Recht op (uitvoering van) euthanasie? Instellingsbeleid en de professionele autonomie van de arts
|
|
- Jan van de Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Recht op (uitvoering van) euthanasie? Instellingsbeleid en de professionele autonomie van de arts 5 mei 2012 Sylvie Tack Sylvie.tack@ugent.be Vorser Universiteit Gent Advocaat
2 I. Inleiding Heel wat Belgische zorginstellingen verbieden euthanasie, ondanks de wet Studies LEMIENGRE e.a (J. LEMIENGRE, B. DIERICKX DE CASTERLÉ, G. VERBEKE, C. GUISSON, P. SCHOTSMANS, en C. GASTMANS, Ethics policies on euthanasia in hospitals - A survey in Flanders (Belgium), Health Policy 2007, afl. 84 (2-3), ) Vlaamse ziekenhuizen Wilsbekwame terminale patiënten 23%: euthanasie mag binnen wettelijk kader 75%: euthanasie mag enkel mits bijkomende (niet in de wet voorziene) voorwaarden (vb. palliatieve filter) 1 ziekenhuis algemeen verbod Wilsbekwame niet-terminale patiënten 18%: euthanasie mag binnen wettelijk kader 50%: euthanasie mag mits bijkomende voorwaarden 32%: verbod bij deze populatie Vlaamse rusthuizen Wilsbekwame terminale patiënten 34%: euthanasie mag binnen wettelijk kader 58%: euthanasie mag mits bijkomende voorwaarden 8%: algeheel verbod
3 meeste instellingen met beperkend/verbiedend beleid zijn aangesloten bij Zorgnet Vlaanderen Sterke relatie tussen levensbeschouwelijke achtergrond van de instelling en ethisch (euthanasie)beleid Vraag: kan een zorginstelling een arts verbieden om binnen het wettelijk kader euthanasie uit te voeren? Belang voor de praktijk => cfr. ontslag ziekenhuisarts in Asse 2003 => cfr. visitaties Vlaamse Zorginspectie 2008
4 II. Juridisch kader Artsen beschikken over een recht op professionele autonomie = het recht én de vrijheid om ongebonden te handelen, los van enige dwang of beperking door de overheid of private personen (zoals ziekenfondsen en de instellingsbeheerder). Diverse rechtsbronnen Voor alle artsen artikel 11 WUG: verbiedt het opleggen van reglementaire beperkingen aan artsen bij de keuze van de middelen die moeten worden aangewend voor het stellen van de diagnose of het instellen en uitvoeren van een behandeling. artt. 36, 169 en 174 Code Geneeskundige Plichtenleer. art. 73, 1, eerste lid ZIV-wet Voor ziekenhuisartsen art. 144, 1 Ziekenhuiswet.
5 III. Analyse: schendt een euthanasieverbod de professionele artsenautonomie? Verschillende onderzoekspistes: Op basis van de kwalificatie van euthanasie Op basis van de beperkingsgronden van de professionele autonomie Op basis van de werkingssfeer van art. 11 WUG Op basis van de erkenningsreglementering Op basis van het Kwaliteitsdecreet Op basis van de professionele verantwoordelijkheid
6 1. Op basis van de kwalificatie van euthanasie Traditionele onderzoeksvraag: is euthanasie een medische handeling? Ja: dan bescherming door professionele autonomie en onwettig verbod Nee: dan geen bescherming door profess. autonomie en toegelaten verbod Eerste visie: euthanasie is een medische handeling Dewallens & Vansweevelt Euthanasie valt onder artsenmomopolie Parl. Besprekingen Gedekt door beroepsgeheim Euth = verlengde van pall. zorg dat (ook) medische handeling is Wettelijk recht op prof. autonomie primeert op (contractueel) statutair doel van de instelling
7 De Keyser: cascadesysteem Wordt de handeling door een arts gesteld voor diagnose-, onderzoek- of behandeldoelen? (cfr. art. 2, 1 WUG) Euthanasie: ja, want therapeutisch karakter net zoals intensieve pijnbestrijding en palliatieve sedatie Zo nee, is handeling in afz. wet aan arts voorbehouden? Euthanasie: ja, want in Euthanasiewet Zo nee, is handeling door arts gesteld moo verzorging van de patiënt? Delbeke Euthanasie: ja, is eindpunt van palliatieve zorg Zelfde argumenten als Vansweevelt, behalve dat euthanasie verlengde is van palliatieve zorg (teveel juridische verschillen) Naar analogie met Nederland: euthanasie = maatschappelijke handeling die medisch is van aard Maatschappelijk belang rechtvaardigt afzonderlijke wetgeving
8 Tweede visie: euthanasie is geen medische handeling Nys Wett. definitie euthanasie zegt niet dat dit door arts moet gebeuren ( door een ander dan de betrokkene ) Geen diagnostisch/therapeutisch doel Parl. Werken (andere) Nederland: maatschappelijk handelen is geen normaal medisch handelen Goffin Zelfde argumenten als Nys Euthanasie = medische handeling in extenso: gesteld door arts, maar geen therapeutisch doel Conclusie: geen eensgezindheid over de kwalificatie van euthanasie, dus best andere onderzoekspistes exploreren
