast aan de laatste stand van zaken betreffende kwaliteitsdocumenten, regelgeving, nieuwe producten en technieken enz. Daarnaast wil Stichting STABU een werkgever zijn die openstaat voor nieuwe ideeën en ontwikkelingen van de medewerkers, die medewerkers vertrouwen geeft voor de toekomst en duidelijkheid verschaft van wat van hen wordt verwacht en die voor goede inspanningen ook een goede beloning geeft. organisatie 5

6 Algemeen Bestuur De leden van het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU zijn afgevaardigd namens de complete bouwbranche. De samenstelling van het Algemeen Bestuur is per als volgt: voorzitter vice-voorzitter penningmeester leden : J.A.M. Altenburg/VROM (RGD) : ir. J.W. Willems/ONRI : ir. L.J. Rienks/BNA : G.T.J.M. Belt/NVTB : mr. P.J.M.W. Clerx/Bouwend Nederland : ing. G.J.P. Bot/Bouwend Nederland : J.H.M.A. Erven/Ministerie van Defensie DVD : ir. ing. R. de Reus/UNETO-VNI : ing. C. Smit/UNETO-VNI : drs. P.A. de Vrije/Aedes Mutaties: De heer ir. W.J. Scheele heeft in het verslagjaar afscheid genomen als bestuurslid namens VNG, de heer ir. J.J. Eberwijn namens Bouwend Nederland, de heer ir. G. Koers namens NVTB en de heer ir. A.V.M. Pouw namens Aedes. Nieuwe bestuursleden zijn de heer mr. P.J.M.W. Clerx namens Bouwend Nederland en de heer drs. P.A. de Vrije namens Aedes. Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU is in het verslagjaar drie keer bijeen gekomen, op 12 april, 30 augustus en 6 december. Tijdens deze vergaderingen is het bestuur geïnformeerd over de voortgang van de korte en middellange termijnplannen. Het bestuur bewaakt op hoofdlijnen de voortgang van deze plannen, inclusief de financiering daarvan via goedkeuring van de begroting en jaarverslag. Klankbordgroep gebruikers De Klankbordgroep gebruikers is voortgekomen uit de STABU-gebruikersbijeenkomsten. De leden van de klankbordgroep zijn vanwege hun kennis en ervaring gevraagd mee te denken met betrekking tot de inhoud van de STABU-systematiek. Samenstelling klankbordgroep gebruikers per : ing. S.J.J. Everaers/Ze-bra-plan Bouwkostenadviesbureau; G.C.M. van de Goot/Stichting STABU; B. den Hartog/ABT adviseurs in bouwtechniek; ir. M.L.A.M. van Hezik/Stichting STABU; S.J.F. Katier/KABU; H. Kocken/Brabant Wonen; D.J. Mudde/EGM Bouwadviseurs; L.J. Versloot/Versloot Bouwbestek; ing. J.G.G. Swagers/Stichting STABU; ir. S.W. Wierda/Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen; ir. S. Zonneveld/Winket voor de bouw. organisatie 6

7 De Klankbordgroep gebruikers heeft in het verslagjaar eenmaal vergaderd, op 16 januari. Tijdens deze vergadering is uitvoerig gesproken over het gebruik van de UAVgc in de B&U-sector en het Project Informatie Management (PIM) systeem inclusief STABU-Element. De leden van de klankbordgroep hebben de aandacht van STABU gevraagd voor het belang van het controleren op de kwaliteit van bestekken omdat nog veel inhoudelijk onjuiste teksten verspreid worden. Steekproefsgewijs worden bestekken uit de markt opgevraagd, gecontroleerd en doorgesproken met de opstellers. Via de cursussen wordt veel aandacht besteed aan de kwaliteit van bestekken. De keuring van bestekservices en de fabrikantenindex is verder aan de orde gesteld. Kring van Ondersteuners Diverse organisaties die niet direct in aanmerking komen voor een positie in het Algemeen Bestuur, zijn vertegenwoordigd in de Kring van Ondersteuners. Via participatie in de Kring van Ondersteuners worden deze organisaties in de gelegenheid gesteld sturing te geven aan het beleid van de Stichting STABU. De samenstelling van de Kring van Ondersteuners per is: ABT bv; BAM Advies & Engineering; BPF Bouwinvest; DHV Holding BV; Gemeentewerken Rotterdam, Aanbestedingszaken; Van Hattum en Blankevoort BV; Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten (KNB); Tebodin BV; UNETO-VNI; VKG, Vereniging van Kunststof Gevelelementenindustrie; Witteveen en Bos Raadgevend Ingenieurs. De Kring van Ondersteuners is in het verslagjaar schriftelijk op de hoogte gesteld van de diverse nieuwe ontwikkelingen bij STABU. STABU-bureau De bezetting van het personeel van het STABU-bureau is per : ir. M.L.A.M. van Hezik : algemeen directeur G.J. Annokkee : projectcoördinator elektrotechniek ir. R.H. Baayen : projectleider Research & Development C. Bos : projectcoördinator werktuigbouwkunde/elektrotechniek ing. C. Cornax : senior projectcoördinator werktuigbouwkunde en procestechniek H. Ekkerman : medewerkster licentiebeheer/telefoniste/receptioniste (75%) G.C.M. van de Goot : uitgever/inkoper/accommodatiebeheerder F. Gouw : projectcoördinator bouwkunde D.B. Kervel : public relations officer H. Kervel : commercieel medewerker buitendienst organisatie 7

