verslag AVERY DENNISON 1. Opening stichting pensioenfonds avery dennison pagina 01113

Transcriptie

1 AVERY DENNISON stichting pensioenfonds avery dennison verslag pagina aan Het bestuur, de adviseurs, de deelnemers en de pensioengerechtigden onderwerp Conceptnotulen Algemene Vergadering van Deelnemers en Pensioengerechtigden van 5september2016 Van Jolanda Ram-van Mourik Datum 13september2016 Aanwezig Namens het bestuur H. van Gijn (voorzitter), J. van Klaveren, F. Steeman (secretaris), F. Veltkamp en E. Voskuilen (vanaf uur) en mevrouw E. Megchelse Namens de adviseurs De dames MC. Witteman, T. Haven (Mercer), J. Ram-van Mourik (Syntrus Achmea) en M.L.C. Engelberts-Bol (Emma Handson, verslaglegging) Namens de deelnemers en gepensioneerden S.J. Aelberts, J. Splinter, P.J.M. Boode, A. Collee, G. Tent, P.A. Feijen, L.C. de Mooij, J. van Leeuwen, S. Huisman, C. Gilhuijs, A.W. Verdel, H. van der Kus, R. Regeer, H. van der Bent, R. Bleeker, H. ter Hark, WF. Brouwer, K. Kort, A.M. van den Berg, IN. Hubenet, J. van der Zwan, MR Eddes, H.M. Bruins, H. Raaphorst, WW. Dekkers. J.M. van Engelenburg. Ei. Habers. E. Chladek en EE. de Grunt Afwezig met kennisgeving Mevrouw L. van Leeuwen en de heer J. Korndorffer 1. Opening De voorzitter opent de vergadering om uur en heet de aanwezigen welkom. Voordat hij de behandeling van de agenda bespreekt, stelt hij de bestuursleden en adviseurs voor. Mevrouw (Jolanda) Ram is de bestuursadviseur vanuit Syntrus Achmea. Mevrouw (Laurentine) Engelberts is verantwoordelijk voor de notulen. Mevrouw (Marie-Christine) Witteman is de manager van het pensioenfonds en mevrouw (Tineke) Haven de adviserend actuaris van het fonds. De heer (Jan) Van Klaveren is begin 2016 namens de gepensioneerden toegetreden tot het bestuur en was voorheen voorzitter van het verantwoordingsorgaan.

2 -- pagina De heer (Frank) Veltkamp is bestuurslid namens de werkgevers. Mevrouw (Eveline) Megchelse en de heer (Frank) Steeman zijn bestuurslid namens de werknemers. De heer (Edwin) Voskuilen is bestuurslid namens de werkgevers en zal later aanschuiven. De heer (Huib) Van Gijn is voorzitter van het fonds en tevens afgevaardigde namens de werkgevers. 2. Notulen van de Algemene Vergadering van 7 september 2015 Het bestuur neemt het verslag van de Algemene Vergadering van Deelnemers en Pensioengerechtigden van 7 september 2015 per pagina door. Besluit: het verslag wordt unaniem ongewijzigd vastgesteld. 3. Jaarverslag 2015 De heer Van Gijn geeft aan dat hij het Jaarverslag 2015 zal toelichten aan de hand van een presentatie. Ten eerste geeft hij een toelichting op de organisatie van het fonds: saa Psibo raiom t Organisatie van het fonds [veantwoordngorgaan k.2 VsitaIecommsse Bestuur / 1 Vo oo,o i / Gommunicatiacomnis*e compance otlicer r 1 J De samenstelling van het bestuur is statutair bepaald: drie vertegenwoordigers van de werkgevers, twee vertegenwoordigers namens de werknemers en één vertegenwoordiger namens de gepensioneerden. De leden van de twee commissies komen onder andere uit het bestuur, van wie minimaal één lid de werknemers vertegenwoordigt. In het verantwoordingsorgaan zitten vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en gepensioneerden. In de visitatiecommissie zitten externe deskundigen die het fonds en het fondsbeleid doorlichten. De compliance officer ziet erop toe dat het bestuur zich aan de vastgestelde richtlijnen houdt. In het grijze blok aan de linkerkant staan de externe toezichthouders: De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de accountant PwC en de certificerend actuaris van Mercer. Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (SPAD) is een relatief klein fonds en besteedt diverse activiteiten uit, waaronder het pensioenbeheer en het vermogensbeheer.