9 2. Op basis van de beperkingsgronden van de professionele autonomie Uit wetgeving blijkt dat professionele autonomie kan beperkt worden: Omwille van de zorgvuldigheidsnorm Ikv de praktische organisatie van de medische activiteit (1) eerste beperkingsgrond: zorgvuldigheidsnorm Handelingsvrijheid van artsen begrensd door het recht en de plicht tot zorgvuld. handelen Instellingen kunnen artsen niet verbieden om zorgvuldig te handelen/verplichten om onzorgvuldig te handelen Euthanasieverbod zonder begeleidende maatregelen (zoals info, verwijzing, begeleiding, enz.) kan bezwaarlijk kwaliteitsvolle dienstverlening genoemd worden Sommige patiënten fysiek/mentaal te zwak om andere instelling te raadplegen Soms geen transfer mogelijk (geen plaats/afh. van bepaalde apparatuur/geen eigen woonst meer..) Indien sterke vertrouwensband met personeel: pt wil geen gedwongen verhuis
10 (2) Tweede beperkingsgrond: organisatie medische activiteit Zorginstellingen zijn complexe organisaties waar teamwork en goede werking cruciaal zijn Dragen hiervoor wettelijke eindverantwoordelijkheid, dus recht om ter verbetering van de medische organisatie (afdwingbare) interne maatregelen te nemen Ziekenhuizen beheerder wettelijk recht om werkvoorwaarden op te leggen (vb. inz. med. dossiers, wachtdienst, hygiëneprocedures, medisch materiaal, apparatuur, enz.) Ongeacht statuut en intellectueel karakter van de prestaties Kan euthanasieverbod als een organisatorische beperking worden aanzien? Gezagsrelatie van de beheerder reikt niet tot medisch-inhoudelijke zorgaspecten, waaronder de beslissing tot en uitvoering van euthanasie Euthanasieverbod tast fundamentele gewetensvrijheid van de arts aan (art GW, art. 9 EVRM en art. 14, 3 Euthanasiewet) Praktische euthanasie-voorschriften wel toelaatbaar» vb. interne registratie- en aangifteplicht, specifieke euthanasieprocedures» Slechts voor zover patiëntenrechten worden nageleefd (info/toestemming/privacybescherming/vertegenwoordiging)
11 Ouderenzorginstellingen Geen contractuele band beheerder huisarts dus geen wettelijk recht om werkvoorwaarden op te leggen Erkenningsreglementering: recht op vrije (huis)artsenkeuze + recht op toegang HA tot RVT (dus ook voor euthanasie!) Wel beperkte medewerking door HA en vereist aan de interne medische organisatie in reglement inwendige orde (o.a. inzake procedures doorligwonden en hygiëne, inning honoraria, contacten met families)» Euthanasieverbod gaat verder dan interne medische organisatie en valt dus buiten de bevoegdheid van de beheerder Art. 8 EVRM: recht op privacy geldt in thuisvervangende settings Bewoners hebben binnenskamers zelfde rechten als thuis Zoniet discriminatie met leeftijdgenoten die wel nog thuis (kunnen) wonen
12 3. Op basis van de werkingssfeer van artikel 11 WUG Algemene wet (lex generalis) geldt zolang geen specifieke wet (lex specialis) is voorzien Aangezien Euthanasiewet geen afwijkende regel inzake professionele autonomie bepaalt, geldt de algemene regeling in art. 11 WUG Dus euthanasie beschermd door art. 11 WUG Professionele autonomie geldt voor alle handelingen gesteld door artsen Art. 11 WUG verwijst naar het personeel toep. gebied van art. 2 WUG (en niet naar de definitie van medische handelingen ) dus van zodra handeling gesteld wordt door een arts geldt de bescherming van art. 11 WUG (ongeacht kwalificatie zie hoger)
13 4. Op basis van de erkenningsreglementering Professionele autonomie geldt: voor medische diensten waarvoor geen erkenningsnormen gelden en waarover zorginstelling geen beslissing moet nemen Euthanasie valt niet onder minimumaanbod van instellingen Dus geen verplichting voor zorginstellingen om zelf infrastructuur en personeel te voorzien Anderzijds ook geen recht om uitvoering te verbieden/belemmeren
14 5. Op basis van het Kwaliteitsdecreet Vlaamse zorginstellingen moeten beschikken over intern kwaliteitsbeleid Verplichte naleving door instellingsmedewerkers Vraag: kan instelling via omweg van kwaliteitsbeleid euthanasieverbod afdwingen? Weinig waarschijnlijk Grondwettelijk Hof 1998: intern kwaliteitsbeleid mag medisch-inhoudelijke zorgaspecten regelen maar mag geen verplichting/verbod inhouden om bep. handelingen toe te passen Euthanasieverbod dus ook in strijd met Kwaliteitsdecreet
15 6. Op basis van de professionele verantwoordelijkheid = spiegelbeeld van professionele autonomie Waarvoor men volgens de wetten en beroepsnormen verantwoordelijk is, heeft men ook zeggenschap over Vaak toegepaste benadering in Nederland Arts is verantwoordelijk voor euthanasie, dus heeft hierover als enige beslissingsrechten Zorginstellingen zijn niet verantwoordelijk voor euthanasie, dus hierover ook geen beslissingsrechten Euthanasiewet spreekt nergens over zorginstellingen, dus ook geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering Instellingen wel verantwoordelijk voor beleid (cfr. erkenningsnormen inzake informatie, respect zelfbeschikkingsrecht, gelijke behandeling, enz.)
