VIII Charles J. de Wolff
|
|
- Pepijn van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 V Voor u ligt de derde editie van De psychologie van arbeid en gezondheid. Dit boek blijkt in een duidelijke behoefte te voorzien. Het wordt veel gebruikt door universitaire en hbo-opleidingen. Daarnaast spreekt het ook een breed publiek aan dat zich op de hoogte wil stellen van wat er zich in dit vakgebied afspeelt. De psychologie van arbeid en gezondheid heeft een lange voorgeschiedenis. Psychologen begonnen zich al omstreeks 1930 te interesseren voor het thema arbeid. Het ging toen om enkelingen, die zich uitsluitend bezighielden met personeelsselectie. Sollicitanten werden psychologisch onderzocht, hetgeen een zeer succesvolle activiteit was. Veel werkgevers maakten gebruik van de diensten van psychologen, die werden gezien als de enige deskundigen op het gebied van selectie. Na de Tweede Wereldoorlog groeide het aantal psychologen in Nederland (maar ook in het buitenland) stormachtig. Toen ik ging studeren in 1947 waren er in Nederland ongeveer honderd psychologen, nu zijn het er meer dan veertigduizend. Die groei ging gepaard met een enorme verbreding van het vakgebied en met een grote toename in het dienstverleningsaanbod. De expansie van de psychologie is goed te traceren in handboeken, zoals in de diverse drukken van het Nederlandse Handboek arbeids- en organisatiepsychologie van Drenth, Thierry, Willems en De Wolff uit 1970, 1973, 1980 en Het eerste hoofdstuk over stress verschijnt in de handboeken rondom Gezondheid werd tot ver in de twintigste eeuw gezien als een exclusief domein van medici. Klinisch psychologen die zich met dit onderwerp wilden bezighouden, werden gezien als indringers. De vraag werd gesteld of psychologen die adviezen gaven aan patiënten met het oogmerk genezing te bevorderen handelden in strijd met de wet. Er werd een Staatscommissie Medische Beroepsuitoefening ingesteld, die ook contact opnam met het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP). Pas in 1993 kwam er een nieuwe Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG) waarin onder meer de registratie van psychologen die in de gezondheidszorg werken werd geregeld. Dit maakt duidelijk dat veel psychologen aanvankelijk liever niet over gezondheid praatten maar termen gebruikten als stress en welbevinden. Het waren Amerikaanse stressonderzoekers die voor het eerst een relatie legden tussen arbeid en gezondheid. Ik herinner me goed hoe in 1964 tijdens het psychologencongres in Ljubljana onderzoekers van het Institute for Social Research uit Ann Arbor rapporteerden over hun omvangrijke onderzoek naar stress in organisaties. In hetzelfde jaar verscheen hun boek Organizational stress: studies in role conflict and ambiguity (Kahn e.a., 1964). De auteurs waren echter nog heel voorzichtig in hun woordgebruik en beschreven hun onderzoek als: A study of health, in the sense of psychological well being. Ik vond zowel hun presentatie op het congres als het boek bijzonder boeiend. Maar het leidde er niet toe dat in Nederland direct activiteiten op dit vlak werden ontplooid. Wel droeg het bij aan de bewustwording van het feit dat mensen ziek kunnen worden van hun werk. Inmiddels was ook een heel andere ontwikkeling aan de gang. In de jaren vijftig en zestig ontwikkelde zich in Nederland (maar ook in andere Europese landen) een uitvoerige wetgeving die erop was gericht een stelsel van sociale zekerheid op te bouwen. Werknemers die
2 VI door ziekte in ernstige problemen geraakten kregen recht op een uitkering. De uitkeringen werden gefinancierd door middel van een collectieve verzekering. Belangrijke onderdelen van dit stelsel waren de ziektekostenverzekering en de arbeidsongeschiktheidsverzekering De laatste, de WAO, werd in 1967 in de Tweede Kamer behandeld, waarbij de minister er toen van uitging dat het aantal uitkeringsgerechtigden maximaal zou bedragen. Maar dat pakte al snel heel anders uit. In 1980 was het aantal al gegroeid tot en in 1990 vreesde de minister dat de magische grens van één miljoen arbeidsongeschikten zou worden overschreden Ongeveer een derde van alle WAO-uitkeringen had betrekking op psychische stoornissen. Ook het ziekteverzuim liep op. In 1960 was dit voor mannen 5%, maar in 1980 lag het al boven de 12%. Daarbij waren er grote verschillen, zowel tussen organisaties als tussen categorieën personeel. Lager geschoolden hadden bijvoorbeeld een aanmerkelijk hoger verzuim dan hoger geschoolden. De enorme toename van arbeidsongeschiktheid en ziekteverzuim kon op geen enkele manier worden verklaard door een slechtere gezondheidstoestand van de Nederlandse bevolking. De vraag drong zich op, wat er zich afspeelde in arbeidssituaties waardoor arbeidsongeschiktheid en verzuim zo explosief toenamen. Tegen de achtergrond van deze ontwikkelingen werd het stressonderzoek uit Amerika extra interessant. Een andere ontwikkeling die heeft bijgedragen aan de verbreding van het gezondheidsbegrip waren de Amerikaanse onderzoeken naar lifestyle. Die lieten zien dat de gezondheid sterk wordt beïnvloed door de fysieke en sociale omgeving waarin mensen zich bevinden. Mensen kunnen veel doen om ziekte te voorkomen (bijv. niet roken, matig alcoholgebruik, bewegen en goede voeding). Een mijlpaal was het rapport van de surgeon general de belangrijkste adviseur van de