8 S. van Laar : commercieel medewerkster binnendienst (34%) ing. H.H.M. Miltenburg : hoofd opleidingen C.T.M. Molmans : medewerkster boekhouding (45%) C. Onderstal : gastvrouw (62,5%) J.J. Plaisier : projectcoördinator bouwkunde A. van Poorten : hoofd receptie (83,13%) J.M. Ruijs : systeem-/bestandsbeheerder J. Siegers : gastvrouw (38%) M.H. Simonse : manager P&O/directiesecretaris ing. J.G.G. Swagers : coördinator externe kwaliteit W.J.J. van Schagen : secretarieel medewerkster (80%) E. van der Tuuk : hoofd secretariaat (90%) G.W. Veen : bibliothecaris/documentalist (80%) J.T. Veenbaas : projectcoördinator bouwkunde H. Wildekamp : hoofd boekhouding (70%) Mutaties Op 1 augustus 2007 heeft mevrouw E.E. Rietveld haar functie bij STABU van secretarieel medewerkster verruild voor een andere werkgever. Per 15 oktober is mevrouw Van Schagen aangetrokken voor het bekleden van deze functie en daarmee inzetbaar voor diverse afdelingen waaronder public relations, secretariaat en receptie. In het verslagjaar is per 1 juni het dienstverband van de heer H.G. Udink officieel beëindigd. Wegens ziekte was hij vanaf 21 maart 2005 inactief. Mevrouw Onderstal is ter ondersteuning aangetrokken voor cateringwerkzaamheden. STABU-medewerkers de heer J.M. Ruijs en ing. H.H.M. Miltenburg waren de jubilarissen in het verslagjaar. Op 8 augustus vierde de heer Ruijs zijn 12,5-jarig dienstverband bij STABU en op 1 april de heer Miltenburg zijn 10-jarig jubileum. Project- en werkgroepen Brancheorganisaties zorgen voor de nodige inbreng vanuit de markt door het aandragen van kennis via de leden van de diverse project- en werkgroepen van de Stichting STABU. De coördinatie van de project- en werkgroepen ligt bij de projectcoördinatoren bouwkunde, werktuigbouwkunde, elektrotechniek en juridische zaken van STABU. Een overzicht van alle project- en werkgroepen is opgenomen in bijlage 1. organisatie 8

9 Producten en diensten II

10 De ontwikkeling van de STABU-systematiek voor de woning- en utiliteitsbouw (STABU²) stamt al weer uit Diverse producten en diensten zijn hieromheen gebouwd. Bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw De professionele bestekschrijvers in de woning- en utiliteitsbouw gebruiken de STABU-systematiek voor het vastleggen van hun bouwprojecten in bestekken. Op deze manier komt er ± 38 miljard Euro bouwomzet op de markt, beschreven met de STABU-systematiek. Via een halfjaarlijkse update wordt de STABU-bestekssystematiek onderhouden en aangepast op de nieuwe regelgeving van Den Haag en Brussel, nieuwe bouwmethoden en producten. In maart en oktober van het verslagjaar zijn respectievelijk de 31ste en 32ste uitgave van het Bouwbreed informatiesysteem aan de licentiehouders gezonden. In bijlage 2 is een overzicht van alle licentiehouders opgenomen, terwijl in bijlage 3 een verantwoording van de veranderingen in de uitgaven is opgenomen. De STABU-Standaard is het boek waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied. In het verslagjaar is de editie 2001 vervangen door een herziene versie: STABU-Standaard Qua opzet is de STABU-Standaard 2007 van een gelijke strekking als de vigerende STABU Standaard 2001 met daarbij: - redactionele en lay-out technische correcties; - onderlinge afstemming van bepalingen en daarbovenliggende titels; - aanpassing van bepalingen waarvan door projectgroepen c.q. werkgroepen wijzigingsvoorstellen zijn ingediend; - het actualiseren van de teksten betreffende proeven in nauwe samenwerking met CROW; - het invoegen van supplementen betreffende communicatie-installaties en asfaltverhardingen. Met de uitgave is het hoofdstuk Schilderwerk compleet op z n kop gezet. De regelgeving in Nederland maakte het noodzakelijk om de eerdere benadering van verfsystemen op basis van bindmiddelen te vervangen voor een indeling op basis van oplosmiddelen. Dit betekent niet alleen dat de bestekschrijvers hun moederbestek moeten aanpassen maar ook dat de bestaande fabrikantenspecificaties en de fabrikantenbestekservices geheel vernieuwd zijn. Uiteraard is ook het verdere onderhoud aan de STABU-systematiek op basis van gewijzigde wet- en regelgeving, nieuwe Normen en Beoordelingsrichtlijnen en nieuwe producten uitgevoerd. Tot 2007 waren de bestekteksten van de STABU²-systematiek naadloos gekoppeld aan het administratieve stelsel van de U.A.V (Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken 1989). Om het mogelijk te maken om andere contractvormen, zoals bijvoorbeeld UAVgc, te koppelen aan de werkbeschrijvingsteksten van de STABU²-systematiek, is de koppeling met de U.A.V. in de uitgave losgelaten. Deze loskoppeling heeft tot aanpassing van een aantal bepalingen en bestekteksten geleid. Uiteraard blijft de koppeling tussen de UAV en de werkbeschrijvingsteksten van STABU wel goed mogelijk. De nieuwe elementgerichte bestekssystematiek die als onderdeel van PIM op de markt wordt gebracht, maakt gebruik van de bestekteksten van de STABU²-systematiek en dat betekent dat ook in PIM de laatste versie van de bestekteksten is opgenomen. Producten en diensten 10