16 IV. Besluit Verschillende onderzoekspistes tonen aan dat instellingsverbod inzake euthanasie de professionele autonomie van artsen schendt Euthanasieverbod voor artsen is bijgevolg onwettig De facto hebben artsen hierdoor een recht op uitvoering van euthanasie
DEEL II: BEVOEGDHEDEN MEDISCHE RAAD. Kathy Kamers Counsel Monard-D Hulst Dr. Evelien Delbeke Advocaat Monard-D Hulst
DEEL II: BEVOEGDHEDEN MEDISCHE RAAD Kathy Kamers Counsel Monard-D Hulst Dr. Evelien Delbeke Advocaat Monard-D Hulst 1. Overzicht 1. Context 2. Adviesbevoegdheid 3. Medebeslissingsbevoegdheid 4. Kwaliteitsbewaking
Nadere informatieCENTRUM VOOR BIOMEDISCHE ETHIEK EN RECHT FACULTEIT GENEESKUNDE K.U.LEUVEN
FACULTEIT GENEESKUNDE K.U.LEUVEN Studiedag Zorg aan zet: Ethiek en lichamelijkheid in de zorg voor ouderen Woensdag 22 september 2010 Campus Gasthuisberg K.U.Leuven, Onderwijs en Navorsing 1 Waardigheid:
Nadere informatieGOED PATIENTSCHAP VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE PATIENT
GOED PATIENTSCHAP VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE PATIENT Thierry VANSWEEVELT Lid Koninklijke Academie voor Geneeskunde Gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen Advocaat Dewallens & partners Wet Patiëntenrechten
Nadere informatieDankwoord 13. Achtergrond en opzet van de studie Inleiding Onderzoeksmethodes 21
Inhoud Dankwoord 13 DEEL 1 Achtergrond en opzet van de studie 15 1. Inleiding 17 2. Onderzoeksmethodes 21 1. SENTI-MELC studie (Hoofdstukken 6, 7, 8, 9, 15) 21 2. Studie naar de frequentie en kenmerken
Nadere informatieAdvanced care planning in cardiogeriatrie. Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010
Advanced care planning in cardiogeriatrie Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010 Hartcentrum De wet op de patiëntenrechten (2002) Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking Behandeling die meeste kwaliteit
Nadere informatieProcedure euthanasie ouderenzorg
Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek
Nadere informatie1. Definitie van de actoren. Inleiding. WPR en verzekeringsgeneeskunde. De Wet patiëntenrechten (W. van 22 augustus 2002) en verzekeringsgeneeskunde
art. 5) 14/03/2012 De Wet patiëntenrechten (W. van 22 augustus 2002) en verzekeringsgeneeskunde 46 ste vervolmakingscyclus Verzekeringsgeneeskunde WVV Inleiding Studie in opdracht van de FOD Volksgezondheid
Nadere informatieEthische en juridische aspecten bij sterilisatie
Ethische en juridische aspecten bij sterilisatie Mechelen 4 oktober 2012 Jan Vande Moortel Advocaat en lector www.advamo.com Ethische aspecten Verhouding recht en ethiek Is recht een belemmering bij zorgethiek?
Nadere informatie'De bestaande schemerzone rond palliatieve sedatie moet verdwijnen'
'De bestaande schemerzone rond palliatieve sedatie moet verdwijnen' 'Het is hoog tijd dat er volledige transparantie komt bij de verschillende medische beslissingen omtrent het levenseinde', schrijven
Nadere informatieAlgemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen - Hoorzitting Senaat 7 mei 2013
Algemene benadering van de thematiek van het levenseinde: Visie van de verpleegkundigen - Hoorzitting Senaat 7 mei 2013 Inleiding Geachte dames en heren, ik heb de eer en het genoegen u tijdens deze hoorzitting
Nadere informatie18/04/2017. Ethiek en keuzes in de zorg. de invalshoek van de patiënt. inleiding. inleiding. Meewerken aan de behandeling.
Ethiek en keuzes in de zorg de invalshoek van de patiënt inleiding de keuzevrijheid van de patiënt op basis van de wet patiëntenrechten nood tot verdere regulering? invalshoek van de patiënt en wetgeving
Nadere informatieINFORMED CONSENT OP INTENSIEVE ZORGEN EN BIJ WILSONBEKWAAMHEID. Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen
INFORMED CONSENT OP INTENSIEVE ZORGEN EN BIJ WILSONBEKWAAMHEID Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen INLEIDING Artikel 8 WPR 1. De patiënt heeft het recht om geïnformeerd, voorafgaandelijk
Nadere informatieNIET VERPLEEGKUNDIGEN OP OK MONIQUE VAN HIEL
Een standpunt NIET VERPLEEGKUNDIGEN OP OK MONIQUE VAN HIEL Wie? Chirurgen Anesthesisten Assistenten Stagiaires Administratie Logistiek Techniekers Vroedvrouwen Kinesitherapeuten Zorgkundigen Vertegenwoordigers
Nadere informatieToelichtingen bij enkele begrippen uit de wet marktpraktijken. Bescherming van de consument bv: onrechtmatige bedingen, prijsaanduiding
Consumentenrecht Toelichtingen bij enkele begrippen uit de wet marktpraktijken Doelstelling van de wet Bescherming van de consument bv: onrechtmatige bedingen, prijsaanduiding Bescherming van de eerlijke
Nadere informatieHIV, aids en recht Een juridisch overzicht. Nick van Gelder Vorser Medisch Recht UA Advocaat Monard D Hulst
HIV, aids en recht Een juridisch overzicht Nick van Gelder Vorser Medisch Recht UA Advocaat Monard D Hulst 1 Inleiding en overzicht 1. Recht op behandeling en informed consent 2. Aansprakelijkheidskwesties
Nadere informatieErelonen en afhoudingen: Impact van de huidige en toekomstige ziekenhuisfinanciering op het statuut van de ziekenhuisartsen
Erelonen en afhoudingen: Impact van de huidige en toekomstige ziekenhuisfinanciering op het statuut van de ziekenhuisartsen Gent 29 november 2014 Stefaan Callens Buitengewoon hoogleraar gezondheidsrecht
Nadere informatieDe toepassing van de euthanasiewet: ethische aspecten. Prof. Dr. F. Mortier VUB-UGent End-of-life care research group
De toepassing van de euthanasiewet: ethische aspecten Prof. Dr. F. Mortier VUB-UGent End-of-life care research group Ethische problemen ivm euthanasie Principiële: b.v. actief doden mag niet verwerping
Nadere informatieWilsverklaring-wilsbeschikkinglevenstestament. Juridische aspecten Herman NYS
Wilsverklaring-wilsbeschikkinglevenstestament Juridische aspecten Herman NYS Plan uiteenzetting Het begrippenkader De juridische duiding Het Belgisch recht (Tussentijdse) Besluiten Het begrippenkader Complexe
Nadere informatieDEEL I: BEROEPSORGANISATIE EN WERKING VAN DE ZIEKTE- EN INVALIDITEITSVERZEKERING... 25
Inhoudstafel Voorwoord... 11 Inleiding: Gezondheidszorgberoepen en maatschappelijke ordening... 13 1. De verordenende macht: norm en normgever... 13 2. Het federale België... 14 3. De constitutionele monarchie...
