Kwaliteitsplan 2015 t/m 2018

Transcriptie

1 Kwaliteitsplan 2015 t/m 2018 datum:

2 Inhoudsopgave pag. 1. Integrale kwaliteitsanalyse 1.1 Onderwijskwaliteit in beeld Regio-analyse in relatie tot studiesucces Ontwikkelingen in het onderwijs Conclusies / aangrijpingspunten voor het kwaliteitsplan Positionering en tot stand koming van het kwaliteitsplan Kwaliteitsplan 2.1 Uitgangspunten De thema s en doelstellingen Financiering Studiesucces als overall doelstelling Terugdringen van voortijdig schoolverlaten Verbeteren onderwijsproces (didactiek en begeleiding) Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming Intensivering taal en rekenonderwijs Onderwijsontwikkeling: invoering nieuwe kwalificatiedossiers Techniekonderwijs Zuid-Limburg (TOZL) Professionalisering Het afmaken van de PDCA cyclus Ecellentie 3.1 De Arcus visie op onderwijs en ecellentie De totaalbegroting van de Arcus ecellentieprogramma s Plan van aanpak ecellentieprogramma Laborator Plan van aanpak ecellentieprogramma Technisch vakman op niveau Plan van aanpak ecellentieprogramma Skillswedstrijden Arcus Plan van aanpak ecellentieprogramma Nieuwe honden 58 2

3 1. Integrale kwaliteitsanalyse 1.1 Onderwijskwaliteit in beeld Inleiding In de onderstaande paragrafen wordt de onderwijskwaliteit van Arcus in woord en getal in beeld gebracht. Vanuit de conclusie die de inspectie van het onderwijs in februari jongstleden trok met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs van Arcus en onze eigen visie daarop, wordt themagewijs ingezoomd op de stand van zaken. De conclusie van de inspectie luidt: Zijn er mogelijke risico's voor de onderwijskwaliteit? We zien enkele risico's voor de onderwijskwaliteit. We hebben risico's vastgesteld voor de kwaliteit van de eamens, het niveau van de opbrengsten, de tevredenheid van studenten, medewerkers en werkgevers en de stabiliteit van organisatie en management. We hebben geen tot geringe risico's vastgesteld voor de kwaliteit van het onderwijsproces en de financiële continuïteit. Wat is de stand van de kwaliteitsborging van de instelling? We concluderen dat de kwaliteitsborging op instellingsniveau bij Arcus College voldoende is. We gaan er op basis van deze conclusies van uit, dat de instelling voldoende zicht heeft op de risico's voor de onderwijskwaliteit en de geconstateerde tekortkomingen spoedig herstelt. Visie Arcus Wij hebben in ons strategisch beleid aangenomen, dat voldoende onderwijskwaliteit leidt tot voldoende rendement. Inmiddels hebben we overigens bevestigd door de inspectie - de conclusie getrokken dat deze aanname niet klopt. We hebben ons tot doel gesteld, dat onze resultaten op het landelijk gemiddelde liggen. Voldoende onderwijskwaliteit is in onze situatie niet voldoende om deze resultaten te behalen. Wij hebben de conclusie getrokken dat we onze aandacht hiervoor vooral moeten richten op de kwaliteit van ons onderwijs en de kwaliteit van het leraarschap en de ondersteuning. Ons uitgangspunt is, dat ons onderwijs niet voldoende, maar goed moet zijn om de gewenste resultaten te behalen. Daarbij zullen de onderwijsteams en de docenten centraal moeten komen staan en de ondersteuning en de aansturing zal gericht moeten zijn op de verbetering van het onderwijs. Kader daarbij is onze onderwijsvisie verwoord in kapstok 3 waarbinnen de teams hun keuzes maken, gebaseerd op een gedegen analyse. Op basis van de onderstaande analyse proberen wij vat te krijgen op de knoppen waaraan wij moeten draaien om onze resultaten te verbeteren. 3

4 1.1.2 Studiesucces Norm Inspectie Gem. ROC score 2012 Arcus 2012 Gem. ROC score 2013 Arcus 2013 Arcus 2014 Arcus 2014 t.o.v. norm Arcus 2014 t.o.v Arcus 2013 t.o.v. gem. ROC niv 1 60,7% 72,7% 57,9% 75,5% 59,7% 60,7% niv 2 56,5% 70,8% 60,5% 72,2% 67,5% 67,5% niv 3 65,3% 66,4% 66,0% 70,0% 68,5% 66,0% niv 4 64,2% 69,7% 58,3% 72,6% 64,4% 65,7% Totaal 69,4% 60,7% 72,0% 65,8% 65,8% 0 - BBL 67,5% 55,0% 70,4% 65,3% - BOL 66,1% 64,3% 69,2% 65,7% - Jaarresultaat per leerweg en per niveau (meetperiode 1-10 tot 1-10) De jaarresultaten 2013 zijn t.o.v sterk verbeterd, van 60,7% in 2012 naar 65,8 % in 2013 (vooral te danken aan BBL). De jaarresultaten 2014 zijn t.o.v gelijk gebleven op 65,8 % : de jaarresultaten van niveau 2,3 en 4 zijn boven de norm, het jaarresultaat van niveau 1 is op de norm : Arcus blijft over de gehele linie zo n 10% achter bij het landelijk gemiddelde. Onvoldoende scorende doelgroepen ( ) Niveau 1: jaarresultaat: 14,5% lager dan MBO gemiddelde op niveau 1 - terugloop in jaarresultaat niveau 1 bij Arcus tussen 2010 en stijging in jaarresultaat niveau 1 landelijk tussen 2010 en Studenten boven 23 jaar: 9% lager dan MBO gemiddelde voor deze doelgroep De hoger opgeleiden : - HAVO/VWO met diploma 11,4% beneden MBO gemiddelde - HAVO/VWO zonder diploma 16% beneden MBO gemiddelde mbt deze doelgroep. Opleidingssector Techniek: 9,5% onder het MBO gemiddelde voor Techniek. Verschillen tussen Arcus en gemiddeld MBO Arcus heeft een grotere ongediplomeerde doorstroom naar hoger niveau. Studenten doen relatief lang over hun studie. Bij Arcus is sprake van minder kwalificatiewinst (= het verschil tussen het behaalde diplomaniveau in het MBO en het niveau van de vooropleiding in het vo). Bij Arcus is sprake van minder doorstroom niveau 4 naar HBO dan bij het gemiddeld MBO. Opmerking mbt studiesucces Wij constateren dat wij in de analyse van de resultaten nog niet scherp genoeg geweest zijn en dat derhalve scherpere analyses op teamniveau nodig zijn om de oorzaken van de achterblijvende jaarresultaten te ontdekken. 4

5 1.1.3 Voortijdig schoolverlaten t.o.v % vsv % vsv % vsv % vsv % vsv % vermindering Landelijk MBO 9,3 % 7,4 % 6,9 % 5,7 % 5,25 % -43,55 % Arcus 11,8 % 9,5 % 9,4 % 7,2 % 6,08 % -48,48 % Voortijdig schoolverlaten Arcus versus landelijk MBO Opmerking: Het percentage vsv-ers is ten opzichte van bij Arcus sterk gedaald. De daling is groter dan de gemiddelde landelijke daling. Arcus definitieve cijfers Arcus voorlopige cijfers landelijk gem vsv norm studenten aantal vsv % vsv studenten aantal vsv % vsv % vsv % vsv BBL niv ,80% ,33% 36,62% 27,50% - + BBL niv ,90% ,00% 9,47% 11,50% - - BBL niv ,40% ,45% 2,92% 3,50% - - BBL niv ,00% ,44% 2,76% 3,50% + + BOL niv ,00% ,49% 31,29% 27,50% - - BOL niv ,60% ,58% 9,28% 11,50% + - BOL niv ,10% ,13% 3,48% 3,50% + + BOL niv ,40% ,94% 2,79% 3,50% + - Totaal ,2 % ,08% 5,25% - Voortijdig schoolverlaten per leerweg en per niveau Opmerking: In zijn totaliteit liggen de vsv-cijfers van Arcus zo n 15% hoger dan landelijk gemiddeld. De vsv cijfers van Arcus in de BBL zijn hoger dan de norm en hoger dan het landelijk gemiddelde. De BOL cijfers van de niveaus 2 t/m 4 zijn binnen de norm en dichtbij de landelijke gemiddelden. Met andere woorden: niveau 1 BOL en niveau 2 t/m 4 BBL (t/m 23 jaar) zijn aandachtspunten. In zijn totaliteit liggen de vsv-cijfers van Arcus zo n 15% hoger dan landelijk gemiddeld. Arcus tov norm Arcus tov MBO Opmerking: ten opzichte van heeft Arcus zich verbeterd in de BOL op niveau 2,3 en 4. Arcus heeft het minder goed gedaan dan vorig jaar op alle BBL niveaus en op BOL niveau 1. Opmerking: wat opvalt is dat de resultaten in de BBL sterk fluctueren. Zorgden deze cijfers in nog voor een toename van het totale Arcus jaarresultaat, in zijn de uitvalcijfers daar hoog. benchmark Arcus Gem. MBO ,2% 80,6% ,9% 80,8% ,0% 82,9% Jaarresultaat eerste jaars studenten 5

6 verblijfsjaar vsv Arcus vsv gem. MBO 1 6,17% 5,73% 2 7,98% 6,71% 3 en hoger 5,03% 4,11% Voortijdig schoolverlaten per verblijfsjaar, verblijfsjaar studenten Vsv ers vsv Arcus vsv gem. Vsv norm MBO 1 Niv ,95% 25,84% 27,50% Niv ,16% 6,69% 11,50% Niv 3/ ,30% 3,10% 3,50% 2 Niv ,94%% 42,89% 27,50% Niv ,39% 9,54% 11,50% Niv 3/ ,33% 4,10% 3,50% 3 en hoger Niv ,86% 47,49% 27,50% Niv ,60% 12,44% 11,50% Niv 3/ ,09% 2,39% 3,50% Voortijdig schoolverlaten per verblijfsjaar, per niveau, Opmerking: Uit bovenstaande tabellen komt naar voren dat Arcus qua jaarresultaten en vsv-cijfers in het eerste verblijfsjaar het iets minder goed doet dan het MBO gemiddelde, maar het verschil tussen Arcus en het gemiddelde MBO cijfer is in het eerste jaar niet groter dan in de volgende verblijfsjaren. Het voortijdig schoolverlaten blijkt vooral zorgelijk in het 2 e en 3 e verblijfjaar van niveau 1 en het 2 e verblijfjaar van niveau 3 en 4. Dat is overigens in het hele land zo. Opmerking mbt voortijdig schoolverlaten Wij constateren dat wij in de analyse van de resultaten nog niet scherp genoeg geweest zijn en dat derhalve scherpere analyses op teamniveau nodig zijn om de oorzaken van de achterblijvende vsvcijfers te achterhalen Studenttevredenheid: jobmonitor 2014 De uitslagen van de JOB monitor over 2013 (= JOB 2014) laten een iets stijgende studenttevredenheid zien. Rapportcijfer opleidingen: 6,8 6,9 (landelijk 7,0) Rapportcijfer Arcus: 5,7 5,9 Aandachtspunten voor Arcus zijn: Ontevredenheid van studenten over het onderdeel lessen 1. Hieronder vallen: afwisseling zelfstandig werken en in groepen werken, uitval onderwijsactiviteiten, roosterwijzigingen op tijd doorgegeven, tevredenheid over docenten, tevredenheid over lesmateriaal, gebruik gekocht lesmateriaal en goed contact met docenten. En daar waar op de meeste andere 1 Lessen: Afwisseling zelfstandig werken en in groepen werken, uitval onderwijsactiviteiten, roosterwijzigingen op tijd doorgegeven, tevredenheid over docenten, tevredenheid over lesmateriaal, gebruik gekocht lesmateriaal, goed contact met docenten. 6

7 onderdelen verbetering te zien is ten opzichte van de resultaten van de job monitor 2012, is dat op dit item niet het geval. Geen positieve beoordeling van het onderdeel studieloopbaanbegeleiding, hoewel hier van enige verbetering sprake is ten opzichte van Negatief oordeel over klachtenbehandeling. Vrij negatief antwoord op de vraag: Als je weer een school moet kiezen, zou je dan weer deze school kiezen? BPV: verbetering nodig; vooral negatief oordeel over contact school met BPV. Info over opleiding (OER): verbetering nodig. De studenten zijn over het algemeen tevreden over de toetsing bij Arcus. Punten in de Job monitor waarop (meerdere) Arcusafdelingen niet goed scoren (3.1 of minder) en waar dus de ruimte zit voor verbetering. De op die items beter scorende afdelingen (3.6 en hoger) zijn ook genoemd, zodat zij evt als good practices kunnen dienen. Vraag Wist je voor de start hoe je opleiding is opgebouwd? Ben je tevreden over de afwisseling tussen zelfstandig werken en in groepen werken? Onvoldoende scorende afdelingen EAO, GW1, GW2, GZO, HAN, HFD, WEI WEI Goed scorende afdelingen HBB, KTM, TWB, KTM, Vind je dat roosterwijzigingen op tijd worden doorgegeven? Bijna alle afdelingen onder 2.5 Boven de 3.0: VT1, VT2, KTM Vind je het lesmateriaal goed? GW2, HFD, GZO, HAN, ICT, WEI VT1, KTM Worden boeken en lesmaterialen die je moet kopen ook Bijna alle afdelingen onder 3.0 VT1, VT2 gebruikt? Hoe vind je de begeleiding bij je opleiding? GW1, WEI VT1, HBB, KTM Ben je tevreden over de begeleiding tijdens het zelfstandig GW2, WEI VT1, TBW, KTM, HBB werken? Kun je op school ergens rustig studeren? GAG, GZO, GW2, HFD VT1, ICT Vind je dat je voldoende leert op school? GW2, HAN, HFD, WEI GAG, HLT, KTM, TBW, TPR Sluit wat je op school leert voldoende aan bij wat je moet GW2, HAN, HFD, ICT, WEI GAG, GZO, HLT, KTM, VT1 kunnen op je stage/bpv? Ben je tevreden over de begeleiding door de school tijdens HAN, HFD, WEI VT1 je stage/bpv? Vind je dat jouw begeleider op school en jouw GW1, GW2, GZO, HAN, HFD, VT1 stagebegeleider voldoende contact hebben? HLT, ICT, TBW, TMV, WEI Sluit wat je op school leert voldoende aan bij wat je moet GW2, HHO, WEI TBW kunnen op je werkplek? (BBL) Vind je dat de school en jouw leerbedrijf voldoende contact GW2, HHO, TMV, WEI - hebben? (BBL) Word je goed geholpen bij het maken van keuzes tijdens je HAN, WEI HBB, KTM, VT1 studie? Heb je duidelijkheid over de mogelijkheden om verder te GAG, GW1, GW2, HAN, HFD, KTM studeren? HLT, Ben je tevreden over de begeleiding bij beroepskeuze of GAG, GW1, GW2, HAN, HFD, HBB, KTM, keuze voor vervolgopleiding? WEI Ben je goed geïnformeerd over je rechten en plichten? GW2, HAN, HFD, HHO, HLT, KTM TBW, TMV, TPR, WEI Houdt de school zich aan zijn eigen regels? GW2, HFD, WEI HBB, KTM, VT1 Ben je tevreden over de wijze waarop op school wordt Bijna alle afdelingen scoren 3.0 Boven 3.0: HBB, KTM, VT1 omgegaan met klachten van studenten? of minder Heb je last van je beperking(en) in je opleiding? Bijna alle afdelingen scoren 3.1 of minder Geen afdeling boven 3.5 7