11 De uitgave (voorheen zes cd-roms) is door één dvd vervangen. De Stichting STABU heeft tot deze verandering besloten opdat er niet meer van cd-roms in de computer gewisseld hoeft te worden en omdat nagenoeg alle STABU-gebruikers over de afspeelmogelijkheid voor deze dvd op hun computers beschikken. Verder zijn nieuwe teksten opgesteld voor paneelbekleding van natuurstenen tegels, het herstellen van bestaande dekvloeren en warm-/koudwater luchttoestellen. Uiteraard zijn er teksten aangepast aan nieuwe regelgeving, nieuwe Normen en nieuwe Beoordelingsrichtlijnen. Omdat door de Richtlijn Bouwproducten nu bouwproducten aangewezen worden voor CE-markering heeft dat invloed op het van kracht zijn of worden van veel geharmoniseerde Normen. Ook is het regime betreffende de Dubomaatregelen in de STABU²-systematiek die nu in de wetgeving zijn opgenomen verwijderd en dat geldt ook voor die ontwerpmaatregelen die geen invloed op het bestek meer hebben. Een overzicht van systeemhuizen die besteksverwerkende programmatuur leveren is in bijlage 9 opgenomen. Systeemhuis Kooijman heeft per zijn exploitatie-overeenkomst voor het verwerken van STABU²-bestanden opgezegd. Fabrikanten Index In de STABU Fabrikanten Index is de relevante productinformatie van 692 fabrikanten opgenomen met honderdduizenden verschillende producten. Deze fabrikanten vertegenwoordigen gezamenlijk 70 à 80% van de omzet van de toeleveringsindustrie. In deze index zitten alle fabrikanten die kant-en-klare productspecificaties in de STABU-database hebben laten opnemen, de ruim 80 fabrikanten verenigd in de Vereniging FBS, die uitgebreide zoeksystemen ( bestekservices ) die leiden tot complete STABU bestekteksten hebben laten ontwikkelen, de fabrikanten die meedoen met de Zoeksnoek van De Twee Snoeken, FBS-index en de fabrikanten die gebruik maken van de diensten van de Nederlandse Bouw- Documentatie. Binnen deze index kan op vier verschillende manieren gezocht worden; op fabrikantennaam, op trefwoord, op productnaam en op STABU-code. De Stichting STABU staat open voor deelname van participanten die ook elektronische informatie van fabrikanten op de markt willen brengen. In de STABU-database is ruimte gereserveerd voor gezamenlijk opgestelde productspecificaties van toeleveranciers. Daarbij gaat het uitsluitend om productspecificaties die informatie bevatten ten behoeve van het bestek en niet om andere productinformatie. Deze productspecificaties staan de bestekschrijvers digitaal ter beschikking bij de vastlegging van een keuze inzake bouwmaterialen voor een specifiek bouwproject. In totaal zijn 692 fabrikanten in de uitgave opgenomen. Het overzicht hiervan is in bijlage 4 opgenomen. De dienst bestekteksten is voortgekomen uit de vraag van de fabrikanten die bepaalde producten niet uitsluitend in productspecificaties kunnen vastleggen. Dit geldt vooral voor bouwproducten waarvan de speciale verwerking essentieel is voor de gegarandeerde kwaliteit. Dit geldt ook voor samengestelde producten met een bepaalde verwerkingsmethode. Deze bestekteksten worden op de STABU-website geplaatst. De STABU-gebruikers die beschikken over goedgekeurde besteksverwerkende programmatuur kunnen deze bestekteksten direct overhalen naar hun projectbestekken. In het verslagjaar is besloten geen nieuwe bestekteksten in deze vorm meer op te nemen aangezien de kosten en de baten niet tegen elkaar opwegen. Producten en diensten 11

