Wmo: omslag in werken en denken. Natska Jansen (MSW Advies) Niels Springeling (PSI) IPG Congres, 16 september 2015

Transcriptie

1 Wmo: omslag in werken en denken Natska Jansen (MSW Advies) Niels Springeling (PSI),

2

3 De doorontwikkeling van de uitvoering van de Wmo vergt niet alleen meer tijd, maar ook een forse inspanning en een goede samenwerking met alle partners in de zorg en ondersteuning. Inwoners hebben goede ideeën, professionals weten wat er speelt en aanbieders en gemeente hebben grote inhoudelijke en financiële belangen. Deze workshop gaat in op vragen en voorbeelden die daaruit naar voren komen.

4 Did you know?

5 Welkom! Wie zijn wij? Niels Springeling, strategisch adviseur bij PSI. PSI is hét inkoopadviesbureau voor de publieke sector. Natska Jansen, adviseur sociale innovatie in zorg en welzijn, Mevrouw Slimmer Werken.

6 So what does it all mean? Veranderingen, veranderen gaat snel. Heel snel. Vandaag. Wmo: omslag in werken en denken? We zijn allen ruim een halfjaar op weg met de uitvoering. Het is geen sinecure om strategie en beleid in de praktijk handen en voeten te geven.

7 In de afgelopen jaren is er hard gewerkt om de decentralisaties voor te bereiden. Plannen geschreven, vele bijeenkomsten georganiseerd, werkprocessen ingericht en sociale teams in de benen geholpen. Iedereen heeft snoeihard gewerkt om de overgang naar 2015 zo soepel mogelijk te laten verlopen.

8 Gaan de decentralisaties brengen wat ze hebben beloofd? En wat we er van hebben verwacht? Worden bureaucratische belemmeringen geslecht? Gaat die enorme gemeentelijke verscheidenheid de beloftes die schuil gingen achter deze enorme operatie ook echt waarmaken?

9 De praktijk blijkt weerbarstig. Geen geduldig papier meer, maar klanten met vragen en eisen.

10 Elke week buigt het sociaal team zich over een stapel ondersteuningsplannen. Het is de oogst van vele gesprekken met klanten. Taak van het team is om nog eens scherp te kijken welke inzet nodig is om de ondersteuningsplannen zo goed (en doelmatig!) mogelijk uit te voeren. Aan het eind van de middag is de klus geklaard. Naar eer en geweten, maar het blijft een klus

11 Hoe vergaat het gemeenten nu? Lukt het om grip te krijgen? Kennen jullie de doelgroepen en aanbieders? Heb je zicht op aantallen en budgetten? Lukt het om de gewenste vernieuwing te realiseren? Werken de verschillende lagen in de organisatie goed samen? En is die nieuwe praktijk niet alleen beter, maar ook goedkoper?

12 Werken gemeenten samen om tot dezelfde kwaliteitsindicatoren te komen? Om administratieve lasten te voorkomen en vergelijking mogelijk te maken? Heeft u inzicht in uw kostprijzen? Inzicht in de kosten van: direct personeel overhead vastgoed vervoer

13 Hoe vergaat het de aanbieders nu? o Heeft het Wmo-inkoopproces jullie, de zorgaanbieders ook kansen geboden? Bijvoorbeeld om te innoveren, nieuwe diensten en producten aan te bieden. o Krijgen professionals meer / genoeg ruimte? o Dringen we de bureaucratische belemmeringen terug? o Kunnen jullie maatwerk leveren?

14 o Zijn generalisten in de frontlijn écht effectiever? o Welke vragen spelen de medewerker(s) van de centrale intake-en verwijsfunctie of het (sociaal) team terug naar de burger met zijn netwerk (aanspreken eigen kracht ) o Welke vragen handelen zij zelf af en welke sturen zij door naar specialisten? o Kunnen we het beroep op dure specialistische zorg verminderen? Slagen we erin om het sociale netwerk in de besluitvorming te betrekken?