8 Ben je tevreden over de hoeveelheid aandacht die je van docenten krijgt voor jouw beperking? EAO, GAG, GW1, GW2, HLT, ICT, TPR, VT2, WEI Ben je tevreden over de beschikbare hulpmiddelen en Alle afdelingen scoren 3.2 of aanpassingen die er op school zijn voor jouw beperking? lager Vindt de school jouw mening belangrijk? Bijna alle afdelingen scoren 3.1 of lager Zou je zelf actief willen meedenken over het beleid op Alle afdelingen scoren 2.5 of school? lager Als je weer een opleiding moest kiezen, zou je dan weer HAN, HFD deze opleiding kiezen? Als je weer een school moest kiezen, zou je dan weer deze Bijna alle afdelingen scoren 3.2 school kiezen? of lager KTM - KTM - GAG, GZO, HBB, HLT, KTM, TBW KTM Arcus Job monitor 2014 (situatie 2013) Inspectie: Staat van de Instelling (SVI) SVI 2012 De inspectie beoordeelt de kwaliteitsborging van Arcus als goed. De kwaliteitsborging is goed en heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een robuust systeem waarmee het Arcus College in staat is op alle niveaus van de organisatie zicht te houden op de kwaliteit van het onderwijs. Daarbij zijn een centrale aansturing, een duidelijke visie en een incrementele beleidsvoering belangrijke pijlers die gebruikt worden om doelen te realiseren. SVI 2015 De kwaliteitsborging op instellingsniveau bij Arcus College beoordelen wij als voldoende. Aan alle aspecten is voldaan. We zien enkele risico's voor de onderwijskwaliteit. We hebben risico's vastgesteld voor de kwaliteit van de eamens, het niveau van de opbrengsten, de tevredenheid van studenten, medewerkers en werkgevers en de stabiliteit van organisatie en management. We hebben geen tot geringe risico's vastgesteld voor de kwaliteit van het onderwijsproces en de financiële continuïteit. In het algemeen zijn wel alle ingrediënten voorhanden op basis van het kwaliteitszorgsysteem om adequate maatregelen te kunnen nemen, zoals voldoende managementinformatie, samenhangende plannen op alle niveaus en ook verbeterplannen naar aanleiding van evaluaties. Ook wordt de voortgang van (verbeter)plannen in de lijn besproken. Desondanks constateren wij dat de verbetering van de resultaten, zoals bijvoorbeeld de opbrengsten op instellingsniveau en de VSVcijfers, beperkt is. Hoewel het kwaliteitszorgsysteem voldoende mogelijkheden biedt voor borging van de onderwijskwaliteit, zijn er zwakke punten geconstateerd die tot gevolg hebben dat wij de kwaliteitsborging niet meer als goed kunnen beoordelen. Op basis van het onderzoek naar de Staat van de instelling in 2012, waarbij de kwaliteitsborging op instellingsniveau als goed werd beoordeeld, zou te verwachten zijn dat er nu duidelijke effecten zichtbaar zijn qua realisatie van doelstellingen. 8

9 Door de inspectie genoemde positieve punten: op instellingsniveau zijn meerjarenplannen en jaarplannen beschikbaar; op afdelingsniveau zijn zelfevaluaties, jaarplannen, verbeterplannen beschikbaar; er is voldoende managementinformatie beschikbaar; de eterne audits die sinds de vorige Staat van de instelling in 2012 aan het kwaliteitszorgsysteem zijn toegevoegd leveren relevante informatie op; de onderwijsvisie is helder verwoord in het document Kapstok 3 ; de doelen die worden nagestreefd zijn bekend in de teams en deze zijn afgestemd op zowel de gekozen onderwijsvisie als op nieuwe ontwikkelingen zoals Focus op vakmanschap en passend onderwijs; er is overwegend voldoende zorg voor borging van de eamenkwaliteit. Door de inspectie genoemde aandachtspunten: doelen specifiek en meetbaar formuleren; meer diepgang en opbrengstgerichtheid bij analyseren van de oorzaken; consequentere en preciezere vastlegging van afspraken en tussenresultaten; verbetermaatregelen nauwkeuriger monitoren; zelfevaluaties zijn te mild van karakter zijn en missen een strakke normering; didactisch handelen en studieloopbaanbegeleiding kunnen nog winnen aan kwaliteit; Arcus is nooit vol : zijn de specifieke deskundigheden van de docenten toereikend om studenten op alle niveaus zo efficiënt mogelijk aan een diploma te helpen; samenstelling eamencommissies: kijk uit voor rolvermenging zorg voor onafhankelijkheid en objectiviteit; de stappen om de onderwijskwaliteit structureel met het bedrijfsleven te bespreken leiden op opleidingsniveau niet altijd tot voldoende betrokkenheid; daar kunnen de inspanningen nog meer op gericht worden; sterkere focus op resultaten in (dialoog met) de teams; het waarmaken van het adagium De kwaliteit van het onderwijs van het Arcus College staat als een huis, een van de doelstellingen in 2012, heeft meer tijd en verdere implementatie nodig. Reactie Arcus Arcus onderschrijft de achterblijvende rendementen en het vsv-risico. Arcus heeft de inspectie gevraagd om aanknopingspunten om via verbetering van het onderwijs tot betere resultaten te komen. De Inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs bij Arcus College als voldoende. Tussen de rendementen en de kwaliteit van het onderwijs heeft de inspectie geen lineair verband geconstateerd Visie op onderwijs en onderwijsmodel Al sinds 2010 verwoordt Arcus haar onderwijsvisie, het onderwijsmodel en de manier waarop deze vertaald wordt in effectief onderwijs, in de zogenaamde kapstokken. Deze zijn steeds tot stand gekomen na participatie door de organisatie (docenten, stafdiensten en management). 9

10 In 2014 is de BGO Kapstok 3 verschenen, waarin de onderwijsontwikkelingen van de afgelopen jaren (consequenties Focus op Vakmanschap, Bestuursakkoord Professionalisering ) zijn geïntegreerd. SVI 2015: De onderwijsvisie is helder verwoord in het document Kapstok 3. Wij hebben geconstateerd dat de doelen die worden nagestreefd op de verschillende niveaus bekend zijn in de teams en dat deze zijn afgestemd op zowel de gekozen onderwijsvisie als op nieuwe ontwikkelingen zoals Focus op vakmanschap en passend onderwijs. De inspectie constateert echter ook dat de kaders zoals gesteld in de kapstok 3, nog niet overal volledig worden toegepast. Arcus constateert zelf ook dat het onderwijsmodel zoals beschreven in de kapstok, met Integrale Beroepsopdrachten als rode draad, met daarin kennis en vaardigheden just in time geïntegreerd, nog niet (of niet meer) overal gemeengoed zijn terwijl deze kapstok wel het kader is voor de gewenste verbeteringen. In de volgende paragrafen worden de verschillende (proces)onderdelen van het Arcus onderwijsproces belicht. Dit zijn de thema s waarop de onderwijskwaliteit verbeterd moet worden Overstap VO-MBO en intake Mede in het kader van het regionale programma voortijdig schoolverlaten is in de regio (Parkstad) door Arcus in samenwerking met de toeleverende scholen en de gemeente(s) in de afgelopen jaren aandacht besteed aan onderstaande activiteiten. Plan Nog niet gerealiseerd Deels gerealiseerd Gerealiseerd Verbeteren van de samenwerking in de regio Naar een samenhangend LOB traject VMBO-MBO (doorlopende LOB lijn rond de 5 loopbaancompetenties) Alle leerlingen in beeld in de overgang van vo naar MBO Implementatie van hierbij ondersteunend systeem (Intergrip) Veranderingen in toelating(straject) in relatie tot passend onderwijs en Focus op vakmanschap Centraliseren en verbeteren intakeproces Dekkende informatievoorziening door VO over studenten en adequaat gebruik van die informatie door MBO in het onderwijsproces Stand van zaken overstap VO-MBO en intake op basis van evaluatie en diverse bronnen Met name de realisatie van een dekkende informatievoorziening door VO over leerlingen en een adequaat gebruik van die informatie door mentoren en docenten in het MBO onderwijsproces behoeft aandacht. De beoogde implementatie van het Digitaal Doorstroom Dossier (Intergrip) zal hierbij proces ondersteunend werken. 10

11 1.1.8 Het onderwijsproces (onderwijs verzorgen en begeleiden) Plan Nieuw verzuimbeleid en verzuimprotocol Implementatie verzuimbeleid, presentie-absentie, duo meldingen Implementatie passend onderwijs in het onderwijsproces Verbeteren voorzieningen voor switchers Didactisch concept en begeleidingsconcept Heringerichte 2 e lijns ondersteuning Implementatie roostercriteria Nog niet gerealiseerd Deels gerealiseerd Gerealiseerd Stand van zaken onderwijsproces op basis van evaluatie en diverse bronnen Uit de resultaten van de JOB-monitor van en van blijkt dat ruim een kwart van de studenten niet tevreden is over de aandacht van docenten voor hun beperking. Bijna 1/3 deel van de studenten is niet tevreden over de hulpmiddelen en aanpassingen die er zijn. Hierbij moet worden opgemerkt dat dit een probleem is dat zich in gelijke mate bij de andere ROC s voordoet. In het afgelopen jaar heeft Arcus vooral gefocust op onderwijsbedrijfsvoering en inhuizing/verhuizing. Ofschoon deze processen nog niet zijn afgerond, zou vanaf 2015 vol ingezet moeten worden op de kwaliteit van onderwijs ( in de klas ). Daar is, zoals uit deze analyse blijkt, voor Arcus nog veel ruimte voor verbetering Intensivering van het taal- en rekenonderwijs Aan Arcus is vanaf 2010 jaarlijks een bedrag van ongeveer per jaar beschikbaar gesteld om een inhaalslag in het taal- en rekenonderwijs te bewerkstellingen. Er is een implementatieplan gemaakt om deze inhaalslag te realiseren. Onderstaand is per activiteit de huidige stand van zaken weergegeven. Plan Drieslag taal en rekenen slag 1: 2 uur Nederlandse taal en 2 uur rekenen per week voor de BOL-opleidingen en 1 uur per week voor de BBL-opleidingen opgenomen in het rooster Drieslag taal en rekenen slag 2: taal en rekenen in vaklessen (in integrale beroepsopdrachten) en stage Drieslag taal en rekenen slag 3:persoonlijke oefening en remediëring bij taal of rekenachterstand; ondersteunende leerlijn 0- en vervolgmetingen om gedifferentieerd onderwijs te kunnen bieden Eén Arcusbrede methode voor taal en rekenen Inrichting en uitvoering pilot-eamens taal en rekenen Voorbereiding en implementatie centrale eaminering taal en rekenen: inrichting centraal eamenbureau voor taal en rekeneamens Nog niet gerealiseerd Deels gerealiseerd Gerealiseerd 11

12 Scholing taal en rekenen docenten Volgens plan functionerende taal en rekencoaches Informeren van de organisatie door middel van pitstop bijeenkomsten taal en rekenen Opsplitsing taal en rekenen in eamenregeling in beroepsgericht en generiek volgens voorschrift Inzet van bevoegde taal en rekendocenten Implementatie dysleiebeleid Implementatie dyscalculiebeleid (beleid is verwoord) Stand van zaken taal- en rekenonderwijs op basis van evaluatie en diverse bronnen Generieke eisen rekenen en Totaal aantal studenten Aantal studenten score < 6 Nederlandse taal (lezen/luisteren) die deelnamen Nederlandse taal 2F (16,6%) Nederlandse taal 3F (46,9%) Rekenen 2F (49,6%) Rekenen 3F (72,1%) Resultaten piloteamens taal en rekenen Uit bovenstaande tabel blijkt dat de resultaten op de piloteamens Nederlandse taal en rekenen voor Arcus reden zijn tot grote zorg. De resultaten van Arcus wijken overigens nauwelijks af van de landelijke resultaten. In het voorjaar 2015 zullen voor de eerste keer op niveau 4 landelijke eamens Nederlandse taal plaatsvinden. Vanaf 2016 en/of 2017 zal dit voor rekenen niveau 4 en voor de niveaus 1, 2, 3 Nederlandse taal en rekenen het geval zijn. Gegeven de pilot resultaten lijkt vanaf 2015 een toename van voortijdig schoolverlaten in het laatste jaar van niveau 4 en een sterke daling van de jaarresultaten (bij ongewijzigd beleid) onvermijdelijk. Op de niveaus 1 en 2 zullen de tegenvallende resultaten vanaf 2016 een negatief effect op de doorstroom naar resp. niveau 2 en 3 hebben. Veel studenten zullen genoegen (moeten) nemen met het zogenaamde vakdiploma. Op niveau 3 zal vanaf 2016 voortijdig schoolverlaten toenemen en zullen de jaarresultaten dalen Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming In de SVI zijn over de BPV geen kritische bewoordingen geuit. In de Job monitor wordt de stage bij Arcus eact even goed beoordeeld als het landelijk gemiddelde (3,6). Vraag Arcus Gem. landelijk Ben je door je school goed voorbereid op je stage/bpv? Had je moeite om een stage-/bpv-plaats te vinden? Helpt de school je bij het vinden van een stage-/bpv-plaats? Leer je op je stage-/bpv-plaats voldoende? Sluit wat je op school leert voldoende aan bij wat je moet kunnen op je stage/bpv? Ben je tevreden over de begeleiding door de school tijdens je stage/bpv?