12 FPS in samenwerking met NBD Een extra mogelijkheid om te komen tot een Fabrikantgebonden Product Specificatie is een samenwerking met NBD. Deze organisatie is uitgever van de Nederlandse Bouw-Documentatie (NBD) in een losbladig ringbandsysteem en online. De Stichting STABU heeft een samenwerkingsovereenkomst met NBD-publicaties (Sdu Uitgevers) afgesloten. Daardoor bestaat de mogelijkheid een productdatablad (uitgave NBD) te koppelen aan een STABU-productspecificatie. In de praktijk betekent dit dat de bestekschrijver bij het opstellen van een projectbestek de fabrikantgebonden productspecificatie tegenkomt of oproept en dan slechts door een enkele druk op de knop ook de complete productinformatie van de NBD kan laten verschijnen, eventueel voorzien van foto s en tekeningen. Dit werkt eveneens andersom. Wanneer de bestekschrijver een STABU fabrikantgebonden productspecificatie in het NBD-bestand tegenkomt, kan deze naar het projectbestek worden doorgestuurd. Bestekteksten voor de hele Benelux In 2006 zijn afspraken gemaakt tussen Cobosystems N.V. in België en de Stichting STABU. Daardoor wordt het in Nederland makkelijker voor fabrikanten om hun producten in de vorm van kant-en-klare bestekteksten voor de Benelux beschikbaar te stellen. Cobosystems verzorgt voor fabrikanten ten behoeve van de Belgische en Luxemburgse markt bestekteksten die aansluiten op de aldaar bestaande systematiek van Het Neutraal Bestek. De Stichting STABU verzorgt voor de Nederlandse markt de zogenaamde Fabrikantgebonden Product Specificaties als onderdeel van de STABU-bestekssystematiek. Het Neutraal Bestek wordt uitgegeven in samenwerking met NAV, de Vlaamse Architectenorganisatie en in België en Luxemburg door ongeveer 850 architecten, openbare of private instellingen toegepast. De STABU-systematiek heeft ruim 1700 licentiehouders met 2400 gebruikers. De twee besteksystemen kennen zeer grote verschillen en daarom zijn de bestekteksten voor fabrikanten in de drie landen ook zeer afwijkend van elkaar. Om fabrikanten te helpen deze hindernissen te slechten, verlenen zowel Cobosystems als STABU de dienst aan fabrikanten om hun producten in de juiste beschrijving in de verschillende markten af te zetten. Bestekservices Een mogelijkheid voor fabrikanten om zich met behulp van de STABU-systematiek uitgebreider te presenteren is de bestekservice, bestaande uit voor-ingevulde bestekteksten, ontsloten door een toegankelijke zoekstructuur. Een goede bestekservice is daardoor niet alleen een handig hulpmiddel voor de bestekschrijver, maar ook een goed marketingmiddel voor de fabrikant. Bestekservices worden door de fabrikant in samenwerking met een adviseur samengesteld. Distributie wordt gecoördineerd door STABU en uitgevoerd via cd-roms/dvd of via het internet. Op het internet kan de bestekservice toegankelijk worden gemaakt via de site van de fabrikant en/of via de site van de Vereniging FBS (Fabrikanten Bestek Services). Het gekozen medium (al dan niet voorzien van een zoekboom) wordt gedistribueerd naar de licentiehouders van STABU. Door middel van de besteksverwerkende programmatuur kan deze informatie ingelezen worden. In bijlage 5 is een overzicht van goedgekeurde bestekservices opgenomen. Project Informatie Management systeem (PIM) STABU wordt bestuurd door de grote koepelorganisaties van de Nederlandse bouwnijverheid. Al deze organisaties hebben een convenant met de Regieraad Bouw afgesloten om het Vernieuwingsoffensief Bouw uit te voeren. Een zeer belangrijk instrument voor dit offensief is de verbetering in de communicatie. Daartoe heeft STABU PIM ontwikkeld als belangrijkste wegvoorbereider voor het uiteindelijk beoogde Bouw Informatie Model (BIM). Alle partijen in de bouw kunnen vandaag starten met de toepassing van PIM. Binnen PIM kan informatie vanuit verschillende softwareprogramma s worden gekoppeld en uitgewisseld. Producten en diensten 12

