Strategieles Verwijswoorden (Verbanden) niveau A

Transcriptie

1 Strategieles Verwijswoorden (Verbanden) niveau A Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip maak je altijd opdrachten. Sommige opdrachten gaan over verwijswoorden. Je moet dan zeggen naar welke woorden de verwijswoorden verwijzen. Wat zijn verwijswoorden? Verwijswoorden zijn woorden als: hij, zij, het, die, er, daar en hun. Verwijswoorden verwijzen naar iets of iemand in de tekst. Op de plaats van het verwijswoord kun je altijd een ander woord invullen en soms zelfs een zin. Zonder verwijswoorden zou een tekst heel saai zijn. Wat leer je? In deze les krijg je uitleg over verwijswoorden in een tekst. Je leert welke verwijswoorden er zijn. En je leert waarnaar verwijswoorden kunnen verwijzen. Ook oefen je met verwijswoorden. Zo staat het in het stappenplan Bij stap 2 van het stappenplan ga je de tekst lezen: pagina 1 van 9

2 Tijdens het lezen let je ook op de verwijswoorden. Welke verwijswoorden zijn er? Welke verwijswoorden kun je in een tekst tegenkomen? 1. Woorden die verwijzen naar personen. Deze mensen worden in de tekst genoemd, of er wordt tegen deze mensen gesproken. Schema 1: Verwijswoord ik, me jij, je hij, zich, hem zij, ze, haar het wij, we, ons jullie zij, ze, hun, hen Verwijst naar - de schrijver van de tekst of: - iemand die praat in de tekst iemand in de tekst tegen wie gepraat wordt een man of jongen in de tekst een vrouw of meisje in de tekst iets wat in de tekst staat de mensen die praten in de tekst mensen in de tekst tegen wie gepraat wordt mensen of dingen die in de tekst staan 2. Woorden die zeggen van wie iets is. Schema 2: Verwijswoord mijn jouw zijn haar ons, onze jullie hun Verwijst naar - de schrijver van de tekst of: - iemand die praat in de tekst iemand in de tekst tegen wie gepraat wordt een man of jongen of iets in de tekst een vrouw of meisje in de tekst de mensen die praten in de tekst mensen in de tekst tegen wie gepraat wordt mensen of dingen die in de tekst staan Op de volgende bladzijde staat een voorbeeld. Het is een tekst over Que, een meisje dat met haar vader een maand vastzat op zee. In de tekst staan veel verwijswoorden.. pagina 2 van 9

3 Voorbeeld: Vader en dochter zitten maand vast op zee 5 10 Que van 6 jaar heeft een maand vastgezeten op zee. Ze was met haar vader aan het varen, toen hun boot kapot ging. Het roer brak, en ze konden niet meer sturen. Ze wilden maar een paar dagen zeilen in de buurt van Nieuw-Zeeland, maar het werd dus een heel lang avontuur. Pas na een maand dobberen kwamen ze bijna 2200 kilometer verderop aan in Australië. Door het slechte weer was de reis soms behoorlijk spannend en eng, maar Que s vader was niet ongerust. Ik ben al vaker met haar vaak en lang op zee geweest, vertelde hij. Ze is volgens mij nooit in gevaar geweest. De twee werden in december als vermist opgegeven en er kwam een grote zoekactie. Ze werden niet gevonden. Uiteindelijk kwamen ze zelf weer aan land. Naar: Jeugdjournaal, 12 januari 2017, De verwijswoorden verwijzen allemaal naar Que of naar Que en haar vader. Stel je voor dat de schrijver geen verwijswoorden had gebruikt. De tekst zou er dan zo uitzien. Lees maar voor. Hoe vind je de tekst nu klinken? Vader en dochter zitten maand vast op zee 5 10 Que van 6 jaar heeft een maand vastgezeten op zee. Que was met Que s vader aan het varen, toen de boot van Que en Que s vader kapot ging. Het roer brak en Que en Que s vader konden niet meer sturen. Que en Que s vader wilden maar een paar dagen zeilen in de buurt van Nieuw-Zeeland, maar het werd dus een heel lang avontuur. Pas na een maand dobberen kwamen Que en Que s vader bijna 2200 kilometer verderop aan in Australië. Door het slechte weer was de reis soms behoorlijk spannend en eng, maar Que s vader was niet ongerust. Ik ben al vaker met Que vaak en lang op zee geweest, vertelde Que s vader. Que is volgens mij nooit in gevaar geweest. De twee werden in december als vermist opgegeven en er kwam een grote zoekactie. Que en Que s vader werden niet gevonden. Uiteindelijk kwamen Que en Que s vader zelf weer aan land. Naar: Jeugdjournaal, 12 januari 2017 pagina 3 van 9