13 Ben je tevreden over de begeleiding door het leerbedrijf tijdens je stage/bpv? Vind je dat jouw begeleider op school en jouw stagebegeleider voldoende contact hebben? Ben je tevreden over de manier van beoordeling van jouw stage/bpv? Arcus Job monitor 2014 landelijke benchmark Aandachtspunten (want ruim onder het gemiddelde van 3.6) als het gaat om de BPV zijn: contact tussen school en stagebegeleider bedrijf begeleiding door de school tijdens de stage voorbereiding op de stage aansluiting van wat je op school leert bij wat je moet kunnen op de stage Enkele Arcus (sub)afdelingen zitten ruim onder het gemiddelde van 3.6. Het gaat om: Hout- en meubel, niveau 2 en 3 (2,8) Werktuigbouwkunde niveau 2 en 3 (3,2) Facilitaire dienstverlening (3,2) Elektrotechniek niveau 2 en 3 (3,2) Detailhandel en Internationale handel (3.3) Bouwkunde niveau 4 (3.3) Een aantal op de BPV zeer goed scorende Arcus onderdelen zijn: Transwork 2 (4.1) Tandartsassistent (4.2) Mediavormgever niveau 4 (4.3) Doktersassistent (4.0) De BPV is een belangrijk onderdeel van het leerproces. De praktijk is, mits aan bepaalde randvoorwaarden wordt voldaan, een ideale leeromgeving. Het is dan ook met name voor de niveau 1- en 2-opleidingen een aderlating, dat door de intensivering van het onderwijs er minder ruimte voor BPV is. De organisatie en aanpak van de BPV verschilt bij Arcus nog per unit en zelfs per afdeling. Met de inrichting van een centraal BPV-bureau bij STIP in de komende jaren, zal de uniformiteit van de BPV bij Arcus verder vorm krijgen De onderwijsondersteunende processen De doelstellingen waren voor de direct aan het primaire proces gelieerde ondersteuning: Inrichting centrale proces ondersteunende unit STIP en Facilitair bedrijf Centralisatie en standaardisatie van onderwijsondersteunende processen Procesherinrichting samen met de mensen die in de processen werkzaam zijn Procesbeschrijving van concrete processen Keuze van systemen passend bij processen Kwaliteitszorg ingebouwd in de processen Goede interactie tussen klant en ondersteunend organisatieonderdeel 13

14 De processen die zijn ingericht en (deels) geïmplementeerd zijn: - intakeproces - verzuimproces - eamineringsproces De processen die nog niet zijn ingericht en geïmplementeerd zijn: - bpv proces - begeleidingsproces Bij de herinrichting van de processen is met name het vraagstuk van processturing belangrijk. Dit omdat het bij processen gaat om series van activiteiten die horizontaal (afdeling overstijgend) door de organisatie lopen. Procesverantwoordelijkheid processturing Opmerking In de lijnorganisatie wordt nog niet ten volle de door centralisering van de onderwijsondersteunende processen beoogde ontlasting / ontzorging gevoeld. Met name op het snijvlak (de overgangen) tussen onderwijsafdelingen en ondersteunende afdelingen, lopen de processen nog niet soepel door en is derhalve sprake van wrijving tussen de partijen. Voor de overige ondersteunende diensten, ingericht als stafafdelingen, geldt dat Arcus nog zoekende is naar de juiste vorm van centralisatie versus decentralisatie: wat zijn de verantwoordelijkheden van de stafdiensten in relatie tot het Arcus uitgangspunt teams in de lead en op welke wijze ondersteunen deze diensten de teams optimaal. 14

15 Professionalisering In onderstaand schema zijn de activiteiten weergegeven die in het kader van professionalisering door Arcus ter hand zijn genomen. Plan Professionaliseringsbeleid MD-traject Strategische personeelsplanning Scholing (cursussen) eamenfunctionarissen Scholing (cursussen) mentoraat Scholing LOB Scholing Bevoegd en Bekwaam voor het MBO Implementatie vernieuwde gesprekscyclus Vastgesteld beleid (regeling) LB /LC docent Implementatie LB / LC docent Begeleiding beginnende leraren Inrichting bekwaamheidsdossiers docenten Scholingsplannen per unit Nog niet gerealiseerd Deels gerealiseerd Gerealiseerd Stand van zaken professionalisering op basis van evaluatie en diverse bronnen In 2014 heeft bij Arcus een analyse plaatsgevonden, waarbij door middel van semi-gestructureerde interviews en desk-research gekeken is naar de inhoud en de kwaliteit van de huidige situatie betreffende professionalisering. In het kort zijn de resultaten van deze analyse: een gedragen visie en formeel professionaliseringsbeleid, in lijn met de landelijke professionaliseringsagenda, is nog onvoldoende tot stand gekomen en derhalve onvoldoende bekend bij de units en de medewerkers; informeel bestaan er uiteenlopende opvattingen over de professionalisering bij Arcus; kenmerk hiervan is wel dat vrijwel iedereen het belang hiervan onderschrijft; naast een centraal aanbod van cursussen, in lijn met de strategische doelstellingen van de organisatie, is de invulling van professionalisering per unit verschillend en krijgt naar eigen inzicht vorm en inhoud; er wordt geen gebruik gemaakt van de nieuwste inzichten en tools over leren binnen organisaties; de in de afgelopen jaren aan de untis toegekende budgetten voor professionaliering worden onderschreden; het afgelopen jaar zelfs met zo n 50%; de aangeboden professionaliseringsactiviteiten bereiken maimaal zo n 40% van de docentenpopulatie; er vindt bij Arcus geen systematische registratie en evaluatie van professionaliseringsactiviteiten plaats, waardoor een echte gedegen analyse van de stand van zaken lastig is. SVI 2015 Er is voldoende aandacht voor scholing. Instellingsbreed zijn onderwerpen bepaald waarop moet worden geschoold, zoals bijvoorbeeld de scholing voor de leden van de eamencommissies en 15

16 andere betrokkenen bij de eaminering en trainingen in het kader van passend onderwijs. Binnen de meeste teams wordt op basis van functioneringsgesprekken gekeken naar de individuele scholingsbehoefte van medewerkers. Hier kan nog winst worden behaald door te kijken wat er op teamniveau nodig is aan deskundigheid, afgezet tegen wat er aan deskundigheid van het team als geheel aanwezig is. Op korte termijn zal er een scan worden gemaakt van de huidige situatie van het HR- en professionaliseringsbeleid aan de hand van het analysemodel Weet, denk, doe een co-productie van een viertal ROC s, De Argumentenfabriek (Frank Kalshoven en Anouk Mulder) en MBO15 (Iwan Basoski). 1.2 Regio-analyse in relatie tot studiesucces De regio Parkstad getypeerd De regio geldt momenteel als een van de meest vergrijzende gebieden van Nederland. In 2006 is ongeveer 1 op de 4 inwoners ouder dan 65 jaar (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Op grond van een CBS-prognose (CBS 2006) zal in 2025 ongeveer 1 op de 3 inwoners ouder zijn dan 65 jaar. (zie de grafiek Ontwikkeling bevolkingssamenstelling Pl ). Voor Nederland ligt het gemiddelde in 2025 op circa 1 op de 4 mensen als 65-plusser (de situatie die in Parkstad Limburg reeds in 2006 ingetreden is). Naast de ontgroening (minder jongeren) en de vergrijzing (meer ouderen) is ook de sterke daling van de groep in de arbeidsproductieve leeftijd 20 tot 60 jaar opmerkelijk. Ook wat betreft de daling van de bevolking loopt de regio voor op de rest van Nederland. De CBSprognose (CBS 2006) gaat uit van een bevolkingsdaling van meer dan inwoners in de periode De daling van het inwonertal is in 1997 ingezet en heeft verstrekkende sociale en economische gevolgen voor de regio. Zie ook de grafiek 'Bevolkingsontwikkeling per grootstedelijke agglomeratie'. Deze grafiek geeft de verwachte ontwikkeling per grootstedelijke agglomeratie weer. De grootstedelijke agglomeratie Heerlen bestaat op grond van de CBS-definitie uit de gemeenten Heerlen, Kerkrade, Landgraaf en Brunssum en omvat niet de gemeenten Simpelveld, Voerendaal en Onderbanken. 16

17 De arbeidsparticipatie en het opleidingsniveau van de beroepsbevolking in de regio is nog steeds de laagste van Nederland. Het aantal huishoudens met een uitkering is het hoogst van Nederland in het stadsgewest Heerlen (volgens de CBS-definitie van 'stadsgewest Heerlen' is dit het gebied van Parkstad Limburg inclusief Nuth). Ook het aantal mensen werkzaam in de sociale werkvoorziening is in de regio hoger dan elders. De reden hiervan is dat na de mijnsluiting veel oud-mijnwerkers in de sociale werkvoorziening zijn beland. Op de lange termijn blijft de ontwikkeling van de werkgelegenheid volgens de laatste prognose van het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI 2006) (voor de periode ) achter bij die van de rest van Nederland. Als oorzaak wordt door het CWI de bevolkingsdaling genoemd. Daarnaast heeft naast het lage opleidingsniveau van de beroepsbevolking de voortgaande sanering in de industrie een negatief effect op de economische ontwikkeling. Zuid-Limburg/Parkstad Limburg neemt als krimpgebied met een meer stedelijk karakter een bijzondere positie in Nederland in De studentenpopulatie van Arcus College in beeld Het aantal inschrijvingen is ten opzichte van met ongeveer 10% teruggelopen van 8024 naar 7244 op 1 oktober Landelijk (MBO gemiddelde) is de terugloop in dezelfde periode ongeveer 5%. Het aandeel BBL studenten is bij Arcus fors teruggelopen, van 31% in naar 16,3% op 1 oktober 2014 (49% terugloop). Landelijk is er ook sprake van een terugloop: van 29,6% naar 21,5%, maar deze is met 27% veel kleiner dan de BBL terugloop bij Arcus. Arcus heeft relatief veel niveau 1 en niveau 2 studenten en relatief weinig niveau 3 en 4 studenten. Hierin heeft de laatste jaren wel een verschuiving plaatsgevonden ten faveure 17

18 van niveau 3 en 4, maar het ligt nog steeds hoger dan gemiddeld in het MBO. Zowel het aandeel als het absolute aantal niveau 1 en 2 studenten is bij Arcus (veel) groter dan bij het andere ROC in de regio Zuid-Limburg: 26,3% aandeel niveau 1 en 2 versus 15,5% aandeel niveau 1 en / / / /15 Niveau 1 Arcus 7,6% 6,6% 5,2% 3,3% Gem. ROC s 3,6% 3,5% 3,3% 2,6% Andere ROC Z-L 3,0% 2,0% 1,9% 1,8% Niveau 2 Arcus 27,6% 26,3% 24,6% 23,0% Gem. ROC s 23,3% 22,6% 21,4% 20,3% Andere ROC Z-L 14,3% 13,7% 14,9% 13,7% Niveau 3, 4 Arcus 64,9% 67,1% 70,2% 73,7% Gem. ROC s 73,2% 73,9% 75,3% 77,1% Andere ROC Z-L 82,7% 84,3% 83,3% 84,5% MBO instellingsrapportage, 2015 De scores uit de keuzegids VO van de scholen uit de regio Parkstad, die net als de Arcus scores in de keuzegids, eveneens fors lager liggen dan gemiddeld in Nederland, vormen een aanwijzing dat de populatie in de regio Parkstad daadwerkelijk verschilt van de gemiddelde populatie in Nederland. Het aandeel studenten met een hogere vooropleiding (havo/vwo al dan niet met diploma; VMBO gl, tl en kader met diploma) is bij Arcus in de afgelopen jaren meer gestegen dan het landelijk gemiddelde, maar is nog steeds lager dan gemiddeld. Op dit moment bedraagt dit aandeel bij Arcus 60,1% tegen landelijk 64,2%. Het aandeel doorstromers naar een hoger niveau (na behalen van diploma) is bij Arcus vooral het laatste jaar sterker toegenomen dan landelijk, maar is nog steeds lager dan gemiddeld. Bij Arcus bedraagt dit aandeel nu 37,5%, tegen landelijk 41,7% Studentenpopulatie in relatie tot studiesucces Uit recent onderzoek naar studentenpopulatie in relatie tot studiesucces (Neuvel, van der Meer, 2014), blijkt dat de aard van de studentenpopulatie in een regio invloed heeft op het studiesucces in een regio. Zo zijn de verschillen in studieresultaten in de roc s uit de G4 ten opzichte van de studieresultaten in de overige roc s hoofdzakelijk terug te voeren op verschillen in studentenpopulaties. Er zijn geen duidelijke aanwijzingen dat in de roc s uit de G4 de kwaliteit van het onderwijs structureel minder zou zijn dan in de overige roc s. Er zijn aanwijzingen (zie hierboven) dat de studentenpopulatie in de Parkstad in Zuid-Limburg, evenals als in de G4, verschilt van de gemiddelde studentenpopulaties in Nederland. Arcus heeft te kampen met vergelijkbare grootstedelijke problemen van een relatief laag opgeleide beroepsbevolking en sociaaleconomische problemen. Dit zou ook bij Arcus gevolgen kunnen hebben voor het studiesucces (gemeten dmv jaarresultaat). Het vergelijken van ROC s op basis van 18

19 toegevoegde waarde 2 naast de vergelijking van jaar- en diplomaresultaten, zou hier meer inzicht in kunnen geven. Zo is voor acht instellingen in de Randstad al geconstateerd dat ze een laag jaarresultaat hebben en een hoge toegevoegde waarde. Uit de onderzoeken blijkt echter ook dat aandacht geven aan de kwaliteit van onderwijs en aan een adequate zorgstructuur, ook bij een meer problematische studentenpopulatie, positief werkt op het studiesucces. Nader onderzoek is nodig om meer precies te bepalen hoe de kwaliteit van het onderwijs bijdraagt aan betere studieresultaten De situatie van het techniekonderwijs in de regio Zuid-Limburg Het (voorbereidend) technisch middelbaar beroepsonderwijs in Zuid-Limburg wordt ernstig bedreigd. Er is sprake van ontgroening en dus van minder studenten. Dat merken VMBO en MBO op dit moment al heel concreet: de techniekopleidingen dreigen leeg te gaan lopen. Bovendien zijn techniekopleidingen kostbaar en is de overheidsbekostiging niet kostendekkend. Daarnaast heeft Zuid-Limburg zoals gezegd, te maken met een vergrijzing van de beroepsbevolking. Bijkomend probleem is dat we op dit moment wellicht jongeren opleiden voor beroepen die morgen niet meer bestaan. Onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) ontstaat een vraag naar nieuwe competenties die fleibele werknemers opleveren (zie bij 1.3 Het onderwijs van de toekomst). Onder invloed van de voortschrijdende technologie is er verder een toenemende behoefte aan kenniswerkers en mensen werkers, en een afnemende behoefte aan routinematige functies, zoals productiewerk. Binnen het bedrijfsleven in Zuid-Limburg is er tegelijkertijd sprake van een groei van het aantal technische functies. Er is kortom sprake van toekomstige personeelstekorten in de techniekbranche en als we niets doen, van (een toenemende) mismatch tussen vraag/behoefte en aanbod op de Zuid- Limburgse arbeidsmarkt. 1.3 Ontwikkelingen in het onderwijs Onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) ontstaat een vraag naar nieuwe competenties die fleibele werknemers opleveren. Binnen alle functies zullen een aantal kerntaken in principe vergelijkbaar zijn en om andere, nieuwe competenties vragen. Dit pakket van vaardigheden, waarvan in de afgelopen jaren een deel reeds onder de term competentiegericht onderwijs in het onderwijs is ingebracht en die voor dat deel ook in de Kapstok 3 zijn opgenomen, wordt 21st century skills genoemd. Naast taal en rekenen en de kernvakken, zijn de competenties 2 Met toegevoegde waarde wordt gedoeld op wat de school feitelijk toevoegt aan kennis, vaardigheden en gedrag bij de deelnemers, rekening houdend met het instroomniveau. Met andere woorden: het verschil tussen wat de student kan en weet bij aanvang van de opleiding in vergelijking met wat de student kan en weet na diplomering. 19