13 Nadere toelichting Belangrijke speerpunten in deze doelstellingen van de Regieraad Bouw zijn integraal ontwerpen (met als insteek de verbetering van de kwaliteit van product en proces) en betere aanbesteding in de bouw. Als voorwaarde voor integraal ontwerpen moet de digitale informatie-uitwisseling tussen de partijen in de bouw worden bevorderd. Dit geeft extra druk op de verdere ontwikkeling van standaardisatie van informatiesystemen en afsprakenstelsels en ook op de ontwikkeling van standaarden op het vlak van rechtsverhouding en proceskwaliteit. Professioneel opdrachtgeverschap, professioneel ondernemerschap, maatschappelijk verantwoord ondernemen, klantgerichtheid, gedragscode, aanbestedingswet- en regelgeving, bouwregelgeving en opleidingen zijn de kernwoorden van alle veranderingen die gerealiseerd moeten worden. Hier ligt de uitdaging voor STABU en het antwoord op deze uitdaging wordt verwerkt in een totaal nieuw product PIM; het Project Informatie Management systeem. PIM is als primeur op de Internationale Bouwbeurs te Utrecht (5 t/m 10 februari 2007) getoond en beschikbaar gesteld aan de (bouw)markt. Hoe werkt PIM? Door een intensieve samenwerking met het softwarebedrijf Bricsys is het mogelijk om via internet (met alle noodzakelijke beveiligingen) alle projectgegevens vast te leggen. Deze informatievastlegging loopt vanaf het begin van een project alle stappen door en STABU levert daarbij zoveel mogelijk gestandaardiseerde documenten aan die gebruikt kunnen worden. De projectbeheerder bepaalt per project wie toegang heeft tot welke informatie en of deze toegang alleen lezen of ook bewerken van informatie betreft. Alle correspondentie over het project kan digitaal verlopen inclusief de vastlegging van afspraken, update van gegevens enz. Agenda-afstemming, waarschuwingen voor overschrijding van termijnen e.d. zitten ook in PIM. STABU heeft speciaal een koppeling gebouwd tussen de vernieuwde Elementenmethode en de bestaande STABU²-systematiek waardoor het beter mogelijk wordt om de informatie element of bouwdeelgericht op te bouwen via het voorlopige ontwerp (VO); het definitieve ontwerp (DO) naar het bestek. Nieuwe contractvormen zoals de UAVgc, maar ook bestaande als de AVA en ALIB worden naast de UAV toepasbaar in combinatie met de STABU-systematiek. Systematisch beheer en onderhoud wordt in PIM ingebouwd door een koppeling tussen de Elementenmethode en de nieuwe Norm voor systematisch onderhoud (NEN 2767 deel 2 conditiemeting voor bouw- en installatiedelen, gebrekenlijsten). Ook zullen prestatiegerichte beschrijvingsmogelijkheden in PIM worden opgenomen zodat niet alles door de opdrachtgever of zijn architect en adviseurs in detail uitgewerkt behoeft te worden. Uitvoerders krijgen hierdoor meer innovatieve kansen. Elementgerichte specificaties kunnen aansluiten op de bestaande calculatieprogrammatuur zodat offertes veel sneller (minder kosten) en betrouwbaarder kunnen worden opgesteld. Een van de reacties op het PIM project kwam van een aantal softwarehuizen die zich verenigd hebben onder de naam Initiatiefgroep Open Standaarden. De reactie kwam voor een deel neer op hun standpunt dat STABU geen commerciële projecten mag uitvoeren en voor een deel dat zij samen wel voor een informatiestandaard zouden zorgen, zodat STABU PIM wel achterwege kon laten. Het eerste argument is door het STABU-bestuur weerlegd omdat alle STABU-projecten op kostentechnische basis neutraal moeten draaien en het tweede argument is doorverwezen naar de nieuwe Bouw Informatie Raad die zeer geïnteresseerd is in nieuwe initiatieven. Zolang er geen beter alternatief is wordt het PIM project doorgezet. Producten en diensten 13

14 Bouwbreed Informatiesysteem website Naast alle informatie over bouwregelgeving die op de STABU-website is te vinden, leent het medium zich ook voor het informeren van de bezoekers van de website over nieuwe ontwikkelingen, beleidswijzigingen, maar ook over voorlichtingsbijeenkomsten. Van de mogelijkheid om informatie aan te vragen en bestellingen te doen wordt veelvuldig gebruik gemaakt. Op de startpagina staan de laatste nieuwsberichten van STABU, informatie over de producten en diensten, opleidingen, internationale ontwikkelingen e.d. Bovendien is met het beschikbaar gestelde wachtwoord voor alle licentiehouders de updates van STABU van de website te downloaden. Deze versie is enkele weken voorafgaand aan de postzending verkrijgbaar. Bestekgerelateerde cursussen en opleidingen Stichting STABU verzorgt een breed pakket aan cursussen, gericht op de dagelijkse praktijk van bouwcontracten. Deze cursussen variëren van een introductie in de STABU-bestekssystematiek tot een complete opleiding tot professionele bestekschrijver. Daarnaast worden juridisch georiënteerde themacursussen gegeven. Cursus UAVgc in de B&U-sector Geïntegreerde contractvormen in de B&U-sector zijn niet langer exclusief domein van rijksopdrachtgevers. Docent J.C. (Joop) van Kuijen geeft handvatten om wegwijs te geraken in de wereld van geïntegreerde contracten in de B&U-sector. In het verslagjaar is de cursus UAVgc in de B&U-sector drie keer georganiseerd, in totaal hebben 18 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus Actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U-sector Deze cursus Actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U-sector is speciaal bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving in de bouwsector. Door middel van deze eendaagse cursus is men weer op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten en weet men hoe deze te vermijden. In het verslagjaar is deze cursus twee keer georganiseerd, in totaal hebben 18 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus STABU-bestekssystematiek Om de invoering van de STABU-bestekssystematiek binnen een organisatie snel en effectief te laten verlopen wordt door de Stichting STABU een dagcursus georganiseerd. In één dag raakt men volledig vertrouwd met de STABU-bestekssystematiek. In het verslagjaar is de cursus STABUbestekssystematiek vier keer met succes georganiseerd, in totaal hebben 34 cursisten deze cursus bijgewoond. Cursus STABU Bestekken Lezen Deze cursus behandelt het onderscheiden van risico s en onduidelijkheden bij het lezen en analyseren van projectbestekken. Er is uitgebreid aandacht besteed aan de uitleg van díe administratieve en technische zaken die grote invloed kunnen hebben op de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de uitvoerende en toeleverende bedrijven in de bouw. Met deze kennis kunnen de bedrijfsrisico s beter ingeschat worden. De cursus STABU Bestekken Lezen is in het verslagjaar vijf keer gehouden en door 36 cursisten gevolgd. Opleiding Bestekschrijver Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken. Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen Producten en diensten 14