3 ik pagina 03j13 NSON Hoe bouw je middelloon pensioen op? Premie betalen: ieder jaar pensioengrondslag ) Premie opbeuw Pensioen uitkering Leef tijd Pensioen opbouwen: ieder jaar pensioengrondslag Vervolgens geeft de heer Van Gijn nadere achtergrondinformatie over de pensioenopbouw. Avery Dennison hanteert de middelloonregeling. Voor het jaar 2016 bedraagt de kostendekkende premie 28,2% voor de leeftijd tussen 21 en 67 jaar (de pensioenrichtleeftijd) N b pensioen9rorrdsla2 salaris (<EUR ) -1- franchise (13 042) In 2016) AVEIrY DENNISON 500 4% % % 500 2% Hoe wordt bepaald wat de pensioenverplichting is? Ik leg 500 in en w:t 521) hebben na 1 aar 4: rente ja) 2% rente nee. kom 10 tekort Na 20 laat Ik leg 500 n enw,i t 096 hebben na 20 jaar % rente ja 2 nelle nee ik kom 353 tekent 743 Bcbngotk om te onthouden H t cdl voir 1 n 1.1 lagere veipchtoq t rc - 1 iit c. (rot p6r S Jond n L lot daling van de rente 1 9% st4q ng van de veip r.tntngen Een pensioenfonds kijkt nooit geïsoleerd naar zijn bezittingen, maar naar de verhouding tussen verplichtingen en bezittingen. Als deze verhouding (de beleidsdekkingsgraad) boven 110% is, kan het fonds besluiten tot indexering. Op dit moment heeft SPAD een dekkingsgraad van circa 108%. De rente is van grote invloed op de financiële situatie van pensioenfondsen. Als de rente stijgt, daalt de waarde van de pensioenverplichtingen. Dat is gunstig voor de dekkingsgraad. Het is ongunstig als de rente daalt: dan stijgt de waarde van de pensioenverplichtingen. De heer Van Gijn benadrukt dat de verplichtingen verder toenemen door de actuariële grondslagen waarmee het fonds rekent: mensen worden steeds ouder, waarmee in het verleden geen rekening is gehouden. Een aanwezige vraagt hoe het mogelijk is dat het vermogen van het pensioenfonds zo sterk is gegroeid in de afgelopen jaren. De heer Van Gijn antwoordt dat een groot deel van het vermogen van het fonds veilig is belegd in staatsobligaties (50 â 55%). De waarde van obligaties is afhankelijk van de rente: als de rente daalt, stijgt de waarde van obligaties. De andere beleggingen van het fonds zijn afhankelijk van de aandelenkoersen. Hiervoor is de gezondheid van de financiële markten bepalend. In dat licht hebben pensioenfondsen niet alleen te kampen (gehad) met diverse crises, maar ook met het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB).

4 pagina Renteontwikkeling JAVERV 0ENS0N Rente ontwikkeling Historische EUR swaprentes 6.4r EU6 teprere -36aars EUR Swaprenre De rente laat sinds 1999 een dalende trend zien. Diverse externe factoren zijn hierop van invloed geweest, zoals de financiële crisis, de eurocrisis en de ingrepen van de ECB (het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties). Het renteafdekkingsbeleid van het fonds heeft tot doel de negatieve impact van de rentedaling af te zwakken. d ç 0 4? çi t f1 1 oççç t, 3 AVt!RV OENNSON Reriteontwikkeling Het getoonde beeld is behoorlijk volatiel. De heer Van Gijn merkt op dat diverse omgevingsfactoren het moeilijk maken voor pensioenfondsen met een lagere dekkingsgraad om weer boven de 1 00% te komen. os 03 AVERY OENMSON *1 Acteve deelnemers Slapers Pensioengerechtigden Totaal Premiebijdrage Uitkenngen Kerngegevens De verwachting is dat het aantal deelnemers niet significant zal wijzigen in de komende jaren Sinds 2014 zijn de uitkeringen hoger dan de premiebijdrage. Het bestuur let daarom meer op liquiditeit, zodat het fonds in staat is om uit zijn beleggingen gelden te 62M 7.IM 75M 78M onttrekken om pensioenuitkeringen te 75M 73M 69M 66M kunnen doen.