20 samenwerken, creativiteit, ict-geletterdheid, communiceren, probleemoplossend vermogen, kritisch denken, en sociale en culturele vaardigheden en een betrokken en ondernemende houding van belang. Uit onderzoek (zie NWO review, Kooman, 2012) is verder gebleken dat naast aandacht voor cognitieve vaardigheden aandacht geven op school aan non-cognitieve vaardigheden (sociale en zelfregulerende competenties) voor studenten voordeel oplevert op de arbeidsmarkt en vooral in de maatschappij. Om de leeromgeving voor studenten goed toe te rusten voor de toekomst zijn de volgende zaken van belang: studenten zijn zoveel mogelijk zelf eigenaar van hun eigen leerproces; onderwijs speelt in op individuele verschillen; digitalisering als belangrijke driver van meer gepersonaliseerd onderwijs; onderwijs heeft hoge verwachtingen van studenten; er is verbinding met partners in de buitenwereld (ouders, overheden, bedrijven); er is ruimte voor samenwerkend leren; studenten vormen met docenten een leergemeenschap; er ruimte voor de brede opdracht van het onderwijs en de vormende rol van de docent; 21 e century skills en LOB worden geïntegreerd in het onderwijs. 1.4 Onderzoek en good practices Uit veel onderzoek (zie o.m. brief minister Startkwalificatie met perspectief: voor iedereen een passende plek, ) en good practices in den lande is vastgesteld dat de aangrijpingspunten om rendement te verbeteren, vsv te verlagen en studenttevredenheid te verbeteren liggen op het terrein van de interactie met de student: de student in beeld. De uit onderzoek steeds naar voren komende aangrijpingspunten hiervoor zijn: Kwaliteit van het onderwijs didactiek, begeleiding Overstap V(S)O-MBO en MBO-MBO, intake Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB) / keuzeproces Verzuim aanpak Aandacht voor taal en rekenonderwijs Daarbij blijkt ook de leraar-student relatie van groot belang. Uit internationaal onderzoek blijkt dat studenten beter presteren op school als ze een positieve relatie met hun leraar hebben. Leraar-studentrelaties zijn vooral belangrijk voor de betrokkenheid en prestaties van studenten uit hogere groepen of klassen en voor studenten uit een laag sociaaleconomisch milieu. Negatieve relaties met de leraar bleken verder een sterkere (ongunstige) impact te hebben op jongeren met leerproblemen dan op andere jongeren. Persoonlijke relaties zijn ook van belang voor docenten. Leerkrachten ontlenen voldoening en zingeving aan persoonlijke relaties met studenten, terwijl ongunstige relaties negatieve emoties 20

21 oproepen. Niet probleemgedrag in het algemeen, maar gedrag dat leidt tot een conflictueuze relatie met de leraar, draagt vermoedelijk vooral bij aan werkstress. 1.5 Conclusies / aangrijpingspunten voor het kwaliteitsplan Uit de bovenstaande integrale kwaliteitsanalyse tekent zich een beeld af dat als aangrijpingspunt voor het kwaliteitsplan dient. Rendement Hoewel de jaarresultaten in de afgelopen jaren zijn gestegen en het percentage vsv-ers ten opzichte van bij Arcus sterk is gedaald, blijven de jaarresultaten (10%) en percentages voortijdig schoolverlaten (15%) achter bij het landelijk gemiddelde. Vooral de resultaten op niveau 1 zijn zorgelijk. Dat is overigens in het hele land zo. Uit de cijfers blijkt dat langer dan 1 jaar doen over de niveau 1 opleiding, in veel gevallen toch niet leidt tot een succesvolle afsluiting van de opleiding. De BBL resultaten fluctueren over de jaren heen sterk en beïnvloeden de totaalresultaten in die zin behoorlijk. De BOL resultaten zijn door de jaren heen over het algemeen meer stabiel en licht stijgend. Arcus behaalt minder goede resultaten bij hoger opleiden (havo, vwo), heeft minder doorstroom van niveau 4 naar HBO en realiseert minder kwalificatiewinst dan het MBO gemiddelde. Onder invloed van de voortschrijdende technologie is er daarnaast echter een afnemende behoefte aan routinematige functies, zoals productiewerk. Dat betekent dat we moeten streven naar een zo hoog mogelijk opleidingsniveau voor iedereen. De resultaten van de Arcus sector Techniek, in combinatie met de problematiek in de regio rond techniek, vragen om een fundamentele herinrichting van het techniekonderwijs. Een speciaal punt van aandacht in relatie tot rendement en voortijdig schoolverlaten vormen de resultaten op de piloteamens Nederlandse taal en rekenen. Deze zijn reden tot grote zorg. Vanaf 2015 zullen deze resultaten n.l. gevolgen hebben voor het studiesucces (jaarresultaten en vsv) en de doorstroom van niveau 1 naar 2 en van niveau 2 naar 3. Staat van de Instelling (Inspectie) en JOB monitor De uitslagen van de JOB monitor over 2013 (= JOB 2014) laten een iets stijgende studenttevredenheid zien. De onderdelen waarover de studenten bij veel afdelingen van Arcus minder tevreden zijn, zijn de informatievoorziening, de lessen en (elementen van) de begeleiding. Hoewel het kwaliteitszorgsysteem op orde is, trof de inspectie nog te weinig de effecten hiervan aan, in de zin van verbeterde resultaten. Hoewel een lineair verband tussen kwaliteit van onderwijs en studiesucces door de inspectie niet concreet gelegd kon worden, doet de inspectie in dit verband de volgende aanbevelingen: 21

22 doelen specifiek en meetbaar formuleren; sterkere focus op resultaten in (dialoog met) de teams. meer diepgang, scherpte en opbrengstgerichtheid bij analyseren van de oorzaken, vooral door de teams zelf; verbetermaatregelen nauwkeuriger monitoren; didactisch handelen en studieloopbaanbegeleiding kunnen nog winnen aan kwaliteit; besteed aandacht aan deskundigheden van de docenten, zeker in relatie tot het strategische uitgangspunt Arcus is nooit vol. Relatie tussen onderwijskwaliteit en rendement Voldoende onderwijskwaliteit leidt niet vanzelf tot voldoende rendement. Wellicht dat ook de studentenpopulatie in de Parkstad in Zuid-Limburg hier voor een deel debet aan is. Uit onderzoeken blijkt echter ook dat in dat geval meer aandacht geven aan de kwaliteit van onderwijs en aan een adequate zorgstructuur, bij een meer problematische studentenpopulatie, een positief effect kan hebben op het studiesucces. Nader onderzoek is nodig om meer precies te bepalen hoe de kwaliteit van het onderwijs bijdraagt aan betere studieresultaten. Uit onderzoek en good practices komt naar voren dat kritische succesfactoren om rendement te verbeteren, vsv te verlagen en studenttevredenheid te verbeteren liggen op het terrein van de interactie met de student: de student in beeld en de student-leraar relatie. Dat staat in directe relatie met de kwaliteit van het leraarschap. Ook uit onze eigen analyse komt naar voren dat hier voor Arcus aandachtspunten liggen. Daarnaast blijkt dat in de afgelopen jaren door Arcus gemaakte plannen voor verbetering nog onvoldoende gerealiseerd zijn. Dat wordt mede veroorzaakt door het geconstateerde gebrek aan (scherp) monitoren van verbetermaatregelen. De kapstok 3 is nog niet in de volle breedte geïmplementereerd. Hoewel professionalisering in de jaarplannen van Arcus prioriteit heeft en er zeker wel aandacht gegeven is aan scholing (losse cursussen), is van een gerichte en gedragen aanpak, op basis van de in het bestuursakkoord professionalisering gegeven doelstellingen, nog onvoldoende sprake. Daarnaast zal Arcus zich, om het studiesucces en het succes in de maatschappij van haar studenten te waarborgen, zich rekenschap moeten geven van de toekomstige ontwikkelingen in de maatschappij die consequenties hebben voor het onderwijs. De onderwijsvisie en het onderwijsconcept met Integrale beroepsopdrachten als rode draad biedt hiervoor een stevige basis. Integrale beroepsopdrachten zijn bij uitstek geschikt voor gepersonaliseerd onderwijs en integratie van 21 e century skills. 1.6 Positionering en tot stand koming van het kwaliteitsplan Het kwaliteitsplan vormt de eerste stap van een traject naar het strategisch beleid voor de jaren Het kwaliteitsplan is tot stand gekomen met input die vanuit studenten, docenten, 22

23 management, stakeholders en inspectie in het afgelopen jaar geleverd is ten aanzien van de kwaliteit van onderwijs en de discussies die daarover in het afgelopen jaar met deze partijen zijn gevoerd. Naar aanleiding van een eigen gecombineerde eerdere analyse van de jaarresultaten, vsv-cijfers en studenttevredenheid (in juni 2014), was reeds een analyse in de teams in gang gezet. De resultaten hiervan zijn eveneens als input gebruikt voor de totstandkoming van dit kwaliteitsplan. In het Arcus jaarplan 2015 is reeds verwoord waar de focus voor de komende jaren ligt: Het gaat ( ) om het echt uitvoeren van bekende succesfactoren: we plaatsen je meteen goed als je afwezig bent missen we je we kennen je we laten je niet los In het concrete proces van de tot stand koming van dit kwaliteitsplan in de afgelopen maanden, zijn de volgende partijen betrokken: Klankbordgroep kwaliteitsplan met afvaardiging uit elke unit Het Arcus Managementteam STIP (STudenten Informatie Punt) De dienst P&O De Epertisegroep Onderwijs (EOS) De Studentenraad De Ondernemingsraad MBO in bedrijf De Onderwijscommissie van de Raad van Toezicht Het College van Bestuur In het vervolgtraject (de implementatie van dit plan), is het College van Bestuur gestart met bezoeken aan alle onderwijsteams om met hen de dialoog te voeren over de uitvoering van het kwaliteitsplan en de rol van de teams daarin. Verder zijn er in de maanden april en mei 2015 acht dialoogsessies gepland waarin het CvB de organisatie uitnodigt met hen en met elkaar in dialoog te gaan over de kwaliteit van ons onderwijs. 23

24 2. Kwaliteitsplan 2.1 Uitgangspunten Op basis van de (conclusies uit de) integrale kwaliteitsanalyse, de regioanalyse en de toekomstige ontwikkelingen kunnen de onderwijsdoelstellingen voor de komende vier jaar worden bepaald. De overall doelstelling voor de komende vier jaar is het realiseren van een verbetering van het studiesucces en het verder terugdringen van voortijdig schoolverlaten, zodanig dat de resultaten van Arcus in lijn komen met het landelijke gemiddelde. De analyse van Arcus is dat voldoende onderwijskwaliteit niet vanzelf leidt tot voldoende rendement. Ook door de inspectie kon een lineair verband tussen kwaliteit van onderwijs en studiesucces niet concreet gelegd worden. Voldoende onderwijskwaliteit is wellicht in onze situatie niet voldoende om resultaten op het landelijk gemiddelde te behalen. Gegeven de regionale problematiek in combinatie met de maatschappelijke functie die Arcus voor zichzelf ziet, betekent dit dat er hoge eisen worden gesteld aan de deskundigheid van de onderwijsteams. De specifieke deskundigheden van de docenten zullen toereikend moeten zijn om studenten op alle niveaus zo efficiënt mogelijk aan een diploma te helpen. Naar onze mening is het nodig om de door ons geformuleerde doelstellingen m.b.t. rendement en VSV te realiseren, dat de gehele organisatie meer in stelling wordt gebracht om de kwaliteit van ons onderwijs te verbeteren. De sleutel daartoe ligt bij de onderwijsteams en de kwaliteit van de Arcusmedewerkers. De kwaliteitszorg is bij Arcus voldoende ontwikkeld en ook de kwaliteit van de eaminering is voldoende. Wij willen op deze terreinen die voldoende beoordeling graag vasthouden, maar zijn van mening dat om de rendementen te verbeteren, de focus in de komende jaren moet liggen op de kwaliteit van het onderwijs. Dus moeten wij echt werk maken van het in the lead zetten van de docententeams. Wij maken dat zichtbaar door de organisatie te kantelen via het volgende beeld. 24

25 In het plaatje willen wij tot uiting brengen dat College, management en staf moeten denken en handelen vanuit het belang van het onderwijs en de facilitering en ontlasting van de onderwijsteams. Wij willen het management toerusten om de teams mede in positie te brengen en wij zullen van de stafdiensten vragen om zich bij alles wat zij doen te vraag te stellen: waarom is dit goed voor het onderwijs? Wij gaan de dialoog aan met de teams en we faciliteren via hulp bij de zelfevaluatie, een teamscan en een professionaliseringsaanbod dat aansluit bij de vragen van de teams en resultaten van de eterne audits. Dit met het doel om de teams en dus het onderwijs de gewenste resultaten te laten behalen. De onderwijsteams hebben de ruimte om aan te geven hoe zij de gestelde onderwijsdoelen gaan realiseren. Zij zijn daarbij begrensd door de wettelijke kaders en door onze gezamenlijke onderwijsvisie, vastgelegd in kapstok 3. Wij verwachten daarbij van de teams een scherpe zelfevaluatie, duidelijke (meetbare) en evalueerbare teamdoelstellingen en daaraan gerelateerd, een werkverdeling, die de basis legt voor onderwijskwaliteit en een scholingsplan, dat past bij de teamdoelen. De doelstellingen op het niveau van rendement, voortijdig schoolverlaten en studenttevredenheid zijn leidend. De gezamenlijke kaders voor goed onderwijs zijn verwoord in de kapstok 3. De doelstellingen en activiteiten en te zetten stappen die in het vervolg van dit kwaliteitsplan bij de verschillende onderdelen staan en die helpen om deze leidende doelstellingen te bereiken, vormen een keuzemenu waaruit de teams op basis van hun analyse keuzes maken en hun prioritering aanbrengen. De keuzes zijn niet vrijblijvend, zij moeten gebaseerd zijn op de zelfevaluaties en leggen derhalve de relatie met de verbetering van de onderwijskwaliteit. We monitoren de ontwikkeling van rendementen en voortijdig schoolverlaten en we willen van de teams zien, dat ze hun plannen uitvoeren ( afmaken van de PDCA cyclus). Het kwaliteitsplan is niet vrijblijvend. In het plaatje op de volgende pagina is in beeld gebracht waar onze focus in de komende jaren ligt. 25

26 regio problematiek DE SITUATIE resultaten blijven achter de toekomst stelt eisen WAT jaarresultaat VSV HOE teams in the lead interactie met leerlingen uitvoering PDCA cyclus professionaliseren faciliteren RESULTAAT Goed onderwijs Verbeterde resultaten verbetering onderwijskwaliteit in beeld 26

27 2.2 De thema s en doelstellingen Onderstaand zijn de Arcus doelstellingen op de overall thema s studiesucces, voortijdig schoolverlaten en studenttevredenheid geformuleerd. Vervolgens zijn de Arcus doelstellingen weergegeven op die thema s waaraan wij willen werken om het studiesucces te verbeteren. Hiervoor zijn de kapstok 3 en met name de voorgaande analyse van de kwaliteit van onderwijs als uitgangspunt genomen. Op basis van de zelfevaluatie op onderstaande thema s naar de mate waarin een team de doelstellingen reeds heeft gerealiseerd, bepaalt het team de prioriteiten en de manier waarop het team de doelstellingen (binnen de gegeven kaders) wil gaan bereiken. Dat resulteert in een jaarplan per team, waarin de doelstellingen voor dat team voor het komende jaar zijn opgenomen. De mate waarin de resultaten behaald zijn, wordt gemonitord. De manier waarop dat gebeurt is onderstaand, onder het thema Verbetering uitvoering PDCA cyclus opgenomen. 2.3 Financiering De inspanningen die Arcus levert om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, worden door het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW) ondersteund met een investeringsbudget (en een resultaatafhankelijk budget). Deze aanvulling op de bekostiging die voor het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs is bedoeld, betreft een nieuw beleidsinstrument. De aanvulling op de (reguliere) bekostiging wordt ingezet om de onderwijskwaliteit verder te verhogen aan de hand van een aantal landelijk vastgestelde beleidsthema s: professionalisering (ook van eamenfunctionarissen), taal en rekenen, kwaliteit van de beroepspraktijkvorming (bpv), ecellentie, voortijdig schoolverlaten (vsv), waaronder de kwetsbare jongeren vallen, en studiesucces. Omdat in de afgelopen jaren ook al (op andere manieren) door de minister geïnvesteerd is in het MBO (taal en rekengelden, stagebogelden, vsv middelen, professionaliseringsgelden) is deze aanvulling op de bekostiging ten opzichte van de totale ontvangen middelen van de afgelopen jaren, voor een groot deel ( ) niet echt etra, maar anders gerubriceerd geld door de minister. Bij Arcus is een deel van de etra middelen door middel van het interne allocatiemodel in 2015 bewust al in de reguliere begroting meegenomen, zodat de onderwijsteams goed worden gefaciliteerd ten behoeve van het kunnen realiseren van onderwijskwaliteit. Arcus hanteert allocatieregels waarbij (op basis van het aantal bekostigbare studenten) de teams naar de aard van hun studentenpopulatie en problematiek, gefaciliteerd worden via de (interne) allocatie van middelen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar niveau van de opleiding, eerste leerjaar versus volgende leerjaren, benodigde inzet voor onderwijstijd, voor BPV-begeleiding en mentoraat. 27