15 vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver. De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderingen in de praktijk. De docenten die aan de opleiding verbonden zijn, hebben brede kennis van hun specifieke vakgebied. Dagelijks worden zij geconfronteerd met het in de cursus behandelde. De Opleiding Bestekschrijver heeft in het verslagjaar in totaal 48 gediplomeerde bestekschrijvers opgeleverd. De Opleiding Bestekschrijver staat onder toezicht van het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU en voor de beoordeling van het niveau van het examen staat een examencommissie garant, waarin afgevaardigden namens BNA en ONRI zitting hebben genomen. In bijlage 6 is een overzicht opgenomen van gediplomeerde bestekschrijvers van het opleidingsjaar 2006/2007. Opfriscursus Bestekschrijver De Opfriscursus Bestekschrijver is speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen. Door middel van de tweedaagse opfriscursus is het mogelijk om kennis te nemen van o.a. wijzigingen in wet- en regelgeving en de gevolgen daarvan. In het verslagjaar is de Opfriscursus Bestekschrijver één keer gehouden en hebben 6 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus Garanties in de bouw Om wegwijs te geraken in de complexe wereld van garanties heeft STABU deze cursus opgezet. Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het niet een éénduidig begrip. Door middel van deze cursus raakt men vertrouwd met het fenomeen garanties in de bouw. De cursus Garanties in de bouw is in het verslagjaar twee keer georganiseerd en is door 13 cursisten gevolgd. Cursus Verzekeringen in de bouw Het nieuwe verzekeringsrecht beïnvloedt de relatie verzekeraar en verzekerde in sterke mate. De cursus Verzekeringen in de bouw is in het verslagjaar twee keer gehouden en door 17 cursisten gevolgd. Bedrijfsgerichte cursus Alle voornoemde cursussen en opleidingen zijn ook mogelijk als in-company cursus en daarom compleet af te stemmen op de wensen van een organisatie. De volgende organisaties hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid van een bedrijfsgerichte cursus: Bouwbedrijf Gebr. Van Wanrooy; Domesta; DWA installatie- en energieadvies; Ingenieursburo Arnhem; Jorissen Simonetti Architecten; Kristal; NACO; Nationaal Restauratie Centrum; Rijksgebouwendienst; Traject Vastgoed Adviesgroep; Van Aken Architecten; Van Schagen Architecten; Woonmaatschappij Maasland. Producten en diensten 15

16 Besteksbeoordeling Regelmatig ontvangt STABU de vraag van gebruikers of er een mogelijkheid bestaat een bestek te laten controleren. Met name bij organisaties die recent licentiehouder van de STABU-bestekssystematiek zijn geworden, bestaat de behoefte aan een besteksbeoordeling. In het kader van kwaliteitszorg beoordeelt STABU ook ongevraagd en steekproefsgewijs projectbestekken, opgesteld met de STABU-systematiek. In het verslagjaar zijn 16 bestekken beoordeeld, voorzien van commentaar en in maximaal een halve dag besproken met de opsteller. Helpdesk De telefonische helpdesk levert de grootste bijdrage aan intensiever contact met de gebruikers van de STABU-systematiek op. Naast de mogelijkheden van de STABU-systematiek in algemene zin, worden dagelijks vele vragen beantwoord over inhoudelijke, technische onderwerpen. Opvallend is het aantal vragen over wet- en regelgeving, administratieve bepalingen, normering en certificering. De beantwoording van de vragen vindt zo mogelijk dezelfde dag plaats. Bovendien worden de meest gestelde vragen gepubliceerd in de vragenrubriek van het STABU-bulletin en de website. De telefonische helpdesk is uitgebreid met het plaatsen van een vragenformulier op de website, waarvan in het verslagjaar veelvuldig gebruik is gemaakt. Fabrikantentraining De fabrikantentrainingen worden, om ook de fabrikanten/toeleveranciers met Fabrikantgebonden Product Specificaties regelmatig te informeren over de stand van zaken rond STABU en haar producten en diensten. De fabrikantentrainingen zijn gehouden in de vorm van zes sessies bij STABU. Daarnaast zijn tijdens de verkoopvergaderingen van buitendienstmedewerkers bij de toeleveranciers zelf trainingen verzorgd. In totaal hebben in het verslagjaar ruim 600 personen de gratis fabrikantentrainingen bijgewoond. Gebruikersdag In het verslagjaar heeft STABU een viertal bijeenkomsten georganiseerd, specifiek gericht op de licentiehouders van STABU. Deze gebruikersdagen zijn bedoeld om als bestekschrijver op de hoogte te blijven van ontwikkelingen op administratief en technisch gebied, om met collega-bestekschrijvers van gedachten te wisselen over zaken waar men tegenaan loopt in de dagelijkse praktijk en om direct vragen te kunnen stellen aan STABU over de uitgaven. Gastpresentaties zijn op 20 en 28 juni verzorgd door ir. G.J.M. (Ger) Mars van Stichting Bouwkwaliteit (SBK) over certificaten en CE-merk voor bouwproducten en door W.J.M. (Willem-Jan) Bluyssen van Titanwood over door en door gemodificeerd hout. Projectcoördinator F. (Frans) Gouw heeft een uiteenzetting gegeven over de ingrijpende wijzigingen op schilderwerkgebied. Op 21 november en 11 december zijn twee gebruikersdagen gehouden. Het programma van beide dagen was nagenoeg identiek. Door ing. P.R. (Pieter) van Alphen van Techneco is een pleidooi gehouden over Duurzame energie, warmtepompen en EPN, gevolgd door een presentatie van J.C. (Joop) van Kuijen over de Leidraad contractvormen die in 2008 op de planning staat. Over de baanvormige dakbedekking volgens NEN 6050 heeft J.J. (Johan) Plaisier in zijn hoedanigheid van projectcoördinator STABU een uiteenzetting gegeven. In totaal hebben 115 personen de STABU-gebruikersdagen in het verslagjaar bijgewoond. Producten en diensten 16