5 . pagina AVEW OENNISON Belegd Vermogen Verplichtingen (Beteids)dekkingsgraad Gemiddelde rente* Toeslag Beleggingsrendement Resultaat Kerngegevens ,4M 325.6M 291M 276M 112,0% 118.1% M 229M 114,8% In het nieuw financieel toetsingskader (nftk) is de beleidsdekkingsgraad geïntroduceerd: het gemiddelde van de voorgaande twaalf maanden. Dit voorkomt al te sterke uitschieters naar boven of beneden van de dekkingsgraad bij het vaststellen van beleid. 1.7% 1,9% 2,7% O,57%,O.13% 2,25. O75% Geen In 2015 is de gemiddelde rente gedaald, -1.9% 24,9% 39% waardoor de verplichtingen zijn -24.O 15.9M 17,5M toegenomen. DI t ;ot1 10 Jom*lolt,c.,.:o o.-, ios,,,lun val lv So,racl-t,vn Al met al was het bestuur verheugd dat het gedeeltelijk kon indexeren, ook al was het slechts minimaal. Mevrouw Haven geeft aan dat de indexatie van de actieven en de inactieven afhankelijk is van verschillende maatstaven, die bepalen hoe hoog het toegekende percentage maximaal wordt. Op grond van de regelgeving binnen het nftk mocht het fonds iets meer dan 28% van de maatstaf toekennen. Voor de actieven was dit de loonontwikkeling en voor de inactieven de prijsontwikkeling in het afgelopen jaar. De 100% maatstaf van de prijsontwikkeling was slechts 0,44%. AVERY LOENNISON Resultaat 2015 ii1es en koopsommen 14 Kosten 28E ïeriie Risicoverzekering -365 oeslagvertening -65c Nijziging actuariêle grondslagen rbeidsongeschiktheid 39 iutaties!diversen otaal resultaat Het negatieve resultaat zit vooral in het negatieve beleggingsresultaat, inclusief de wijziging in de rentetermijnstructuur. Het resultaat op premies en koopsommen was in voorgaande jaren een stuk positiever. Dit komt doordat de te betalen premie is gebaseerd op een andere rente (rente per 31 oktober 2014) dan de rente van de kostendekkende premie in het jaarwerk (1januari 2015). (Wo bodraon lo EOJO 000 Het negatieve resultaat achter reglementswijziging heeft met name te maken met de verlenging van de premievrijstellingsduur van arbeidsongeschikten met twee jaar tot de pensioenrichtleeftijd van 67 jaar. Hierdoor moest de zogeheten schadereserve worden verhoogd (eenmalig).

6 pagina ]XsON Beloggingsresultaat 2015 [Dlrecteen indirecte beegglngsoø4) 1terestaanTV [ 6 1 Mj 0 5M [ Impact wijziging RTS op TV 16 1 M [ Saldo Veivalien3.rnaandsrniddeling per 1 januari 2O15-11,BM Wijziging UFR optv r- -7,5M Wijziging RTS per 31 december ,2M Saldo 1-16,1M_ Voorgeschreven door ONS De impact van de rentetermijnstructuur op de technische voorziening (de waardering van de verplichtingen) is groot. Dit vloeit voort uit wijzigingen die DNB heeft geïmplementeerd voor alle pensioenfondsen om hun verplichtingen te waarderen. UFR is de afkorting voor Ultimate Forward Rate, een rekenmethodiek voor lange rentes. De UFR is gewijzigd van 4,2% naar ca. 3,3%, waardoor de waarde van de verplichtingen is gestegen. In antwoord op de vraag of er een eind is gekomen aan het wijzigen van de regels, zegt de heer Van Gijn dat de verplichte nummers zijn gedraaid. Toch zijn er nog diverse punten die de aandacht van het bestuur vragen, zij het niet meer zo intensief als bij de invoering van het nftk. Momenteel heeft staatssecretaris Klijnsma een discussie gestart over de toekomst van het pensioenstelsel in breder perspectief, maar dit hangt nauw samen met de komende verkiezingen en het standpunt van de diverse politieke partijen op dit front. Als voorbeeld van een aandachtpunt dat in 2016 intern is opgepakt, noemt de heer Van Gijn de integrale risicoanalyse. Financiële positie AVERY OENNISON Financiële positie De financiële positie is nog steeds relatief goed ten opzichte van overige pensioenfondsen. Financiële positie is nog steed relatief goed 10v overige pensioenfondsen SPAD is een van de weinige fondsen die (gedeeltelijk) heeft geîndexeerd. Vereist vermogen was op basis van de feitelijke beieggirrgsmix 116,5% en op basis van de strategische min 1167% (2014: 112,6%) Pensioenfonds eindigde 201 5mei een actuele dekkingsgraad van 108,8% (eind ,1%). 112% is de be!eidsdekkingsgraad. Oorzaken van de daling.» Wijziging rentemethodiek voor verplichtingen» Negatieve beleggingsopbrengsten (-1,9% vs 24,9% in 2014) Licht positief op aandelen en vastgoed Negatief op obligaties, aandelen opkomende markten en grondstoffen