28 Sommige opleidingen krijgen intern een hogere factor omdat er een grote praktijkcomponent is, dan wel sprake is van etra begeleiding. Zo wordt bijvoorbeeld In de (interne) bekostigingsfactor voor teams (afdelingen) uitgegaan van een gemiddelde groepsgrootte van 15 studenten op niveau 1, 18 studenten op niveau 2 en 24 studenten op niveau 3 en 4. Voor taken als Taal & Rekenen, Passend Onderwijs en Professionalisering, zijn daarnaast in de lopende begroting 2015 etra gelden ingezet als vervolg op de in vorige jaren gestarte kwaliteitsslag en de in dit kader opgestelde implementatieplannen. Het Arcus allocatiemodel zal in de komende jaren worden voortgezet. Hiermee worden zoals gezegd de teams naar de aard van hun studentenpopulatie en problematiek, gefaciliteerd om goed onderwijs te kunnen geven, inclusief de mentoraatfunctie en de bpv-begeleiding. In dit kwaliteitsplan is gekozen voor het uitgangspunt dat de onderwijsteams de ruimte hebben om aan te geven hoe zij de gestelde doelen op het gebied van rendement, voortijdig schoolverlaten en studenttevredenheid gaan realiseren en welke facilitering zij daarvoor nodig hebben. Hiertoe stellen de onderwijsteams zelf analyses op (in de zelfevaluatie) en jaarplannen met concrete meetbare doelen op de eerder genoemde thema s. Deze analyses en jaarplannen zijn de basis voor de verdeling van de beschikbare etra financiële middelen, te besteden in 2016 en latere jaren. Dit kan betekenen dat de besteding en verdeling van de beschikbare etra middelen, ook de taal en rekengelden, de gelden voor passend onderwijs en de nog beschikbare professionaliseringsgelden, anders geschiedt dan in In de voortgangsrapportages zal hieromtrent verantwoording worden afgelegd. De gelden voor ecellentie (voor Arcus maimaal ) worden (hier bovenop) toegekend aan de ingediende projecten als deze worden goedgekeurd. Naast het hier genoemde investeringsbudget en resultaatafhankelijk budget dat door de minister wordt toegekend, worden in 2015 en 2016 nog de z.g. Regionale Programmagelden VSV en de Plusgelden beschikbaar gesteld, ten behoeve van het verder terugdringen van vsv in de regio. Dit op basis van een door VO, MBO en gemeentes getekend VSV-convenant met de minister. Voor de regio Parkstad (VO en MBO) is inclusief de plusgelden in 2015 en 2016 jaarlijks een bedrag van beschikbaar. Waarschijnlijk worden deze gelden na 2016 ook nog beschikbaar gesteld. 28

29 2.4 Studiesucces als overall doelstelling Verbeteren van het rendement, terugdringen van voortijdig schoolverlaten en verbeteren van de studenttevredenheid zijn de leidende doelstellingen bij Arcus (het wat ). Arcus heeft zich tot doel gesteld op deze terreinen op het landelijk gemiddelde te scoren. Vooralsnog zijn hiertoe de onderstaande doelen gesteld. Overall thema: Studiesucces, voortijdig schoolverlaten en studenttevredenheid Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Periode Jaarresultaat (van 65,8 % naar) 72 % Zie hieronder 2015 t/m 2018 VSV-cijfer (van 6,08 % naar) 5,2 % Zie hieronder 2015 t/m 2018 Rapportcijfer (opleiding) (van 6,9 naar) 7,1 Zie hieronder 2015 t/m 2018 Van de doelstellingen en activiteiten en te zetten stappen die bij de onderstaande thema s staan en die helpen om deze leidende doelstellingen te bereiken, zijn enkele activiteiten gebaseerd op Arcusbrede keuzes en prioritering, maar vormt het merendeel een keuzemenu waaruit de teams op basis van hun analyse (de zelfevaluatie) keuzes maken en hun prioritering aanbrengen. Om die reden zijn in de meeste gevallen geen prioritering, periode en kosten per deelonderwerp weergegeven. 2.5 Terugdringen van voortijdig schoolverlaten / aanpak kwetsbare jongeren Thema: Voortijdig schoolverlaten / kwetsbare jongeren Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Overstap V(S)O-MBO en MBO-MBO Alle studenten in beeld in de overgang van VO naar MBO en MBO-MBO Uitvoering (regionaal) project Elke student in beeld (mbv Intergrip) module Overstap VO- MBO en module Digitaal Doorstroom Arcus Parkstad per jaar Financiering uit 29

30 Dossier en module MBO-MBO Regionale Programmagelden VSV Parkstad Aantoonbaar gebruik van de VO en intake informatie over studenten in het onderwijsproces. Digitaal beschikbaar maken van de informatie in Eduarte; de mentor gebruikt de informatie in de mentorgesprekken en deelt de informatie met het docententeam. Interne overstap Alle studenten in beeld in de overgang van MBO-MBO intern Herinrichting van dit proces en consequente uitvoering van het proces door betrokkenen LOB leerlijn VO-MBO Realisatie van een doorlopende LOB leerlijn van VO naar MBO in de regio Parkstad op basis van de 5 loopbaancompetenties Uitvoering (regionaal) project Doorlopende LOB leerlijn Arcus Parkstad per jaar Financiering uit Regionale Programmagelden VSV Parkstad Verzuimaanpak 100% signalering: elke student is aanwezig bij alle onderwijsactiviteiten; iedere afwijking hierop wordt geregistreerd (in Eduarte) Uitvoering absentiesignalering en registratie in de klas ; de docent is verantwoordelijk voor signalering en registratie 100% opvolging op basis van signalering binnen 2 dagen Uitvoering lik op stuk beleid; nabellen bij afwezigheid; opvolging is verantwoordelijkheid van de mentor 100% melding en inhoudelijk correct bij DUO waar dat vereist is Melding is de verantwoordelijkheid van de mentor; STIP ondersteunt. Ongediplomeerden Alle ongediplomeerden op een voor hen passende (vervolg)plek. Inrichting en implementatie gezamenlijke trajecten V(S)O, PRO en MBO mbt Voordeel en Entree opleiding en toeleiding naar werk. Inrichting en implementatie gezamenlijke trajecten gemeente(s) en MBO voor Arcus Financiering (deels) uit Regionale Plusgelden Parkstad 30

31 BBL Terugdringen vsv en verbeteren jaarresultaten bij BBL; stabilisering vsv en jaarresultaten BBL voortraject en Entree en toeleiding naar werk. Duidelijkheid over wens diplomering vooraf; herinrichting intakeproces BBL, duidelijke afspraken met bedrijven, vangnet als bedrijf ermee stopt en monitoring voortgang. 2.6 Verbeteren onderwijsproces (didactiek, begeleiding) Thema: Verbeteren onderwijsproces (didactiek en begeleiding) Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Didactiek en klassenmanagement LOB Aantoonbaar verbeterde didactiek en klassenmanagement in de klas bij alle soorten onderwijs (IBO s, lintlessen, LOB) Studenten tevreden (JOB, panel, ) LOB (5 loopbaancompetenties) geïntegreerd in het onderwijsproces Studenten tevreden (JOB, panel, ) 21 e century skills 21 e century skills geïntegreerd in het onderwijsproces Passend onderwijs / differentiatie Passend onderwijs geïmplementeerd; omgaan met verschillen in de klas Programma van eisen / didactisch model 0-meting huidige situatie Implementatie didactisch model Inzet professionaliseringstrajecten waar nodig Monitoring en verbetertrajecten (zie PDCA) Programma van eisen / LOB handvatten 0-meting huidige situatie Inzet professionaliseringstrajecten waar nodig Monitoring en verbetertrajecten (zie PDCA) Programma van eisen/handvatten/richtlijnen Inzet professionaliseringstrajecten Monitoring en verbetertrajecten (zie PDCA) Programma van eisen/handvatten/richtlijnen Inzet professionaliseringstrajecten 31

32 Roostering hanteerbaar voor docenten; studenten 90% tevreden over aanpassingen (JOB, panel, ) Het rooster voldoet (aantoonbaar) aan de eisen zoals verwoord in de Kapstok 3 en de vastgestelde roostercriteria. Studenten zijn tevreden over roostering Arcus (JOB, panel ) Monitoring en verbetertrajecten (zie PDCA) Meting/audit huidige stand van zaken Inzetten verbetertrajecten (zie PDCA) Monitoren verbetertrajecten 2.7 Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming Thema: Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Voorbereiding stage Studenttevredenheid (JOB) van 3.3 naar 3.5 Begeleiding door school Studenttevredenheid (JOB) van 3.3 naar 3.5 Aansluiting stageschool (curriculum) Contact schoolstagebedrijf Studenttevredenheid (JOB) van 3.4 naar 3.5 Studenttevredenheid (JOB) van 3.1 naar meting huidige stand van zaken/audit Beschrijving, herinrichting en verbeterde uitvoering proces voorbereiding stage 0-meting huidige stand van zaken/audit Beschrijving, herinrichting en verbeterde uitvoering proces begeleiding door school 0-meting huidige stand van zaken/audit Beschrijving, herinrichting en verbeterde uitvoering proces aansluiting stage-school 0-meting huidige stand van zaken/audit Beschrijving, herinrichting en verbeterde uitvoering contact school-stagebedrijf 32

33 Bureau werk en stage Ingericht centraal bureau werk en stage (STIP) naar voorbeeld van bureau werk en stage techniek Opdracht aan STIP tot inrichting BPV bureau; procesbeschrijving; functionele verdeling taken onderwijsteams en taken STIP in dit kader. 2.8 Intensivering van het taal- en rekenonderwijs Thema: : Intensivering taal- en rekenonderwijs Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Overall Geen uitval door niet halen taal- en reken eamen; verbetering resultaten tov piloteamens Adequate voorbereiding: zie hieronder 3-slag: slag 1 3-slag: slag 2 3-slag: slag 3 Taal en rekencoaches Taal en rekenen als lintlessen: minimaal 1,5 klokuur/wk in de BOL en minimaal 1 klokuur/wk in de BBL Taal en rekenen geïntegreerd in Integrale beroepsopdrachten (IBO s) Geïmplementeerde persoonlijke oefening en remediëring taal en rekenen (voor studenten met taal en rekenachterstand) Volgens plan functionerende taal en rekencoaches In het rooster opnemen en bemensen met bevoegde docenten van taal en rekenlessen. Taal en rekenopdrachten ontwikkelen / inkopen en inpassen binnen de IBO s Inrichten en uitvoeren van taal en rekenonderwijs voor studenten met taal en rekenachterstand. 0-meting stand van zaken Definiëren ist-soll Verbetertraject inzetten en monitoren Scholing Alle taal en reken coaches en Ontwikkeling / inkoop scholingstrajecten 33

34 Bevoegde taal en rekendocenten Dysleie en dyscalculie beleid docenten taal en rekenen hebben (bij) scholing gevolgd Inzet van (voor het vak dat ze geven) bevoegde taal- en rekendocenten Geïmplementeerd dysleie en dyscalculiebeleid Studenten zijn er tevreden over Uitvoering scholingstrajecten 0-meting huidige stand van zaken Definiëren ist-soll Verbetertraject inzetten en monitoren Inrichten processen en uitvoeren processen Informatievoorziening aan docenten en studenten Monitoren voortgang implementatie 2.9 Onderwijsontwikkeling: invoering nieuwe kwalificatiedossiers Thema: Invoering nieuwe Kwalificatiedossiers Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Nieuwe KD s 1 e jaar Nieuwe KD s 2 e jaar Keuzedelen 2 e jaar Curricula 1 e jaar gereed en geïmplementeerd, volgens onderwijsmodel Kapstok (IBO s) en LOB geïntegreerd Curricula 2 e jaar gereed en geïmplementeerd, volgens onderwijsmodel Kapstok (IBO s) en LOB geïntegreerd Keuzedelen 2 e jaar voor alle opleidingen zijn gereed en Curriculumontwikkeling grofontwerpen hele opleiding en fijnontwerpen 1 e jaar (incl definiëren keuzedelen per opleiding) Arcus 2015 Financiering uit reguliere begroting en etra middelen onderwijsontwikkeling Curriculumontwikkeling fijnontwerpen 2 e jaar Ontwikkeling keuzedelen 2 e jaar Arcus Arcus Financiering uit reguliere begroting en etra middelen onderwijsontwikkeling 34

35 Nieuwe KD s 3 e jaar Keuzedelen 3 e jaar geïmplementeerd Curricula 3 e jaar gereed en geïmplementeerd, volgens onderwijsmodel Kapstok (IBO s) en LOB geïntegreerd Keuzedelen 3 e jaar voor alle opleidingen zijn gereed en geïmplementeerd Curriculumontwikkeling fijnontwerpen 3 e jaar Ontwikkeling keuzedelen 3 e jaar Arcus Arcus Financiering uit reguliere begroting en etra middelen onderwijsontwikkeling 2.10 Herinrichting techniekonderwijs Toelichting: Het (voorbereidend) technisch middelbaar beroepsonderwijs in Zuid-Limburg wordt ernstig bedreigd. Er is sprake van krimp in studenten. Dat merken vmbo en mbo op dit moment al heel concreet: de techniekopleidingen dreigen leeg te gaan lopen. Bovendien zijn techniekopleidingen kostbaar en is de overheidsbekostiging niet kostendekkend. Daarnaast heeft Zuid-Limburg te maken met een vergrijzing van de beroepsbevolking. Terwijl er sprake is van een groei van het aantal technische functies bij het bedrijfsleven. Er is kortom sprake van toekomstige personeelstekorten in de techniekbranche en van (een toenemende) mismatch op de Zuid-Limburgse arbeidsmarkt. Bijkomend probleem is dat we op dit moment wellicht jongeren opleiden voor beroepen die morgen niet meer bestaan. Onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) ontstaat een vraag naar nieuwe competenties die fleibele werknemers opleveren en er is verder een toenemende behoefte aan kenniswerkers en mensen werkers, en een afnemende behoefte aan routinematige functies, zoals productiewerk. Samenwerking en afstemming tussen de roc s op Zuid-Limburgse schaal (horizontaal) en tussen de vo-scholen, roc s en het hbo (verticaal) én het bedrijfsleven, waarbij opleidingen in toenemende mate als instrument voor mobiliteit en duurzame inzetbaarheid dienen, is noodzakelijk om dit tij te keren. 35