15 o Hoe wordt gewaarborgd dat de medewerker(s) van de centrale intake- en verwijs-functie of het (sociaal) team de juiste vragen toegespeeld krijgen? Hoe wordt gewaarborgd dat zij doorverwijzen naar de best passende hulpverlener/zorgaanbieder? o Ontsnappen we aan de oude verkokering? o Bereiken we de einddoelen per zorgtraject? o Kunnen we integraal werken echt in de praktijk brengen?

16 En als allerbelangrijkste voor gemeenten én aanbieders: Snappen we elkaar? Spreken we dezelfde taal? Snappen we elkaars problemen?

17 Decentralisaties, bezuinigingen, de wens om efficiënter te werken en krachten te bundelen, stellen overheidsorganisaties en zorgondernemingen voor de vraag: hoe willen wij met elkaar samenwerken en hoe doen we dat goed? Het betekent in ieder geval: verschillen overbruggen.

18 Samenwerken betekent dat verschillen in kijk op de zaak, onderkend, georganiseerd en verbonden moeten worden. Zoeken, duwen, vastlopen, wringen en uitproberen.

19 Als we serieus willen werken aan een ingrijpende systeemverandering dan moet die óók van onderop vorm krijgen. Dat we dan ook de ervaringen en de kennis van de professionele krachten op die werkvloeren en van de burgers die er een rol inspelen moeten laten meewegen in de wijze waarop we de decentralisaties waarderen en bijsturen.

20 Als we verscheidenheid van belang vinden en professionals meer ruimte willen bieden zullen we de stem van de werkvloer in onze aanpak van de decentralisaties een plek moeten geven. Dan zullen we de worstelingen van professionals onder ogen moeten zien; Dan zullen we hun verhalen moeten optekenen hoe ingewikkeld het is om de sociale netwerken een plaats te geven in de dienstverlening; dan zullen we de dilemma s die zich in de dagelijkse realiteit voordoen serieus moeten bespreken.

21 Sturen op resultaat blijft een tekentafelkreet als je mensen geen duidelijke handvatten geeft. Professionals hebben geen idee wat een traject kost en of er verschillen zijn tussen kostprijzen van aanbieders. Ook zien we hoe lastig het is om de omslag te maken van denken in uren naar denken in resultaten. Het is veel moeilijker om een scherp doel te formuleren dan om te bepalen dat een cliënt vier uur ondersteuning nodig heeft. En het is veel moeilijker om te bepalen of een doel behaald is dan om te controleren of de gevraagde uren ingezet zijn.

22 Juist door aandacht te hebben voor verschillen in posities en drijfveren, lever je de bestuurlijke kwaliteit die nodig is om samenwerking te laten slagen. Beleidsmakers én inkopers leg je oor te luisteren bij de praktijk en benut die kennis. Dat levert je een mooie kans op succesvol beleid en daarmee.

23 Hoe mooi zou het zijn als er werkwijzen zijn, niet alleen inhoudelijk maar ook financieel, die perfect aansluiten bij de maatschappelijke opdracht die we met elkaar hebben te volbrengen. Een die te allen tijde als uitgangspunt neemt te starten bij de mogelijkheden die iemand wél heeft, de eigen kracht verder te versterken en aansluiting te zoeken bij het netwerk als onderdeel van de oplossing.

24 Met als resultaat: participatie, zelf regie houden, afschaling van geïndiceerde zorg en preventie. En helemaal mooi als de professionals die dit beheersen hier ook daadwerkelijk de ruimte voor hebben, direct in het voorveld.