7 pagina SON Dekkingsgraad ontwikkeling. De beleidsdekkingsgraad (twaalfmaandsgemiddelde) is een dalende lijn. Als de actuele dekkingsgraad blijft stijgen, zal de lijn van de beleidsdekkingsgraad uiteindelijk ook keren. flçkçm isawlt M, flit t,t1sscisoc pi5dt i51iziitu, 16i6 Mu, P.M16 Ii5 4. Actuarieel Markivorgelijking 1 1 uit t uit 2012 uit 2013 uit 2013 uit euJ..çp 9,tu1ub 00001$t5&qt 7uu3ubt L &fl.4.3zi 1S,,,,t$ Vuu Vu,,,9u, Mevrouw Haven (adviserend actuaris) licht toe dat de afbeelding een overzicht geeft van de dekkingsgraden van SPAD en van alle pensioenfondsen in Nederland. De donkerblauwe balkjes illustreren de dekkingsgraad van SPAD op basis van de rente die DNB voorschrijft voor het waarderen van de verplichtingen (de DNB RTS). Deze is gebaseerd op de marktrente en voor looptijden vanaf 20 jaar wordt rekening gehouden met de UFR (120-maands gemiddelde marktrente). Omdat de marktrente voor looptijden boven de twintig jaar enorm moeilijk is vast te stellen, en richting de toekomst niet is te voorspellen, is er een kunstmatige rente in gekomen (de UFR). Voor looptijden boven de twintig jaar groeide deze tot en met 2014 toe naar een vaste rente van 4,2%. Afgezet tegen de beleggingen leverde dit voor SPAD eind 2014 een dekkingsgraad op van 118,1%. Daarnaast kunnen de verplichtingen ook worden gewaardeerd met de zuivere marktrente, zonder rekening te houden met de eerder genoemde kunstmatige rente (de markrente dekkingsgraad). Dit heeft een veel lagere dekkingsgraad tot gevolg: voor SPAD eind ,6%. Bij haar beleidsbeslissingen laat SPAD zich niet leiden door de marktrente dekkingsgraad. In 2015 is de rekenmethodiek voor de DNB RTS op twee punten gewijzigd: de drie maandsmiddeling is eruit gevallen en de kunstmatige rente is niet meer gebaseerd op een vast percentage van 4,2%, maar wordt uitgegaan van de gemiddelde marktrente van de afgelopen 120 maanden voor looptijden langer dan twintig jaar (ca. 3,3%). De dekkingsgraad van SPAD op basis van DNB RTS kwam ultimo 2015 uit op 108,8%, een daling van 9,5%.