36 Door de onderwijsinstellingen in Zuid-Limburg is een besluit genomen over de gezamenlijke inrichting van het technisch beroepsonderwijs in twee doorlopende vmbo-mbo leerlijnen: de vakmanschapsroute en de technologieroute. Deze onderwijsroutes worden in geheel Zuid-Limburg op een gelijkvormige wijze opgezet en ingericht in de drie deelregio s Sittard-Geleen, Parkstad en Maastricht. Het doel is de realisatie van kwalitatief hoogwaardige, innovatieve (toekomstbestendige) techniekopleidingen, optimaal afgestemd op het regionale bedrijfsleven, die in een situatie van krimp en afnemende belangstelling voor techniek meer jongeren voor het techniekonderwijs trekken en een hoog diplomarendement opleveren. Thema: Herinrichting techniekonderwijs in de regio Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Opleidingenaanbod Instroom Doorstroom beroepskolom Aansluiting onderwijsbedrijfsleven In stand houden van een breed aanbod van technische opleidingen, financieel verantwoord, met de best mogelijke voorzieningen om over de volle breedte goed technisch beroepsonderwijs te realiseren. Verhoging van de instroom van nieuwe studenten naar het technisch onderwijs in de regio. Het gaat zowel om instroom van jongeren als zijinstroom. Een verbetering van de kwaliteit en de doorstroommogelijkheden in de beroepskolom van het technisch onderwijs (VMBO-MBO-HBO). Een verbetering van aansluiting van het onderwijsaanbod op de vraag Curriculumontwikkeling vakmanschapsroute en technologieroute samen met vmbo en mbo in de regio Zuid-Limburg Ontwikkelen van toeleidingstrajecten en zijinstroomprogramma s naar techniekonderwijs (vakmanschaps- en technologieroute) Doorlopende leerlijnen door inrichting en implementatie vakmanschapsroute en technologieroute Betrekken bedrijfsleven bij onderwijsontwikkeling (en uitvoering) Arcus Arcus Arcus Arcus Financiering uit reguliere begroting, etra middelen vanuit deelnemende onderwijsinstellingen, Zuid-Limburgs bedrijfsleven en vanuit subsidie (bv RIF, TIB, provincie) 36

37 vanuit het bedrijfsleven in zowel bol als bbl. vakmanschaps- en technologieroute Professionalisering en facilitering Professionaliseringdoelen gegeven door ministerie OCW vergroten professionalisering bestuur en vergroten professionele cultuur; vergroten kwaliteitsontwikkeling onderwijsteams versterking onderwijskundig leiderschap de (professionaliserings)basis op orde brengen versterken van de professionaliteit van de (individuele) medewerker Thema: Professionalisering Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Professionaliseringbeleid Volgende fase van professionalisering Bekwaamheidsdossiers (lerarenregister) Beeld van stand van zaken adhv Weet, denk, doe (Snel professionaliseren in het MBO) Gedragen professionaliseringsbeleid Bereiken van volgende fase van professionalisering Elke medewerker heeft een bekwaamheidsdossier Uitvoeren 0-meting en ontwikkeling (in welke fase bevindt Arcus zich mbt professionalisering?) Professionaliseringsbeleid op basis daarvan ontwikkelen. Beschrijven interventies en uitvoering interventies om in volgende fase te komen. Opstellen format bekwaamheidsdossier en Arcus eisen voor permanente educatie Invoering bekwaamheidsdossier Arcus Arcus

38 Opleidingsplannen per unit Elke unit heeft een opleidingsplan gelieerd aan strategische doelen Arcus Ist (0-meting) en soll beschrijven Opleidingsplan op basis daarvan Uitvoering opleidingsplan (monitoring) Strategisch personeelsbeleid en planning MD-traject Regeling LB/LC docent Begeleiding beginnende docenten Er is een strategische personeelsplanning voor de komende 5 jaar. MD-traject wordt uitgevoerd voor alle managementlagen Geïmplementeerde regeling LB/LC docent Alle beginnende docenten worden volgens plan begeleid. Ontwikkelen van strategische personeelsplanning voor de komende 5 jaar. Arcus Uitvoering MD traject Arcus Implementatie en uitvoering regeling LB/LC docent Ontwikkelen begeleidingstraject beginnende docenten Uitvoeren begeleidingstraject beginnende docenten Thema: Facilitering Deelonderwerp Doelstelling/resultaat Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Overall: ondersteuning door stafdiensten en STIP Verbetering ondersteuning Gevoelde ontlasting en ontzorging bij onderwijsteams Definiëren wat de verantwoordelijkheden van de stafdiensten in relatie tot het Arcus uitgangspunt teams in de lead zijn en op welke wijze deze diensten de teams optimaal ondersteunen in het belang van de student. 38

39 Samenwerking tussen teams en ondersteunende afdelingen Ondersteuning door teamscan Ondersteuning bij zelfevaluatie en aanbod en uitvoering van eterne audits Ondersteuning door scholingsaanbod Verbeterde processen en samenwerking op het snijvlak (de overgangen) tussen onderwijsafdelingen en ondersteunende afdelingen Teamscan is gereed om uitgevoerd te worden; teams worden naar tevredenheid begeleid bij uitvoering teamscan Organisatie en uitvoering eterne audits naar tevredenheid van de organisatie. Ondersteuning bij verscherping zelfevaluatie. Scholingsaanbod is ontwikkeld en beschikbaar voor uitvoering. Processen op die punten onder de loep nemen en verbeteren. Ontwikkelen teamscan; Uitvoering teamscan; in kaart brengen van de resultaten en ist-soll situatie. Verbeteren (verscherpen) eterne audits Organiseren en uitvoeren eterne audits Ontwikkelen en toegankelijk maken van scholingsaanbod Verbetering uitvoering PDCA cyclus In de afgelopen jaren zijn door Arcus gemaakte plannen voor verbetering nog onvoldoende gerealiseerd. Dat wordt mede veroorzaakt door het geconstateerde gebrek aan (scherp) monitoren van verbetermaatregelen. De inspectie constateert op dit punt de volgende aandachtspunten: doelen specifiek en meetbaar formuleren; sterkere focus op resultaten in (dialoog met) de teams; meer diepgang, scherpte en opbrengstgerichtheid bij analyseren van de oorzaken, vooral door de teams zelf; verbetermaatregelen nauwkeuriger monitoren. 39

40 Om op dit punt verbetering te realiseren beginnen wij met in ieder geval de in dit kwaliteitsplan opgenomen doelen specifieker en meetbaarder te formuleren en de verbetermaatregelen nauwkeurig te monitoren. Met betrekking tot de in dit kwaliteitsplan genoemde thema s zullen in het kader van de verbetering van de uitvoering van de PDCA-cyclus de onderstaande stappen worden gezet. Thema: Verbetering uitvoering PDCA cyclus Deelonderwerp Stappen/activiteiten Prioriteit Periode Kosten Professionalisering Voortijdig schoolverlaten / kwetsbare jongeren Verbeteren onderwijsproces (didactiek en begeleiding) Bevorderen van de kwaliteit van de beroepspraktijkvorming Intensivering taal- en rekenonderwijs Invoering nieuwe Kwalificatiedossiers Herinrichting techniekonderwijs in de regio -Inrichten monitoring (audit; kwantitatieve gegevens) doel: vaststellen of doelen per thema bereikt zijn -Momenten en wijze van monitoring vaststellen per thema -Monitoring uitvoeren -Resultaten bespreken in AMT en in teams -SMART verbeterplannen door teams -Audit op de kwaliteit van de verbeterplannen -Uitvoering verbeterplannen -Monitoring op resultaten verbeterplannen Arcus Uitvoering Kapstok 3 Ontwikkeling en inzet van een monitor waarmee gemeten kan worden in hoeverre/in welke mate Kapstok 3 is ingevoerd

41 3. Ecellentie 3.1 De Arcus visie op onderwijs en ecellentie Het beroepsonderwijs bevindt zich in een maatschappelijk veranderingsproces waarbij de betekenis van een diploma verandert van een vaste waarde voor een leven lang werken naar generieke waarden om te kunnen participeren in een dynamische samenleving. Dat betekent dat het in het onderwijs van nu niet alleen moet gaan om het leren maken van producten of het leveren van diensten maar ook om het kunnen anticiperen op een arbeidssituatie en/of maatschappelijke situatie. Een situatie waarin naast vakbekwaamheid ook gevraagd wordt samen te werken, creatief te zijn, kritisch te zijn, goed te communiceren en verantwoordelijkheid te dragen voor de fysieke en sociale omgeving. Dat vraagt om een onderwijsleerproces dat uitgaat van integraal handelen in de contet van een beroepssituatie en/of maatschappelijke situatie. Arcus heeft deze integraliteit van het onderwijs al jaren hoog in het vaandel. Zo wordt bij Arcus al sinds 2010 gewerkt met een curriculum, gebaseerd op (authentieke) integrale beroepsopdrachten waarin kennis, vaardigheden en houding geïntegreerd in de contet van een beroepssituatie en/of maatschappelijke situatie worden aangeboden. Arcus is van mening dat studenten in het beroepsonderwijs moeten worden opgeleid met het besef dat ze zich in hun latere beroepsuitoefening voortdurend zullen moeten blijven ontwikkelen ( leven lang leren ). Dit om in te kunnen spelen op de snel veranderende werkelijkheid, zowel in beroep als in het maatschappelijk leven. Arcus ziet ecellentie dan ook als het vermogen om te kunnen participeren in zo n dynamische samenleving. De ingediende ecellentieprogramma s zijn gebaseerd op deze visie en gaan uit van situaties waarbij studenten dit integraal handelen in de contet van een beroeps- en/of in een maatschappelijke situatie optimaal laten zien. Ecellentie in deze vorm stelt hoge eisen aan de docenten die de studenten binnen deze ecellentieprogramma s begeleiden. Van alle ecellentieprogramma s van Arcus neemt derhalve de professionalisering van de bij de ecellentieprogramma s betrokken docenten een belangrijke plaats in. Voor alle ecellentieprogramma s geldt dat onderzocht wordt of het concept toepasbaar is bij meerdere / andere opleidingen van Arcus, zodat het aantal ecellentieprogramma s zich in de komende jaren uitbreidt. Voorwaarde is vanzelfsprekend wel dat het te financieren is en blijft. 41

42 3.2 Totale begroting Ecellentieprogramma s Arcus Looptijd 2015 t/m 2018 Programma kosten Ecellentieprogramma Laborator Ecellentieprogramma Technisch vakman op niveau Ecellentieprogramma Arcus Heroes en Skillswedstrijden Ecellentieprogramma Nieuwe Honden Totaal Gemiddeld per jaar

43 3.3 Plan van aanpak ecellentieprogramma Laborator Achtergrond: Herinrichting Techniekonderwijs Zuid-Limburg (TOZL) Het (voorbereidend) technisch middelbaar beroepsonderwijs in Zuid-Limburg wordt ernstig bedreigd. Er is sprake van krimp in studenten. Dat merken vmbo en mbo op dit moment al heel concreet: de techniekopleidingen dreigen leeg te gaan lopen. Bovendien zijn techniekopleidingen kostbaar en is de overheidsbekostiging niet kostendekkend. Daarnaast heeft Zuid-Limburg te maken met een vergrijzing van de beroepsbevolking. Terwijl er sprake is van een groei van het aantal technische functies bij het bedrijfsleven. Er is kortom sprake van toekomstige personeelstekorten in de techniekbranche en van (een toenemende) mismatch op de Zuid-Limburgse arbeidsmarkt. Bijkomend probleem is dat we op dit moment wellicht jongeren opleiden voor beroepen die morgen niet meer bestaan. Onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) ontstaat een vraag naar nieuwe competenties die fleibele werknemers opleveren en er is verder een toenemende behoefte aan kenniswerkers en mensen werkers, en een afnemende behoefte aan routinematige functies, zoals productiewerk. Samenwerking en afstemming tussen de roc s op Zuid-Limburgse schaal (horizontaal) en tussen de vo-scholen, roc s en het hbo (verticaal) én het bedrijfsleven, waarbij opleidingen in toenemende mate als instrument voor mobiliteit en duurzame inzetbaarheid dienen, is noodzakelijk om dit tij te keren. Door de onderwijsinstellingen in Zuid-Limburg is dan ook een besluit genomen over de gezamenlijke inrichting van het technisch beroepsonderwijs in twee doorlopende vmbo-mbo leerlijnen: de vakmanschapsroute en de technologieroute. Deze onderwijsroutes worden in geheel Zuid-Limburg op een gelijkvormige wijze opgezet en ingericht in de drie deelregio s Sittard-Geleen, Parkstad en Maastricht. Het doel is de realisatie van kwalitatief hoogwaardige, innovatieve (toekomstbestendige) techniekopleidingen, optimaal afgestemd op het regionale bedrijfsleven, die in een situatie van krimp 43

44 en afnemende belangstelling voor techniek meer jongeren voor het techniekonderwijs trekken en een hoog diplomarendement opleveren. Het technisch beroepsonderwijs zoals dat op dit moment in Zuid-Limburg wordt ontwikkeld in twee doorlopende vmbo-mbo(-hbo) leerlijnen: de vakmanschapsroute en de technologieroute, volgens één onderwijsmodel voor heel Zuid-Limburg, is bedoeld om ecellentie op allerlei manieren een plaats te bieden. De Technologieroute is bedoeld om het techniekonderwijs de status, uitstraling en de uitdaging te bieden, die voor de ambitieuze vmbo tl en gl leerlingen en zeker ook voor havisten, een uitdagend perspectief biedt. Hierdoor ontstaat een aantrekkelijk alternatief voor doorstroom van vmbo tl en gl naar havo en doorstroom van havo direct naar hbo, voor die leerlingen die in de aanleg meer op doen gericht zijn. Dit alles wordt vormgegeven in zeer nauwe samenwerking met het Zuid-Limburgse bedrijfsleven. Twee initiatieven die hiertoe ondermeer zijn / worden opgestart, zijn het CIV CHILL en de PPS Tech2Create. Binnen deze trajecten worden in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven onderwijs(modulen) ontwikkeld en wordt gewerkt met en aan authentieke opdrachten vanuit het bedrijfsleven. Tegen deze achtergrond wordt als onderdeel van de Technologieroute Zuid-Limburg, in het kader van de regeling stimuleren van ecellentie de opleiding tot laborator vormgegeven Analyse van de beginsituatie CHILL en TOZL Het ecellentieprogramma Laborator wordt als een onderdeel van Chemelot Innovation and Learning Labs (CHILL) vormgegeven. CHILL is een samenwerking tussen SABIC, DSM, Leeuwenborgh Opleidingen, Arcus College, Zuyd Hogeschool en Universiteit Maastricht en is gevestigd op de Brightland (was Chemelot) Campus in Geleen. Chemie is een van de topsectoren van de overheid. Deze sector levert een grote bijdrage aan de economische ontwikkeling en kracht van Nederland. Zuid-Limburg loopt voorop in innovatieve procestechnologie en life & material sciences. En CHILL, eponent van het topsectorenbeleid van de Nederlandse overheid, heeft daarbinnen een duidelijke opdracht: innovatieve leer-, werk- en onderzoeksomgeving beschikbaar maken, waar onderwijs (van MBO tot en met WO) en bedrijfsleven (van MKB er tot en met Multinational) samenwerken aan de ontwikkeling van kennis en nieuwe producten. Binnen CHILL werken ze in teams, in een professionele werkomgeving aan concrete (innovatieve) opdrachten en projecten. Dat doen ze samen met specialisten uit onderwijs en bedrijfsleven. Hier wordt niet alleen hard gewerkt, maar ook genetwerkt, nieuwe contacten gelegd, een toekomst in de chemie voorzien van een nog steviger fundament. In deze inspirerende en creatieve omgeving worden waardevolle en concrete projecten uitgevoerd. Projecten die leiden tot producten die bijdragen aan een duurzame, veilige en schone wereld. 44