Amerikaanse regering op het gebied van de volksgezondheid getiteld Healthy people, dat in 1979 verscheen. Het werd een jaar later gevolgd door Promoting health, preventing disease; objectives for the nation, waarin meer dan tweehonderd doelstellingen voor het overheidsbeleid op het gebied van gezondheid werden beschreven. Het overgrote deel van deze doelstellingen kon in de daarop volgende tien jaar worden gerealiseerd. Daarmee werd duidelijk dat bevordering van gezondheid een veel bredere aanpak vergt, en dat naast de inbreng van medici ook andere disciplines, zoals psychologie, kunnen bijdragen. Het eerste grote stressonderzoek in Nederland begon in Het betrof een onderzoek naar de problematiek van het middenmanagement, dat werd uitgevoerd in opdracht van de Commissie Opvoering Productiviteit van de SER. In dit onderzoek werd gebruikgemaakt van een door het Institute for Social Research ontwikkelde vragenlijst. In 1978 werden de bevindingen gerapporteerd. In het voorwoord onderstreept de voorzitter van de begeleidingscommissie, professor Daniels, dat de verdienste van dit onderzoek vooral is dat het bijdraagt tot het lokaliseren en interpreteren van werkgebonden persoonlijke problemen. Het stressonderzoek kwam eind jaren zeventig in Nederland, maar ook elders in Europa, goed op gang. In de Directory of Work and Organizational Psychology (De Wolff, 1985) worden bijna honderd departementen en instituten vermeld. Hiervan gaven er ruim twintig aan dat zij zich bezighielden met gezondheidsonderzoek (stress research, clinical psychology in industry, mental health, rehabilitation).
3 VII Een andere mijlpaal in de ontwikkeling van het vakgebied was de toekenning van een subsidie voor het NWO-onderzoeksprogramma Psychische vermoeidheid in de arbeidssituatie (PVA), midden jaren negentig. Het ging om een bedrag van ruim drie miljoen euro, maar dankzij aanvullingen door universiteiten en anderen was uiteindelijk ruim zes miljoen euro beschikbaar. Daarmee konden veertig projecten worden uitgevoerd (voor een overzicht van de belangrijkste resultaten zie Evenblij, 2004). Verheugend was dat dit gebeurde in eendrachtige samenwerking tussen gezondheidswetenschappers, arbeids- en organisatiepsychologen, epidemiologen en bedrijfsgeneeskundigen. Het ging zowel om experimenteel onderzoek als om veldonderzoek. Veel aandacht werd besteed aan een ruime verspreiding van onderzoeksresultaten, zowel nationaal als internationaal, en zowel onder wetenschappers als onder professionals. In het kader van dit onderzoeksprogramma is een nieuwe generatie onderzoekers opgeleid op het terrein van arbeid en gezondheid. Zij werkten binnen het kader van het PVA-programma aan een proefschrift, en velen vonden sindsdien een plaats bij een universiteit of bij andere onderzoeksinstellingen. Inmiddels vindt men bij bijna alle universiteiten onderzoekers die zich met het thema arbeid en gezondheid bezighouden, en ook op hbo-instellingen is de belangstelling groot. De psychologie van arbeid en gezondheid is inmiddels uitgegroeid tot een omvangrijk vakgebied met veel onderzoekers, zowel in Nederland als in het buitenland. Die zullen in de komende jaren veel nieuwe kennis produceren, met name in specialistische tijdschriften. Universiteiten in Nederland hebben zich in de afgelopen decennia vooral geconcentreerd op kennisproductie. Onderzoekers werden gestimuleerd zoveel mogelijk artikelen te schrijven. Dat heeft resultaat gehad; publicatielijsten tellen nu vaak honderden artikelen. Er is bovendien veel vindingrijkheid om die aantallen te vergroten. Maar wat gebeurt er met de geproduceerde kennis? In de Verenigde Staten ziet de American Psychological Association (APA) het als haar taak om wetenschappelijke kennis onder de aandacht te brengen van het brede publiek: One of the unique contributions of APA is our leadership role in educating the public about psychology and psychologists (Norman Anderson, Chief Executive Officer van APA). De APA beschikt over een bureau, het Public Affaires Office, dat systematisch volgt wat er in meer dan zestig psychologische tijdschriften, die bijna allemaal door APA worden uitgegeven, wordt gepubliceerd. Dit bureau beschikt over een zeer groot netwerk van journalisten, redacteuren en programmamakers en zorgt ervoor dat interessante bevindingen onder de aandacht worden gebracht van dit netwerk. Personen uit dit netwerk kunnen er dan vervolgens voor zorgen dat het publiek wordt geïnformeerd. Bovendien beschikt het bureau over een lijst met namen van meer dan duizend leden die deskundig en bereid zijn onderzoeksbevindingen toe te lichten. APA is zeer positief over deze werkwijze, die bijzonder effectief blijkt te zijn. En APA gaat verder. Sinds 2007 wordt een Stress in America Survey georganiseerd, waarmee men beter in kaart wil brengen welke gezondheidsrisico s er zijn. De resultaten van dit onderzoek worden wijd verspreid, ook in de massamedia. Zo verzorgde de krant USA Today een publicatie met daarin veel commentaren van deskundigen op de onderzoeksresultaten. APA neemt haar taak to educate the public dus zeer serieus. Nederland zou daar een voorbeeld aan kunnen nemen. Alhoewel het onderhavige boek een geslaagde poging is om kennis rondom de psychologie van arbeid en gezondheid te verspreiden, zijn ook andere initiatieven nodig die het grote publiek bereiken.