17 digitale nieuwsbrief Bij het verspreiden van de digitale nieuwsbrief is het uitgangspunt om regelmatig informatie te verschaffen over zogenaamde STABU-evenementen zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, voorlichting en beurzen. Ook worden actuele zaken in een kort artikel weergegeven. Bij uitgebreidere artikelen wordt een korte inleiding opgenomen, waaruit een koppeling naar het uitgebreide artikel op de website is gelegd. In het verslagjaar zijn vier van deze nieuwsbrieven verzonden aan ruim 1000 geïnteresseerden. Een overzicht van alle publicaties van STABU is in bijlage 7 opgenomen. Bulletin Het huisorgaan van de Stichting STABU is in de 22ste jaargang in februari, juni en het najaar verschenen. Naast de gebruikelijke artikelen over cursussen, vragenrubriek, prijsoverzicht e.d. is er uitgebreid aandacht geweest voor de introductie van het Project Informatie Management (PIM) tijdens de BouwBeurs In de februari-editie is de rubriek Onder Ede gewijd aan de UAVgc 2005 en de veranderende bouwopgave. De rubriek in kort bestek van de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen ging deze keer over BSB conformiteitsverklaring. De Stichting Marktwerking Installatietechniek (SMI) ging in haar rubriek uit de praktijk in op (on)mogelijkheden bij aanbesteden. In de juni-uitgave van het STABU-bulletin is aandacht besteed aan de onderwerpen licht en kleur in het bouwproces. Nieuwe auteur van de rubriek in kort bestek, t.w. ir. O. (Otto) Sluizer heeft zijn visie gegeven op gezond verstand versus systemen. De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen (BNB) in de vorm van auteur ir. S.W. (Sietze) Wierda wijdde de rubriek in kort bestek aan U.A.V., GIW-regeling en verzekeringen. Naast de internationale ontwikkelingen is ook de Erkenning Kosten- en bestekdeskundigen voor het voetlicht gebracht. De coverstory van het bulletin najaar 2007 was gewijd aan uitgave en de STABU-Standaard Namens de bouwnijverheid is deze STABU-Standaard 2007 officieel gepresenteerd aan drs. mr. L.C. (Elco) Brinkman als voorzitter van Bouwend Nederland. Ir. O. (Otto) Sluizer is in de rubriek Onder Ede op de filosofische toer gegaan met betrekking tot het begrip innovatie. Ing. J.C. (Joop) van Kuijen heeft een tipje van de sluier opgelicht over de Leidraad contractvormen waaraan hij zijn medewerking heeft verleend. Tenslotte is gememoreerd aan het afscheid van projectgroepleden, maar ook aan het overlijden van Jan van Toorenburg. Het advertentiebeleid is met het laatste bulletin van het verslagjaar bijgesteld met als uitgangspunt dat de verhouding tussen redactionele en advertentieruimte twee op één blijft. Fabrikanten/ toeleveranciers met producten in de STABU-systematiek zijn uitgenodigd te adverteren. Het STABUbulletin heeft een oplage van 8000 en is verspreid onder de licentiehouders van STABU, fabrikanten met productspecificaties in het STABU-bestand, project- en werkgroepleden, leden van de Bond van Nederlandse Architecten, leden van Aedes koepel voor woningcorporaties, leden van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, leden van de Orde van Nederlandse Raadgevend Ingenieurs, leden Kring van Ondersteuners en alle overige geïnteresseerden. Het STABU-bulletin is ook op de website van STABU te lezen. Producten en diensten 17