Nadere informatieDe dossiers van het DE VRIJHEID VAN ZORGINSTELLINGEN TEN OPZICHTE VAN DE TOEPASSING VAN EUTHANASIE. Brussel
De dossiers van het DE VRIJHEID VAN ZORGINSTELLINGEN TEN OPZICHTE VAN DE TOEPASSING VAN EUTHANASIE www.ieb-eib.org Brussel Inhoud I. Premissen... 2 A. Euthanasie is geen recht... 3 B. Euthanasie is geen
Nadere informatieHET ZIEKENHUIS IS DOOD!
HET ZIEKENHUIS IS DOOD! LANG LEVE HET NETWERK Filip Dewallens De juridische contouren Geld en macht o Subsidiariteit o Representativiteit o Netwerkassociaties van artsen Naar een synthese De juridische
Nadere informatieDames en heren, Beste vrienden, personeelsleden en sympathisanten,
Speech voorzitter nieuwjaar 2016 Dames en heren, Beste vrienden, personeelsleden en sympathisanten, Ik heet jullie allen graag welkom hier vandaag op onze nieuwjaarsreceptie. Het is de gelegenheid om de
Nadere informatieContinue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra Prof. Johan Bilsen Dr. Sam Rys OZ-groep Mental Health and Wellbeing, Department of Public Health, Vrije Universiteit Brussel Achtergrond
Nadere informatieUw patiëntendossier en privacy
Uw patiëntendossier en privacy UZ Leuven werkt met één centraal dossier per patiënt, over alle specialisaties heen. Dit dossier is volledig elektronisch en bevat gegevens van artsen, verpleegkundigen en
Nadere informatieSymposium 27 september 2008 Hot topics in de deontologie
1 Symposium 27 september 2008 Hot topics in de deontologie Het levenseindebeleid in zorginstellingen: juridische analyse vanuit patiëntrechtelijk perspectief Sylvie Tack p. 2 Collocatie - Dokter Paul Beke
Nadere informatieJuridische aspecten van het omgaan met gezondheidsgegevens. 9 maart 2017 Stefaan Callens deeltijds gewoon hoogleraar KULeuven advocaat te Brussel
Juridische aspecten van het omgaan met gezondheidsgegevens 9 maart 2017 Stefaan Callens deeltijds gewoon hoogleraar KULeuven advocaat te Brussel I. Inleiding: van geheim naar informatie en (big) data Bij
Nadere informatieMedisch dossier Overeenkomst vaste huisarts patiënt
Medisch dossier- Overeenkomst huisarts-patient Doc: a057003 Tijdschrift: 57 p. 15 Datum: 11/04/1992 Origine: NR Thema's: Dossier (Medisch-) Huisarts Medisch dossier Overeenkomst vaste huisarts patiënt
Nadere informatieHoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad
Hoe omgaan met een verzoek om euthanasie? Een leidraad Groep Philippus Neri - VZW Sint-Lucia Deze leidraad geldt voor een verzoek om euthanasie door een patiënt bij ondraaglijk psychisch en fysisch lijden.