4 Er zijn ook nog andere verwijswoorden: 3. De woorden deze, die, dit en dat. Deze verwijswoorden verwijzen naar iets wat in de tekst staat. Meestal staat dat in de zin voor het verwijswoord. 4. De woorden er en daar. Ook deze woorden verwijzen naar iets in de tekst. Vaak staat dat in de zin voor het verwijswoord. Test! 1. Werk samen met een klasgenoot. 2. Lees schema 1 (op pagina 2) met verwijswoorden goed door. 3. Leg een blaadje over de kolom waar Verwijst naar boven staat. Kunnen jullie nu zeggen waar de verwijswoorden naar verwijzen? Zo werkt het Je komt een verwijswoord tegen in een tekst. Wat moet je dan doen? 1. Luister naar je juf of meester. 2. A. Lees het stukje tekst goed. Je zegt dan: Ik lees... Ik zie B. Bedenk waar het verwijswoord naar verwijst: naar een mens of een ding in de tekst. Of naar de schrijver van de tekst. Je zegt dan: Ik weet C. Kijk goed in de zin voor het verwijswoord. Daar staat vaak waar het woord naar verwijst. Dus ik denk D. Lees de zin nog een keer. Vul de persoon of het ding in op de plaats van het verwijswoord. Bedenk of het klopt! pagina 4 van 9

5 Nu oefenen Oefenen met verwijswoorden Gebruik het Hulpblad. 1. Op het Hulpblad staan een soort wolkjes. Dat zijn tekstballonnen. Lees om de beurt een tekstballon hardop voor. 2. Stel vragen over het Hulpblad. Begrijp je wat er staat? Snap je wat je moet doen als je verwijswoorden tegenkomt in de tekst? Aan de slag met verwijswoorden 1. Lees tekst 1. De tekst staat op de volgende pagina. Bij het lezen van de tekst kun jehet stappenplan gebruiken. 2. Beantwoord dan de vragen hieronder. Gebruik de uitleg in deze les en het Hulpblad. 3. In de tekst zijn verwijswoorden grijs gemaakt. Schrijf van elk verwijswoord op waar het naar verwijst. 1. hij 2. Die. 3. Ze 4. hun 5. er 6. zij. 7. hij pagina 5 van 9

6 Tekst 1 Schat gevonden Bij een boerderij in Maastricht is een schat gevonden. 109 gouden en zilveren munten van meer dan 2000 jaar oud. Dit is de grootste Keltische goud- en zilverschat die ooit in Nederland is gevonden Amateurarcheoloog Paul Curfs is een amateurarcheoloog. Curfs heeft als hobby om naar oude spullen te zoeken in de grond. Dit doet hij met een metaaldetector. Hij ontdekte de eerste munten op een akker in Maastricht. Hij vertelde dit aan de gemeente. Die liet toen onderzoek doen door drie amateurs met metaaldetectoren. Ze vonden 39 gouden en 70 zilveren munten. Keltische stam De schat was vroeger van een Keltische stam. Deze stam woonde heel lang geleden in Limburg en België. De Romeinen wilden dit gebied veroveren. De Kelten zochten steun bij een ander volk, de Germanen. Misschien was de schat wel bedoeld voor de Germanen, als ruilmiddel voor hun steun. Waarschijnlijk heeft iemand de schat 2000 jaar geleden onder de grond verstopt voor de Romeinen. 20 Diepe kuil De munten zijn gevonden op 65 centimeter diepte. Ze vonden er geen aardewerk. De munten lagen verspreid over de akker. Waarschijnlijk zijn zij door het ploegen naar boven gekomen. Foto: P. Curfs Een munt! Waarde De munten zijn heel veel geld waard. De schat is niet alleen veel waard omdat hij uit goud en zilver bestaat. Onderzoekers weten nu meer over hoe mensen vroeger leefden. Naar: Nieuwsbegrip week 47, 2008 pagina 6 van 9

7 Op zoek naar verwijswoorden 1. Lees tekst 2. Je kunt hierbij het stappenplan gebruiken. 2. Onderstreep de verwijswoorden in de tekst. 3. Waar verwijzen de verwijswoorden naar? Zet een rondje om het woord waar het verwijswoord naar verwijst. Zet dan een pijl van het verwijswoord naar het woord waar je een rondje om hebt gezet. 4. Vind je het moeilijk? Kijk dan nog eens naar de uitleg in deze les en het Hulpblad. