Interview Anna Drijver Laat die dagprijs niet dalen, ga staan voor wat je waard bent. Felix Rottenberg. Creatieve geest in de rechtenwereld

Transcriptie

1 Magazine voor musici en acteurs April 2015 Interview Anna Drijver Laat die dagprijs niet dalen, ga staan voor wat je waard bent Vijf vragen aan... Felix Rottenberg Wim Verstappen Creatieve geest in de rechtenwereld

2 colofon VAn de redactie NORMA naburige rechten musici en acteurs Bezoekadres Louise Wentstraat MS Amsterdam Postadres Postbus CZ Amsterdam Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Betty Harsveld (eindredacteur) Maaike Boomstra Olga Meijer Met medewerking van: Joey Cramer Joe Jay de Haas Diederik Mos Maurice van Turnhout Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk Druk: Boeijinga, Apeldoorn Fotografie: Monique Shaw (cover, p. 4, 6, 9 en 13) Henk Thomas (p. 19) Dorna van Rouveroy van Nieuwaal (p. 22 en 23) NORMA probeert al sinds haar oprichting in 1995 de huidige wetgeving voor acteurs, musici en andere uitvoerende kunstenaars te verbeteren. Het gaat daarbij met name om artikel 45d, de filmrechtregeling. Aan dit onderwerp is de afgelopen jaren door ons heel veel aandacht besteed. We hadden gesprekken met alle betrokken partijen, maar in het bijzonder binnen PAM, de samenwerking van scenaristen, regisseurs en acteurs en hun rechtenorganisaties. Degenen die in 2009 aan de wieg van PAM stonden, hadden een juiste visie. Die samenwerking heeft alle betrokken partijen veel gebracht. De regering heeft in juli 2014 de aangepaste filmrechtregeling naar de Tweede Kamer gestuurd. Op initiatief van het Ministerie is vanaf augustus vorig jaar gepoogd afspraken te maken op basis van het wetsvoorstel. Een unieke volgorde. Het gaat hierbij om de proportionele vergoeding voor alle vormen van uitzending op basis van het voorgestelde verplicht collectief beheer, alsmede de billijke vergoeding voor Video-On-Demand (VOD) op basis van vrijwillig collectief beheer. De onderhandelingen tussen RODAP en de CBO s Lira, Vevam en NORMA komen eind november jl. in een beslissende fase. Er ontstaat een patstelling als het eindvoorstel van de onafhankelijk voorzitter wel door ons, maar niet door RODAP wordt geaccepteerd. Om uit de impasse te geraken hebben de voorzitters van PAM en RODAP (Felix Rottenberg en Medy van der Laan) het initiatief genomen om in de eerste week van januari 2015 een laatste poging te wagen overeenstemming te bereiken. Dit overleg zal de geschiedenis ingaan als het Lloyd-overleg, naar het Amsterdamse hotel waar deze onderhandelingen plaatsvonden. Partijen bereikten eind januari 2015 een principeakkoord, waarbij tot een nieuw vergoedingssysteem voor film- en TV-exploitaties is gekomen. De gemaakte afspraken zijn vastgelegd in een convenant en gelden voor alle producenten, omroepen en nagenoeg alle distributeurs en exploitanten op de Nederlandse markt. Kort na dit goede nieuws is op 12 februari jl. de wet auteurscontractenrecht door de Tweede Kamer aangenomen. Een historische gebeurtenis! Het wetsvoorstel zal tussentijds worden geëvalueerd en vijf jaar na invoering zal er een grondige evaluatie plaatsvinden. NORMA juicht het aannemen van de wet toe, omdat het de (onderhandelings)positie van uitvoerende kunstenaars in Nederland aanzienlijk zal verbeteren. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de uitwerking en handhaving van de afspraken. Wij zullen er alles aan doen om alle afspraken tot in detail uit te werken en vast te leggen. Door ervaring zijn we wijs geworden, zou ik zeggen. Samen met alle partijen zullen we er zeker voor zorgen dat we een toekomstbestendig systeem bouwen. Wisso Wissing Directeur NORMA 2 norma nieuws

3 INHOUD In dit nummer Anna Drijver Het gaat om een fair share voor de acteurs JURIDISCH Eindelijk een vergoeding voor acteurs Van de repartitie Wij beantwoorden uw vragen 16 Kort nieuws CIRCUS BLOTEMAN is de biografie van Wim Verstappen, s Nederlands meest productieve filmregisseur van de jaren zeventig. Hij was een voorname grondlegger van de nieuwe Nederlandse film. Met Pim de la Parra vormde hij het duo Pim & Wim, en was bepalend voor de nieuwe golf. De minder gelukkige terugkeer van Joszef Katús naar het land van Rembrandt, het onstuimige regiedebuut van Verstappen, was de eerste Nederlandse film in de Semaine de la Critique van Cannes. Met Blue Movie was Verstappen voortrekker van de seksgolf in de jaren zeventig. De maatschappelijke discussie die deze erotische vertelling teweeg bracht maakte dat er abrupt een eind kwam aan de betuttelende filmkeuring voor volwassenen. Miljonair geworden door het succes van zijn film, zette hij zich in voor de Nederlandse filmcultuur. Hij financierde het EYE Film Instituut, bedacht Het Gouden Kalf en was de grondlegger van organisaties als VEVAM en SEKAM, waardoor filmmakers voortaan royalties kregen voor tv-vertoning van hun films. Wim Verstappen was daarnaast een invloedrijk publicist; met zijn veelal humoristische stukken voor Vrij Nederland en zijn analyses op de montagetafel in Skoop, heeft hij als opiniemaker een generatie cinefielen en makers geïnspireerd. Over zichzelf bleef hij gesloten. Verstappen, die opgroeide op Curaçao in een streng katholieke gemeenschap, was een man met vele geheimen waar de filmwereld geen hoogte van kreeg. 18 In CIRCUS BLOTEMAN geeft Ruud den Drijver, schrijver, journalist en bekroond filmmaker, voor het eerst een beeld van de man achter het masker. Hij deed uitputtend research en niet eerder gepubliceerde gesprekken met Verstappen zelf en met zijn partner Pim de la Parra, unieke dagboeknotities, en interviews met meer dan zestig mensen die hem van nabij meemaakten, leveren ontelbare nieuwe feiten op. Dit lang verwachte boek werpt een nieuw licht op het onbekende fenomeen Wim Verstappen. Het boek omvat twee delen: het verhaal over Verstappens leven en werk als filmmaker en een beschouwend deel waarin zijn rol van essayist en theoreticus wordt uitgediept. Felix Rottenberg Vijf vragen aan de voorzitter van PAM Circus Bloteman is een veelomvattend werk over een bijzondere man. Het vertelt veel over een lange periode van de Nederlandse film, waarin Wim een belangrijke rol speelde. ( ) Historisch van belang. ( ) Het leest als een trein. Rogier Proper redacteur Skoop en Vrij Nederland isbn nur 672 Ruud den Drijver Circus Bloteman Wim Verstappen BIOGRAFIE VAN 20 Ruud den Drijver Circus Wim verstappen Wie zegt dat kabel-tv kan, daar Bloteman steel ik zijn BIOGRAFIE VAN auto van WIM VERSTAPPEN FILMPIONIER UIT DE WEST APRIL