25 Gemeente wil: Zelfredzaamheid inwoners verhogen of stabiliseren Binnen budget blijven Overzicht hebben op alle lopende zorgtrajecten Grip op de realisatie en de facturatie De lokale toegang die het aanbod in de volle breedte kent Schaarse euro's inzetten bij de beste zorgaanbieders

26 Zorgaanbieder wil: Kwalitatief goede zorg bieden, voor een reëel tarief Organisatiedoelen realiseren (o.a. personeel bevoegd en bekwaam houden) Voldoen aan de diverse wensen van de verschillende gemeenten

27 Wat kan beter? Als je van elkaar weet wat er speelt, kun je ook makkelijker begrip opbrengen als de zaken anders lopen dan gewenst.

28 Wat kan beter? Input vanuit de deelnemers van de workshop Alle gemeentes moeten dezelfde benamingen van zorgtrajecten gebruiken. Zorgaanbieders hebben nu veel last van andere definities bij verschillende gemeentes. Of zelfs met diversiteit aan beschikkingen binnen één gemeente: personen met verschillende beschikkingen krijgen dezelfde zorg vanuit één instelling. De gemeente heeft veel moeite moeten doen om hun lokale zorgmarkt te leren kennen. En twijfelen nog steeds of ze daar wel voldoende zicht op houden. Er zijn teveel aanbieders.

29 Wat kan beter? De gemeente heeft meer data (gegevens over zorgtrajecten) nodig om meer grip te houden op het zorgbudget. Tijd! Transformeren kost tijd. Gemeentes moeten meer innovatie mogelijk maken. Innovatie betekent ook leren van dingen die nét niet goed gingen. Hoe ver moeten we gaan met de kortingen? Met andere woorden: welke kortingen zijn nog realistisch? Sommige zorgaanbieders zeggen failliet te gaan en sommige zeggen dat er (met slim samenwerken) nog veel te halen is.

30 Wat kan beter? Vanuit de zorgaanbieders is er een enorme behoefte aan samenwerking met de gemeentes over de producten. Niet persé over geld, maar over hoe ze arrangementen en innovatie kunnen inzetten. Zorg ervoor dat je lokale toegang het gecontracteerde zorgaanbod kent. Regel de kennismaking (bijvoorbeeld met elevatorpitches) Zet meer in op sociaal ondernemen, durf ook bij kleine organisaties meer verantwoordelijkheid neer te leggen als gemeente.

31 Succesfactoren voor transformatie sociaal domein. Voor gemeenten én zorgaanbieders vormt het realiseren van veranderkracht de kern van een succesvolle transformatie in de praktijk. Er zijn vijf succesfactoren te onderscheiden: Bewust en daadkrachtig inzetten op het veranderproces. Aanjagers van verandering herkennen, erkennen en faciliteren. Het gevoel van urgentie gebruiken en het leerproces stimuleren. Een visie en veranderprincipes ontwikkelen op een participatieve manier. Inzetten op verandering in het veld én binnen de gemeente.

32 Succesfactoren (iets meer) specifiek voor zorgondernemers; Het aanbod veel scherper neerzetten. visie ontwikkelen op eigen regie. aangaan van samenwerkingsverbanden. bieden van transparantie in de relatie met de gemeente(n). investeren in een verandering naar een andere bedrijfscultuur. meer zakelijke competenties van medewerkers ontwikkelen. Dit vraagt bovenal lef van bestuurders en managers. En bij een werkelijke transformatie past lef.

33 Gemeenten vernieuwen niet alleen. Vernieuwing brengen zij tot stand samen met aanbieders, cliëntvertegenwoordigers en omliggende gemeenten in de regio. Gemeenten stellen partnerschap met (nieuwe) aanbieders, cliëntvertegenwoordigers en omliggende gemeenten centraal in hun inkoopproces. (bron: Rapport evaluatie inkoop Wmo 2015 in Door Andersson Elffers Felix. In opdracht van: Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) )

34 Juridisch leaflet Maatschappelijk Aanbesteden augustus Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Juridische mogelijkheden om de kracht van de samenleving te benutten bij aanbestedingen

35 Werkateliers Sturing in Sociaal Domein. Organiseer zelf werkatelier via regiomanager VNG / KING.