Zorgeconomie in Zuid-Oost-Vlaanderen

Transcriptie

1 Zorgeconomie in Zuid-Oost-Vlaanderen analyse & toekomstvisie

2 VOORWOORD 2 de ZORGSYMPOSIUM Oplossingen voor de Zorgsector in Vlaanderen 9 september 2010 CC De Werf Aalst Via Inspiratiesessies, Workshops & Debat geven een 20-tal eminente sprekers hun oplossingen op dé uitdagingen voor de zorgsector in Vlaanderen In de themagroep People worden oplossingen voor het nijpende personeelstekort aangereikt. In de themagroep Policy & Strategy leer je hoe je in een veranderende wereld een topzorginstelling blijft. In de themagroep Business ontmoet u inspirerende ondernemers die als pionier actief zijn in de zorgeconomie. Crisistijden zijn perioden waar de opportuniteiten voor het grijpen liggen voor wie durft. En die opportuniteiten vinden we vooral in die sectoren die het minst te lijden hebben onder de crisis. Eén van die sectoren is zeker en vast de medische sector. Ondanks de moeilijke sociaal-economische omstandigheden, blijven de zorginstellingen mensen aanwerven, nieuwe investeringen doen, innovatieve producten ontwikkelen Het is een echte groeisector. Ook voor de regio Zuid-Oost-Vlaanderen is deze sector bijzonder belangrijk. Wanneer we naar de werkgelegenheidscijfers van onze regio kijken, dan merken we dat de zorgsector één van de grootste werkgevers is. En als we de toekomstverwachtingen mogen geloven, zal de tewerkstelling in deze sector de komende jaren enkel toenemen. Maar ondanks deze mooie perspectieven, moeten we ook waakzaam zijn voor de grenzen van de groei, ook in de zorgsector. Immers, we mogen niet vergeten dat onze zorgsector voor een groot stuk een gesubsidieerde sector is en dus sterk afhankelijk van de middelen die de overheden ter beschikking kunnen stellen. Wanneer de overheidsfinanciën onder druk komen te staan, zal dit vroeg of laat ook gevolgen hebben voor de zorgsector. Die instellingen die op deze financiële druk het best voorbereid zijn, door efficiënt en effectief met de ter beschikking gestelde middelen om te gaan, zullen het best bestand zijn tegen het bereiken van de financiële grenzen van de groei. Verder zal het ook zaak zijn concurrentieel te zijn op een krimpende lokale arbeidsmarkt en in een globaliserende economische wereldmarkt. Om talenten aan te trekken, uit binnen- en buitenland, zal het zaak zijn in te zetten op employer branding, arbeidsorganisatie en opleidingen. En om onze kennis ook ter beschikking te stellen op een wereldmarkt en hierdoor schaalvoordelen te creëren, zal het noodzakelijk zijn om samen te werken aan een sterk product: de Vlaamse zorgsector. Naast de kennis en kunde van onze zorginstellingen, dienen we ook het potentieel voor de secundaire en tertiaire economische sectoren te onderkennen. De medische sector heeft nood aan ondernemers die samen met de zorginstellingen op zoek gaan naar steeds betere processen, diensten, hulpmiddelen om het welzijn van de patiënt te verbeteren. Het is bij uitstek een sector die steeds weer moet vernieuwen, ontwikkelen, innoveren. Voor vele ondernemers liggen er uitstekende kansen in de zorgsector, maar vaak ontbreekt het nog aan voldoende contactmomenten om elkaars vragen en oplossingen te leren kennen. De zorgsector is in deze crisistijden een sector die het hoofd boven water houdt, en meer zelfs, een sector in volle groei. Maar willen we onze zorgsector aan de top houden, dan zal het noodzakelijk zijn door samenwerking en innovatieve ontwikkelingen efficiëntie en effectiviteit na te streven. Met deze brochure wil het Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen een aanzet geven door de uitdagingen te duiden, een visie aan te reiken en concrete acties uit te werken. Het is nu aan alle partners in de zorgeconomie: overheden, zorginstellingen, opleidingsverstrekkers en onderzoekscentra, het bedrijfsleven en de intermediairen, om samen te werken aan de toekomst. Samen moeten we ervoor zorgen dat onze regio zich vormt tot een topzorgregio in Vlaanderen en in de wereld! Wouter Danckaert Ilse Uyttersprot Regiocoördinator Voorzitter Streekoverleg ZOV Streekoverleg ZOV 1

3 INHOUDSTAFEL DEEL 1 EEN SOCIO-ECONOMISCHE EN MAATSCHAPPELIJKE ANALYSE 1.1 Economie in Zuid-Oost-Vlaanderen Economische situering Tewerkstelling Bedrijvigheid Innovatie 1.2 Zorgvoorzieningen en zorgopleidingen in Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgvoorzieningen Zorgonderwijs 1.3 Socio-economische en maatschappelijke analyse Vergrijzing Krimpende arbeidsmarkt Stijgend zelfbewustzijn in (en dankzij) de informatiemaatschappij Mantelzorg en vrijwilligerswerk in de 21ste eeuw Betaalbaarheid sociale zekerheid Naar een duurzame samenleving (Economische) globalisering De zoektocht naar schaalvoordelen en efficiëntiewinsten 1.4 SWOT-analyse Zuid-Oost-Vlaanderen DEEL 2 EEN ZUID-OOST-VLAAMS ANTWOORD ZORGINNOVATIECLUSTER ZUID-OOST-VLAANDEREN 2.1 Missie 2.2 Strategische doelstellingen Concurrentievermogen Zuid-Oost-Vlaamse zorgsector vergroten Tot hét Vlaams vormingscentrum voor zorgberoepen uitgroeien Vlaams I 3 nnovatiecentrum voor de zorgsector creëren DEEL 3 HOE GAAN WE DIT REALISEREN? 3.1 Oprichting Zorginnovatiecluster vzw 3.2 Enkele concrete acties Uitbouw zorgtoeristisch netwerk Innovatiecentrum Zorg Vlaanderen (I 3 Z) Arbeidsinnovatie in de zorgsector Oprichten nieuwe ondernemingen Zorgsymposium

4 1 Een socio-economische en maatschappelijke analyse 4

5 1.1 Economie in Zuid-Oost-Vlaanderen Globaal gezien is vast te stellen dat Zuid-Oost-Vlaanderen op economisch vlak minder goed scoort dan het Vlaamse gemiddelde. Onderstaand worden op basis van tewerkstellings- en innovatiecijfers een aantal vaststellingen uit de doeken gedaan waarbij opgemerkt dient te worden dat een aantal verzachtende omstandigheden gelden. Zo beschikt Zuid-Oost-Vlaanderen bijv. over relatief weinig kennisinstellingen en is de mobiliteit in het Oudenaardse arrondissement slecht uitgebouwd. Dit mag echter geen uitvlucht zijn om geen innovatief, toekomstgericht economisch beleid te voeren. Naast de verzachtende omstandigheden heeft Zuid-Oost-Vlaanderen immers ook enorme troeven in handen Economische situering Zuid-Oost-Vlaanderen Zuid-Oost-Vlaanderen bestaat uit de arrondissementen Aalst en Oudenaarde en telt 21 veelal kleine gemeenten. Naast de enige centrumstad Aalst zijn Geraardsbergen, Ronse, Oudenaarde, Zottegem en Ninove ook Zuid-Oost-Vlaamse steden. De regio is gelegen binnen de denkbeeldige driehoek Brussel-Gent-Kortrijk en wordt in het noorden doorkruist door de E40 (autosnelweg) en de spoorwegverbinding Gent-Brussel. In het Westen grenst Zuid-Oost-Vlaanderen aan de E17 die Noord-Frankrijk via Kortrijk met Gent en Antwerpen verbindt. Naast de autosnelwegen wordt Zuid-Oost-Vlaanderen doorkruist door twee belangrijke autowegen. De N60 (Gent Oudenaarde Ronse) verbindt het westelijke deel van de regio met de Gentse agglomeratie. Via de N42 (Wetteren Zottegem Geraardsbergen) wordt het oosten van de regio verbonden met de E40. De twee waterwegen die een belangrijke rol spelen in Zuid-Oost-Vlaanderen zijn de Schelde en de Dender. Zij bieden opportuniteiten om respectievelijk Oudenaarde met de Gentse kanaalzone en Aalst/ Ninove met de Antwerpse haven te verbinden. De arrondissementen Aalst en Oudenaarde hebben ruimtelijk-economisch een verschillende aansluiting. Terwijl het oude arrondissement Aalst aansluit bij het centraal kerngebied van de Vlaamse Ruit (Brussel Gent Antwerpen Leuven), kan gesteld worden dat het Oudenaardse arrondissement eerder aanleunt bij het westelijk economisch kerngebied, de driehoek Kortrijk/Roeselare Gent Brugge/ Zeebrugge. De centrale ligging van Zuid-Oost-Vlaanderen zorgt er ook voor dat een aantal kenniscentra vlakbij liggen. De universiteiten van Gent en Brussel liggen bijv. vlakbij maar ook de universiteiten van Antwerpen en Bergen liggen niet veraf. (Noord-)Henegouwen waar Bergen is gelegen maakt immers werk van een economische remonte. Een aantal spelers uit bovenstaande kenniscentra hebben reeds linken met Zuid-Oost-Vlaamse kenniscentra. Het centrale kenniscentrum van Zuid-Oost-Vlaanderen is, mede door de aanwezigheid van campi van Kaho Sint-Lieven (Associatie KU Leuven) en HoGent (Associatie Universiteit Gent), gelegen in Aalst. Naast de aanwezigheid van hogescholen telt Aalst met het Onze-Lieve-Vrouw-ziekenhuis (gelieerd aan UZ Leuven) en het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis Aalst (gelieerd aan UZ Brussel en UZ Gent) twee prestigieuze ziekenhuizen. Daar waar in Aalst veel medische kennis is gecentraliseerd, speelt Ronse een belangrijke rol als het over innovatieve textieltechnieken gaat. Via de uitbouw van het Textielincubatiecentrum zal die kennis in de toekomst verzameld en verspreid worden Tewerkstelling Qua tewerkstelling is het zo dat Zuid-Oost-Vlaanderen een jobratio van 52 jobs per 100 deelnemers heeft waarmee 14,5% minder dan Vlaanderen wordt gescoord en 10,6% dan Oost-Vlaanderen. En dit terwijl Zuid-Oost-Vlaanderen in 2008 een werkzaamheidsgraad had van 69% waarmee beter dan het Vlaamse gemiddelde werd gescoord. Meer dan de helft (56%) van de werkende Zuid-Oost-Vlamingen pendelt dan ook en gaat elders werken terwijl slechts 36% afkomstig is uit andere regio s. Zuid-Oost- Vlaanderen heeft dan ook een negatief pendelsaldo. Wanneer naar sectoren gekeken wordt, is vast te stellen dat er een aantal verschillen tussen de arrondissementen Aalst en Oudenaarde zijn. Zo biedt de agrarische sector in het Oudenaardse (3,6%) procentueel gezien meer werkgelegenheid dan in Aalst (1,9%) maar ook meer dan in Oost-Vlaanderen (2,8%) of Vlaanderen (2,5%). Met 21,5% valt op dat het arrondissement Aalst t.o.v. het arrondissement Oudenaarde (33,7%), Oost- Vlaanderen (24,9%) en Vlaanderen (23,6%) weinig werkgelegenheid in de secundaire sector biedt. In de tertiaire sector scoort het Oudenaardse (32,7%) arrondissement dan weer minder goed dan Oost- Vlaanderen (38,8%) en Vlaanderen (43,2%) waar Aalst met 41,1% het Vlaamse gemiddelde benadert. In de quartaire sector (waar o.a. gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening onder ressorteren) scoort Aalst met 35,5% relatief hoog. Oost-Vlaanderen en Vlaanderen bieden in die sector respectievelijk 33,5 en 30,7% van hun werkgelegenheid aan. In het Oudenaardse arrondissement is de quartaire sector goed voor 30% van de werkgelegenheid. Tabel 1 : Procentuele verdeling arbeidsplaatsen (inclusief zelfstandigen en helpers actief op pensioenleeftijd, excl.bijberoepen) Sector Arr. Aalst Arr. Oudenaarde Provincie Oost-Vlaanderen Vlaams Gewest Primaire sector 1,9% 3,6% 2,8% 2,5% Secundaire sector 21,5% 33,7% 24,9% 23,6% Tertiaire sector 41,1% 32,7% 38,8% 43,2% Quartaire sector 35,5% 30,0% 33,5% 30,7% Bron: Sociaal-economische situatieschets van Oost-Vlaanderen (2010) T.o.v. het feit dat het in de toekomst nog moeilijker zal worden om arbeidskrachten aan te trekken, staat dat de werkgelegenheid in de zorgsector zal stijgen. Minstens één sector zal het komende decennium dus meer werkgelegenheid creëren. Net als in andere regio s is de zorgsector ook in Zuid-Oost- Vlaanderen verantwoordelijk voor een groot deel van de werkgelegenheid. Specifiek voor Zuid-Oost- Vlaanderen echter is vast te stellen dat we als regio zeer weinig werkgelegenheid creëren Tewerkstelling in de zorgsector Vraag is nu wat de precieze werkgelegenheid in de zorgsector is en wat de te verwachten groei is. Wanneer gekeken wordt naar de werkgelegenheid in de sectoren gezondheidszorg en maatschappelijke dienst verlening is vast te stellen dat beide sectoren in Zuid-Oost-Vlaanderen meer jobs konden aanbieden. Op basis van gegevens van VDAB (Arvastat) wordt in onderstaande tabellen weergegeven hoeveel vacatures er voor de sectoren bijkwamen. Noteer echter wel dat VDAB niet alle openstaande vacatures ontvangt. Tabel 2 : Openstaande vacatures sector gezondheidszorg Scholingsgraad Laag of geen vereiste Middengeschoold Hooggeschoold TOTAAL Bron: VDAB Tabel 3 : Openstaande vacatures sector maatschappelijke dienstverlening Scholingsgraad Laag of geen vereiste Middengeschoold Hooggeschoold TOTAAL Bron: VDAB Bovenstaande tabellen geven weer dat beide sectoren gemiddeld steeds meer vacatures konden aanbieden. Ook in de crisisjaren was er in deze minder conjunctuurgevoelige sectoren meer werk. 6 7

6 Tabel 4 : Aantal loon- en weddetrekkenden in de medische sector ( ) Grafiek 1: Verwachte vraag naar verpleegkundigen Geografische afbakening Jaartal 24.4 Vervaardiging van farmaceutische producten en van chemische en botanische producten voor medicinaal gebruik 33.1 Vervaardiging van medische apparatuur en instrumenten en van orthopedische artikelen Subsectoren 52.3 (excl ) Detailhandel in farmaceutische en medische artikelen 85.1 Gezondheidszorg Totaal Medische Sector Procentuele groei Arr. Aalst ,9% Arr. Oudenaarde ,7% Prov. Oost-Vlaanderen ,8% Bron: RSZ. Verwerking: Studiedienst van de economie, provincie Oost-Vlaanderen eigen bewerking Bovenstaande tabel geeft de evolutie van de tewerkstelling in de medische sector voor de arrondissementen Aalst en Oudenaarde én de provincie Oost-Vlaanderen weer. Voor de indeling van de medische sector werden de klassen gebruikt die de studiedienst van de Vlaamse regering gebruikt. Daaronder vallen de subsectoren met volgende NACE-codes: 24.4 Vervaardiging van farmaceutische producten en chemische en botanische producten voo medicinaal gebruik 33.1 Vervaardiging van medische apparatuur en instrumenten en van orthopedische artikelen 52.3 (exclusief ) Detailhandel in farmaceutische en medische artikelen 85.1 Gezondheidszorg Bovenstaande indeling wordt ook gebruikt onder titel (Bedrijvigheid). Uit de tabel is vast te stellen dat de totale tewerkstelling in de medische sector zowel in de twee Zuid-Oost-Vlaamse arrondissementen (Aalst en Oudenaarde) als in de provincie Oost-Vlaanderen steeg tussen 2000 en De tewerkstelling in de provincie Oost-Vlaanderen steeg bijna 20% terwijl de stijging in de arrondissementen Aalst en Oudenaarde met respectievelijk 9,9% en 4,7% kleiner was. Het spreekt voor zich dat vooral de subsector Gezondheidszorg de grootste stijging kent en dit zowel in relatieve als absolute cijfers. Wanneer het arrondissement Oudenaarde onder de loep wordt genomen, blijkt dat de stijging beperkt bleef tot 65 extra werknemers. Voor de aan de gezondheidszorg gelieerde subsectoren is vast te stellen dat voor NACE-code 24.4 (Vervaardiging van farmaceutische producten en chemische en botanische producten voor medicinaal gebruik) zowel in 2000 als in 2007 geen werkgelegenheid aanwezig was in Zuid-Oost-Vlaanderen. In Oost-Vlaanderen steeg de tewerkstelling in deze subsector van 575 naar 760 jobs. Voor de NACE-codes 33.1 en 52.3 steeg de tewerkstelling echter wel. In het arrondissement Aalst steeg de werkgelegenheid voor de vervaardiging van medische apparatuur van 23 naar 38 banen. Voor het arrondissement Oudenaarde ging het om een stijging van 3 banen. De provincie Oost-Vlaanderen liet een stijging van 116 tewerkstellingsplaatsen optekenen. Binnen de detailhandel van farmaceutische en medische artikelen daalde de tewerkstelling in Oost- Vlaanderen van 1369 arbeidsplaatsen in 2000 tot 1182 in Voor de arrondissementen Aalst en Oudenaarde was er een stijging van respectievelijk 13 en 9 jobs Verwachte tewerkstelling in de zorgsector De bovenstaande tabellen werpen een blik op het verleden maar wat zijn de prognoses voor de toekomst? Hierna kan u een grafiek van professor Pacolet terugvinden die de verwachte vraag naar verpleegkundig personeel weergeeft wordt hierbij gelijkgesteld aan 100. Bron: presentatie prof. dr. Pacolet 25 maart 2010 Hasselt Vast te stellen is dat zowel ziekenhuizen, woon- en zorgcentra (WZC s) als thuisverplegingsdiensten meer verplegend personeel zullen nodig hebben. Waar de stijging bij ziekenhuizen tussen 1999 en 2019 beperkt blijft tot ongeveer 20% zien we dat de nood in de thuisverpleging stijgt met meer dan 40% en die voor WZC s met bijna 60%. Gezien het feit dat WZC s vandaag reeds grote moeilijkheden ondervinden om verplegend personeel aan te trekken, ziet de toekomst er niet rooskleurig uit als geen veranderingen teweeg gebracht worden Bedrijvigheid Naast de tewerkstelling in de medische sector is het ook van belang om te kijken naar de actoren die die werkgelegenheid creëren. Hieronder worden achtereenvolgens de vestigingen, het aantal zelfstandigen alsook de oprichtingen en falingen voor de medische sector van naderbij bekeken Aantal vestigingen in de medische sector Geografische afbakening Arr. Aalst Arr. Oudenaarde Prov. Oost-Vlaanderen Jaartal Tabel 5 : Aantal vestigingen in de medische sector ( ) 24.4 Vervaardiging van farmaceutische producten en van chemische en botanische producten voor medicinaal gebruik 33.1 Vervaardiging van medische apparatuur en instrumenten en van orthopedische artikelen Subsectoren 52.3 (excl ) Detailhandel in farmaceutische en medische artikelen 85.1 Gezondheidszorg Bron: RSZ. Verwerking: Studiedienst van de economie, provincie Oost-Vlaanderen eigen bewerking Uit bovenstaande tabel kan vastgesteld worden dat het aantal vestigingen in de medische sector zowel in Oost-Vlaanderen (- 1,5%) als in de arrondissementen Aalst (- 7,7%) en Oudenaarde (- 2,2%) daalde. Op het eerste zicht is dit een rare vaststelling daar er bij Tewerkstelling (1.2) een groei van het aantal arbeidsplaatsen werd weergegeven. Een mogelijke verklaring hiervoor is het feit dat ook binnen de medische sector een aantal fusieoperaties plaatsvonden waardoor het aantal vestigingen daalde, maar er per vestiging meer werkgelegenheid werd gecreëerd. Voor de arrondissementen Aalst en Oudenaarde vond de sterkste daling voor NACE-code 85.1 plaats met respectievelijk 20 en 6 minder vestigingen. Voor de provincie Oost-Vlaanderen bleef de daling voor NACE-code 85.1 beperkt tot 6 vestigingen terwijl er voor Detailhandel in farmaceutische en medische artikelen een daling van 18 vestigingen plaatsvond. Totaal Medische Sector Procentuele groei ,7% -2,2% -1,5% 8 9

7 Zelfstandigen in de medische sector Tabel 6 : Evolutie zelfstandige tewerkstelling (en helpers) in gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Geografische afbakening Jaartal Absolute stijging Procentuele stijging ( ) Arrondissement Aalst ,9% Arrondissement Oudenaarde ,6% Provincie Oost-Vlaanderen ,3% Bron: RSVZ. Verwerking: Studiedienst van de economie, provincie Oost-Vlaanderen eigen bewerking In de bovenstaande tabel wordt de evolutie van de zelfstandige tewerkstelling voor NACE-code 85 (Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening) tussen 2002 en 2007 weergegeven. Waar de stijging voor het arrondissement Aalst beperkt bleef tot 1,9%, steeg de zelfstandige tewerkstelling in gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening in het arrondissement Oudenaarde met 7,6%. Voor de provincie Oost-Vlaanderen bedroeg de stijging 6,3% Oprichtingen en falingen in de medische sector Onderstaande grafiek geeft de evolutie ( ) van het aantal oprichtingen voor de medische sector in Oost-Vlaanderen weer. Wat onmiddellijk opvalt, is dat bijna alle ondernemingen onder NACEcode 33.1 (Vervaardiging van medische apparatuur en instrumenten en orthopedische artikelen) ressorteren. Ondanks de jaarlijkse schommelingen kent deze ook globaal gezien een stijging. Grafiek 2 : Oprichtingen in de medische sector in Oost-Vlaanderen ( ) % wijziging t.o.v Tabel 7 : Tewerkstelling in kennisintensieve sectoren Arrondissement Aalst Arrond. Oudenaarde Prov. Oost-Vlaanderen Vlaanderen Kennisintensieve tewerkstelling % tot. Tewerkstelling 12,0 11,3 13,6 16,8 Kennisintensieve tewerkstelling % tot. Tewerkstelling 13,7 13,1 15,6 18,4 Kennisintensieve tewerkstelling 1,7 1,8 2,0 1,6 Minder-kennisintensieve tewerkstelling 10,1 4,5 12,0 7,6 Bron: eigen bewerking In de hierboven afgebeelde tabel wordt voor kennisintensieve tewerkstelling een vergelijking tussen 2000 en 2007 gemaakt. De veranderde omstandigheden door de financiële en economische crisis werden dus niet meegenomen. Onder kennisintensieve tewerkstelling vallen volgende sectoren: hoogtechnologische industrie, kennisintensieve hightech-diensten, kennisintensieve financiële diensten en kennisintensieve marktdiensten. Wanneer gekeken wordt naar het Vlaamse cijfer voor 2000 (16,8%) is vast te stellen dat zowel Oost- Vlaanderen als de arrondissementen Aalst en Oudenaarde met respectievelijk 13,6%; 12,0% en 11,3% minder goed scoorden. Ook 2007 toont hetzelfde beeld. Wanneer echter de stijging van de kennisintensieve werkgelegenheid onder de loep wordt genomen, blijkt dat Oost-Vlaanderen, Aalst en Oudenaarde met een groei van respectievelijk 2,0%; 1,7% en 1,8% iets beter scoorden dan Vlaanderen (1,6%). Daar tegenover staat dat de niet-kennisintensieve tewerkstelling tussen 2000 en 2007 voor zowel Vlaanderen (10,1%), Oost-Vlaanderen (4,5%), Aalst (12,0%) en Oudenaarde (7,6%) veel sterker steeg. Naast de tewerkstelling in kennisintensieve sectoren vormt de indiening van het aantal IWT 1 -dossiers ook een indicator voor innovatie. IWT-dossiers zijn Vlaamse subsidies die ondernemingen kunnen aanvragen om onderzoek naar of ontwikkeling van innovatieve producten, diensten en of processen te financieren. Hieronder wordt per postcode weergegeven hoeveel IWT-dossiers in 2006, 2007 en 2008 in Oost-Vlaanderen werden goedgekeurd. Voor Zuid-Oost-Vlaanderen dient naar de postcodes van gekeken te worden. 1 Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie Goedgekeurde IWT-dossiers 2006,2007 en 2008 Aantal goedgekeurde projecten per postcode Bron: Graydon Belgium NV. Verwerking: Studiedienst Huis van de economie, provincie Oost-Vlaanderen eigen bewerking Binnen NACE-code 85.1 (Gezondheidszorg) werd in Oost-Vlaanderen tussen 2000 en 2008 geen enkele onderneming opgericht. Mogelijke verklaring hiervoor is het feit dat gezondheidsvoorzieningen gesubsidieerd worden en dat nieuwe voorzieningen vaak aangeboden worden door bestaande zorginstellingen waardoor geen nieuwe vestigingen worden opgericht. Uit cijfers voor falingen blijkt dat zo goed als alle falingen toe te schrijven zijn aan ondernemingen met NACE-code 33. (Vervaardiging van medische apparatuur en instrumenten en orthopedische artikelen). Hoewel de cijfers van jaar tot jaar variëren, gingen de meeste ondernemingen in 2007 (9) en 2008 (10) over kop Innovatie Zowel op Vlaams als op Europees vlak wordt gehamerd op het feit dat ingezet moet worden op economische innovatie om te evolueren naar een kenniseconomie. Cijfers leren dat Vlaanderen matig scoort. Wanneer Zuid-Oost-Vlaanderen vergeleken wordt met Vlaamse en Oost-Vlaamse cijfers is vast te stellen dat Zuid-Oost-Vlaanderen nog zwakker scoort en dat er grote verschillen zijn tussen Aalst en Oudenaarde Bron: Innovatiecentrum Oost-Vlaanderen eigen bewerking Uiteraard dient opgemerkt te worden dat door de aanwezigheid van een universiteit en verschillende hogescholen, het vrij logisch is dat in en rond het Gentse (9000) het merendeel van de dossiers werd goedgekeurd. Dit neemt echter niet weg dat vanuit de regio Zuid-Oost-Vlaanderen zeer weinig dossiers werden ingediend. In bovenstaande grafiek kan vast gesteld worden dat Zuid-Oost-Vlaanderen ( ) als het ware in een dal ligt. Waar voor het Oudenaardse (postcode 9700) en Ronse (9600) nog jaarlijks een aantal dossiers werden goedgekeurd, is voor Aalst, Ninove en Geraardsbergen vast te stellen dat in bepaalde jaren geen enkel dossier werd goedgekeurd! 10 11

8 Ook wanneer de optelsom van het aantal goedgekeurde dossiers voor de periode gemaakt wordt, moet dezelfde conclusie gemaakt worden. Met net geen 20 goedgekeurde dossiers scoort Oudenaarde (9700) in vergelijking met de rest van Zuid-Oost-Vlaanderen relatief goed maar Aalst, Ninove, Geraardsbergen en Ronse kunnen in de toekomst alleen maar verbeteren. Grafiek 4: Goedgekeurde IWT-dossiers Oost-Vlaanderen ( ) Aantal goedgekeurde projecten per postcode Zorgvoorzieningen en Zorgopleidingen in Zuid-Oost-Vlaanderen Op de volgende pagina s wordt de aanwezigheid van zorgvoorzieningen in Zuid-Oost-Vlaanderen in kaart gebracht. Achtereenvolgens worden woon- en zorgcentra, serviceflats, gezinszorg, aanvullende thuiszorg en bedden voor hospitalisatiediensten onder de loep genomen. Daar deze analyse ook twee andere luiken (economie en onderwijs) belicht, werden enkel de meest voorkomende zorgvoorzieningen opgenomen. Hiermee willen we uiteraard geen afbreuk doen aan het belang van voorzieningen als mantelzorg, dagverzorgingscentra, lokale dienstencentra Zorgvoorzieningen Bron: Innovatiecentrum Oost-Vlaanderen eigen bewerking Ook wanneer gekeken wordt naar het aantal goedgekeurde patenten en andere indicator voor innovatie blijkt dat Zuid-Oost-Vlaanderen minder goed scoort. Van de 305 Oost-Vlaamse patenten voor de periode waren slechts 48 patenten voor Zuid-Oost-Vlaanderen. Voor de tweede stad van Oost-Vlaanderen Aalst en omgeving is bijv. vast te stellen dat slechts 16 patenten werden binnengehaald terwijl Sint-Niklaas (en omgeving) 50 patenten liet goedkeuren. In onderstaande tabel kan u de gegevens in detail bekijken. Tabel 8: Patenten provincie Oost-Vlaanderen Postcode Eindtotaal Eindtotaal Bron: Innovatiecentrum Oost-Vlaandren eigen bewerking CONCLUSIE Ondanks de gunstige ligging van Zuid-Oost-Vlaanderen is weinig (innovatieve) werkgelegenheid aanwezig waardoor inwoners moeten pendelen. Vanuit regionaal perspectief bekeken is de zorgsector één van de belangrijkste sectoren Woon- en Zorgcentra De planning en voorziening van een aantal ouderenvoorzieningen gebeurt op basis van programmatiecijfers die door de Vlaamse Regering worden vastgelegd. Uitvoeringsbesluiten die gevolg geven aan het woon- en zorgdecreet geven aan dat met ingang van 1 januari 2010 de programmacijfers voor de woonzorgcentra (voorheen rusthuizen), de centra voor kortverblijf en de dagverzorgingscentra berekend worden op de leeftijdscohorten vanaf 65 jaar. Vroeger was dat vanaf 60 jaar (voor de rusthuizen) en vanaf 18 jaar (voor de dagverzorgingscentra en centra voor kortverblijf). 2 Het gevolg hiervan is dat de programmatie op 1 januari 2010 voor de woonzorgcentra daalde ten opzichte van de programmatie op 1 januari Met het besluit van de Vlaamse Regering van 2 april 2010 werden de nodige wijzigingen aan de regelgeving aangebracht om de programmatie opnieuw op peil te brengen. 3 In onderstaande tabel kan u de programmatiecijfers voor de regio Zuid-Oost-Vlaanderen voor WZC s 4 terugvinden die vanaf 1 mei 2010 gelden. Gemeente Tabel 9: programmatiecijfers woon- en zorgcentra Zuid-Oost-Vlaanderen programma-cijfer Gerealiseerde plaatsen % gerealiseerde plaatsen Geplande plaatsen % gerealiseerde en geplande plaatsen Aalst , ,4-30 Brakel , ,6 46 Denderleeuw , ,1-4 Erpe-Mere , ,7 44 Geraardsbergen , ,0-10 Haaltert , ,4-11 Herzele , ,9-53 Horebeke , ,1 89 Kluisbergen ,8 0 95,8-4 Kruishoutem , ,0-4 Lede , ,5-6 Lierde , ,8-2 Maarkedal , ,6 177 Ninove , ,8-220 Oudenaarde ,3 0 73,3-112 Ronse ,9 0 55,9-157 Sint-Lievens-Houtem ,9 0 93,9-9 Wortegem-Petegem ,7 0 79,7-17 Zingem , ,6-4 Zottegem , ,5-10 Zwalm ,0 9 97,4-3 Totaal Zuid-Oost-Vlaanderen , , Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. - eigen bewerking Saldo 2 woonzorgcentra_programmacijfers.aspx# woonzorgcentra_programmacijfers.aspx# Woon- en zorgcentrum (voorheen rust- en verzorgingshuis genoemd) 12 13

9 Zoals reeds eerder vermeld, wordt per leeftijdscohorte vanaf 65 jaar een stijgend aantal woongelegenheden voorzien. De programmatie van WZC-woongelegenheden ziet er dan als volgt uit: 1 woongelegenheid per 100 bejaarden in de leeftijdsgroep 65 tot 74 jaar; 4 woongelegenheden per 100 bejaarden in de leeftijdsgroep 75 tot 79 jaar; 12 woongelegenheden per 100 bejaarden in de leeftijdsgroep 80 tot 84 jaar; 23 woongelegenheden per 100 bejaarden in de leeftijdsgroep 85 tot 89 jaar; 32 woongelegenheden per 100 bejaarden in de leeftijdsgroep 90 jaar en ouder. De gemeenten met een negatief saldo hebben in principe nog ruimte over om bijkomende WZCwoongelegenheden te voorzien terwijl diegenen met een positief saldo te veel WZC-woongelegenheden hebben gerealiseerd of gepland. Typisch voorbeeld uit Zuid-Oost-Vlaanderen is Maarkedal dat een overschot van 177 bedden creëerde. Deze cijfers kunnen verklaard worden doordat er bij de programmering niet alleen naar de gemeente maar ook naar de omliggende gemeenten (regio) wordt gekeken. Daar er ook een programmatiecijfer per regio wordt vastgelegd, kunnen in bepaalde gemeenten meer WZC-woongelegenheden worden gebouwd (regioprogrammatiecijfer is maximum) dan geprogrammeerd. Zo is voor Ronse bijv. individueel vast te stellen dat ze 199 van de 356 geprogrammeerde bedden hebben gerealiseerd. Doordat Maarkedal 295 erkende woongelegen heeft en er slechts 118 werden geprogrammeerd kan Ronse geen bijkomende woongelegenheden meer bouwen. Desalniettemin is voor Zuid-Oost-Vlaanderen vast te stellen dat er nog ruimte is om 1051 WZC-woongelegenheden te bouwen. Meer dan 16% van de geprogrammeerde bedden is dus nog niet gepland of gerealiseerd. Wanneer de werkelijk gerealiseerde plaatsen onder de loep worden genomen, is vast te stellen dat iets minder dan 35% gepland of nog in te vullen is. Op het vlak van WZC-woongelegenheden zou een inhaaloperatie dus op haar plaats zijn Serviceflats Naast WZC s -waar ouderen doorgaans naar toe gaan vanaf het moment dat ze zeer intensieve zorgen nodig hebben- is er ook de mogelijkheid om te verblijven in een serviceflat. In onderstaande tabel worden de geprogrammeerde, gerealiseerde en geplande serviceflats voor Zuid-Oost-Vlaanderen weergegeven. Gemeente Tabel 10 : programmatiecijfers serviceflats Zuid-Oost-Vlaanderen Programma cijfers Gerealiseerde Plaatsen % Gerealiseerde Plaatsen Geplande plaatsen % Gerealiseerde en geplande plaatsen Aalst , ,00 0 Brakel ,0 0 70,00-24 Denderleeuw , ,93-31 Erpe-Mere , , Geraardsbergen , ,64-20 Haaltert , ,69 98 Herzele ,0 0 0,00-88 Horebeke , ,67 38 Kluisbergen , ,00-8 Kruishoutem , ,29 28 Lede , ,70 11 Lierde , ,71 9 Maarkedal , ,44-20 Ninove , ,55-93 Oudenaarde , ,23-22 Ronse , ,80 26 Sint-Lievens-Houtem , ,00-7 Wortegem-Petegem ,5 0 12,50-28 Zingem , ,86 15 Zottegem , , Zwalm , ,86-3 Totaal Zuid-Oost-Vlaanderen , , Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. - eigen bewerking Saldo Ook bij de programmering van serviceflats dient vermeld te worden dat - net zoals bij de WZC s het mechanisme van de regio (omliggende gemeenten) meespeelt zodat bepaalde, individuele gemeenten ondanks een negatief saldo geen ruimte meer hebben om bijkomende serviceflats in te plannen. Hoewel slechts een kleine 50% van de serviceflats is gerealiseerd is vast te stellen dat als ook de geplande plaatsen meegeteld worden, er in Zuid-Oost-Vlaanderen geen plaats meer is voor bijkomende gesubsidieerde serviceflats. Ook voor de provincie Oost-Vlaanderen zien we hetzelfde resultaat. Een opmerkelijke vaststelling daar er in de 4 andere Vlaamse provincies nog wel ruimte is om bijkomende serviceflats te voorzien. Bij de programmatiecijfers voor serviceflats dient opgemerkt te worden dat niet-gesubsidieerde commerciële initiatieven niet worden meegeteld in de programmatiecijfers. Daarnaast hebben een aantal OCMW s ook aangepaste woningen zonder serviceflaterkenning met een dienstverleningsaanbod Gezinszorg en aanvullende thuiszorg (Oudere) zorgbehoevenden die thuis verblijven, maken ook gebruik van gezinszorg en aanvullende thuiszorg. Gezinszorg is hulp- en dienstverlening die bestaat uit persoonsverzorging, huishoudelijke hulp en schoonmaakhulp. Aanvullende thuiszorg (en logistieke hulp) is het hulp- en dienstverleningsaanbod aan huis dat bestaat uit schoonmaakhulp, klusjeshulp en/of oppashulp. Zowel voor gezinszorg als voor aanvullende thuiszorg bestaan private en openbare aanbieders. Onderstaande tabel geeft de gepresteerde uren gezinszorg door private diensten in 2007 voor de regio Zuid-Oost-Vlaanderen weer. Geografische afbakening Familiehulp O-Vl Familiezorg O-Vl Tabel 11 : Gezinszorg en private diensten (2007) Familiezorg W-Vl Landelijke Thuiszorg Arr. Aalst Arr. Oudenaarde Prov. Oost-Vlaanderen Bron: Ouderen in beeld Oost-Vlaams Ouderencahier Thuiszorg Regenboog Wanneer de som gemaakt wordt van het aantal uren gezinszorg voor de arrondissementen Aalst en Oudenaarde bedraagt de uitkomst uren. Uit de cijfers blijkt dat Familiehulp Oost-Vlaanderen, Familiezorg Oost-Vlaanderen, Solidariteit voor het Gezin en Bond Moyson grote spelers zijn hoewel er qua verdeling verschillen tussen de twee arrondissementen vast te stellen zijn. Aalst, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Ronse en Zwalm bieden vanuit het OCMW gezinszorg aan. De som van het toegekende contingent bedroeg in uren. Hoewel bij de openbare sector om toegekende uren (2008) gaat en bij de private diensten om werkelijk gepresteerde uren (2007) geeft het een grootteorde weer. In Zuid-Oost-Vlaanderen is de private sector goed voor ongeveer 85% van de gezinszorg en de publieke voor 15%. ODG 5 Solidariteit Gent Thuishulp Bond Moyson Ook voor poetshulp (aanvullende thuiszorg) zijn er zowel publieke als private aanbieders. In onderstaande tabel wordt de verdeling in (gerealiseerde) uren en procenten voor 2005 weergegeven. Tabel 12: Aanvullende thuiszorg (2005) Gemeente privé % openbaar % totaal Arr. Aalst , , Arr. Oudenaarde , , Provincie Oost- Vlaanderen , , Vlaams Gewest , , Bron: Ouderen in beeld Oost-Vlaams Ouderencahier Totaal 5 Onafhankelijke Dienst voor Gezinszorg 14 15

10 Voor poetshulp is vast te stellen dat de procentuele verhoudingen anders liggen dan bij gezinszorg. Zo wordt meer dan de helft van de poetshulp in het Aalsterse arrondissement (55%) geleverd door de openbare sector. In het arrondissement Oudenaarde gaat het om een kleiner aandeel hoewel het nog steeds om 32% gaat. Wanneer de cijfers voor Oost-Vlaanderen (56,7%) en Vlaanderen (53,5%) bekeken worden, kan vastgesteld worden dat de private sector een klein overwicht heeft Ziekenhuizen Onderstaand wordt het aantal erkende bedden voor hospitalisatiediensten (algemeen) weergegeven. Hospitalisatiebedden zijn plaatsen voor bepaalde diensten of specialisaties die een kenletter dragen. Zo staat G bijv. voor diensten voor geriatrie en Sp-Cardio voor dienst voor behandeling en revalidatie van cardio-pulmonaire aandoeningen. Tabel 13: Aantal hospitalisatiebedden Ziekenhuis aantal hospitalisatiebedden ASZ Aalst* campus Aalst 351 campus Geraardsbergen 160 OLV Aalst* campus Aalst 622 campus Ninove 30 Algemeen Ziekenhuis Oudenaarde 235 Algemeen Ziekenhuis Sint-Elisabeth Zottegem 334 Algemeen Ziekenhuis Zusters van Barmhartigheid 348 Totaal Zuid-Oost-Vlaanderen 2080 Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. - eigen bewerking * Zowel het ASZ als OLV Aalst baten nog een campus buiten Zuid-Oost-Vlaanderen uit. Voor het ASZ gaat het om een campus in Wetteren met erkenning voor 72 bedden en voor het OLV om een campus in Asse met erkenning voor 192 bedden. Naast de erkenning voor hospitalisatiediensten dienen ziekenhuizen ook erkenning aan te vragen voor functies, medisch-technische diensten en zorgprogramma s. Het Algemeen Stedelijk Ziekenhuis (ASZ) Aalst specialiseerde zich de voorbije decennia op het vlak van orthopedie. Vandaag de dag zijn in de drie campi van het ASZ 13 orthopeden werkzaam. Specifiek werd door de jaren heen expertise opgebouwd in prothesechirurgie en traumatologie. Door het aantrekken van specialisten en ontwikkelen van patiëntgerichte zorgprogramma s wil de dienst orthopedie een hooggespecialiseerde service op mensenmaat verlenen. Naast de dienst orthopedie wordt ook in andere domeinen geïnvesteerd. Zo werd het nieuwe hartcatheterisatie-labo bijv. uitgerust met de Philips Flexvision. D.m.v een nieuwe concept wordt de traditionele apparatuur voor hartcatheterisatie die bestaat uit 3, 4 of 6 schermen hierbij vervangen door een extra groot scherm. De vergrijzing en de gezondheidszorg zorgden ervoor dat we meer en meer geconfronteerd (zullen) worden met chronische ziekten. Het opbouwen van expertise voor de behandeling van chronische ziekten is dan ook noodzakelijk. Eén van die ziekten is type 2 diabetes waarvoor het Diabetesproject Aalst als pionier in eerstelijnszorg volgens de principes van het Chronic Care Model een zorgprogramma uitwerkte en -testte. In de periode werd dit pilootproject door het RIZIV gefinancierd. Bedoeling van het project was en is om de huisarts i.s.m. ander hulpverleners voor een diabetespatiënt te laten zorgen. Patiënten krijgen daarnaast ook informatie van diabeteseducatoren. Die werken complementair met andere zorgverleners van de eerste lijn die educatie geven. Nu nog staat het model voor aanbevelingen en aanpassingen van zorg voor mensen met diabetes in België. Naast diabetes is dementie een ander ziektebeeld dat in de nabije toekomst meer en meer zal voorkomen. Hoewel het logisch lijkt dat ook specifieke dagopvanginitiatieven voor dementerenden zouden bestaan, staat de ontwikkeling ervan nog in zijn kinderschoenen. WZC Sint-Vincentius uit Erpe-Mere besloot om een pioniersrol op te nemen en opende dit voorjaar (2010) een dagopvanginitiatief voor beginnende dementerenden zodat ook deze mensen langer thuis kunnen blijven en partners en/of mantelzorgers ontlast worden. In de praktijk worden de bejaarden s morgens met een busje opgehaald, wordt overdag een aangepast verzorgings- en activiteitenaanbod voorzien waarna ze s avonds terug thuis gebracht worden Enkele Zuid-Oost-Vlaamse troeven De in vorige punten beschreven voorzieningen tonen bij momenten verschillen in vergelijking met provinciale of regionale cijfers. De verschillen zijn echter niet van die aard dat ze zeer grote problemen of unique selling points aan het licht brengen. Toch heeft Zuid-Oost-Vlaanderen een aantal troeven in handen die wel gebruikt (kunnen) worden om de regio te promoten. Zonder limitatief te willen zijn, worden onderstaand het Cardiologisch centrum van het OLV-ziekenhuis (Aalst), de dienst Orthopedie (ASZ Aalst), het Diabetesproject Aalst (DPA) en de dagopvang voor beginnende dementerenden in WZC Sint-Vincentius uit Erpe-Mere toegelicht. Wie producten of diensten aan het koningshuis mag leveren, staat doorgaans garant voor topkwaliteit. Dat is niet anders voor het Cardiologisch Centrum van het OLV Ziekenhuis waar Koning Albert reeds werd behandeld. Het in 1980 opgerichte centrum startte toen met 2 cardiologen en kende de voorbije 3 decennia een enorme groei. Sinds het ontstaan werden zo n 200 wetenschappelijke artikels in de voornaamste cardiologische tijdschriften gepubliceerd. Vandaag de dag geniet het Cardiologisch Centrum een internationale reputatie op het vlak van aritmologie en interventionele cardiologie. Daarnaast geniet het een voorstaande credibiliteit op het vlak van secundaire en tertiaire doorverwijzingen, vergelijkbaar met universitaire diensten

11 1.2.2 Zorgonderwijs in Zuid-Oost-Vlaanderen Doorheen de voorbije decennia evolueerde de gezondheidszorg enorm wat o.a. resulteerde in tal van zorgopleidingen om op een degelijke manier zorg te verlenen. Naast secundaire scholen en hogescholen geven ook de Centra voor Volwassenonderwijs en Syntra zorgopleidingen. Hierna kan u een overzicht terugvinden van de in Zuid-Oost-Vlaanderen aangeboden zorgopleidingen Hoger onderwijs Hogescholen Bacheloropleidingen In Zuid-Oost-Vlaanderen is één hogeschool actief waar voor een professionele (zorg)bachelor kan gestudeerd worden. Het gaat om Kaho Sint-Lieven waar studenten binnen Verpleegkunde voor volgende afstudeerrichtingen kunnen kiezen: Geriatrische verpleegkunde Sociale verpleegkunde Ziekenhuisverpleegkunde Psychiatrisch verpleegkunde Bachelor na bacheloropleidingen Studenten kunnen op Kaho Sint-Lieven ook de bijkomende opleiding Intensieve zorg en spoedgevallenzorg volgen. Hoger Beroepsonderwijs In de regio Zuid-Oost-Vlaanderen zijn er drie onderwijsinstellingen die verpleegkunde via Hoger Beroepsonderwijs aanbieden. Het gaat om volgende scholen: KTA Vesaliusinstituut Ronse Sint-Augustinusinstituut Aalst Instituut voor Verpleegkunde Sint-Vincentius Oudenaarde Voortgezette opleidingen Naast de basisopleiding verpleegkunde biedt Kaho Sint-Lieven nog een aantal voortgezette zorgopleidingen aan. Volgende opties zijn mogelijk: Radioprotectie Geriatrische zorg Intensieve zorg bij kinderen Levensreddend handelen bij kinderen Verpleegtechnische vaardigheden Nutritie Pijnverpleegkundige Naast de typische zorgopleidingen bieden zowel Kaho Sint-Lieven als Hogeschool Gent opleidingen aan die door samenwerking met de zorgsector mogelijkheden bieden tot nieuwe synergieën. Hierbij wordt bijv. gedacht aan de opleiding Toegepaste Informatica (HoGent) of Industrieel Ingenieur (Kaho Sint-Lieven) Secundair onderwijs BUITENGEWOON SECUNDAIR ONDERWIJS Logistiek assistent ziekenhuizen en zorginstellingen Tabel 14: Zorgopleidingen 3de en 4de graad secundair onderwijs Logistiek assistent/helper DEELTIJDS BEROEPS SECUNDAIR ONDERWIJS Verzorgende/zorgkundige Logistiek assistent Ziekenhuizen en Zorginstellingen BEROEPS SECUNDAIR ONDERWIJS Dames van Maria Aalst X X Don Bosco Instituut Aalst IBSO De Horizon Aalst X X KTA De Ledebaan Aalst X X X X KTA 1 (CDO) Aalst X X Sint-Augustinusinstituut - Aalst X X X X X Instituut Sint-Vincentius a Paulo Koninklijk Atheneum Ninove X X X X Technisch Instituut der Heilige Harten Ninove X X X X IKSO Denderleeuw Koninklijk Atheneum Denderleeuw X X Koninklijk Atheneum Geraardsbergen X X X X Sint-Catharinacollege - Geraardsbergen X X X X Atheneum Herzele Koninklijk Atheneum Instituut Paramedische beroepen Ronse BUSO School Sint-Franciscus Zottegem X Organisatiehulp X Verzorging X Kinderzorg SPECIALISATIE-JAAR Organisatie-assistentie Thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige Gezondheids- en welzijnswetenschappen