4 VIII De Nederlandse samenleving verkeert in een kritieke periode. Er moet de komende periode sterk worden bezuinigd. Dat houdt in dat allerlei overheidstaken kritisch onder de loep zullen worden genomen en dat een aantal daarvan wellicht niet meer, of niet meer volledig, zullen worden uitgevoerd. Dat betreft onder andere de gezondheidszorg, het langer doorgaan met werken, en de werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsproblematiek. Ook nopen allerlei demografische (vergrijzing!) en technologische (ICT!) ontwikkelingen tot ingrijpende veranderingen in de arbeid. Het is van groot belang dat daarbij gebruik wordt gemaakt van de beschikbare wetenschappelijke kennis, met name op het vlak van de psychologie van arbeid en gezondheid. Kortom, ook in de komende turbulente jaren is er grote behoefte aan deskundigheid op het gebied van de psychologie van arbeid en gezondheid. Ongetwijfeld wordt het vakgebied daardoor verder uitgedaagd en zal het zich verder ontwikkelen. Dat betekent dat dit voorwaar niet de laatste editie van het boek zal zijn. Charles J. de Wolff Wijchen, maart 2012
5
De psychologie van arbeid en gezondheid
Redactie: Wilmar Schaufeli Arnold Bakker De psychologie van arbeid en gezondheid Derde, geheel herziene druk 2013 V Voorwoord Voor u ligt de derde editie van De psychologie van arbeid en gezondheid. Dit
Nadere informatieDe psychologie van arbeid en gezondheid
De psychologie van arbeid en gezondheid De psychologie van arbeid en gezondheid Redactie: Wilmar Schaufeli en Arnold Bakker Bohn Stafleu van Loghum Houten 2007 Ó Bohn Stafleu van Loghum, 2007 Alle rechten
Nadere informatieDe Psycholoog van Arbeid en Gezondheid Actief begeleiden van gezond werken
De Psycholoog van Arbeid en Gezondheid Actief begeleiden van gezond werken De Psycholoog van Arbeid en Gezondheid Een groot deel van ons leven besteden we aan werk. Werk is volgens de filosoof Achterhuis
Nadere informatieNVAB-richtlijn blijkt effectief
NVAB-richtlijn blijkt effectief Nieuwenhuijsen onderzocht de kwaliteit van de sociaal-medische begeleiding door bedrijfsartsen van werknemers die verzuimen vanwege overspannenheid, burn-out, depressies
Nadere informatieVergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten
Vergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten Dr. Cécile Boot, gezondheidswetenschapper Universitair Hoofddocent Arbeid en Gezondheid Afdeling Sociale Geneeskunde VU medisch centrum
Nadere informatieActive Healthy Platform
Active Healthy Platform Gezondheid is een vitale menselijke waarde Statistieken: 25% van de Nederlandse bevolking chronisch ziek..> aantal neemt toe! Ook het aantal 65+ neemt toe De gemiddelde leeftijd
Nadere informatieen psychosociale werkkenmerken voorspellen wie van de nog actief werkende bedrijfsen/
Moe! Studies naar hulpzoekend gedrag laten zien dat het besluit om een arts te bezoeken doorgaans het resultaat is van een complex proces. Niet alleen gezondheidsgerelateerde, maar ook sociale, culturele
Nadere informatieWorkability & Inzetbaarheid. The Finnish Experience. Boaborea ledenplatform 'Gezond Werken' Bussum, 26 maart 2008
Workability & Inzetbaarheid Boaborea ledenplatform 'Gezond Werken' Bussum, Rob Gründemann, Teamleider Personeelsbeleid Lector Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht De opzet van de presentatie De situatie
Nadere informatieMarrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 131. chapter 10 samenvatting
Marrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 131 chapter 10 samenvatting Marrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 132 Marrit-10-H10 24-06-2008 11:05 Pagina 133 Zaadbalkanker wordt voornamelijk bij jonge mannen vastgesteld
Nadere informatieAchtergronddocument Kennisinfrastructuur GGZ
Achtergronddocument Kennisinfrastructuur GGZ Kennisinfrastructuur GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Ontstaan van een kennisinfrastructuur in de GGZ In 1954 verzuchtte hoogleraar
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieWERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID
WERKNEMERS EN ARBEIDSONGESCHIKTHEID In opdracht van Delta Lloyd Maart 2015 1 Inhoudsopgave 1. Management Summary 2. Onderzoeksresultaten Verzuim Kennis en verzekeringen Communicatie Opmerkingen 3. Onderzoeksverantwoording
Nadere informatieMarijke Hopman-Rock Hoogleraar lichamelijke activiteit en gezondheid bij ouderen Vrije Universiteit Amsterdam
Marijke Hopman-Rock Hoogleraar lichamelijke activiteit en gezondheid bij ouderen Vrije Universiteit Amsterdam Het kostte haar ruim twintig jaar om de gezondheidszorg te overtuigen van de waarden van het