8 pagina Binnen het nftk moest ook een andere dekkingsgraad worden gedefinieerd: de beleidsdekkingsgraad, ofwel het gemiddelde van de DNB-dekkingsgraden over de afgelopen twaalf maanden. Op basis hiervan dient SPAD haar beleidsbeslissingen te bepalen, zoals het toekennen van toeslagen. De actuele dekkingsgraad van SPAD daalde in 2015 van 118,1% naar 108,8%. De gemiddelde pensioenfondsen in Nederland daalden van 107,7% naar 102,2%. Deze landelijke daling was geringer dan de daling bij SPAD. Dit komt omdat SPAD ook last heeft gehad van de hoge mate van renteafdekking; hiermee probeert het fonds risico s af te dekken, maar in tijd van stijgende rente heeft het fonds daar geen baat bij. In 2016 is de rente tot nu toe enorm gedaald, waardoor de renteafdekking in 2016 juist positief zal uitpakken. Het uiteindelijke beleggingsresultaat van SPAD over 2015 is eveneens iets slechter geweest (circa -1-2,5%) dan de gemiddelde pensioenfondsen in Nederland. Op dit moment doet SPAD het relatief gezien echter goed. Grote pensioenfondsen zitten momenteel gemiddeld op een actuele dekkingsgraad van 97,5%. Als dit doorzet, zullen diverse fondsen in 2017 moeten korten op de pensioenaanspraken. Hiervan is sprake als een fonds binnen tien jaar niet meer op het vereist eigen vermogen (VEV) kan komen. Het goede nieuws is dat dit voor SPAD nog lang niet aan de orde is. Tot slot geeft mevrouw Haven aan dat vôftr het nftk het fonds binnen drie jaar moest kunnen herstellen naar de grens van het minimaal vereist eigen vermogen (MVEV) en als dit niet het geval was moesten de aanspraken worden gekort. In het nftk is de grens van het MVEV minder belangrijk geworden; pas als de beleidsdekkingsgraad van een fonds vijf jaar onder het MVEV ligt moet er worden gekort. 5. Beleggingsbeleid De heer Steeman licht de beleggingen in 2015 op hoofdlijnen toe was een jaar van volatiele marktbewegingen, zowel aan de vastrentende kant als aan de aandelenkant. Op zich kunnen fondsen goed omgaan met schommelingen, tenzij deze worden veroorzaakt door regeringsmaatregelen (bijvoorbeeld van de ECB) of een crisis in een land. In 2015 speelden problemen met Griekenland en de voortdurende verwachting dat de officiële rekenrente in de VS zou stijgen. Verder zijn er gedurende augustus 2015 veel problemen geweest met de afzwakkende economie in China, die breed effect hebben gehad op de fondsen Emerging Markets (opkomende markten). Uiteindelijk is het jaar 2015 geëindigd met een gematigd resultaat. De obligaties scoorden negatief vanwege de volatiele rentemarkten en de licht gestegen rente. Het globale aandelenmandaat scoorde goed met een rendement van 3,9%. Ook vastgoed scoorde licht positief, maar opkomende markten en met name grondstoffen scoorden negatief. Zo daalde de olieprijs flink in Het beleggingsrendement 2015 was -1,9% (2014: 24,9%). Niet alleen in Griekenland, maar ook in diverse andere Zuid-Europese landen is de waardering van obligaties in 2015 flink afgenomen. Dit betekende dat SPAD meer risico s liep in de betreffende beleggingen, terwijl dit niet wenselijk was. Daarom is de vastrentendewaardenportefeuille in november 2015 na uitvoerige analyse herschikt om zodoende meer afstand te nemen van risicovolle investeringen in Zuid-Europa en over te stappen op investeringen in Centraal-Europese landen. Het grondstoffenfonds van Credit Suisse begon in de loop van 2015 een bodem te bereiken. Het bestuur heeft dit moment aangegrepen om de beleggingen in grondstoffen meer in lijn met het strategische gewicht te brengen.