45 Deze opdrachten en projecten maken, voor wat het mbo onderwijs betreft, deel uit van de opleiding Procestechniek niveau 4 (Operator C: crebo 25303) en de opleiding Analist niveau 4 (Biomedisch analist, crebo en Chemisch fysisch analist, crebo 25046). CHILL voldoet hiertoe al in vele opzichten aan de eisen die leeromgevingen van de toekomst stellen: het is ingericht als een leergemeenschap van docenten, bedrijfsleven en studenten (van mbo, hbo en universiteiten), waarbinnen authentieke onderzoeksopdrachten voor het bedrijfsleven worden uitgevoerd als onderdeel van het onderwijs. Leerlingen zijn zelf eigenaar van hun eigen leerproces en er is veel ruimte voor ontwikkeling van advanced skills en zelfregulatie. De ontwikkeling van het ecellentieprogramma laborator past derhalve in de ecellentieontwikkeling binnen het techniekonderwijs Zuid-Limburg. De opleidingen die worden aangeboden en dichter bij elkaar worden gebracht, maken op dit moment deel uit van het opleidingenportfolio van Arcus en/of Leeuwenborgh. Het ecellentieprogramma loopt hiermee vooruit op de samensmelting die tussen de Techniekunits van de beide ROC s ophanden is. Ook de overige, door Leeuwenborgh en Arcus uit te voeren ecellentieprogramma s binnen de techniek, maken over enige tijd deel uit van het gezamenlijke Techniek Onderwijs Zuid-Limburg: TOZL. De basiskwaliteit van de betreffende opleidingen De resultaten van de techniekopleidingen blijven (landelijk) achter bij andere sectoren. Voor techniek Zuid-Limburg is dat eveneens het geval. De resultaten van de opleidingen tot procesoperator en laborant steken in dat verband positief af. Verder is het juist de bedoeling om met de herinrichting van het techniekonderwijs Zuid-Limburg de kwaliteit van het techniekonderwijs sterk te verbeteren. De opleidingen tot procesoperator zijn in het afgelopen jaar onderworpen aan een eterne audit, vanwege de samenvoeging tussen Arcus en Leeuwenborgh en aan een Inspectieonderzoek. Op basis van de eterne audit is een verbeterprogramma / plan van aanpak gemaakt en uitgevoerd. De rendementen van de opleiding procestechniek niveau 4 zijn in de afgelopen 2 jaar gestegen, tot praktisch op de norm. De rendementen van de opleiding tot analist zijn van dezelfde orde. De studenttevredenheid (JOB monitor) is mbt de opleidingen laboratoriumtechniek in de afgelopen jaren sterk toegenomen (rapportcijfer 7.5). Voor de procestechniekopleidingen is het rapportcijfer in 2014 een 6.7. De opleiding tot Procesoperator De procesoperator bewaakt, controleert en beheerst vooral (bio)chemische en fysische processen. Deze processen zijn vaak onzichtbaar. Ze spelen zich af in gesloten systemen en de procesoperator moet dan ook een gedegen kennis hebben van het proces, om zich precies te kunnen voorstellen wat er in de fabriek gebeurt. De procesoperator moet abstract kunnen denken om juist te kunnen ingrijpen of bijsturen. Een procesoperator laat stoffen van aard veranderen. Zo is het maken van bier bijvoorbeeld het werk van een procesoperator. 45

46 De machines worden meestal op afstand bediend vanuit een speciale ruimte, de regelkamer. Daar wordt het proces gevolgd via beeldschermen. Als er iets misgaat, wordt het proces bijgestuurd met de computer of andere apparatuur of soms aan het toetsen- of knoppenbord van de machine zelf. Daarnaast worden inspectierondes langs de machine(s) gemaakt om de integriteit en het functioneren van de installaties te monitoren. Het werk van de procesoperator speelt zich vaak af in een risicovolle omgeving. Het is heel belangrijk dat de procesoperator zijn werk veilig kan doen. Daarom worden er hoge veiligheidseisen gesteld, zoals het dragen van beschermende kleding, speciale schoenen, een helm, een veiligheidsbril of een gasmasker en werken conform specifieke veiligheidsprocedures. De opleiding tot Laborant De laborant onderzoekt grondstoffen en producten. Hij kijkt bijvoorbeeld of de kunststofkorrels wel sterk genoeg zijn om er plastic flessen van te maken. En of de kwaliteit van de frisdrank goed genoeg is. En hoe lang die houdbaar is. Hiervoor doet de laborant allerlei testen: hij maakt de stoffen heel heet of juist koud, doet er andere stoffen bij (alcohol bijvoorbeeld) om te kijken wat er dan gebeurt. De laborant werkt met heel nauwkeurige apparaten, zoals speciale computers en microscopen. De laborant werkt op een laboratorium of in een fabriek, waar hij onderzoek doet dat kan leiden tot nieuwe producten of ervoor zorgt dat een product sneller of makkelijker gemaakt kan worden. Het kan ook zijn dat hij de kwaliteit van een product analyseert. Zo zorg hij ervoor dat de klanten alleen het beste krijgen. Afhankelijk van het bedrijf waar hij werkt kom hij in aanraking met verf, voedingsmiddelen, geneesmiddelen, bloed, etc. Als laborant zijn er verschillende specialismen, namelijk: chemische, biologisch, medisch en materiaal technologie. In bijna elk bedrijf in de procesindustrie vind je wel een laboratorium of een speciale testruimte. Een testruimte is een soort fabriek in het klein. Hier doet de laborant zijn werk. Vaak werkt de laborant met apparaten waarmee je heel voorzichtig moet omgaan. Soms werkt hij met gevaarlijke stoffen. Dan moet een veiligheidsbril of handschoenen gedragen worden. De meeste laboranten dragen een witte jas tijdens hun werk De Laborator : functie van de toekomst Er is sprake van een toenemend belang van kenniskapitaal. Kennis is een bron van innovatie als door kenniscirculatie nieuwe verbindingen en combinaties mee worden gelegd. Het is derhalve van belang om kenniscirculatie te stimuleren. Ook de procesindustrie van de toekomst is veel meer geïntegreerd met zijn directe omgeving en wordt daarbij o.a. gekenmerkt door kleinschaliger installaties dankzij toepassing van bijvoorbeeld microreactoren en hybride apparaten. En uiteraard speelt biotechnologie een belangrijke rol. Tegelijkertijd wordt van de laborant grover werk gevraagd op z.g. pilot plants. Pilot plants zijn proeffabrieken voor de chemische industrie die klant specifiek worden gebouwd. Dat kan voor 46

47 verschillende soorten industrie zijn, bijvoorbeeld voor de traditionele chemie, de fijn chemie, de farmaceutische industrie, de polymerenindustrie of voor de petrochemie. De procesoperator en de laborant werken beide aan de besturing van processen en vaak in de chemie. Het verschil tussen beide functies is de schaalgrootte van het werk. Het werk van de laborant is fijn technisch, het gaat om gedetailleerde processen op een schaal van grammen tot nanogram. Het werk van de procesoperator is grover, het vindt vaak plaats op een productieschaal van kilogrammen tot tonnen per uur. Als gevolg van de toekomstige ontwikkelingen groeien de beide vakgebieden verder naar elkaar toe. Daarbij is het combineren van kennisterreinen nodig voor het genereren van nieuwe oplossingen in producten en productietechnologieën. De laborator vormt de verbinding tussen de functies van procesoperator en laborant en speelt zo in op bovengenoemde toekomstige ontwikkelingen. De kennis en vaardigheden en houding (competenties) van beide functies worden aan elkaar gekoppeld. Belangrijke R&D centra van DSM voor materiaalkunde, biotechnologie en procestechnologie zijn in Zuid-Limburg gevestigd. Het perspectief om bij te kunnen dragen aan oplossingen voor de echte uitdagingen van de 21ste eeuw, kan een enorme motivatie zijn voor jonge mensen om in deze industrie te gaan werken Doelstelling Doel van dit ecellentieprogramma is de ontwikkeling en uitvoering van een opleiding tot laborator, een cross-over tussen de opleiding tot procesoperator en de opleiding tot laborant/analist, met als resultaat breder inzetbare, ecellente studenten, die zijn toegerust om mee te bewegen met de toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor procesoperators en laboranten. Omdat de opleiding procesoperator op dit moment door Arcus wordt aangeboden en de opleiding tot analist door Leeuwenborgh, is er eveneens sprake van een cross-over tussen de beide ROC s (in relatie tot de herinrichting van het Techniek Onderwijs Zuid-Limburg: TOZL) Inhoud van het programma De opleiding tot laborator wordt gecreëerd door aan de opleiding tot procesoperator een module (van 240 klokuren) uit de opleiding tot analist toe te voegen en aan de opleiding tot analist een module (van 240 klokuren) uit de opleiding tot procesoperator. Binnen deze modules zal er naast aandacht voor de specifieke vak gerelateerde kennis en vaardigheden, aandacht zijn voor het bij elkaar brengen van de cultuurverschillen die er tussen de beide opleidingen en beroepen zijn. De modules die nauwe samenwerking met het bedrijfsleven worden ontwikkeld, zullen een plek krijgen bovenop de opleiding tot procesoperator resp. laborant. Er is hierbij sprake van een verzwaring van de opleiding van 240 klokuren. Op het diploma zal melding worden gemaakt van het 47

48 volgen van deze module en het behalen van het bijbehorende certificaat. Hiermee wordt de meerwaarde zichtbaar voor het afnemend werkveld en het vervolgonderwijs Op te leveren resultaten Ontwikkeld programma tot laborator : 2 modulen van elk 240 klokuren Ontwikkeld passend didactisch en begeleidingsmodel Ontwikkeld passend stagemodel Professionalisering van bij het ecellentieprogramma betrokken docenten Gerealiseerd voorlichtingsmateriaal en communicatie over het programma Ontwikkeld Meester-gezel traject tot laborator (optioneel) Geïmplementeerd en geborgd ecellentieprogramma tot laborator Ecellente, breed inzetbare werknemers, die zijn toegerust om mee te bewegen met de toekomstige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Populatie In eerste instantie worden de onderwijsmodulen ontwikkeld voor BOL studenten en zullen zij een plek krijgen bovenop de BOL niveau 4 opleidingen tot laborant en procesoperator: Operator C, BOL niveau 4: crebo 25303, Analist, BOL niveau 4 (Biomedisch analist en Chemisch fysisch analist): crebo en Naar verwachting zal 15 tot 20% van de huidige BOL niveau 4 laborant en procestechniek studenten de module tot laborator gaan volgen. Dat betekent vooralsnog een omvang op Zuid-Limburgs niveau van 20 tot 25 studenten per jaar (cohort). Op termijn is het de bedoeling dat de modules ook breder beschikbaar komen, voor BBL opleidingen en als bedrijfsopleidingen. De module tot laborant kan ten behoeve van de (oudere) procesoperators een rol gaan spelen in leeftijdsbewust personeelsbeleid, omdat er voor de laborant meer mogelijkheden zijn om in dagdienst te werken Draagvlak belanghebbenden De opdracht van CHILL is een innovatieve leer-, werk- en onderzoeksomgeving beschikbaar maken, waar onderwijs en bedrijfsleven samenwerken aan de ontwikkeling van kennis en nieuwe producten. Binnen CHILL wordt in teams gewerkt, samen met specialisten uit onderwijs en bedrijfsleven, in een professionele werkomgeving aan concrete (innovatieve) oplossingen. De cross-over tussen de beide mbo opleidingen binnen CHILL, waar reeds samen aan opdrachten wordt gewerkt, kan rekenen op een groot draagvlak bij zowel het bij CHILL betrokken onderwijs als het bij CHILL betrokken bedrijfsleven Tijdpad en begroting Looptijd: 1 juni januari

49 periode activiteit kosten juni 2015 aug 2016 Ontwikkeling programma: 2 modulen van elk 240 klokuren Ontwikkeling passend didactisch en begeleidingsmodel Ontwikkeling passend stagemodel Professionalisering docenten Communicatie over het programma aug 2016 aug 2017 Implementatie programma tot laborator Evaluatie en verbeterplan Doorontwikkeling tot meester-gezel traject (optioneel) aug 2017 aug 2018 Implementeren verbeteringen en meester gezel traject aug 2018 dec 2018 Borging binnen CHILL en Techniekonderwijs Zuid-Limburg

50 3.4 Plan van aanpak ecellentieprogramma Technisch vakman op niveau Achtergrond: Herinrichting Techniekonderwijs Zuid-Limburg (TOZL) Het (voorbereidend) technisch middelbaar beroepsonderwijs in Zuid-Limburg wordt ernstig bedreigd. Er is sprake van krimp in studenten. Dat merken vmbo en mbo op dit moment al heel concreet: de techniekopleidingen dreigen leeg te gaan lopen. Bovendien zijn techniekopleidingen kostbaar en is de overheidsbekostiging niet kostendekkend. Daarnaast heeft Zuid-Limburg te maken met een vergrijzing van de beroepsbevolking. Terwijl er sprake is van een groei van het aantal technische functies bij het bedrijfsleven. Er is kortom sprake van toekomstige personeelstekorten in de techniekbranche en van (een toenemende) mismatch op de Zuid-Limburgse arbeidsmarkt. Bijkomend probleem is dat we op dit moment wellicht jongeren opleiden voor beroepen die morgen niet meer bestaan. Onder invloed van de voortschrijdende technologie (second machine-age) ontstaat een vraag naar nieuwe competenties die fleibele werknemers opleveren en er is verder een toenemende behoefte aan kenniswerkers en mensen werkers, en een afnemende behoefte aan routinematige functies, zoals productiewerk. Samenwerking en afstemming tussen de roc s op Zuid-Limburgse schaal (horizontaal) en tussen de vo-scholen, roc s en het hbo (verticaal) én het bedrijfsleven, waarbij opleidingen in toenemende mate als instrument voor mobiliteit en duurzame inzetbaarheid dienen, is noodzakelijk om dit tij te keren. Door de onderwijsinstellingen in Zuid-Limburg is dan ook een besluit genomen over de gezamenlijke inrichting van het technisch beroepsonderwijs in twee doorlopende vmbo-mbo leerlijnen: de vakmanschapsroute en de technologieroute. Deze onderwijsroutes worden in geheel Zuid-Limburg op een gelijkvormige wijze opgezet en ingericht in de drie deelregio s Sittard-Geleen, Parkstad en Maastricht. Het doel is de realisatie van kwalitatief hoogwaardige, innovatieve (toekomstbestendige) techniekopleidingen, optimaal afgestemd op het regionale bedrijfsleven, die in een situatie van krimp 50