Nadere informatieKanker, werk en re-integratie. wat speelt er, wat moet er, wat en wie kan je helpen
Kanker, werk en re-integratie wat speelt er, wat moet er, wat en wie kan je helpen 1 boodschap om mee te geven HEB HET OVER WERK! Met je leidinggevende, collega s maar ook met je arts, specialist, verpleegkundige
Nadere informatiePreventie en verzuimkosten
Preventie en verzuimkosten Risico ontstaat door het niet weten wat je aan het doen bent (Warren Buffet) Pascalle Smit Strategisch adviseur duurzame inzetbaarheid Ervaring Goede hulp bij ontslag scheelt
Nadere informatieduurzame inzetbaarheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam
De feiten en mythen van werkvermogen en duurzame inzetbaarheid Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam Het gaat uitstekend met ons.. 84 82 80 78 76 74 72 70 68 66 64
Nadere informatieDEELNEMEN AAN ONDERZOEK
DEELNEMEN AAN ONDERZOEK DRAAG BIJ AAN DE WETENSCHAP Een bijdrage leveren aan de wetenschap? Dat kan! De KU Leuven doet onderzoek naar cognitieve beperkingen ten gevolge van een beroerte. Wij zijn steeds
Nadere informatieInzetbaarheid op hogere leeftijd
Inzetbaarheid op hogere leeftijd Nr. 2018/14B, Den Haag 26 juni 2018 Achtergronddocument bij: Gezondheid en langer doorwerken Nr. 2018/14, Den Haag 26 juni 2018 Inzetbaarheid op hogere leeftijd pagina
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in 2013. Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2013 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut 1 UITNODIGING Dromen worden waarheid Conferentie 2013 Donateurs bedankt voor uw giften in 2013. 2 Hubrecht Instituut
Nadere informatieOplossingen voor 12-jarig werkgeversrisico
meerjarig werkgeversrisico Informatie voor de werkgever Oplossingen voor 12-jarig werkgeversrisico Bij ziekte en arbeidsongeschiktheid van (ex-)werknemers Gebundelde kracht VerzuimVizier ZW-eigenrisicoverzekering
Nadere informatieLet op: in onderstaand overzicht is de nieuwe regeling voor Wajonguitkeringen, die zijn ingegaan vanaf 1 januari 2015, nog niet verwerkt.
Bron: Brochure 'Werk en inkomen bij ziekte. Een praktische gids', een uitgave van de Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid en de Whiplash Stichting Nederland, 2012 Let op: in onderstaand overzicht is
Nadere informatieNAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN
NL NAAR EEN EUROPA VOOR ALLE LEEFTIJDEN AGE- STANDPUNT IN HET KADER VAN HET 2007 - EUROPEES JAAR VAN GELIJKE KANSEN VOOR IEDEREEN The European Older People s Platform La Plate-forme européenne des Personnes
Nadere informatieInvesteren in gezondheid Een gezonde investering! Symposium voor Leidinggevenden IZA Bedrijfszorg 27-03-2013
1 Investeren in gezondheid Een gezonde investering! Symposium voor Leidinggevenden IZA Bedrijfszorg 27-03-2013 2 Bevorderen van de gezondheid, inzetbaarheid en productiviteit van medewerkers 4 werkmaatschappijen
Nadere informatieChronisch zieken en werk
Chronisch zieken en werk Prof. Ute Bültmann Sociale Geneeskunde, Arbeid & Gezondheid Universiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen 41. Nascholingsdag Stichting Nascholing Bedrijfs- en
Nadere informatiewww.share-project.nl Resultaten van het project 50+ In Europa
www.share-project.nl Resultaten van het project 50+ In Europa Wat gebeurt er nu? Published by Mannheim Research Institute for the Economics of Aging (MEA) L13,17 68131 Mannheim Phone: +49-621-181 1862
Nadere informatieAc#ve Healthy Pla.orm
Ac#ve Healthy Pla.orm Gezondheid is een vitale menselijke waarde Sta5s5eken: Bijna 1 op de 3 Nederlanders hee< een chronische ziekte..> aantal neemt toe! (2011: 5,3 miljoen - > neemt toe tot 7 miljoen
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender
SAMENVATTING Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender In de jaren negentig werd duidelijk dat steeds meer werknemers in Nederland, waaronder in
Nadere informatieHet antwoord op uw personele vraagstuk
BD Recruitment BV Het antwoord op uw personele vraagstuk Wie bepaalt bij welk re-integratiebedrijf ik terecht kan? De gemeente of UWV WERKbedrijf maakt bij uw re-integratietraject vaak gebruik van een
Nadere informatieS De afgelopen decennia is het aantal mensen met kanker toegenomen, maar is tevens veel vooruitgang geboekt op het gebied van vroegdiagnostiek en behandeling van kanker. Hiermee is de kans op genezing
Nadere informatieGedragstrainer VGCt Hubert van der Kleij, directeur VGCt
Gedragstrainer VGCt Hubert van der Kleij, directeur VGCt Onderzoek onder VGCt leden en in de markt bij klanten voor /aanbieders van gedragstrainingen Onderzoeksrapport : 18 mei 2012 door Maaike Leistra,
Nadere informatiePredictors of mental health-related sickness absence in Belgium: a sickness absence register study
Predictors of mental health-related sickness absence in Belgium: a sickness absence register study A. De Rijk Universitair Hoofddocent, Departement Sociale Geneeskunde, Faculty of Health, Medicine & Life
Nadere informatieBedrijfsGezondheidsIndex 2006
BedrijfsGezondheidsIndex 2006 Op het werk zijn mannen vitaler dan vrouwen Mannen zijn vitaler en beter inzetbaar dan vrouwen. Dit komt mede doordat mannen beter omgaan met stress. Dit blijkt uit de jaarlijkse
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2001 2002 28 159 Regels betreffende openbaarmaking van gegevens per werkgever met betrekking tot verkrijging van rechten op WAO-uitkeringen door werknemers
Nadere informatiePsychosociale belasting en bevlogenheid
Psychosociale belasting en bevlogenheid Landelijke VGWM dag 8 maart 2007 Willem van Rhenen Chief medical officer ArboNed Programma 1 psychosociale belasting in de traditionele arbozorg 2 psychosociale
Nadere informatieSamenvatting Deel I Onderzoeksmethodologie in onderzoek naar palliatieve zorg in instellingen voor langdurige zorg
Samenvatting Palliatieve zorg is de zorg voor mensen waarbij genezing niet meer mogelijk is. Het doel van palliatieve zorg is niet om het leven te verlengen of de dood te bespoedigen maar om een zo hoog
Nadere informatieGezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre
Samenvatting Inleiding In Nederland wordt van burgers verwacht dat zij een zelfstandige en verantwoordelijke rol vervullen met betrekking tot hun gezondheid en zorg. Dit is het gevolg van verschillende
Nadere informatieMentaal vermogen in Overijssel. Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg
Mentaal vermogen in Overijssel Presentatie masterclass Overijssel brengt geluk 16 december, 2009 Jan A. Walburg 1 Sociaal maatschappelijke en economische aspecten Verhogen participatie en betrokkenheid
Nadere informatieUniversiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar
Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit
Nadere informatiePersoneelsImpulz. Hét verzekeringspakket voor bedrijven met personeel. PersoneelsImpulz biedt u. Informatie voor de werkgever
PersoneelsImpulz PersoneelsImpulz Hét verzekeringspakket voor bedrijven met personeel PersoneelsImpulz biedt u Financiële zekerheid voor u en uw werknemers Dienstverlening om verzuim te voorkomen en beperken
Nadere informatieDe Commissie beslist met inachtneming van haar Reglement en op basis van de volgende stukken:
Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 95 d.d. 27 oktober 2009 (mr. B. Sluijters, voorzitter, mr. P.A. Offers en dr. D.F. Rijkels, arts) 1. Procedure De Commissie beslist met inachtneming
Nadere informatieStartbijeenkomst Zorginstituut Nederland. Een impressie 2 april 2014
Startbijeenkomst Zorginstituut Nederland Een impressie 2 april 2014 Arnold Moerkamp Voorzitter Raad van Bestuur Zorginstituut Nederland De relatie tussen patiënt en professional krijgt steeds meer aandacht
Nadere informatieWie ben ik Feiten en cijfers Top 5 maatregelen SER advies Knelpunten (chronische) aandoening Knelpunt in volgorde van belang Vermoeidheid;
ROBBERT JANSSEN Agenda Wie ben ik Feiten en cijfers Top 5 maatregelen SER advies Knelpunten (chronische) aandoening Knelpunt in volgorde van belang Vermoeidheid; Werkbehoud en thema s Route naar ervaringsdeskundigheid
Nadere informatieToespraak staatssecretaris H.A.L. van Hoof bij de opening van de miniconferentie O&O-fondsen op 10 september 14.00u in Den Haag
Toespraak staatssecretaris H.A.L. van Hoof bij de opening van de miniconferentie O&O-fondsen op 10 september 14.00u in Den Haag Welkom, blij dat u er bent. Uit het feit dat u met zovelen bent gekomen maak
Nadere informatiePreventie en gezondheidsbevordering in 2025: Welke rol speelt de medisch specialist?
Preventie en gezondheidsbevordering in 2025: Welke rol speelt de medisch specialist? Jan van Wijngaarden, cardioloog Deventer Ziekenhuis, lid commissie Medisch Specialist 2025 Francoise Klessens, internist
Nadere informatieTijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling
Tijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling Nieuwsbrief NGR 14.03.03 De Nederlandse Gezinsraad (NGR) constateert dat er een breed maatschappelijk draagvlak is voor verplichte scheidingsbemiddeling.
Nadere informatieOnderzoek en behandeling door de medisch psycholoog
Onderzoek en behandeling door de medisch psycholoog Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u informatie gekregen over het maken van een afspraak met een medisch psycholoog van de afdeling
Nadere informatieInterview met Lia van Rijswijk, Research verpleegkundige
Interview met Lia van Rijswijk, Research verpleegkundige Auteur: H. van de Klij Vertaald/bijgewerkt: Nieuwsbrief: 1988 Pagina: 17-18 Jaargang: 4 Nummer: 4 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: buitenland
Nadere informatieWat weten we van de ZvH in China?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Chinees Ziekte van Huntington Netwerk gelanceerd Chinees Ziekte
Nadere informatieVerzekeringsgeneeskunde en Wetenschap
Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap hoop voor de toekomst! Em. Prof. Dr. Haije Wind, verzekeringsarts Amsterdam, 14 maart 2019 Amsterdam UMC locatie AMC, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid,
Nadere informatieMentaal Kapitaal. Jan A. Walburg. Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge
Mentaal Kapitaal Jan A. Walburg Trimbos Instituut Improving Mental Health by Sharing Knowledge VERMOGEN VAN NEDERLAND 1900 VERMOGEN VAN NEDERLAND 2012 ONS BREIN IS DE POLDER VAN VANDAAG VROEGER DIJKEN
Nadere informatieVerzuimverzekering Conventioneel
Verzuimverzekering Conventioneel Overzicht wijzigingen Aanvullende Voorwaarden Informatie voor de werkgever Wij zijn Geert Bouwmeester was pas 22 toen hij in 1924 voor zichzelf begon. Een overloop werd
Nadere informatieInhoud. deel i het domein arbeid en gezondheid 31. Voorwoord 1 0
Voorwoord 1 0 1 Inleiding 1 2 1.1 Aanleiding en doelstelling 1 5 1.2 Doelstelling 2 4 1.3 Leeswijzer 2 6 deel i het domein arbeid en gezondheid 31 2 Wat is arbeid, wat is gezondheid? 3 3 2.1 Wat is arbeid?
Nadere informatieHoe haalt een extra productieve werknemer gezond en werkend zijn pensioen?
Hoe haalt een extra productieve werknemer gezond en werkend zijn pensioen? Lex Burdorf hoogleraar determinanten van volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam Langer
Nadere informatieDuurzame Re-integratie
Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Algemene informatie terTER_
Patiënteninformatie Medische Psychologie Algemene informatie 1234567890-terTER_ Medische Psychologie Algemene informatie. Tergooi geeft u met deze folder graag algemene informatie over de afdeling Medische
Nadere informatie5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief
5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking
Nadere informatieOntwikkelingen duurzame inzetbaarheid. Hoe houd ik mijn medewerkers gelukkig en mijn bedrijf vitaal?
Ontwikkelingen duurzame inzetbaarheid Hoe houd ik mijn medewerkers gelukkig en mijn bedrijf vitaal? BZW, 21 oktober 2016 drs. Esther Wegter-Hilbers sr. adviseur A&O / gezondheidswetenschapper HumanCapitalCare,
Nadere informatieZWeigenrisicoverzekering
ZWeigenrisicoverzekering Overzicht wijzigingen Aanvullende Voorwaarden Informatie voor de werkgever 770833.indd(apr2016)a Wij zijn Geert Bouwmeester was pas 22 toen hij in 1924 voor zichzelf begon. Een
Nadere informatieVerzuim als team te lijf
18 Unieke multidisciplinaire samenwerking richt zich op pas bevallen politieagentes Verzuim als team te lijf Tekst: Ard Agteresch beeld: Jeroen van Kooten Bij de aanpak van verzuim bieden standaardprocedures
Nadere informatieVerzuimverzekering Eigen Risico in Geld
Verzuimverzekering Eigen Risico in Geld Overzicht wijzigingen Aanvullende Voorwaarden Informatie voor de werkgever Wij zijn Geert Bouwmeester was pas 22 toen hij in 1924 voor zichzelf begon. Een overloop
Nadere informatieGezonde voeding is dé brandstof voor elke dag! Minder verzuim Minder ziektekosten Gemotiveerder en productiever personeel
Gezonde voeding is dé brandstof voor elke dag! Minder verzuim Minder ziektekosten Gemotiveerder en productiever personeel Hoeveel van uw werknemers hebben overgewicht? Het aantal mensen met overgewicht
Nadere informatieDoelmatigheidstoets Master Vitality and Ageing Samenvatting
Doelmatigheidstoets Master Vitality and Ageing Samenvatting Leiden, augustus 2014 Algemeen Soort aanvraag Naam instelling Nieuwe opleiding Universiteit Leiden Contactpersoon Contactgegevens - adres drs.