Nadere informatieOverplaatsen van IC patienten tijdens de behandeling naar een andere IC. Erwin J.O. Kompanje Erasmus MC Rotterdam, Intensive Care
Overplaatsen van IC patienten tijdens de behandeling naar een andere IC Erwin J.O. Kompanje Erasmus MC Rotterdam, Intensive Care Essentie van het probleem 1. Tekort aan IC bedden voor de behandeling van
Nadere informatieDe patiënt nu en in de toekomst verwachtingen van patiënten tav verpleegkundigen
De patiënt nu en in de toekomst verwachtingen van patiënten tav verpleegkundigen Vlaams Patiëntenplatform vzw Symposium NVKVV 20 maart 2012 1 Inhoud 1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Een paar
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team
PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek
Nadere informatieInhoudstafel algemene thema s
Inhoudstafel algemene thema s Aansprakelijkheid en No-fault: de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg Karlien Van de Velde, Vlaams Patiëntenplatform vzw 1. Inleiding/geschiedenis 1 2. Wetgeving
Nadere informatieGDPR & JURIDISCHE ASPECTEN ROND GEGEVENSDELING IN DE ZORG
GDPR & JURIDISCHE ASPECTEN ROND GEGEVENSDELING IN DE ZORG NETWERKEVENT OP ÉÉN LIJN IN DE GEZONDHEIDSZORG VAN MORGEN ALFAGEN, FARMALEUVEN, AZW, MEDISOC EN FARMACEUTICA LEUVEN, 23 FEBRUARI 2019 An Vijverman
Nadere informatieMinder versnippering, meer zorg
Minder versnippering, meer zorg De nood aan een heldere en werkbare bevoegdheidsverdeling voor de gezondheidszorg 29 april 2019 KVS, Brussel Panoramisch overzicht van de bevoegdheidsverdeling in schema
Nadere informatie: Gerard Spong : 4 juni 2014. Wijziging verzekeringswet
van datum woorden : Gerard Spong : 4 juni 2014 : 1345 Wijziging verzekeringswet 1. De minister van Volksgezondheid heeft het voornemen geuit art. 13 Zorgverzekeringswet te wijzigen. De wijziging komt er
Nadere informatieHervorming geestelijke gezondheidszorg 107 voor volwassenen Toekomstige hervorming voor kinderen Sector Arbeids- & Organisatiepsychologie
Deontologische vragen m.b.t. samenwerken in teams en netwerken Prof. Adélaïde BLAVIER, PhD Centre d Expertise en Psychotraumatismes et Psycho-Légale Département de Psychologie, Université de Liège (ULg)
Nadere informatiemaster rechten BS Medisch Recht notities uickprinter Koningstraat Antwerpen R51 5,00
master rechten BS Medisch Recht notities Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen R51 5,00 Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via www.quickprintershop.be Medisch recht Er zijn
Nadere informatieRol en statuut van de CRA. Coördinerend Raadgevend Arts. Geschiedenis. Een KB. 25 februari Dr Rudy Faelens, Cra-domus 1
Dr Rudy Faelens, Cra-domus 1 Rol en statuut van de Coördinerend Raadgevend Arts Geschiedenis 1982: Zwaar hulpbehoevende ouderen horen niet per definitie thuis in een ziekenhuis (V) RVT Aangewezen geneesheer
Nadere informatieMr. Liesbeth Lafaut Advocaat-vennoot Monard-D Hulst. Financiële bevoegdheden Medische Raad
Mr. Liesbeth Lafaut Advocaat-vennoot Monard-D Hulst Financiële bevoegdheden Medische Raad Overzicht 1. Overzicht belangrijkste financiële bevoegdheden 2. Artikel 155 Ziekenhuiswet praktisch bekeken 3.
Nadere informatieThema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus
Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als
Nadere informatieRECENTE ONTWIKKELINGEN IN HET GEZONDHEIDSRECHT
RECENTE ONTWIKKELINGEN IN HET GEZONDHEIDSRECHT RECENTE ONTWIKKELINGEN IN HET GEZONDHEIDSRECHT Herman Nys gewoon hoogleraar medisch recht KU Leuven, adviseur bio-ethiek Europese Commissie (EGE) ISBN 978
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatieMIJN WENSEN voor mijn gezondheidszorg
MIJN WENSEN voor mijn gezondheidszorg Leidraad bij VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Eindejaarscongres BVPV 3 dec 2016 Arne Heylen klin. psycholoog PST arne.heylen@uzleuven.be Shift in patiëntenbejegening Voorafgaande
Nadere informatiebevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB
bevindingen van de evaluatiecommissie Wim Distelmans MD PhD MPH titularis leerstoel Waardig Levenseinde van demens.nu aan de VUB noodzaak euthanasiewet euthanasie gebeurde vroeger ook / noodtoestand conflict
Nadere informatieChristophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie
Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie DE WILSVERKLARING EUTHANASIE JURIDISCH DOORGELICHT Overzicht
Nadere informatieJURIDISCHE ASPECTEN VAN WILSBEKWAAMHEID. Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen Lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie
JURIDISCHE ASPECTEN VAN WILSBEKWAAMHEID Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen Lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie Overzicht Inleiding Categoriale vs. functionele standaard
Nadere informatieVlaams Patiëntenplatform vzw. Ups en downs 12 februari 2012
Je rechten als patiënt Vlaams Patiëntenplatform vzw Ups en downs 12 februari 2012 1 Inhoud 1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Een paar vaststellingen 3. Wet op de patiëntenrechten en verpleegkundigen
Nadere informatieJuridische mogelijkheden inzake patiëntenrechten 18 februari 2013. Sylvie Tack Doctor in de Rechten postdoctoraal medewerker UGent Advocaat
Juridische mogelijkheden inzake patiëntenrechten 18 februari 2013 Sylvie Tack Doctor in de Rechten postdoctoraal medewerker UGent Advocaat Overzicht Patiëntenrechten vandaag omvangrijk Vandaag beperken
Nadere informatieBoek I, titel 2 van het Wetboek van economisch recht Hoofdstuk 5. Definities eigen aan boek XIV:
Vrij beroep 1/ België Wet van 15 mei 2014 houdende invoeging van Boek XIV "Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep" in het Wetboek van economisch recht
Nadere informatieDe vertrouwenspersoon in de gezondheidszorg: visie Vlaams Patiëntenplatform vzw
De vertrouwenspersoon in de gezondheidszorg: visie Vlaams Patiëntenplatform vzw Els Meerbergen Projectverantwoordelijke patiëntenrechten en eerstelijnsgezondheidzorg VPP Studiedag Decreet rechtspositie
Nadere informatieHet statuut van de ziekenhuisarts Een onderzoek naar de individuele en collectieve rechtsverhoudingen tussen ziekenhuisartsen en ziekenhuizen.