9 pagina VORY Strategische mix en resultaat Wrk&Ijk W.rkfljk Strtiche (1000i De heer Steeman licht toe wat het bovenstaande uiteindelijk heeft opgeleverd voor de verschillende categorieën. Het bestuur heeft de renteafdekking vastgehouden op 75,0% en is daar achteraf o -42 bezien erg blij mee. A, den 1C%2M 31 7, 30 % 3 0 On,o,râ gcd 25,8M 80% 100% 3 0 Grondto1fer 9,9M 3 2i. 50% 25,0% Lqde rridd&er, 0.2M 00% 00% N % Toti. port.f.iii. 316,4M 100.0% -1.9% R,,tefttekkng %i;16 Het jaar 2016 laat tot op dit moment een positief rendement zien van 18%, wat te maken heeft met de almaar zakkende rente, waardoor de obligaties in waarde zijn gestegen. De verplichtingen zijn eveneens gestegen, maar dit geldt gelukkig ook voor de andere categorieën. De heer Van Gijn benoemt nogmaals de kernboodschap: het bestuur van SPAD belegt voor de lange termijn en probeert alleen beleggingsbeslissingen te nemen die het zelf begrijpt. Zoals gezegd heeft het bestuur de renteafdekking niet verlaagd. In 2015 werkte dit nog tegen, omdat de rente wat steeg, maar in 2016 werkt het voordelig voor SPAD. De ervaring leert dat het lastig is de ontwikkeling van de rente te voorspellen, zodat het bestuur daar op dit moment geen gerichte visie op heeft. Op de lange termijn dienen de beleggingsinspanningen in het belang te zijn van de deelnemers. Toeslagver/ening Het bestuur heeft van 2009 tot en met 2014 niet kunnen indexeren en derhalve geen toeslag verleend. Per 1 januari 2015 heeft SPAD volledige toeslag verleend. Het bestuur past vanaf 2januari 2015 de regels voor toeslagverlening toe volgens het nftk:» Pensioenfondsen mogen pas bij een beleidsdekkingsgraad van 110% of meer toeslag verlenen;» De hoogte van de toeslagverlening moet toekomstbestendig zijn; het bestuur mag in een jaar alleen toeslag verlenen indien een zelfde toeslag langjarig kan worden toegekend. Per 1januari 2016 heeft SPAD eveneens toeslag verleend:» 0,57% op de opgebouwde pensioenaanspraken van actieven;» O.l op de ingegane pensioenen en de aanspraken van gewezen deelnemers en gepensioneerden. 3% Het bestuur houdt de indexatieachterstand bij, omdat gemiste indexatie achteraf kan worden ingehaald (gemaximeerd op tien jaar):» 14,49% voor actieven:» 10,28% voor gewezen deelnemers en gepensioneerden. Bestuur en commissies De heer Van Gijn geeft aan dat de heer Jan van Klaveren niet meer in het verantwoordingsorgaan zit en op 15 februari 2016 is benoemd als nieuw lid van het bestuur namens de gepensioneerden. In mei 2015 is de heer Greg Reddy, Europees treasurer, teruggetreden uit de beleggingsadviescommissie (BAC). Hiervoor is geen vacature opgesteld. Op 4 april 2016 is mevrouw Eveline Megchelse herbenoemd voor een nieuwe zittingstermijn in het bestuur. Dit ligt in lijn met het beleid van het fonds dat bestuursleden alles wat zij gedurende hun eerste zittingstermijn hebben geleerd, kunnen inzetten in de termijn daarna.

10 pagina Het bestuur doet elk jaar een zelfevaluatie. Om het jaar gebeurt dit intern aan de hand van een aantal vragenlijsten die de Pensioenfederatie heeft ontwikkeld. Deze vragenlijsten worden vervolgens extern getoetst. Dit is laatstelijk gebeurd in december 2015 onder begeleiding van Mens&Kennis. Hieruit zijn geen verrassende feiten naar voren gekomen Rapport visitatiecommissie 2015 De algemene conclusie luidt dat het bestuur in essentie zijn zaken bestuurlijk, procesmatig en qua risicomanagement op orde heeft. Het rapport vraagt onder meer (beleidsmatige) aandacht van het bestuur voor: Risicomanagement;» Maatschappelijk Verantwoord Beleggen;» De ABTN (actuariële en bedrijfstechnische nota), waarin alle beleidselementen staan. Dit alles dient vooral te passen bij de grootte en de complexiteit van het fonds. Het rapport vraagt verder aandacht van het verantwoordingsorgaan voor nadere (meer inhoudelijke) invulling van de eigen taak en zijn rol naar aanleiding van de Wet versterking bestuur. Het proces tussen de visitatiecommissie en het bestuur is goed verlopen. Het bestuur staat open voor positieve, opbouwende kritiek als er overeenstemming is wat de feiten betreft. Herstelplan De heer Van Gijn verduidelijkt dat een pensioenfonds een herstelplan moet maken op het moment dat het niet over het vereist eigen vermogen beschikt. Met de invoering van het nftk kwamen per 1januari 2015 alle lopende hersteiplannen van pensioenfondsen te vervallen. Voor SPAD was het langetermijnherstelplan al in september 2014 beëindigd. Op basis van het nftk moest het bestuur per 1juli 2015 een nieuw herstelplan indienen bij DNB. Op grond van het herstelplan moest de dekkingsgraad per 31 december ,9% bedragen. In werkelijkheid bedroeg deze echter 108,8%, waarmee het fonds achterbleef op herstel. Tijdig herstel was echter nog steeds mogelijk. Onder het nftk wordt ieder jaar getoetst of binnen een periode van tien jaar herstel tot het vereist eigen vermogen mogelijk is. Het bestuur heeft het al bestaande herstelplan geactualiseerd per 31 december Ook op basis hiervan is tijdig herstel mogelijk op grond van verwachte beleggingsrendementen. Kostentransparantie De heer Van Gijn geeft aan dat het belang van kostentransparantie in de afgelopen jaren steeds is toegenomen. Hiervoor zijn richtlijnen opgesteld door de Pensioenfederatie, waar de accountant gericht op controleert. Het Jaarverslag 2015 illustreert dat er dieper wordt ingegaan op kostentransparantie. Sinds kort gebruikt het bestuur een externe benchmark, waarnaar regelmatig wordt verwezen, bijvoorbeeld als het gaat om het evalueren van uitvoeringskosten of beleggingskosten. De benchmark loopt per definitie altijd een jaar achter, omdat deze wordt gebaseerd op de jaarverslagen van pensioenfondsen.