Nadere informatieVerwijzing naar de klinisch psycholoog
Verwijzing naar de klinisch psycholoog Deze folder geeft u informatie over de manier van werken van de klinisch psycholoog. Waar in deze folder gesproken wordt over u, kan het ook om uw kind gaan. Aan
Nadere informatiePersoneelsImpulz. Hét verzekeringspakket voor bedrijven met personeel. PersoneelsImpulz biedt u. Informatie voor de werkgever
PersoneelsImpulz PersoneelsImpulz Hét verzekeringspakket voor bedrijven met personeel PersoneelsImpulz biedt u Financiële zekerheid voor u en uw werknemers Dienstverlening om verzuim te voorkomen en te
Nadere informatieEigen risico dragen voor de WGA vaak financieel aantrekkelijk
Binnenkort voert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een aantal veranderingen door in de wijze waarop de WGA wordt gefinancierd. Deze wijzigingen maken het voor zorginstellingen aantrekkelijker
Nadere informatieVerzuimverzekering Stop Loss
Verzuimverzekering Stop Loss Overzicht wijzigingen Aanvullende Voorwaarden Informatie voor de werkgever Wij zijn Geert Bouwmeester was pas 22 toen hij in 1924 voor zichzelf begon. Een overloop werd ingericht
Nadere informatieWorldschool Young European Specialists. Programma voor deelnemende leerlingen. YES! in het kort. YES! Young European Specialists
Worldschool Young European Specialists YES! Young European Specialists Programma voor deelnemende leerlingen YES! is een speciaal onderwijsprogramma voor leerlingen van het VWO, vijfde leerjaar. Honderd
Nadere informatieVSO congres BANENAFSPRAAK. Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag
VSO congres BANENAFSPRAAK Vrijdag 2 november 2018 Spaces, Den Haag WAT ZIJN DE MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN EN BATEN VAN EEN SUCCESVOLLE BANENAFSPRAAK? Prof Dr A. Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg
Nadere informatieCharley Beerman. VNU Media. ZZP nader bekeken. Charley Beerman, VNU Media
Charley Beerman VNU Media ZZP nader bekeken Charley Beerman, VNU Media Charley Beerman 7 ½ jaar online ervaring Vooral commercieel De huis zzp-er van VNUmedia Nu adjunct-uitgever Verticals InInterim.nl
Nadere informatieArbeids- en Organisatiepsychologie. dr. Edwin A.J. van Hooft Onderwijscoördinator
Arbeids- en Organisatiepsychologie dr. Edwin A.J. van Hooft Onderwijscoördinator Overzicht Wat houdt A&O-psychologie in? Werkveld van de A&O-psycholoog Doel, thema s en studieroutes A&O master Masterstage
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieDe Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen
De Relatie tussen Dagelijkse Stress, Negatief Affect en de Invloed van Bewegen The Association between Daily Hassles, Negative Affect and the Influence of Physical Activity Petra van Straaten Eerste begeleider
Nadere informatieKennis voor gemeentelijk beleid: de Kenniswerkplaats stedelijke arbeidsmarkt
Kennis voor gemeentelijk beleid: de Kenniswerkplaats stedelijke arbeidsmarkt Jaap de Koning Inhoud Wat is en doet de Kenniswerkplaats? Gekozen aanpak Prioritaire thema s Aansluiting bij lopende initiatieven
Nadere informatieArmoede en Arbeidsmarkt
2 Armoede en Arbeidsmarkt Presentatie Masterclass 4: Armoede en arbeidsmarkt op het congres Overerfbare Armoede, Emmen, 25 september 2017 Jouke van Dijk, Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Arjen
Nadere informatiePassie & Plezier financieel voordeel voor organisaties
Passie & Plezier financieel voordeel voor organisaties Gabor Vis van Heemst Diemen, 17 maart 2010 Passie in de media Agenda Welkom en inleiding Passie Wat is passie eigenlijk? Wat is het effect van passie?
Nadere informatievinger aan de pols van werkend Nederland
Innovaties voor Gezond en Veilig Werken IMPLEMENTATION AND EVALUATION OSH POLICIES NEA: vinger aan de pols van werkend Nederland De NEA Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden is het grootste iodieke onderzoek
Nadere informatieDe afdeling Medische Psychologie
De afdeling Medische Psychologie U bent verwezen naar een psycholoog van de afdeling Medische Psychologie. In deze folder leest u met welke klachten u een verwijzing naar de psycholoog kunt krijgen. In
Nadere informatieMaster of Psychological Research
Master of Psychological Research Inleiding De master of psychological research is een speciale eenjarige master die voortbouwt op uw onderzoeksvaardigheden die u tijdens uw master of psychology scriptie
Nadere informatieNederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid
1 Nederlandse werkgevers en duurzame inzetbaarheid Inleiding Het streven naar gezonde werknemers die zo weinig mogelijk ziek zijn is een streven van iedere werkgever. Het werken aan duurzame inzetbaarheid
Nadere informatieChronische longziekten en werk
Chronische longziekten en werk Mensen met een longziekte hebben meer moeite om aan het werk te blijven of een betaalde baan te vinden dan de rest van de bevolking. Slechts 42% van de mensen met COPD heeft
Nadere informatieClick, call, face: moderne arbodienstverlening in 2014?