Het statuut van de ziekenhuisarts Een onderzoek naar de individuele en collectieve rechtsverhoudingen tussen ziekenhuisartsen en ziekenhuizen. Probleemstelling Artsen werken al meer dan duizend jaar in
Nadere informatiePsychologencommissie Wet van 8 november 1993
De psycholoog: titelbescherming en deontologie VVPAZ Algemene Vergadering OLVZ te Aalst, 21 november 2001 door Edward Van Rossen, directeur Psychologencommissie Psychologencommissie Organigram Publieke
Nadere informatieJuridische aspecten van verpleegkundige handelingen
Juridische aspecten van verpleegkundige handelingen Gent, 1 oktober 2009 Jan Vande Moortel Lector en advocaat AXIOMA S 1. We leven in een rechtsstaat 2. De wet is niet altijd zoals ze zou moeten zijn We
Nadere informatieChirurgisch dagziekenhuis. Medico-legale aspecten. mr. Tom De Gendt BAAS, vrijdag 15 februari 2019
Chirurgisch dagziekenhuis Medico-legale aspecten mr. Tom De Gendt BAAS, vrijdag 15 februari 2019 Wet- en regelgeving CDZ Beschermen van de patiënt Impliciete kwaliteitsnormen Toepasselijke wetgeving KB
Nadere informatie15 DECEMBER Koninklijk besluit. houdende uitvoering van de artikels 13 tot en met 17. van de wet op de ziekenhuizen, zoals gecoördineerd
15 DECEMBER 1987. - Koninklijk besluit houdende uitvoering van de artikels 13 tot en met 17 van de wet op de ziekenhuizen, zoals gecoördineerd door het koninklijk besluit van 7 augustus 1987. BS 25/12/1987in
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning - juridische omkadering -
Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering - Sylvie Tack 23 april 2014 Doctor in de Rechten Advocaat Praktijkassistent Gezondheidsrecht Overzicht Inleiding Wat is voorafgaande zorgplanning? Wat
Nadere informatiePsychologencommissie. Vertrouwen in een erkend psycholoog. Informatie voor cliënten of patiënten van psychologen werkzaam binnen de gezondheidszorg
Psychologencommissie Vertrouwen in een erkend psycholoog Informatie voor cliënten of patiënten van psychologen werkzaam binnen de gezondheidszorg Deze brochure is bestemd voor cliënten of patiënten* van
Nadere informatieWerking Medische Raad: praktisch toegelicht. Indara Robyns Juriste Vlaams Artsensyndicaat
Werking Medische Raad: praktisch toegelicht Indara Robyns Juriste Vlaams Artsensyndicaat Adviesbevoegdheid: algemeen Verplicht advies (artikel 137 Ziekenhuiswet) Eenvoudig advies Verzwaard advies (1*,
Nadere informatieModelbrochure Intensieve Zorgen & Geïnformeerde Toestemming. Dr. Jasperina Dubois Anesthesiology & Intensive Care Jessa Hasselt
Modelbrochure Intensieve Zorgen & Geïnformeerde Toestemming Dr. Jasperina Dubois Anesthesiology & Intensive Care Jessa Hasselt Inhoud Waarom Wettelijke vertegenwoordiger Inhoud brochure Waarom? Informed
Nadere informatieVROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN
VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Wat is vroegtijdige zorgplanning? Patiënten en de hulpverleners hebben niet altijd gelijklopende ideeën, verwachtingen en percepties
Nadere informatieArt. 3. De hoofdgeneesheer dient over de mogelijkheden te beschikken om de kwaliteitszorg in het ziekenhuis te bevorderen.
Koninklijk besluit van 15 december 1987 houdende uitvoering van de artikels 13 tot en met 17 van de wet op de ziekenhuizen, zoals gecoördineerd door het koninklijk besluit van 7 augustus 1987. (B.S. 25.12.1987)
Nadere informatieGegevensdeling binnen een organisatie. An Vijverman.
Gegevensdeling binnen een organisatie An Vijverman Advocaat-partner DEWALLENS & PARTNERS www.dewallens-partners.be an.vijverman@dewallens-partners.be Het Geïntegreerd Elektronisch Dossier, een uitdaging!,
Nadere informatieRol van de huisarts in de palliatieve zorg
Rol van de huisarts in de palliatieve zorg Johan Blommestein Huisarts sinds 1995 Huisartsenpraktijk Mondriaanlaan, Nieuwegein Kaderarts Palliatieve Zorg sinds 2016 Hospice-arts sinds 2017 Proxima, terminale
Nadere informatieDe positie van de zorgverlener in stafrechtelijke onderzoeken van beweerde medische aansprakelijkheid. Prof. Dr. Sylvie Tack Advocaat.