51 en afnemende belangstelling voor techniek meer jongeren voor het techniekonderwijs trekken en een hoog diplomarendement opleveren. Tegen deze achtergrond worden als onderdeel van de Vakmanschapsroute Zuid-Limburg, in het kader van de regeling stimuleren van ecellentie de modulen Technisch vakman op niveau 2 vormgegeven Analyse van de beginsituatie en toekomstige ontwikkelingen Ambachtelijk en specialistisch vakmanschap is verschoven van de hoofdstroom in onze economie naar de periferie. Die ontwikkeling zie je terug in onze beroepsopleidingen. Brede kwalificaties en fleibel inzetbare mensen zijn steekwoorden die steeds terugkomen. In het bedrijfsleven in Zuid-Limburg wordt onderstreept dat ook in de toekomst de huidige ambachten, zoals metselaar en timmerman, nodig zijn. Alleen in veel mindere mate. Het zullen echte ambachten worden. Binnen het programma van de Vakmanschapsroute dat in het kader van TOZL wordt ontwikkeld zal de intersectorale, regionale mobiliteit worden bevorderd door de opleidingen te starten met een brede basis (met vergelijkbare vaardigheden in alle technische branches), waarbinnen de 21st century skills een belangrijke plek krijgen. De 21st century skills zijn sectoronafhankelijk en zeer belangrijk voor de fleibilisering van personeel. Dat betekent dat de niveau 2 opleidingen binnen de vakmanschapsroute in de techniek in zijn geheel een breed karakter gaan krijgen. Na deze brede basis zal op niveau 3 aandacht besteed worden aan de specialisaties (keuzedelen) ten behoeve van de afzonderlijke bedrijven en/of branches in de regio. Voor de binnen TOZL aan te bieden niveau 2 opleidingen in de techniek wordt gedacht aan 2 tot maimaal 4 brede opleidingen (crebo s). Het zal in ieder geval gaan om de volgende opleidingen: KD Onderhoud en verbouwbedrijf; Kwalificatie Servicemedewerker gebouwen (niveau 2); KD Service en onderhoudstechniek; Kwalificatie Monteur Service en onderhoud installaties en systemen (niveau 2) Doelstelling Doel van dit ecellentieprogramma is de ontwikkeling en uitvoering van een viertal modulen die elk opleiden tot (een ander soort) technisch vakman op niveau 2, afgestemd op de vraag van het Zuid- Limburgse bedrijfsleven. De ecellentie bestaat er uit dat voor die studenten op niveau 2, voor wie de overstap naar niveau 3 te hoog gegrepen is, maar die wel talent hebben op een bepaald vakgebied, op een aantal vakgebieden waarnaar binnen het Zuid-Limburgse bedrijfsleven vraag is, een ecellentieprogramma wordt aangeboden, dat opleidt tot vakman op niveau 2. Op termijn is doorgroei naar meester-gezel trajecten mogelijk. 51

52 De modules die nauwe samenwerking met het bedrijfsleven worden ontwikkeld, zullen een plek krijgen bovenop de brede niveau 2 opleidingen. Er is hierbij sprake van een verzwaring van de opleiding van 240 klokuren per module. Op het diploma zal melding worden gemaakt van het volgen van deze module en het behalen van het bijbehorende certificaat. Hiermee wordt de meerwaarde zichtbaar voor het afnemend werkveld en het vervolgonderwijs Inhoud van het programma Het programma bestaat uit een viertal modulen van elk 240 klokuren. De modules krijgen een plek bovenop de brede niveau 2 opleidingen. Hoewel de modulen in samenspraak met het bedrijfsleven worden ontwikkeld gaan de gedachten uit naar vakgebieden als : timmeren, metselen, procestechniek, signmaking en motorvoertuigentechniek. De modulen zullen voor een groot deel als stage c.q. als leren in de praktijk in samenwerking met het Zuid-Limburgse bedrijfsleven worden aangeboden Op te leveren resultaten Ontwikkelde vakmanschapsmodulen: 4 modulen van elk 240 klokuren Ontwikkeld passend didactisch en begeleidingsmodel Ontwikkeld passend stagedeel Professionalisering van bij het ecellentieprogramma betrokken docenten Gerealiseerd voorlichtingsmateriaal en communicatie over het programma Ontwikkelde Meester-gezel trajecten (optioneel) Geïmplementeerd en geborgd ecellentieprogramma Technisch vakman niveau Populatie De onderwijsmodulen worden ontwikkeld voor BOL en BBL studenten niveau 2 techniek. De huidige niveau 2 populatie BOL en BBL techniek niveau 2 bestaat in Zuid-Limburg per jaar uit 225 BOL studenten en 325 BBL studenten. In totaal derhalve 550 studenten. Naar verwachting zullen op jaarbasis 10 tot 15 % van de BOL en 10 % van de BBL studenten een van de vakmanschapsmodulen (kunnen) gaan volgen. Dat betekent dat op jaarbasis 10 tot 15 studenten per vak worden opleid Draagvlak belanghebbenden In het kader van TOZL is in het afgelopen jaar uitgebreid met het Zuid-Limburgse bedrijfsleven gesproken over de bovenstaande ontwikkelingen. Er is draagvlak en medewerking van het Zuid- Limburgse technische bedrijfsleven voor de brede niveau 2 opleidingen en de ontwikkeling van vakspecialistische modulen voor een selecte groep studenten. 52

53 3.4.8 Tijdpad en begroting Looptijd: 1 juni januari 2019 periode activiteit kosten juni 2015 aug 2016 Ontwikkeling programma: 4 modulen van elk 240 klokuren Ontwikkeling passend didactisch en begeleidingsmodel Ontwikkeling passend stagemodel Professionalisering docenten Communicatie over het programma aug 2016 aug 2017 Implementatie vakspecialistische modulen aug 2017 aug 2018 Evaluatie en verbeterplan Doorontwikkeling tot meester-gezel traject (optioneel) Implementeren verbeteren en inzet als meester gezel trajecten aug jan 2019 Borging binnen Techniekonderwijs Zuid-Limburg (TOZL)

54 3.5 Plan van aanpak ecellentieprogramma Skillswedstrijden en Arcus heroes Achtergrond vakwedstrijden in het mbo: toneel voor ecellentie Het verhogen van de kwaliteit en de ecellentie in het beroepsonderwijs kan niet zonder een uitdaging. Een uitdaging niet alleen voor studenten maar ook voor de docententeams zijn de vakwedstrijden zoals Skills Netherlands die al sinds jaar en dag samen met verschillende partners organiseert. Deze vakwedstrijden laten niet alleen het vakmanschap van de studenten zien maar ook van de docententeams en de stagebedrijven achter de studenten. Door de vakwedstrijden te organiseren op open dagen is het ook mogelijk om vmbo-leerlingen en hun ouders voor het beroep en de opleiding te interesseren (in het kader van Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding). Tot slot is het een uitdaging voor de branches zowel vanuit werkgevers als werknemers om na de landelijke finale de nationale winnaars te meten met de buurlanden. De hoeveelheid betrokken partijen; scholen met docententeams, studenten (en ouders), leerbedrijven met leermeesters, branches met werkgeversen werknemersorganisaties en het ministerie van OCW maakt de organisatie van vakwedstrijden een complee zaak. Je hebt iedereen nodig om werkelijk uitdagende wedstrijden te organiseren waar studenten kunnen ecelleren en de overige betrokkenen zich allemaal eigenaar voelen en de wedstrijden gebruiken in de eigen (media) kanalen om te laten zien welke kwaliteit het beroepsonderwijs oplevert. Vakwedstrijden zijn dan met ieders medewerking het toneel waar studenten in het beroepsonderwijs hun ecellentie kunnen laten zien. Gezamenlijke inzet om vanuit een breedte strategie meer te ecelleren Dit alles overwegend hebben de mbo-scholen, verenigd in de MBO Raad besloten om in gezamenlijkheid een deel van het ecellentiebudget te besteden aan de vakwedstrijden. De wedstrijden waren er wel maar in aantal beperkt (ongeveer 20) en een beperkt aantal scholen (ongeveer 40) en branches participeerden. Nu valt er met het tijdelijke ecellentiebudget een stevige impuls te geven aan het breed uitrollen van de vakwedstrijden in het format van Skills Heroes. De mbo-scholen hopen hiermee ook alle mbo-branches met sociale partners zoveel als mogelijk te 54

55 betrekken bij de vakwedstrijden. Het voor vier jaar beschikbare ecellentie budget is een ideale gelegenheid om op een structureel hoger niveau te komen: over de volle breedte van het mbo: de breedte strategie. Vanuit deze breedte kan er werkelijk geëcelleerd worden en kan het beroepsonderwijs in Nederland op een hoger plan komen. We willen winnen toch; als student, docententeam, leerbedrijf, school en als branche? Analyse van de beginsituatie bij Arcus Sinds 2013 organiseert Arcus verkiezingen tot Arcus hero van het jaar voor studenten met een speciaal talent, een persoonlijk verhaal of een uitzonderlijke prestatie. De Arcus hero strijdt vervolgens samen met andere mbo studenten in heel Nederland om de landelijke titel: MBOuitblinker van het jaar. Ook vóór 2013 organiseerde Arcus al verkiezingen voor uitblinkers: toen onder de naam van de Arcus Jaarprijswinnaar. Naast de jaarlijkse Arcus Heroes verkiezingen heeft Arcus student Jadey Herzberg vorig jaar deelgenomen aan de Skills Heroes en zij is zelfs doorgedrongen tot de Europese kampioenschappen voor vakmanschap Euroskills 2014 in Lille. Jadey nam deel aan de kampioenschappen in de categorie Social, Personal & Hospitality Services (schoonmaken). De kampioenschappen vonden plaats van 2 tot en met 5 oktober Jonge vakmensen uit heel Europa streden in Lille, in hun categorie, tegen elkaar. Arcus is voornemens om de Skills Heroes vakwedstrijden te koppelen aan de Arcus Heroes verkiezingen Doel, resultaat en werkwijze Doel: Participeren aan de Skills vakwedstrijden en koppelen van Arcus Heroes verkiezingen aan Skills Heroes programma. Dat betekent de organisatie van eigen schoolwedstrijden en vervolgens deelname aan regionale en landelijke wedstrijden. De eigen schoolwedstrijden zelf organiseren en bijdragen aan de organisatie van de regionale (en mogelijk) landelijke wedstrijden. In vier jaar tijd breed uitrollen binnen Arcus van dit concept (teams en regionale leerbedrijven). Resultaten: Over vier jaar in 2019 zijn er voor zoveel mogelijk beroepsopleidingen vakwedstrijden die met een landelijke manifestatie afsluiten. Arcus neemt vanaf 2017 met minstens één beroepsopleiding per unit deel aan de landelijke vakwedstrijden. Docenten (teams) en leerbedrijven zijn betrokken bij de ontwikkeling van wedstrijdopdrachten/schoolvakwedstrijden en bij ecellentieontwikkeling studenten. De professionalisering bij docententeams wordt hierdoor gestimuleerd doordat hun studenten zich meten met anderen. Het contact met het regionale bedrijfsleven intensiveert door de deelname van hun studenten. 55

56 Vakwedstrijden stimuleren per branche de kennisontwikkeling en uitwisseling op sectoraal niveau met andere scholen over ecellentie, vakmanschap, talentontwikkeling en vakinhoud en didactiek. Het is als ware een benchmark tussen de sectorale beroepsopleidingen. Vakwedstrijden maken het ook mogelijk door de Euro- en WorldSkills om per branche het niveau van het nationale beroepsonderwijs te vergelijken met het buitenland. Vakwedstrijden zijn ook uitstekend te benutten in de kader van LOB en de contacten met het toeleverend en aanpalend onderwijsveld kunnen hierdoor verdiepen en verbeteren Een verbetering het imago van beroepsonderwijs en ecellent vakmanschap. Rol Skills Netherlands en rol SBB De bovenstaande resultaten zijn alleen te bereiken in nauw overleg. Skills Netherlands is de ideale partij om dit overleg vorm te geven aangezien deze partij door het ministerie is aangewezen als de gedelegeerde voor de EuroSkills en WorldSkills. Hiertoe hebben de mbo-scholen ieder voor zich een afspraak met Skills Netherlands gemaakt. De school is zelf aan zet om de schoolwedstrijden te organiseren en samen met de collega-instellingen de regionale voorronden. Op landelijk niveau werken de scholen onder de regie van Skills Netherlands. Elke mbo-school krijgt de ondersteuning van en gebruikt de materialen en wedstrijd- en beoordelingssystematieken van Skills Netherlands en organiseert jaarlijks de eigen schoolvakwedstrijden. Van de branches met de sociale partners verwachten de mbo-scholen op den duur dat zij zich in zullen zetten voor de landelijke wedstrijden en vooral voor de internationale vakwedstrijden. Hier kunnen de sectorkamers van SBB dienen als overlegplatform tussen de partijen. Keuze van specifieke vakwedstrijden Arcus verplicht zich in ieder geval tot de volgende vakwedstrijden in 2015/2016: Deelname door 5 opleidingen; deze moeten nog worden bepaald Tijdpad en begroting Looptijd: 2015 t/m 2018 periode activiteit Bijdrage aan Skills Eigen kosten Heel 2015 Ontwikkelen en uitvoeren ecellentieplannen vakwedstrijden + benoemen Arcus Skills coördinator + koppeling Arcus Heroes aan Skills Heroes Aug-sept 2015 School selectie wedstrijden; deelname 5 opleidingen; , studenten Nov-jan 2016 Kwalificatie wedstrijden Mrt-apr 2016 Deelname aan nationale finales mbo-wedstrijden Aug-sept 2016 School selectie wedstrijden; deelname , opleidingen; 200 studenten Nov-jan 2017 Kwalificatie wedstrijden Mrt-apr 2017 Deelname aan nationale finales mbo-wedstrijden Aug-sept 2017 School selectie wedstrijden; deelname , opleidingen; 300 studenten Nov-jan 2018 Kwalificatie wedstrijden 56

57 Mrt-apr 2018 Deelname aan nationale finales mbo-wedstrijden Aug-sept 2018 School selectie wedstrijden; deelname , opleidingen; 400 studenten Nov-jan 2019 Kwalificatie wedstrijden Totaal , Totaal Bijdrage aan Skills + eigen kosten school ,08 57

58 3.6 Plan van aanpak ecellentieprogramma Nieuwe honden Achtergrond en analyse van de beginsituatie Nieuwe Honden in concert is een jaarlijks mega onderwijsproject waarin alle 6 de opleidingen van de Arcus afdeling Kunst, Theater en Media (KTM) samenwerken met 5 andere opleidingen van Arcus. Het gaat hier derhalve om een unieke cross-over tussen vele Arcus opleidingen. Het is een multimediaal theaterconcert waarbij de leiding in handen is van studenten, die worden begeleid door de docenten van de verschillende vakgroepen. Centraal staan Popmuziek en Drama en er wordt gewerkt met video als decor, net zoals bij De vrienden van Amstel. Er wordt gewerkt volgens het Productiehuis principe : de echte beroepssituatie wordt benaderd: de opleidingen Drama en Popmuziek treden op; de opleiding Podium techniek bouwt het podium op en bedient licht en geluid; de opleiding Audio Visueel legt de avond vast op foto s en video; de opleiding Evenementen organisatie verzorgt de organisatie, pr en marketing. Aan Nieuwe Honden in concert werkten in de afgelopen jaren de volgende opleidingen mee: Zichtbaar vóór de schermen de opleidingen: - Artiest/Popmuzikant (niveau 4) verzorgt de livemuziek; - Artiest/Acteur (niveau 4), verzorgt de acts in diverse filmpjes en acts op podium en presenteren het Nieuwe Honden journaal; - Leisure (niveau 4), verzorgt het showballet; - Specialist AV productie video (niveau 4), verzorgt de Visuals, de tussenfilms, de videomapping, de commercials/trailers, de making off en het Nieuwe Honden-journaal, de vidiwallregistratie en de beeldregistratie van het concert; - Podiumtechniek geluidstechnicus en lichttechnicus (niveau 3 en 4), verzorgt het ontwerp en de opbouw van het podium, het ontwerp en realiseren van het lichtplan, het realiseren van faciliteiten voor videoprojectie en vidiwall, het ontwerp en realiseren van het geluidsplan, 58