Click, call, face: moderne arbodienstverlening in 2014? Saaz-Unie voorjaarsconferentie Modern Times 2 april 2009 Oegstgeest Workshop 10, 14.00 15.30 uur Gerard Evers, OSA Integraal gezondheidsmanagement:
Nadere informatieGezondheid en participatie in arbeid en samenleving
Gezondheid en participatie in arbeid en samenleving Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR
Nadere informatieMeer ouderen langer werkzaam
Meer ouderen langer werkzaam Koos Arts (Centraal Bureau voor de Statistiek) Ferdy Otten (Centraal Bureau voor de Statistiek) Vooral door de instroom van jongere generaties alsmaar meer werkende vrouwen
Nadere informatieEén complete oplossing voor verzuim, preventie én re-integratie
VerzuimVizier Plus WGA-eigenrisicoverzekering Eén complete oplossing voor verzuim, preventie én re-integratie Onderdeel van Personeels- Impulz informatie voor de werkgever Als ondernemer wilt u natuurlijk
Nadere informatieDe invloed van inductie programma's op beginnende leraren
De invloed van inductie programma's op beginnende leraren Op basis van door NWO gefinancierd wetenschappelijk onderzoek heeft Chantal Kessels, Universiteit Leiden in 2010 het proefschrift 'The influence
Nadere informatieSpecialisten of generalisten? Bachelor of Master?
Presentatie, 9 december 2004 Specialisten of generalisten? Bachelor of Master? Dr. Marieke Schuurmans Zij studeerde Gezondheidswetenschappen, afstudeerrichting erplegingswetenschap, aan de Universiteit
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid en de rol van de zorg
Duurzame inzetaarheid en de rol van de zorg Romy Steeneek Duurzame inzetaarheid Zorgverleners: rol ij gezonder en langer kunnen werken Werk is een elangrijk deel van het leven Werk evordert welzijn Werk
Nadere informatieICHOM en het belang voor de patiënt
DE PATIENT CENTRAAL Maarten de Wit Lent 12 oktober 2017 ICHOM en het belang voor de patiënt T2T Overarching principle B. The primary goal of treating patients with rheumatoid arthritis is to maximize long-term
Nadere informatieNieuw vak voor VWO-ers: Big History Roland Holst College begint schooljaar met een Big Bang
Nieuw vak voor VWO-ers: Big History Roland Holst College begint schooljaar met een Big Bang In samenwerking met het Big History Project, een initiatief van historicus David Christian en Bill Gates, begint
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatieSociaal-economische gezondheidsverschillen en werk
Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR
Nadere informatieDe afdeling Medische psychologie
Patiënteninformatie De afdeling Medische psychologie Algemene informatie 1234567890-terTER_ De afdeling Medische psychologie Algemene informatie. U heeft een afspraak in Tergooi bij de afdeling Medische
Nadere informatieHet belang van een toekomst in een nieuw perspectief.
Het belang van een toekomst in een nieuw perspectief. Afterwork netwerk Den Haag, 19 mei, 2015. Jan A. Walburg 1 Wat is positieve psychologie? 2 3 Carla Leurs 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke
Nadere informatieBevlogenheid in de Context van het Voortgezet Onderwijs. Impact van Vermoeidheid, Leeftijd en Werkervaring
Bevlogenheid in de Context van het Voortgezet Onderwijs Impact van Vermoeidheid, Leeftijd en Werkervaring Engagement in the Context of Secondary Education Impact of Fatigue, Age and Experience Wiel Frins
Nadere informatieDerks & Derks Adviseurs in human talent voor de gezondheidszorg
Derks & Derks Adviseurs in human talent voor de gezondheidszorg Werving Selectie Assessment Loopbaanbegeleiding Coaching Detachering Interim HR Research Derks & Derks adviseurs in human talent Werving
Nadere informatiePremasterprogramma Psychologie 10 november Jan van Rooij Eva Bezemer Heleen Oostebrink
Premasterprogramma Psychologie 10 november 2017 Jan van Rooij Eva Bezemer Heleen Oostebrink huishoudelijke mededelingen - voorlichting duurt tot 13.00 uur - vragen: 13.30 14.15 uur (centrale hal) - zaal
Nadere informatieMet Zorg naar Gezondheid!
Met Zorg naar Gezondheid! dr. Hans Hobbelen Lector Healthy Lifestyle, Ageing and Health Care Kenniscentrum CaRES: Care, Rehabilitatie, Educatie, Sport (CaRES) Lectoraat Transparante Zorgverlening Lectoraat
Nadere informatieWERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID
HEALTH WEALTH CAREER MERCER WERKNEMERS- ONDERZOEK SERIES WERKNEMERS ZELF AAN DE SLAG MET HUN DUURZAME INZETBAARHEID DUURZAME INZETBAARHEID PRODUCTIEVE, GEMOTIVEERDE EN GEZONDE WERKNEMERS DIE IN STAAT ZIJN
Nadere informatieMastermogelijkheden. Hoe verder na een bachelor Psychologie? NL Klaas Visser 2014. mastermogelijkheden psychologie
Mastermogelijkheden Hoe verder na een bachelor Psychologie? 1 Doel vandaag Beeld geven van Bachelor Master in Nederland Toegespitst op Psychologie Verschillen en overeenkomsten tussen opleidingen Psychologie
Nadere informatie