11 pagina Kostentransparantie pensioen- en vermogensbeheer conform de richtlijnen van de Pensioenfederatie: pensioenuitvoeringskosten ( 866 per deelnemer/gepensioneerde in 2015; 773,- in 2014). Als oorzaken voor deze stijging worden genoemd: minder deelnemers en een lichte verhoging van de absolute kosten ten opzichte van Dit laatste is veroorzaakt door eenmalige additionele werkzaamheden ten behoeve van het nftk: toekomstevaluatie, herstelplan en gedempte premie. Op grond van de benchmark (kijkend naar fondsen tot deelnemers) komt SPAD licht bovengemiddeld uit. De kosten van vermogensbeheer bedragen 0,53% van het gemiddeld beheerd vermogen. Op grond van de benchmark ligt SPAD met 0,58% onder het universum van 0,62%. Het gerealiseerde rendement van SPAD bedroeg 15,1%. Dit is boven het universum van 11,4%. SPAD behoort met circa dertien andere fondsen qua rendement tot de bovenste regionen, maar dit is geen garantie voor de toekomst. Om dit in perspectief te plaatsen het overrendement ligt tussen de 5 en 7 miljoen euro op jaarbasis. De toekomst van het pensioenfonds Vanaf het derde kwartaal van 2015 heeft het bestuur deelgenomen aan een gezamenlijke werkgroep met de werkgever en de centrale ondernemingsraad (COR) om de toekomstmogelijkheden van het pensioenfonds te verkennen. Wettelijk gezien kunnen de werkgever en de COR besluiten om toekomstige pensioenopbouw elders onder te brengen. Het bestuur is zelfstandig verantwoordelijk voor de al opgebouwde pensioenrechten. De insteek van de gezamenlijke werkgroep was om zowel de toekomstige opbouw als de al opgebouwde rechten bij één partij onder te brengen. Vanwege diverse ontwikkelingen op de financiële markten in het eerste kwartaal van 2016 is het project stopgezet. Het bestuur heeft hierna enkele gesprekken gehad met DNB over de toekomstmogelijkheden van het fonds. Volgens de criteria van DNB heeft het fonds bestaansrecht. Het bestuur had dit al onderzocht in het voorjaar van 2014; dit is in het tweede kwartaal van 2016 bevestigd door het bestuur en DNB. Als SPAD bij een groter fonds zou aansluiten, hebben werkgever en deelnemers niet meer de plicht om bestuursleden af te vaardigen, wat tijd en geld bespaart. Een groot fonds kan eveneens volstaan met zes bestuursleden. Uiteindelijk wil iedereen echter ook een fonds dat financieel gezond is, en dat is SPAD zeker. De heer Van Gijn geeft aan dat het bestuur de vinger aan de pols houdt, omdat SPAD waarschijnlijk niet tot in lengte der jaren zal doorgaan. 8. Activiteiten 2016 en vooruitzichten 2017 De voorzitter licht de activiteiten in 2016 en de vooruitzichten voor 2017 toe. Nieuwe wetgeving pensioencommunicatie Invoeringsdatum: 1januari 2016, Veel nieuwe communicatiemiddelen. waaronder het zogeheten Pensioen 123 voor nieuwe deelnemers op de website. Meer mogelijkheden voor digitale communicatie en via het landelijk Pensioenregister.