4 Laat die dagprijs niet dalen, ga staan voor wat je waard bent

5 interview Anna drijver Wat drijft Anna? Actrice Anna Drijver, bekend van films als Komt een vrouw bij de dokter, Loft en Bride Flight, maakt deel uit van het bestuur van ACT, de belangenvereniging voor acteurs. In die hoedanigheid is Anna ook nauw betrokken geweest bij de lobby van PAM rond de totstandkoming van de Wet Auteurscontractenrecht. Tekst Olga Meijer Het is bewonderenswaardig dat Anna tijd maakt voor deze belangenbehartiging, want naast haar werk voor TV en film staat ze geregeld op het toneel, is ze columniste voor het blad Viva en heeft ze als schrijfster al een aantal boeken op haar naam staan (Je blijft en Ei). Voor haar televisierollen in Levenslied en Bellicher: de kracht van meneer Miller ontving ze in 2011 de Gouden Notekraker. Allereerst: gefeliciteerd met de Wet Auteurscontractenrecht, die onlangs is aangenomen door de Tweede Kamer. Jij hebt, in PAM-verband, actief gelobbyd om het standpunt van de acteurs bij de wetgever onder de aandacht te brengen. Wat moest in de Auteurswet worden verbeterd? In tegenstelling tot Nederland, heeft de acteur in een aantal landen als hoofdmaker een positie in de wet. Daar is vastgelegd dat je rechten kunt doen gelden op je bijdrage aan een productie. Met die rechten kun je aantonen dat jij de maker bent en dat, als de productie nog een keer wordt verkocht, men terug moet naar de acteur om daar nog iets voor af te rekenen. Zoals dat in Nederland gaat met muziek, waarbij je eerst langs een loket moet om af te rekenen en dán mag je pas met een nummer aan de slag. Het is APRIL

6 eigenlijk heel gek dat dat bij filmwerken niet zo was. Die positie van de acteur moest dus verbeterd worden. Dat heeft ACT ook van het begin af aan als belangrijk punt beschouwd. Ooit gingen producenten wel zorgvuldig met rechten om en stond er ook iets tegenover die rechten. Met ACT signaleerden we dat die rechtenvergoedingen in de loop der jaren afgekalfd waren tot niks. Nu krijgt een acteur alleen een dagprijs en verder niets. Je ontvangt je loon voor de dagen dat je gewerkt hebt maar als de film platina of diamant wordt, of de hele wereld over gaat, dan krijg je daar niets voor. Ik heb dat zelf ook ondervonden. Zelfs als ik een hoofdrol speel, is er niets te regelen, terwijl wij hoofdrolspelers zeker weten dat er veel geld mee is verdiend. Maar het gaat niet alleen om geld verdienen, het gaat er vooral over dat het als acteur leuker is om daadwerkelijk betrokken te zijn bij de film. Dan zet je je ook écht in voor de film, je 6 norma nieuws

7 voelt je immers meer ambassadeur van een project als je ook meedeelt in het succes ervan. Acteurs zijn ook degenen die je op de posters van de film ziet, terwijl ze tegelijkertijd geen aandeel hebben in de opbrengsten. Dat wringt. Het honorarium weegt daar niet tegenop. Sterker nog, dat gaat de laatste jaren alleen maar omlaag. Vaak wordt bij het eerste belletje over een film al gezegd dat er weinig geld is en wordt gevraagd of je bereid bent om met minder geld genoegen te nemen. Acteurs zijn kunstenaars en vinden het simpelweg leuk om te spelen. Daarom zijn zij sneller bereid om met een lager honorarium akkoord te gaan. Acteren is werk dat ik bij wijze van spreken ook gratis zou doen, dat maakt het extra moeilijk. Dus hebben acteurs een extra steuntje in de rug nodig en daar moeten wij samen met ACT, NAA en NORMA voor zorgen. Hoe heb je dat tijdens de lobby bij de wetgever over het voetlicht gebracht? In het kader van de PAM-lobby zijn we bij Jeroen van Wijngaarden geweest van de VVD. Verder zijn de beroepsorganisaties ACT, Netwerk Scenarioschrijvers en de DDG door Fred Teeven uitgenodigd. Het leuke was dat Teeven de films en series kende waar scenarioschrijver Franky Ribbens en ik aan hebben meegewerkt. Politici vinden acteurs heel interessant, zij kijken immers ook gewoon films en series. Ik merkte bij onze bezoeken dat politici daardoor heel goed naar je luisteren, ik vond ze heel benaderbaar. Het is dan zaak om heel vaak je punt te herhalen en te verduidelijken met voorbeelden. En ook het veelgehoorde tegenargument te ontkrachten, namelijk dat het de filmproducent is die het risico draagt en daarom recht heeft op de opbrengsten. Bij de politici benadrukte ik dat acteurs ook allemaal zelfstandig ondernemers zijn die een belang hebben bij het welslagen van de film en dat acteurs ook in belangrijke mate kunnen bijdragen, bijvoorbeeld via social media, aan de promotie en daarmee aan het succes van een film. Het is alleen maar leuk om dat sámen met de producent te doen. Acteurs zijn degenen die je op de posters van de film ziet, terwijl ze tegelijkertijd geen aandeel hebben in de opbrengsten. Dat wringt. Een ander misverstand is, dat de producenten door de nieuwe wet ineens extra geld aan acteurs zouden moeten betalen, geld dat er helemaal niet is. Het gaat immers om een gedeelte van de opbrengsten, een proportionele vergoeding. Het gaat om een fair share voor de acteurs. Ben je tevreden met de wet zoals die nu luidt? Wat zou je nog willen veranderen? De ontwikkelingen gaan zo snel. Vijftien jaar geleden konden we ons niet voorstellen dat we nu op een iphone in een café de serie House of Cards zouden kunnen kijken. Over vijftien jaar zijn er waarschijnlijk weer andere manieren waarop we films en TV kunnen beleven. Deze wet voorziet daar nog niet in, is nog niet gebouwd op de toekomst. Er is niet in deze wet bepaald dat wij bij Video on Demand mee kunnen delen, dat hebben wij alleen nu zo afgesproken met de producenten. Ook zijn de aanspraken van acteurs op andere, nog niet voorziene, toekomstige exploitatiemogelijkheden, niet in de wet opgenomen. Ik had dus graag gezien dat de wet toekomstbestendiger zou zijn geweest, dat we op de toekomst hadden geanticipeerd. Aan de andere kant, onze positie wat de eerste uitzending en de kabel betreft, is sterk verbeterd. Dus ik ben op zich tevreden, maar ook door het feit dat we nu eindelijk om tafel hebben gezeten met de producenten, de kabelaars en de omroepen en tot afspraken zijn gekomen. Daar ben ik heel blij mee, die combinatie van de wetswijziging en de deal met RODAP (zie elders in dit nummer), waarin wordt bevestigd dat wij een bepaald bedrag per abonnement ontvangen voor de effort die we leveren. Het is een erkenning van de positie van de acteur. APRIL

8 Je bent nauw betrokken bij ACT. Wat was de aanleiding om ACT op te richten? Waldemar Torenstra heeft, ruim vijf jaar geleden, ACT nieuw leven in geblazen. Los van de auteursrechtenkwestie, was het simpelweg zaak om de acteurs goed te verenigen. Ik ben daar best trots op. We zijn vijf jaar verder en nu hebben alle leden een kortingspas, we verzorgen scholing, we informeren acteurs en de leden kunnen met klachten bij ACT terecht. We praten met castingbureaus, met de producenten en met de politiek. Het is uitgegroeid tot een echte organisatie. Laat je nu niet als acteur gek maken door uitspraken van de producent dat de Auteurswet is veranderd en er een deal is gemaakt, en dat een acteur daardoor minder zou moeten verdienen. Van meet af aan ben ik betrokken geweest, eerst als lid van de directie en onlangs als deel van het bestuur, ik probeer namelijk af te bouwen. Maar de auteursrechten blijven wel mijn dossier. Het werk voor ACT is vrijwilligerswerk, maar zo ontzettend interessant en leerzaam dat ik het er graag voor over heb. Ook van het lobbyen heb ik veel geleerd, waarbij het vooral bijzonder was dat we intensief met de regisseurs en scenario- schrijvers hebben opgetrokken, ACT samen met de DDG en Netwerk Scenarioschrijvers. Ook bij de totstandkoming van de deal met RODAP hebben de CBO s van deze bloedgroepen zeer nauw samengewerkt. Die vereende krachten hebben uiteindelijk de deal en de nieuwe wet tot stand gebracht. Wat kunnen acteurs zélf doen om hun positie te versterken? We zijn allemaal individuele makers met zelfstandige kleine bedrijfjes. Bij deze wil ik een oproep doen aan alle acteurs om die dagprijs, dus de prijs die jij het waard vindt om op een film- of TV set te staan, niet zondermeer te laten dalen. Overleg dat met je agent en met ACT. Die informatie hebben wij ook nodig als ACT, om de acteurs te informeren. Anders ontstaat misschien ten onrechte de notie dat iedereen de dagprijs laat zakken en je als acteur gedwongen zou zijn om daar in mee te gaan. Met als gevolg dat in het algemeen de dagprijzen kelderen. En laat je nu niet als acteur gek maken door uitspraken van de producent dat de auteurswet is veranderd en er een deal is gemaakt, en dat een acteur daardoor minder zou moeten verdienen. Dat staat los van elkaar. Het is namelijk niet zo dat de producent nu ineens meer voor acteurs moet gaan betalen, er wordt pas een vergoeding voldaan als er opbrengst is, als de film of serie wordt doorverkocht. Bovendien wordt die wettelijke vergoeding niet door de producent, maar door de exploitant betaald. Laat dus die dagprijs niet dalen, ga staan voor wat je waard bent. Want het is een waanzinnig mooi en waardevol beroep. Als we met zijn allen daaraan vasthouden, dan krijgen we waar we recht op hebben. En acteurs vragen en verdienen echt niet veel, dat is een misverstand. Ze werken keihard en verdienen gemiddeld minder dan modaal. Je speelt een rol in de serie Zwarte Tulp die exclusief voor VOD aanbieder Videoland is gemaakt. Is dat volgens jou het exploitatiemodel van de toekomst? Gelden daar andere afspraken met de producent dan bij reguliere films en series? Ik vind het zelf heel fijn om niet een week te hoeven wachten op een aflevering van een serie en te kunnen kijken zonder reclames tussendoor. Voor een beperkt bedrag per maand onbeperkt series en films kunnen bekijken, dat is absoluut een goed model. Belangrijk is ook dat je in dat model op alle schermen in huis tegelijk kunt kijken, je ziet dat binnen gezinnen iedereen individueel en op maat series bekijkt. Ik merk dat ik ook tegelijkertijd meerdere schermen bij de hand heb en bekijk. Helaas is het voor deze serie, ondanks dat het een nieuwe exploitatievorm is, ook niet gelukt om andersluidende afspraken te 8 norma nieuws

9 maken. Ik heb in de onderhandelingen mijn eigen ondernemersrol naar voren gebracht en dat ik desnoods kan meeproduceren en investeren in deze VOD serie, maar vergeefs. Dus het zijn dezelfde soort afspraken als voor televisie. Ik blijf echter bij ieder project open staan voor nieuwe ideeën, nieuwe vormen waarop ik kan bijdragen aan het project. Welke artistieke activiteiten heb je voor komend jaar nog gepland? Vooralsnog ben ik hoofdzakelijk bezig met Zwarte Tulp, te zien vanaf 30 maart a.s. Het is een pilot, waarbij we hopen dat de kijkers Videoland weten te vinden. Het is echt een mooie serie geworden met hele goede acteurs, onder regie van Ben Sombogaart en Ties Schenk. Huub Stapel speelt mijn vader en Linda van Dyck mijn moeder, Roeland Fernhout is mijn oudere broer, Marcel Musters de rivaal van mijn vader. Verder spelen Gijs Naber en Renee Fokker ook nog mee, allemaal kanonnen van acteurs. APRIL

10 Juridisch Eindelijk een vergoeding voor acteurs 10 norma nieuws

11 Op 12 februari jl. is het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht door de Tweede Kamer aangenomen. Dit voorstel heeft als doel de contractuele positie van makers en uitvoerende kunstenaars te versterken tegenover hun exploitanten/producenten. Positief voor alle acteurs die een hoofdrol vertolken, is dat deze wet een proportionele vergoeding introduceert voor de televisie-uitzending van hun prestaties die collectief bij de eindexploitant zal worden geïncasseerd. Partijen (waaronder NORMA) zijn er vervolgens ook in geslaagd om op basis van deze nieuwe wet alvast een vergoedingsregeling tot stand te brengen. Tekst Maaike Boomstra en Olga Meijer Deze wet heeft lang op zich laten wachten. Al in 2010 publiceerde het Ministerie van Justitie een eerste (consultatie)versie en in 2012 is de wet al naar de Tweede Kamer gestuurd. Vanuit PAM (het samenwerkingsverband tussen de beroepsorganisaties en CBO s van scenarioschrijvers, regisseurs en acteurs) heeft NORMA een actieve lobby gevoerd om de filmregeling in dit voorstel op een aantal cruciale punten te verbeteren. Zoals al vaker in het NORMA Nieuws is toegelicht, hebben acteurs altijd al recht gehad op een billijke vergoeding voor het gebruik van filmwerken waaraan zij hebben bijgedragen, maar die vergoeding mocht worden afgekocht door betaling van het honorarium. Met de wet Auteurscontractenrecht zal dat grotendeels veranderen. De nieuw voorgestelde filmregeling voorziet in ruil voor de overdracht van rechten aan de producent, in twee regimes voor gebruiksvergoedingen voor televisie- en filmacteurs: Onderscheid proportionele én billijke vergoeding A. Voor uitzending of andere mededeling aan het publiek van films of televisieseries (bijvoorbeeld via de kabel), moet aan de CBO van de betreffende hoofdrolspeler (NORMA dus) een zogenoemde proportionele billijke vergoeding worden betaald. Met proportioneel wordt bedoeld dat de vergoeding steeds in verhouding dient te staan tot de inkomsten die met het filmwerk worden verdiend. Deze vergoeding dient te worden betaald door de eindexploitant, daar waar voorheen de producent moest betalen. B. Voor al het andere gebruik, waaronder VOD-exploitatie, geldt nog steeds het oude regime. Hier is de producent aan alle betrokken acteurs en andere uitvoerende kunstenaars een billijke vergoeding verschuldigd, die nog wel steeds kan worden afgekocht. Wel kan van het recht op een billijke vergoeding geen afstand worden gedaan en wordt in de toelichting opgemerkt dat niet is uitgesloten dat hoofdmakers ook voor dit andere gebruik (in het bijzonder VOD) aanspraak kunnen maken op een proportioneel deel van de opbrengsten. NORMA heeft in het kader van deze wet jarenlang gepleit voor het zgn. Spaanse model. In Spanje hebben alle uitvoerende kunstenaars die aan filmwerken hebben meegewerkt en voor alle vormen van openbaarmaking (waaronder uitzending, Video-On-Demand en bioscoopvertoning) recht op een vergoeding die verplicht collectief bij de eindexploitant wordt geïnd. Reikwijdte proportionele vergoeding Uiteindelijk hebben in Nederland niet alle uitvoerende kunstenaars, maar alleen de hoofdrollen, recht op deze vergoeding gekregen. Ook is deze aanspraak beperkt tot televisie-uitzendingen. Voor bioscoopvertoning en Video-On-Demand geldt niet het recht op de proportionele vergoeding via de eindexploitant. Met name dit laatste APRIL

12 stuitte op grote kritiek bij de PAM partijen. VOD-exploitatie neemt immers een enorme vlucht. Het ontbreken van de proportionele vergoeding voor VOD, maakt de filmregeling onvoldoende toekomstbestendig. Om die reden zijn er ook intensieve gesprekken gevoerd met de politiek. Uiteindelijk zijn op voorstel van het Ministerie van Justitie, partijen met elkaar in overleg getreden over een andere oplossing voor VOD, waarover later meer. Interpretatie hoofdrol De proportionele vergoeding geldt volgens de nieuwe wet voor de uitvoerende kunstenaars die een hoofdrol in een filmwerk vertolken. In de toelichting spreekt de wetgever over hoofdrolacteurs. NORMA zal uiteindelijk bij de verdeling van de proportionele vergoeding het begrip hoofdrol nader moeten definiëren en zal zich daartoe uitgebreid laten adviseren alvorens zij dit begrip reglementair zal vaststellen. Ondanks deze beperkingen op de proportionele vergoeding, beschouwt NORMA deze wet als een stap in de goede richting. Eindelijk krijgen de acteurs wettelijk recht op de kabelvergoeding en meer! Na jarenlange strijd voor een betere filmregeling, is er een belangrijke mijlpaal bereikt. Evaluatie Op het moment dat de wet is ingevoerd, zal na 2,5 jaar een tussentijdse evaluatie worden gehouden om te bezien hoe de wet in de praktijk werkt. Na 5 jaar vindt de volwaardige evaluatie plaats. Voor wat betreft de filmregeling zal ook de positie van de andere makers en uitvoerende kunstenaars - die geen recht op een proportionele vergoeding hebben- op verzoek van Kamerlid Verhoeven (D66) in de evaluatie worden meegenomen. Dit biedt kansen om de reikwijdte van de proportionele vergoeding in de toekomst nader te verbreden. Onderhandelingen met RODAP geslaagd Zoals in het vorige nummer van het NORMA Nieuws werd bericht, was NORMA, samen met LIRA en VEVAM op verzoek van het Ministerie van Justitie vanaf september 2014 een nieuw onder- handelingstraject gestart met de producenten, omroepen en distributeurs verenigd in RODAP. Het doel was om uiterlijk 1 december jl. te komen tot een collectieve vergoedingsregeling voor scenaristen, hoofdregisseurs en hoofdrolacteurs op basis van de bovengeschetste filmrechtregeling in het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht. De inzet was niet alleen om te komen tot een proportionele vergoeding voor de exploitaties waar in de nieuwe wet collectieve incasso bij de eindexploitant wordt voorgeschreven (zoals uiteengezet onder het regime onder A hierboven), maar ook voor Video-On-Demand op basis van contractuele afspraken met (de producenten binnen) RODAP. Dat eerste onderhandelingstraject werd begeleid door een gezamenlijk gekozen onafhankelijk voorzitter, Cees van Rij. Tussentijds werd consensus bereikt over de vergoeding voor televisie-uitzending en zgn. catch up diensten (gratis uitzending gemist). Het integrale eindvoorstel van de voorzitter, inclusief Video-On-Demand, werd echter uiteindelijk niet door RODAP geaccepteerd. De onderhandelingen leken mislukt. Vervolgens werden de onderhandelingen nieuw leven ingeblazen toen Felix Rottenberg als voorzitter van PAM werd aangesteld. Hij nam contact op met de voorzitter van RODAP, Medy van der Laan, en samen begeleidden ze het vervolg van de onderhandelingen die uiteindelijk heeft geleid tot finale overeenstemming op 22 januari jl. (zie ook het interview op pagina 18 van dit NORMA Nieuws). Alle afspraken zijn in een convenant vastgelegd. Onderhandelingsresultaat Televisie-uitzendingen inclusief gratis uitzending gemist Voor televisie-uitzendingen inclusief 14 dagen gratis uitzending gemist wordt door de RODAP distributeurs een vast bedrag per abonnee per maand betaald. Deze afspraak geldt vanaf 1 januari 2015 voor de komende vijf jaar. De vergoeding geldt voor scenaristen, hoofdregisseurs en uitvoerende kunstenaars die een hoofdrol vertolken. 12 norma nieuws

13 Video-On-Demand In het overgangsjaar 2015 wordt door RODAP een vergoeding (lumpsum) betaald aan de CBO s voor Video-On-Demand diensten. In het komende jaar zal een expertgroep worden ingezet om tot tarieven te komen die vanaf 1 januari 2016 moeten gaan gelden voor minimaal een periode van twee jaar. Mocht daarover op 1 juni a.s. geen overeenstemming worden bereikt, dan zal een arbitrage worden gestart met als opdracht om uiterlijk op 1 december a.s. met tarieven te komen. Om te garanderen dat, naast de partijen in RODAP die VOD diensten aanbieden, ook andere VOD aanbieders (zoals Netflix en Pathé) een vergoeding zullen gaan betalen, zal dit jaar voor scenaristen, hoofdregisseurs en hoofdrolspelers het model voor Vrijwillig Collectief Informatiebijeenkomst voor acteurs Maandag 16 februari jl. vond voor de aangesloten acteurs van NORMA een informatiebijeenkomst plaats over de nieuwe wet Auteurscontractenrecht in de Stadsschouwburg Amsterdam. In een bomvolle zaal legde NORMA-jurist Maaike Boomstra uit wat de nieuwe ontwikkelingen gaan betekenen voor de positie van acteurs in Nederland. Na jaren strijd en een intensieve lobby, hebben hoofdrolacteurs nu kabelgelden (via de wet) en VOD (via VCB). Maar dit is pas het begin. In de komende jaren zal de exploitatieterreinen verder worden uitgebreid en over 5 jaar wordt deze wet geëvalueerd en zal geprobeerd worden om de reikwijdte van de huidige wet te vergroten. De zaal toonde zich verheugd met de nieuwe wet en de aangekondigde vergoedingen. Over de uitwerking van de nieuwe regeling, zoals over de interpretatie van het begrip hoofdrol, werden goede vragen gesteld. De dialoog daarover zal de komende tijd worden voortgezet. Voor een sfeerimpressie van de avond verwijzen wij u graag naar onze website ( APRIL

14 Repartitie Schema betalingen 2015 Beheer (VCB) worden ingevoerd. Dit model gaat uit van een overdracht van de VOD rechten aan de producent. Vervolgens legt de producent, via alle opvolgende partijen in de keten, aan de exploitant de verplichting op een overeenkomst aan te gaan met de CBO ter afdracht van een proportionele vergoeding. Om ervoor te zorgen dat de CBO, namens de scenaristen, hoofdregisseurs en hoofdrolspelers, een onbetwiste aanspraak heeft op niet-rodap exploitanten, is een aantal contractuele constructies ingebouwd. Op alle overeenkomsten in de keten van producent naar exploitant wordt telkens (via een kettingbeding) een Annex van toepassing verklaard met betrekking tot de VOD-rechten. Deze tekst van de Annex zal vooraf worden overeengekomen tussen de CBO s en RODAP. Vergoedingen andere exploitaties De overeengekomen regeling ziet dus alleen op vergoedingen en afspraken ten aanzien van alle vormen van uitzending door RODAP-partijen en Video-On-Demand diensten. In de geest van het constructieve overleg zullen partijen ook nog nader overleg plegen over vergoedingen voor andere exploitatievormen, die buiten deze regeling vallen. Historisch resultaat De politiek toonde zich verheugd met dit historische akkoord. Zeer kort na de bekendmaking van de deal tussen de PAM CBO s en RODAP werd dan ook de Kamerbehandeling ingepland. Alle aanwezige fracties toonden zich positief en de wet is vervolgens zonder verdere amendering (op een technisch detail na) doorgestuurd naar de Eerste Kamer. De verwachting is dat de wet dit jaar nog in werking zal treden. Thuiskopie video (TKV) Thuiskopie video 2012 Thuiskopie video 2013 & e kwartaal 2015 Thuiskopie Audio (TKA) Thuiskopie audio 2012* 2e kwartaal 2015 (afsluitend) Thuiskopie audio 2013* 2e kwartaal 2015 Thuiskopie audio 2014* 4e kwartaal 2015 Thuiskopie audio live claims 2012 Thuiskopie audio live klassiek 2012 Thuiskopie audio hoorspelen 2012 Thuiskopie interactief (TKI) Thuiskopie interactief 2012 Leenrecht video Leenrecht video 2012 Leenrecht video 2013 & e kwartaal 2015 Leenrecht audio Leenrecht audio 2012 Leenrecht audio 2013 & e kwartaal 2015 Leenrecht multimedia Leenrecht multimedia 2012 Leenrecht multimedia 2013 & e kwartaal 2015 Achtergrondmuziek Achtergrondmuziek 2012 Achtergrondmuziek 2013 & e kwartaal 2015 Schadevergoeding Staat Schadevergoeding Staat TKA * Schadevergoeding Staat TKV 2012 Schadevergoeding Staat TKI 2012 Schadevergoeding Staat TKA live klassiek 2012 Schadevergoeding Staat TKA hoorspelen e kwartaal 2015 (afsluitend) Na jarenlang onderhandelen, in allerlei verschillende vormen en verscheidene gremia, én jarenlang procederen, zullen acteurs eindelijk een vergoeding ontvangen voor onder meer kabeldoorgifte. NORMA heeft de strijd nooit opgegeven en dat werpt eindelijk zijn vruchten af. * De betaling die door Sena in opdracht van NORMA wordt uitgevoerd. De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA s verdeelsysteem VUIK gehanteerd. 14 norma nieuws

15 Repartitie Vanaf dit nummer van NORMA Nieuws zult u op deze plek een nieuwe rubriek aantreffen: Van de Repartitie. NORMA s repartitie-afdeling ontvangt uiteenlopende vragen van aangeslotenen en die gaan we in de komende edities van NORMA Nieuws voor u beantwoorden. Want, de snelheid, de doeltreffendheid en de uitputtendheid waarmee we ons werk kunnen doen, is in belangrijke mate afhankelijk van wat u als aangeslotene aan ons meldt. Tekst Diederik Mos Het is lang niet bij iedereen bekend dat performers zelf moeten claimen bij NORMA. Wij doen zelf onderzoek en verzamelen data, maar dat is allerminst uitputtend. Hoewel er wel naar wordt gestreefd, is het onmogelijk om voor iedere aangeslotene bij te houden aan welke producties (werken) is meegewerkt. Het maximaliseren van de individuele opbrengsten aan naburige rechten, is logischerwijs afhankelijk van de volledigheid van het bij NORMA bekende repertoire. wel krijg? Ja, maar nog belangrijker: Nee! De gegevens die wij via onderzoek kunnen achterhalen, daarover wordt uitgekeerd. Maar als aangegeven, is dat niet perse volledig. Deze gegevens moeten worden aangevuld door informatie van onze aangeslotenen. Dus claimen! En alleen zij die formeel, dus contractueel, zijn aangesloten bij NORMA kunnen zogenoemde speellijsten indienen en sinds kort ook digitaal claimen via ons portal MyNORMA. heeft namelijk een groot aantal samenwerkingsverbanden met buitenlandse zusterorganisaties. Bij deze organisaties kan alleen voor uitvoerende kunstenaars worden geclaimd, als zij bij NORMA zijn aangesloten. En wat kost dat dan, aangesloten zijn bij NORMA? Behalve dat we standaard administratiekosten inhouden op de uitkering, hoeven er aanvullend geen kosten voor de aansluiting te worden betaald. Dat komt omdat het geen lidmaatschap is. Door het tekenen van een contract met NORMA, geeft u als performer ons de rechten, zodat wij namens u kunnen handelen en uw naburige rechten kunnen beheren. Nu preken we een beetje voor eigen parochie. U bent immers al aangesloten bij NORMA, anders zou u het NORMA Nieuws niet ontvangen. Binnen het kader van wederkerigheid, vragen wij u dat wat wij in deze rubriek schrijven ter harte te nemen en mocht u in het veld collega s tegenkomen die nog niet zijn aangesloten bij NORMA: wijs ze dan op ons bestaan. En dat raakt aan één van de belangrijkste vragen die ons wordt gesteld: Waarom? Waarom zou ik me formeel aansluiten bij NORMA? Is het niet zo dat ik mijn geld toch Voor performers die (ook) actief zijn in het buitenland, of wiens werk in het buitenland wordt vertoond, is het helemaal belangrijk om zich aan te sluiten bij NORMA. NORMA In het volgende nummer van NORMA Nieuws gaan we dieper in op de vragen Wat en Wanneer. Wat kan u bij NORMA claimen? En wanneer zou u dat moeten doen? APRIL

16 actueel Kort nieuws Verweer tegen rechtenuitkeringen Spotify steeds breder gedragen Eurocommissaris stelt internetheffing voor De nieuwe eurocommissaris voor de Digitale economie en samenleving, Günther Oettinger, heeft zijn steun uitgesproken voor een internetheffing op Europees niveau ter compensatie van auteurs- en naburig rechthebbenden. De heffing zou door bedrijven moeten worden betaald wanneer zij in Europa intellectuele eigendom gebruiken en dus verwerken, stelt Oettinger in het Duitse Handelsblatt. De heffing zou gelden voor Europese bedrijven, maar ook voor Amerikaanse partijen als Google en Yahoo die in Europa actief zijn. Oettingers plan maakt deel uit van een breder streven van de nieuwe Commissie Juncker om de digitale markt op Europees niveau te harmoniseren. Het plan van Oettinger zou voor een stabiele inkomstenbron voor auteurs en uitvoerende kunstenaars in heel Europa kunnen zorgen, maar Oettinger onderkent dat de weg nog lang is. De Duitse eurocommissaris wil eerst afbakenen wat het intellectuele eigendom onder Europees recht precies omvat en welke rechten eruit voortvloeien, omdat er op dat gebied nog een aantal verschillen tussen de lidstaten bestaan. Uiteindelijk volgt dan de vergoeding, aldus Oettinger. In Nederland werd in 2010 al een internetheffing voorgesteld door D66. Deze zou in de visie van de democraten door de consument in plaats van door bedrijven als Google betaald moeten worden. Het plan is vooralsnog niet van de grond gekomen. Een recent Hongaars plan voor een internettaks voor bedrijven en consumenten, waarbij de opbrengsten naar de staatskas zouden gaan, kreeg felle kritiek van zowel de Hongaarse bevolking als de Europese overheid. In zijn column in de maart-editie van het Sena Performers Magazine, schaart Henk Westbroek zich achter onder meer Taylor Swift en Thom Yorke (frontman van Radiohead en Atoms for Peace). Zij hebben uit onvrede over Spotify namelijk hun muziek van de streamingdienst gehaald. Westbroek spreekt zich uit voor een 50/50 verdeling van de opbrengsten uit Spotify tussen de platenmaatschappijen en de uitvoerende kunstenaars. Hij benadrukt dat die laatste groep momenteel vaak slechts 8% van de inkomsten ontvangt. Het feit dat de grote platenmaatschappijen zelf de eigenaars zijn van Spotify, ondermijnt de positie van muzikanten, zo luidt de terechte observatie van Westbroek. In de afgelopen jaren schreef NORMA-directeur Wisso Wissing al in het NRC Handelsblad, op de website van 3voor12 en in het NORMA Nieuws over dit onderwerp. Hij pleitte destijds ook voor aanpassing van de wettelijke regelingen die voor de radio en de kroegen gelden, maar die in 2004 buiten werking zijn gesteld voor de digitale wereld dus ook voor on demand gebruik via streamingdiensten, zoals Spotify, Deezer en Tidal. Wissing wees daarin, net als Westbroek nu, naar de weeffouten in de Europese richtlijn over online rechten voor muzikanten en de machtspositie die de platenmaatschappijen (mede door die weeffouten) hebben verworven ten kosten van de muzikanten. Deze situatie is des te nijpender omdat Spotify wel toestemming moet hebben van Buma/Stemra en de componist dus wél een vergoeding ontvangt. Naast de Nederlandse initiatieven is de 50/50 ook internationaal een issue geworden, ingeleid door de Internationale Federatie van Musici die daarover in november jl. een congres organiseerde. 16 norma nieuws

17 Petitie Mensen die Maken, wil je niet Breken In aanloop naar de Tweede Kamerbehandeling van het wetsvoorstel auteurscontractenrecht heeft Platform Makers het initiatief genomen tot een petitie waarin de Tweede Kamer werd opgeroepen om spoedig een sterk auteurscontractenrecht te bewerkstelligen. Namens professionele auteurs en artiesten, onder wie Waldemar Torenstra, Jan Boerstoel, Frans Bauer en Saskia Noort, hebben Bob Fosko (zanger en acteur) en Hanco Kolk (striptekenaar) samen met het dagelijks bestuur van Platform Makers deze petitie aangeboden aan de verantwoordelijke Kamercommissie. Veel auteurs en uitvoerende kunstenaars hebben een zwakke onderhandelingspositie ten opzichte van hun exploitanten. Het auteurscontractenrecht komt daaraan tegemoet. De voorzitter van Platform Makers, Erwin Angad-Gaur, zegt hierover het volgende: De auteursrechtensector is verantwoordelijk voor 6% van ons BBP en 7,4% van de werkgelegenheid in Nederland. Het kan niet zo zijn dat degenen die aan de basis van diezelfde industrie staan, met een fooi worden afgescheept. De makers en uitvoerende kunstenaars willen niet hun hand ophouden, maar vragen wel het recht om eerlijk mee te delen in het succes van hun werk; om een bescherming van hun marktpositie als culturele zelfstandigen in een vitale industrie. We roepen de Tweede Kamer op hier spoedig werk van te maken. Platform Makers ( is het samenwerkingsverband van de beroepsorganisaties en vakbonden van auteurs en uitvoerende kunstenaars. Het platform heeft als doel het versterken van het auteursrecht en het verbeteren van de onderhandelingspositie van makers ten opzichte van producenten en opdrachtgevers. Platform Makers treedt op als woordvoerder en aanspreekpunt namens de aangesloten belangenorganisaties. Rechtszaak tegen Britse overheid om thuiskopie zonder vergoeding Rechtenorganisaties in het Verenigd Koninkrijk zijn een procedure tegen de Britse overheid begonnen over de in oktober ingevoerde thuiskopie-exceptie, omdat zij het niet eens zijn met het feit dat er onder de nieuwe regels geen compensatie aan rechthebbenden betaald hoeft te worden. Groot-Brittannië is één van de laatste landen in Europa die een thuiskopie-exceptie invoert, maar heeft als enige land ervan af gezien om een compensatieverplichting in te stellen. In de meeste EU-lidstaten, waaronder Nederland, wordt een thuiskopietoeslag op opslagmedia (zoals externe harde schijven en lege cd s) geheven, die weer via de collectieve beheersorganisaties aan de rechthebbende auteurs en uitvoerende kunstenaars wordt doorbetaald. Andere landen, zoals Spanje en Noorwegen, betalen deze compensatie direct uit de staatskas. Volgens de Intellectual Property Office (IPO), het overheidsorgaan verantwoordelijk voor de structuur en tekst van de nieuwe regeling, is een heffing niet nodig omdat de compensatie al bij de aankoopprijs van beschermde werken inbegrepen zou zijn. De rechtenorganisaties UK Music, British Academy of Songwriters, Composers and Authors (BASCA) en Musicians Union (MU) zijn echter van mening dat er onvoldoende bewijs voor deze redenatie is. Bovendien kan volgens de drie organisaties onder Europees recht geen thuiskopie-exceptie ingevoerd worden zonder dat daar een vorm van compensatie tegenover staat. Via een zogenoemde judicial review-procedure proberen ze de IPO nu via de rechter te dwingen om de regeling aan te passen en alsnog een compensatiesysteem aan het systeem toe te voegen. APRIL

18 INTERVIEw felix rottenberg Vijf vragen aan... Felix Rottenberg Tekst Maaike Boomstra Onlangs ben je voorzitter geworden van PAM, wat spreekt je 1 daarin aan? Het is een enorme opgave voor filmmakers om filmproducties te realiseren. Voor een gemiddelde film heb je twee tot drie jaar nodig om alles rond te krijgen, variërend van het creatieve proces tot meer in het bijzonder de financiering. Het is essentieel dat daarvoor erkenning is en filmmakers en acteurs een aandeel hebben in de winst die gemaakt wordt. Om dat op een effectieve manier te bereiken, moet je heel goed samenwerken om zodoende via onderhandelingen met RODAP, het samenwerkingsverband van producenten, omroepen en exploitanten, tot succesvolle uitkomsten te komen. Wanneer PAM zich meer professionaliseert en nog intensiever samenwerkt, is er veel meer mogelijk. Je leidde samen met Medy van 2 der Laan de laatste onderhandelingen tussen RODAP en de PAM-CBO s. Hoe verliep dat proces? Er lag natuurlijk al een basis van jarenlange onderhandelingen mede o.l.v. Cees van Rij. Dat was op een zeker moment vastgelopen. Er was een ingewikkelde knoop van blokkades, maar ergens onder die knoop lag een basis. Het heeft gewerkt dat de voorzitter van RODAP en de voorzitter van PAM vanuit een directe verantwoordelijkheid die sessies hebben geleid en er meer druk op hebben Ik heb het grootste respect voor filmmakers, kunstenaars en startende toneelmakers die, via crowdfunding met name, hun eigen financiering dragen. gezet. Daardoor en dat was niet gemakkelijk kwamen partijen uiteindelijk dichter bij elkaar. Medy van der Laan en ik konden ook, achter de schermen van die onderhandelingen, écht op basis van vertrouwen soms dingen verzinnen, waardoor we eigenlijk in twee weken tijd heel ver kwamen. De sleutel tot het uiteindelijke succes was toch een soort pressure cooker effect. We zaten in het Lloyd Hotel en hadden marathonsessies van een paar dagen waardoor je het ook nauwelijks kon permitteren om het te laten mislukken. Wat ook heel goed werkte, was de opdracht voor beide partijen om zich te verplaatsen in de ander. De eerste dag begonnen we met een opdracht waarin beide delegaties van de PAM-CBO s en RODAP zich moesten terugtrekken om de belangen, struikelblokken en de verborgen oplossingen voor de andere delegatie in kaart te brengen. De volgende dag zijn de juristen en advocaten bij elkaar gaan zitten om creatief een model uit te denken op basis van vrijwillig collectief beheer om te waarborgen dat alle VOD-aanbieders de vergoeding voor on demand diensten zullen betalen. Omdat de strategische onderhandelingen niet vermengd werden met de juridische onderhandelingen was dat een heel schoon proces. De dag erop kwamen de PAM-CBO s 18 norma nieuws

19 en RODAP-delegatie weer bij elkaar en toen was er enorm tempo gemaakt. Welke uitdagingen zie je voor 3 PAM in de toekomst? Heel belangrijk wordt de vraag hoe de VOD-markt zich de komende jaren gaat ontwikkelen en hoe we dat kunnen monitoren. PAM moet nog meer gaan nadenken, wat er de komende jaren nodig is om de exploitatie van films te versterken. Natuurlijk kunnen meerjarige afspraken over het delen in de opbrengsten daarbij helpen, maar er is meer nodig. Er is eerder een Filmtop geweest waarvan de uitkomsten beperkt waren. PAM kan het gesprek daarover entameren. Ten slotte heeft PAM mijns inziens ook de verplichting om te kijken naar de rol van anderen, die nu nog niet delen in de opbrengsten. Dan praat je bijvoorbeeld over acteurs die een belangrijke bijrol hebben vervuld, of cameramannen en -vrouwen. Je kan tot de conclusie komen dat dat anders ligt dan bij de al eerder genoemde filmmakers, maar je moet dat in alle openheid bespreken. Hoe kijk jij als voormalig 4 politicus naar het huidige en recente cultuurbeleid? De bezuinigingen die een jaar of vier geleden zijn doorgevoerd door toenmalig staatssecretaris Halbe Zeilstra, zijn de sector overkomen. Daar was de sector, ten onrechte, niet op voorbereid. De bezuinigingen hebben enorme consequenties gehad. Het enige voordeel is dat het vernuft wordt aangesproken. Ik heb bijvoorbeeld het grootste respect voor filmmakers, kunstenaars en startende toneelmakers die, via crowdfunding met name, hun eigen financiering dragen. Maar het is een gemiste kans geweest dat bij de kabinetsformatie van 2012 een deel van die bezuinigingen niet is teruggedraaid. Die had op een andere manier gecompenseerd kunnen worden met een substantiële impuls voor verschillende stimuleringsfondsen (zoals het Fonds voor de Podiumkunsten en het Filmfonds). En daar kan PAM achter de schermen zeker ook een rol in spelen, door ertoe bij te dragen dat er een gesprek komt met de verschillende belangenorganisaties breed in de kunstensector. Opdat we bij de volgende kabinetsformatie lang van te voren voorbereid zijn en opdat er een nieuwe investerings- impuls komt. Het is jaloersmakend dat in Duitsland de cultuurbegroting simpelweg jaarlijks stijgt, omdat van links tot rechts, politici en intellectuelen maar ook gewoon de gegoede burgerij, zoals dat daar zo mooi heet, van mening zijn dat een bloeiende kunstensector ook staat voor een tolerant klimaat. Ook in landen als Denemarken en Frankrijk wordt veel geïnvesteerd in cultuur. Er is altijd veel aan de hand in de wereld, maar zeker op dit moment is de reflectie daarop van de opera, van filmmakers, van theatermakers, van beeldende kunstenaars heel noodzakelijk. Dus dat vraagt om investeringen, aanhoudend. Wat is je favoriete Nederlandse 5 film? Ik heb altijd, en dat klinkt welllicht wat oubollig, Soldaat van Oranje een hele goede film gevonden. Omdat het echt het verhaal van de oorlog in Nederland en het gevoel daarover heel goed pakte. Je hoorde toen wel verhalen van je ouders en tijdgenoten die die oorlog hadden meegemaakt, maar deze film liet mij zien wat het nou was. Verder vind ik Karakter een schitterende verfilming door Mike van Diem van het boek van Bordewijk. Het boek uit 1936 dat, zo blijkt ook weer uit de film, nog niets aan waarde heeft ingeboet. Het is een hoogtepunt uit de Nederlandse literatuur en door de film opnieuw onder de aandacht gebracht met uitstekende acteerprestaties van Jan Decleir en Fedja van Huêt. APRIL