18 CAD-afsprakenstelsel De Stichting Geïntegreerd Bouwen beheert al een lange tijd een CAD-afsprakenstelsel dat door veel partijen in de Nederlandse bouw wordt toegepast. Deze organisatie heeft in 2007 de Stichting STABU gevraagd om dit afsprakenstelsel voortaan te beheren en uit te geven. Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU heeft met dit verzoek ingestemd omdat het de doelstelling om te komen tot een bouwbreed informatiesysteem ondersteunt. Het GB CAD-Afsprakenstelsel (GB CAS) is primair bedoeld voor gestructureerd tekenwerk van 2D CAD-tekeningen en informatie-uitwisseling. In de afgelopen jaren zijn er veel ontwikkelingen geweest op het gebied van CAD-tekenen. Niet alleen de ontwikkeling van nieuwe technieken en inzichten, maar ook het 3-dimensionaal tekenen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Denk daarbij ook aan objectgeoriënteerd tekenen. De huidige versie van het GB CAS (versie 3) is al ruim tien jaar oud, maar wordt nog steeds gebruikt en bewijst nog steeds zijn nut. Ook versie 2 wordt nog steeds gebruikt. Ondanks, maar misschien juist vanwege de ontwikkelingen op het vlak van met name de software voor CAD-tekenen zijn er signalen dat er weer minder gestructureerd getekend wordt, met alle uitwisselingsproblemen van dien. Hierdoor is er opnieuw belangstelling om af te stemmen en is het GB CAS nodig toe aan een vernieuwing. Samen met gebruikers is inmiddels een nieuwe versie, te weten GB CAS 4.0, beschikbaar gekomen. De Stichting STABU heeft een nieuwe website gebouwd waar alle informatie wordt gegeven en deze nieuwe versie 4.0 te bestellen is. Producten en diensten 18

19 Projecten nationaal en internationaal III

20 NATIONAAL: Installaties gedefinieerd In 2005 en 2006 heeft de Stichting STABU, ondersteund door de relevante projectgroepen met extra versterking uit de UNETO-VNI gelederen, hard gewerkt aan nieuwe definities van alle installatieconcepten. De gekozen uitgangspunten voor deze installatieconcepten waren de aansluiting op de NL/SfBsystematiek oftewel de Elementenmethode en de STABU²-systematiek. Hierbij is gekeken om op termijn, voor wat betreft de elektrotechnische installaties, een koppeling te realiseren met het Handboek Calculatie van UNETO-VNI. Tevens wordt aansluiting gezocht met de reeds bestaande calculatieprogrammatuur van softwarehuizen. Met de lancering van PIM komen ook deze nieuwe installatieconcepten beschikbaar want binnen PIM is een nieuwe besteksmodule ontwikkeld die geheel aansluit op deze Elementenmethode. Met deze nieuwe besteksmodule kan een installatie ook op de gewenste prestaties/functies worden beschreven, zonder dat deze installatietechnisch geheel uitgewerkt behoeft te worden. STABU komt hiermee tegemoet aan de wensen van de installatieadviseurs. De ontwerpende installateur kan de gewenste prestaties/functies verder uitwerken in een compleet STABU-bestek omdat STABU voor de juiste koppeling met standaard-bestekteksten heeft gezorgd. Over de nieuwe installatieconcepten is met het bestuur van UNETO-VNI afgesproken dat deze voor de gehele branche toegepast zullen worden. Dit betekent dat met organisaties als VABI en ISSO nadere afspraken over de implementatie gemaakt gaan worden. Dit is een belangrijke stap voorwaarts in de ontwikkeling van de STABU-systematiek tot bouwbreed informatiesysteem. De koppeling met enerzijds de CAD-gegevens en anderzijds de ETIMartikelclassificatie zijn de vervolgstappen die in het verslagjaar zijn voorbereid. Toepassing VISI biedt uitkomst voor faalkosten De faalkosten en het tijdspad ontwikkelen zich door toepassing van VISI in gunstige zin. Deze positieve conclusie is getrokken tijdens de VISI-seminars die op 20 en 21 juni 2007 hebben plaatsgevonden en waar het eindrapport VISI in de B&U, een fundament voor digitale samenwerking is aangeboden aan de overheid en bouwsector. VISI staat voor Voorwaarden scheppen voor Invoeren van Standaardisatie ICT met als doel het beter structureren van de communicatie tussen projectpartners in de bouw. VISI wordt gedragen door CROW, CUR, STABU en SBR. De bouwwereld kenmerkt zich door een groot aantal wisselende samenwerkingsverbanden tussen verschillende partijen. Vormen van samenwerking ontstaan al in de fase van idee en ontwikkeling en lopen in steeds andere gedaanten door het stadium van gebruik en beheer. VISI draait om heldere afspraken over de communicatie. Cruciaal hierbij is het eenduidig vastleggen van die afspraken. Daartoe is een gestandaardiseerde systematiek ontwikkeld die inmiddels bekend staat onder de noemer VISI-raamwerk. Projecten nationaal en internationaal 20