X X X X Onze-Lieve-Vrouwcollege Zottegem X X X X X Instituut Stella Matutina Michelbeke X X Koninklijk Atheneum (BSO) Oudenaarde Koninklijk Atheneum (CDO) Oudenaarde Koninklijk Atheneum (TSO) Oudenaarde Technisch Instituut Onze-Lieve-Vrouw Oudenaarde Bron: - Eigen bewerking X X X X X X Op het vlak van secundair onderwijs is het opleidingsaanbod voor zorgberoepen relatief goed uitgebouwd. Ook hier moet vermeld worden dat een aantal niet-zorgopleidingen kansen tot samenwerking bieden. Het kan hierbij gaan om een zorggerelateerde opleiding zoals schoonheidsverzorging maar ook om opleidingen zoals Bouw- en Houtkunde én Elektriciteit-Elektronica Centra voor Volwassenonderwijs (CVO s) Naast het secundaire en hoger onderwijs bieden ook de Centra voor Volwassenonderwijs tal van opleidingsmogelijkheden. Via de CVO s kunnen volgende opleidingen aangeboden worden: TECHNISCHSECUNDAIR ONDERWIJS Jeugd- en gehandecaptenzorg Sociaal en technishce wetenschappen X X SECUNDAIR NA Apotheekassistent SECUNDAIR Medico-sociale administratie Begeleider-animator Kinderzorg/begeleider in de kinderopvang Medisch secretariaat Polyvalent verzorgende thuis- & bejaardenzorg 18 19

12 Vlaamse gebarentaal Agogische bijscholing orthopedagogie Maatschappelijk werk Orthopedagogie Sociaal-cultureel werk Voor Zuid-Oost-Vlaanderen is vast te stellen dat geen van bovenstaande opleidingen in een regionaal CVO gevolgd kan worden. Mensen die een zorgopleiding willen volgen, worden dus verplicht om die buiten de grenzen van de regio te volgen. Gezien de precaire mobiliteitsproblematiek van (een deel) van onze regio vormt dit een belemmerende factor voor Zuid-Oost-Vlamingen VDAB-opleidingen en andere opleidingsverstrekkers Werkzoekenden kunnen indien gewenst zorgopleidingen volgen die tot doel hebben om op termijn tot tewerkstelling in de zorgsector te leiden. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de opleidingen die in Zuid-Oost-Vlaanderen gevolgd kunnen worden. Tabel 15 : Zorgopleidingen voor werkzoekenden Opleiding Organisator Algemene infosessie over social profitberoepen VDAB Bachelor in de verpleegkunde VDAB i.s.m. Kaho Sint-Lieven Gediplomeerd verpleegkundige VDAB i.s.m. derde Ingroei social profit Kopa Oriëntatie social profit VDAB i.s.m. Vokans Polyvalent verzorgende VDAB i.s.m. derde Bron: Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen (Resoc-Serr) opleidingen in Zuid-Oost-Vlaanderen 1ste semester 2010 CONCLUSIE De sterke zorgsector in Zuid-Oost-Vlaanderen is niet uniek. Toch hebben we een aantal troeven. Op onderwijsvlak scoren we relatief goed hoewel de mogelijkheden voor heroriënteerders beperkt zijn. 1.3 Maatschappelijke, socio-economische evoluties In dit hoofdstuk worden een 8-tal algemene socio-economische en maatschappelijke trends weergegeven. Hoewel ze niet allemaal rechtstreekse gevolgen zullen hebben voor de zorgsector of de economische ontwikkeling moeten ze zeker in het achterhoofd gehouden worden bij het maken en uitvoeren van toekomstige plannen Vergrijzing Dat de vergrijzing er aankomt, hoeven we u niet meer te vertellen. Vraag is met welke methodes, concepten en tools we deze uitdaging zullen aangaan. In onderstaande tabel wordt op basis van prognoses ( ) een beeld van de (verwachte) vergrijzing geschetst. Geografische afbakening Tabel 16 : Aantal verwachte 60-plusser (2007, 2015 en 2025) Index Aantal % * Aantal % * Aantal % * Arr. Aalst , , ,92 135,80 Arr. Oudenaarde , , ,43 128,15 Prov. Oost-Vlaanderen , , ,15 137,92 Vlaams Gewest , , ,45 137,16 Bron: Ouderen in beeld Oost-Vlaams ouderencahier * t.o.v. totale bevolking Voor 2007 kan vastgesteld worden dat het aandeel 60-plussers t.o.v. de totale bevolking gemiddeld onder de 25% lag. Zowel het arrondissement Aalst (23,96%) als Oudenaarde (24,11%) telden procentueel iets meer ouderen dan Oost-Vlaanderen (22,67%) en Vlaanderen (23,33%). Voor 2015 wordt voorspeld dat meer dan 1 op 4 van de bevolking ouder dan 60 jaar zal zijn. Aalst (27,25%) scoort in vergelijking met Oudenaarde (26,77%), Oost-Vlaanderen (26,28%) en Vlaanderen (26,39%) het hoogst. Volgens de prognose zal die lijn in 2025 ook verder getrokken worden. Net geen 33% van de bevolking in het Aalsterse arrondissement (32,92%) zal in 2025 ouder dan 60 jaar zijn. Voor Oudenaarde, Oost- Vlaanderen en Vlaanderen gaat het om een goede 31%. Globaal gezien kunnen we concluderen dat bijna 1 op 3 in 2025 meer dan 60 jaar oud zal zijn Krimpende arbeidsmarkt Verder bouwend op de hiervoor beschreven evolutie kunnen we vaststellen dat de arbeidsmarkt de komende jaren kleiner zal worden of anders gesteld: de actieve beroepsbevolking zal relatief gezien een kleinere groep worden. Daarbij dient vermeld te worden dat een niet te verwaarlozen deel van de beroepsactieve bevolking niet aan het werk is of niet beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. In 2008 bedroeg de werkzaamheidsgraad 6 voor Vlaanderen 66,7% en 69% 7 voor Zuid-Oost-Vlaanderen. Onze regio scoort dus beter dan het Vlaamse gemiddelde. Desalniettemin zal ook onze regio er moeten over waken dat meer mensen (langer) aan het werk blijven. Meer mensen (langer) aan het werk houden is een deel van de oplossing om de war for talent tussen sectoren, organisaties en ondernemingen zo vredig mogelijk te laten verlopen net als het aantrekken van buitenlandse (zorg) werkkrachten. 6 De werkzaamheidsgraad meet het aandeel werkenden in de bevolking op arbeidsleeftijd (15-64 jaar). Onder werkenden verstaan we iedereen die in een bepaalde referentieweek minstens één uur betaalde arbeid heeft verricht (definitie van de Internationale Arbeidsorganisatie). 7 dll?dashboard&_scid=fnxsr-ddf3g Feit blijft echter dat de zorgsector in de toekomst nog meer onderling en met andere sectoren zal moeten concurreren. Om kwalitatieve zorg te verlenen, werknemers tevreden te stellen en te houden zal de zorgsector dan ook (meer) moeten nadenken over samenwerking, innovatieve arbeidsorganisatie en employer branding