20 WIE ZEGT DAT KABEL-TV KAN, DAAR STEEL IK ZIJN AUTO VAN WIM VERSTAPPEN ( ) 20 norma nieuws

21 Wim verstappen Als oprichter van rechtenorganisatie SEKAM/VEVAM streed Wim Verstappen ( ) meer dan twintig jaar lang voor auteursrechten Verstappens avonturen zijn nu opgetekend in Circus Bloteman, een lijvige biografie door schrijver en filmproducent Ruud den Drijver. Met deze biografie probeer ik een beeld van Wim te schetsen, en van de tijd waarin hij leefde, zegt Den Drijver. Dat is volgens mij ook inspirerend voor makers die bijvoorbeeld nu nog op de Filmacademie zitten. In de jaren zeventig leerde Den Drijver zijn onderwerp kennen op de redactieburelen van het cinefiele blad Skoop. Voor veel jonge Nederlandse filmmakers had Verstappen destijds een voorbeeldfunctie. Samen met Pim de la Parra vormde hij het dynamische producentenduo Pim & Wim, in een tijd dat er van een continue Nederlandse speelfilmproductie nog nauwelijks sprake was. Pastorale 1943 Veel van zijn tijdgenoten vonden het feit CIRCUS BLOTEMAN is de biografie van Wim Verstappen, s Nederlands meest productieve filmregisseur van de jaren zeventig. Hij was een voorname grondlegger van de nieuwe Nederlandse film. Met Pim de la Parra vormde hij het duo Pim & Wim, en was bepalend voor de nieuwe golf. De minder gelukkige terugkeer van Joszef Katús naar het land van Rembrandt, het onstuimige regiedebuut van Verstappen, was de eerste Nederlandse film in de Semaine de la Critique van Cannes. Met Blue Movie was Verstappen voortrekker van de seksgolf in de jaren zeventig. De maatschappelijke discussie die deze erotische vertelling teweeg bracht maakte dat er abrupt een eind kwam aan de betuttelende filmkeuring voor volwassenen. Miljonair geworden door het succes van zijn film, zette hij zich in voor de Nederlandse filmcultuur. Hij financierde het EYE Film Instituut, bedacht Het Gouden Kalf en was de grondlegger van organisaties als VEVAM en SEKAM, waardoor filmmakers voortaan royalties kregen voor tv-vertoning van hun films. Wim Verstappen was daarnaast een invloedrijk publicist; met zijn veelal humoristische stukken voor Vrij Nederland en zijn analyses op de montagetafel in Skoop, heeft hij als opiniemaker een generatie cinefielen en makers geïnspireerd. Over zichzelf bleef hij gesloten. Verstappen, die opgroeide op Curaçao in een streng katholieke gemeenschap, was een man met vele geheimen waar de filmwereld geen hoogte van kreeg. In CIRCUS BLOTEMAN geeft Ruud den Drijver, schrijver, journalist en bekroond filmmaker, voor het eerst een beeld van de man achter het masker. Hij deed uitputtend research en niet eerder gepubliceerde gesprekken met Verstappen zelf en met zijn partner Pim de la Parra, unieke dagboeknotities, en interviews met meer dan zestig mensen die hem van nabij meemaakten, leveren ontelbare nieuwe feiten op. Dit lang verwachte boek werpt een nieuw licht op het onbekende fenomeen Wim Verstappen. Het boek omvat twee delen: het verhaal over Verstappens leven en werk als filmmaker en een beschouwend deel waarin zijn rol van essayist en theoreticus wordt uitgediept. van makers. Zijn boosheid, gedrevenheid en passie waren nooit gespeeld, zoals je dat bij anderen weleens zag, vertelt Remco Snoek, voormalig directeur van het Service Bureau Filmrechten. Wim was zelf een filmmaker, hij kende het bloed, zweet en tranen van het vak als geen ander. Die persoonlijke betrokkenheid maakte hem krachtig. Tekst Maurice van Turnhout dat Wim Circus zijn Bloteman films is een veelomvattend gemaakt werk over kreeg een eigenlijk bijzondere man. Het vertelt veel over een lange periode van de Nederlandse film, waarin Wim een belangrijke rol speelde. belangrijker ( ) Historisch dan van belang. de ( ) inhoud Het leest als een van trein. de films zelf, Rogier Proper redacteur Skoop en Vrij Nederland vertelt Den Drijver. Maar voor mij geldt zijn avonturenfilm Dakota isbn 978 uit nur 672 als een echte klassieker. Slechts twee Pim & Wim-producties maakten winst, de erotisch getinte films Blue Movie (1971) en Alicia (1974) allebei geregisseerd door Verstappen. Uiteindelijk werd hun productiehuis $corpio Films in 1977 ontbonden. Van de miljoenen die met Blue Movie waren verdiend, resteerde toen geen cent meer. Verstappens eerste film na de $corpio-tijd was Pastorale 1943 (1978), naar de gelijknamige roman van Simon Vestdijk. Acteur Frederik de Groot, tegenwoordig bestuursvoorzitter van NORMA, speelde een van de hoofdrollen. Ik was gek op Wim, zoals iedereen, en vond het altijd leuk om met hem te filmen, herinnert De Groot zich. Hij werkte intuïtief. Van bepaalde vak- Ruud den Drijver Circus Bloteman Wim Verstappen BIOGRAFIE VAN Ruud den Drijver Circus Bloteman BIOGRAFIE VAN WIM VERSTAPPEN FILMPIONIER UIT DE WEST technische aspecten had hij in mijn ogen niet zoveel verstand, maar door zijn intelligentie en bevlogenheid kreeg hij mensen mee. Van de drie films die ik met hem heb gedaan was Pastorale 1943 in mijn ogen veruit de beste, daar vielen vorm en inhoud op gelukkige wijze samen. In de jaren daarna begon Verstappens interesse in film af te nemen. De ratelrat (1987) bleek zijn zwanenzang als regisseur, hij was inmiddels fulltime rechtenlobbyist geworden. De Groot: Auteursrechten zijn natuurlijk ontzettend belangrijk, maar persoonlijk vond ik het toch wel jammer dat APRIL