De positie van de zorgverlener in stafrechtelijke onderzoeken van beweerde medische aansprakelijkheid Prof. Dr. Sylvie Tack Advocaat Inleiding Stel, zwangere vrouw bevalt aan 42 weken van zoon met hoog
Nadere informatieSTATUUT VAN DE PASTOR IN EEN CHRISTELIJK GEÏNSPIREERD ZIEKENHUIS
STATUUT VAN DE PASTOR IN EEN CHRISTELIJK GEÏNSPIREERD ZIEKENHUIS INLEIDING 1. De Belgische grondwet bevestigt het recht van alle burgers een beroep te kunnen doen op levensbeschouwelijke bijstand (art.
Nadere informatie29/11/2015. VVOS Vlaams-Brabant. Verzelfstandigen van openbare zorgvoorzieningen in een zorgbedrijf. Inhoud. Vraagstellingen
VVOS Vlaams-Brabant Verzelfstandigen van openbare zorgvoorzieningen in een zorgbedrijf Tom De Gendt De Gendt Advocaten Universiteit Hasselt Dinsdag 17 november 2015 Galmaarden Inhoud Vraagstellingen Verzelfstandiging:
Nadere informatieVERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE
VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE Alle wetteksten en/of documenten, beschreven in dit document zijn te downloaden op www.palliatieve.org > professionele gebruiker > wetgeving en documenten
Nadere informatieTopics in levenseindezorg
Topics in levenseindezorg Wetgeving i.v.m. levenseindezorg 1.Patiëntenrechtenwet (aug. 2002): centraal staat de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht d.w.z. dat zorgverleners respect moeten hebben voor
Nadere informatieSamenvatting. Beleid en richtlijnen ten aanzien van beslissingen rond het levenseinde in Nederlandse zorginstellingen
Beleid en richtlijnen ten aanzien van beslissingen rond het levenseinde in Nederlandse zorginstellingen 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 196 Beleid en richtlijnen
Nadere informatiePatiëntenrechten. Dr. Christina Tobback
Patiëntenrechten Dr. Christina Tobback Patiënt de natuurlijke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan niet op eigen verzoek hij ontvangt zorg omdat hij ernaar vraagt op vraag van een vertegenwoordiger
Nadere informatieAgenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven
Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen
Nadere informatieUw rechten en plichten als patiënt
Uw rechten en plichten als patiënt B5007-06 2017 1 Uw rechten Beste patiënt Tijdens uw behandeling in het ziekenhuis komt u in contact met verschillende zorgverleners. U mag van hen verwachten dat zij
Nadere informatieWelkom! 10/10/2017. Verwelkoming. Programma. Ilse Weeghmans Directeur Vlaams Patiëntenplatform vzw
Welkom! Programma 13u30 Verwelkoming Ilse Weeghmans 13u40 Minister Jo Vandeurzen 14u10 Verhaal van Elke en Margot 14u30 Aanbevelingen patiëntenrechten Susanne Op de Beeck 15u Pauze 15u20 Klachtrecht Els
Nadere informatieTherapeutische hardnekkigheid en wilsverklaringen: Juridische omkadering
Therapeutische hardnekkigheid en wilsverklaringen: Juridische omkadering Lezing Geneeskundige Kring Oudenaarde 18 februari 2014 Sylvie Tack Doctor in de Rechten Praktijkassistent Universiteit Gent Advocaat
Nadere informatieVoorwoord 11 Inleiding 13
Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie
Nadere informatieRechten van de patiënt?
Rechten van de patiënt? Belangrijke Belgische wetgevende initiatieven rond de eeuwwisseling Euthanasiewet 2002 Wet Patiëntenrechten 2002 Wet Palliatieve Zorg 2002 Recht op correcte informatie over zijn
Nadere informatieVERSLAG AAN DE KONING
2 APRIL 2003. - Koninklijk besluit houdende vaststelling van de wijze waarop de wilsverklaring inzake euthanasie wordt opgesteld, herbevestigd, herzien of ingetrokken Sire, 1. Context VERSLAG AAN DE KONING
Nadere informatieMedische ethiek. Euthanasie
Medische ethiek Euthanasie Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen
Nadere informatieWELKE VERANTWOORDELIJKHEID DRAAGT EEN VERPLEEGKUNDIGE BIJ HET AANPASSEN VAN DE INSULINEDOSIS? EEN JURIDISCH-ETHISCHE KWESTIE
WELKE VERANTWOORDELIJKHEID DRAAGT EEN VERPLEEGKUNDIGE BIJ HET AANPASSEN VAN DE INSULINEDOSIS? EEN JURIDISCH-ETHISCHE KWESTIE TESSA VAN DEN BERGHE Novo Nordisk Prijs Bachelor in de Verpleegkunde 18/11/2014
Nadere informatieAan de voorzitters, secretarissen en leden van de medische raden, Aan de hoofdgeneesheren, Aan de leden van Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant
Antwerpen, vrijdag 28 december 2012 Aan de voorzitters, secretarissen en leden van de medische raden, Aan de hoofdgeneesheren, Aan de leden van Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant Betreft: Vrije honoraria
Nadere informatieHoe omgaan met zorgkundigen en vertegenwoordigers op ok. Een standpunt
Hoe omgaan met zorgkundigen en vertegenwoordigers op ok. Een standpunt Blankenberge 27 maart 2009 Jan Vande Moortel Lector en advocaat AXIOMA S 1. We leven in een rechtsstaat 2. De wet is niet altijd zoals
Nadere informatieHandboek gezondheidsrecht