12 pagina Overige ontwikkelingen Hernieuwde aandacht voor (integraal) risicomanagement is noodzakelijk, mede gelet op de eisen van DNB, de Code Pensioenfondsen en vanuit de regels voor de jaarrekening. De implementatie is gepland voor het derde en vierde kwartaal van Het bestuur is vandaag gestart met het stroomlijnen van de organisatie, alle processen rond vermogensbeheer en de actualisatie van de investment beliefs. Conclusies De grote veranderingen, zoals het nftk, zijn effectief doorgevoerd. De implementatie van de Wet pensioencommunicatie is v66r eind 2015 afgerond. Hiermee is de hobbel van de verplichte nummers genomen en heeft het bestuur meer vrijheid om eigen prioriteiten te stellen. Dit betekent (waarschijnlijk) dat de pensioenuitvoeringskosten in 2016 in absolute zin lager zullen zijn. Het bestuur blijft alle marktontwikkelingen die betrekking hebben op de toekomst van het fonds volgen en monitoren, maar het primaat hiervoor ligt bij de sociale partners. 7. Wat verder ter tafel komt Een aanwezige heeft een vraag over de hoogte van de grondslag. De heer Van Gijn antwoordt dat de grondslag een actuariële berekening is. De grondslag is iets ruimer geworden, omdat het bestuur de franchise op het wettelijk minimum heeft gezet. (NB De franchise is dat deel van het salaris waarover geen pensioen wordt opgebouwd, omdat wordt verondersteld dat dit deel door de AOW wordt ingevuld.) Het bestuur heeft getracht om binnen de wettelijke beperkingen zo dicht mogelijk aan te sluiten op de vorige regeling, waarin de pensioenrichtieeftijd 65 jaar was en het opbouwpercentage 1,75% (middelloon). Als je appels met appels vergelijkt, zou het equivalent van de betreffende 1,75% feitelijk 1,91% zijn. Procentueel gezien gaat de opbouw dus iets omlaag (1,875%), maar dit wordt gecompenseerd door het verlagen van de franchise en het verlengen van de opbouwperiode. Dit alles is in diverse sessies uitgelegd aan de actieve deelnemers, die hiermee hebben ingestemd. Een aanwezige heeft een vraag over een Europese wet die vlak voor de zomervakantie is aangenomen en die Europa controle zou geven over het totale pensioenvermogen van Nederlandse fondsen. Mevrouw Witteman brengt een nuance aan en zegt dat de betreffende wet met name over communicatieregels gaat. Momenteel is het al zo geregeld dat Europa de regels vaststelt, waarna de lidstaten ervoor moeten zorgen dat deze regels in de eigen regelgeving worden vastgelegd. Pensioenrecht is echter een soort eigendomsrecht en dat kan niet zomaar worden aangetast. Een aanwezige stelt een vraag over het digitaal gaan van pensioenfondsen. De heer Van Gijn geeft aan dat de nieuwe Wet pensioencommunicatie hiertoe alle mogelijkheid biedt. SPAD publiceert alle belangrijke mededelingen al op haar website, maar heeft nog geen beslissing genomen over wat het fonds wil doen met de mogelijkheden die de nieuwe wet biedt. Dit betekent immers dat het fonds een database met adressen zou moeten bijhouden. SPAD neemt al enkele jaren de standaard website af van haar uitvoerder Syntrus Achmea en werkt daarmee kosteneffectief.

13 pagina In antwoord op de vraag of gepensioneerden iets te zeggen hebben op het moment dat het bestuur zou besluiten tot liquidatie van het pensioenfonds, zegt de heer Veltkamp dat deelnemers en gepensioneerden een adviserende stem hebben, onder meer over de opgebouwde rechten en waar deze worden ondergebracht. Dit gebeurt onder meer in de algemene deelnemersvergadering (ADV). Het bestuur kan namelijk pas een definitief besluit over mogelijke uitplaatsing nemen nadat het advies heeft ingewonnen tijdens een ADV. Decharge van het boekjaar 2015 De heer Van Gijn vraagt of de vergadering het bestuur decharge verleent. Besluit: de vergadering verleent het bestuur unaniem decharge van het gevoerde beleid over het afgelopen boekjaar Sluiting Niets meer aan de orde zijnde, dankt de voorzitter de aanwezigen voor hun inbreng en sluit de vergadering om uur. Aldus ird op 4september2017.

14