Handboek gezondheidsrecht Deell Rechten van mensen in de gezondheidszorg Vijfde.geheel herziene druk Prof. dr. H.J.J. Leenen t Prof. mr.j.k.m.gevers Prof. mr. J. Legemaate Bohn Stafleu van Loghum Houten
Nadere informatieEuthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie
FOD Volksgezondheid Brussel, 14 december 2017 Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Inclusie psychisch lijden Inclusie psychisch lijden in euthanasiewet
Nadere informatieJuridische aspecten ivm geld en genot
TABOES IN DE OUDERENZORG Juridische aspecten ivm geld en genot AXIOMA S 1. We leven in een rechtsstaat 2. De wet is niet altijd zoals ze zou moeten zijn Structuur wetgeving VERDRAG GRONDWET KB nummer =
Nadere informatieHoe pak ik vroegtijdige zorgplanning bij mijn patiënten aan? Prof Dr Jan De Lepeleire KULeuven
Hoe pak ik vroegtijdige zorgplanning bij mijn patiënten aan? Prof Dr Jan De Lepeleire KULeuven Outcome: preferred goal of care Levensverlenging Beperkte zorg Comfort zorg Phelps AC, Maciejewski PK, Nilsson
Nadere informatieSommige (jonge) politici vinden nu dat de aartsbisschop juridisch ongelijk heeft en spreken over een aanfluiting van de wet:
Aartsbisschop Jozef De Kesel deed stof opwaaien met zijn uitspraken over euthanasie en abortus. BELGA 2 In het Heilig Jaar waarin vrouwen die hun vrucht hebben laten weghalen formeel vergiffenis kunnen
Nadere informatieBeslissingen omtrent het levenseinde
Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer
Nadere informatieVertrouwen in een erkend psycholoog. Informatie voor cliënten of patiënten van psychologen werkzaam binnen de (geestelijke) gezondheidszorg
Psychologencommissie Vertrouwen in een erkend psycholoog Informatie voor cliënten of patiënten van psychologen werkzaam binnen de (geestelijke) gezondheidszorg Deze brochure is bestemd voor cliënten of
Nadere informatieJuridische valkuilen bij medische beslissingen rond het levenseinde:
Juridische valkuilen bij medische beslissingen rond het levenseinde: van Tuitjenhorn tot Levenseindekliniek Prof. dr. Joep Hubben, Rijksuniversiteit Groningen Catharina Ziekenhuis Eindhoven, 5 juli 2016
Nadere informatieVroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Waarom uw zorg vroegtijdig plannen? Wat houdt het in? curatief handelen palliatief handelen actieve levensbeëindiging Waarom vroegtijdig uw zorg plannen? Welke zorg zou u wensen
Nadere informatieVroegtijdige Zorg Planning:
Vroegtijdige Zorg Planning: Waarover maak jij je zorgen? M. Van de Wiele Lid RVB / Ethicus VZW Rusthuizen Zr. Van Berlaar Ethicus RZ H Hart Tienen Psychotherapeut/seksuoloog 1. Inleiding Enkele casussen
Nadere informatieSectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling "Gezondheid"
Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling "Gezondheid" SCSZG/17/093 AANBEVELING NR. 17/01 VAN 16 MEI 2017 BETREFFENDE DE ONVERENIGBAARHEID TUSSEN DE ROL VAN ZORGVERLENER MET
Nadere informatieOnce Upon A Time in de Kempen
Once Upon A Time in de Kempen 1 Kempens Hartcentrum Toegang tot zorg : verminderde toegankelijkheid voor bewoners van de Kempense regio tot het zorgprogramma cardiale pathologie B, cfr. KCE rapport 14A,
Nadere informatieDe verwerking van gegevens over gezondheid: verhouding AVG nationaal recht
De verwerking van gegevens over gezondheid: verhouding AVG nationaal recht Johan Vandendriessche Partner Erkelens Law Gastprofessor ICT-recht & privacyrecht UGent HoWest HET BEGRIP GEGEVENS OVER GEZONDHEID
Nadere informatieUw rechten en plichten als patiënt
Uw rechten en plichten als patiënt Beste patiënt Tijdens uw behandeling in het ziekenhuis komt u in contact met veel verschillende zorgverleners. Van onze medewerkers mag u verwachten dat zij hun best
Nadere informatieRechten van de patiënt
Rechten van de patiënt (KB 22/08/02) In het Belgisch Staatsblad van 26 september 2002 verscheen de wet van 22 augustus 2002 wet betreffende de rechten van de patiënt. In de wet op de patiëntenrechten staan
Nadere informatieKlinische netwerken: uitdagingen, verantwoordelijkheden en middelen van een ziekenhuismutatie
Klinische netwerken: uitdagingen, verantwoordelijkheden en middelen van een ziekenhuismutatie Jean-Noël Godin, deskundige adviseur voor volksgezondheid VBS-GBS Symposium Het gewijzigde ziekenhuislandschap
Nadere informatieAansprakelijkheid van de artsen in het kader van de netwerken Michaël VERHAEGHE Advocaat balie Brussel
Aansprakelijkheid van de artsen in het kader van de netwerken Michaël VERHAEGHE Advocaat balie Brussel (Potentiële) veranderingen Niet echt voor wat betreft de aansprakelijkheid voor het medisch handelen
Nadere informatietien jaar controversiële euthanasiewet?
tien jaar controversiële euthanasiewet? tien jaar aanloop naar meer inspraak en zelfbeschikking van ernstig zieken Wim Distelmans sinds 2002: België sinds 2002: België enige land ter wereld met 3 wetten
Nadere informatie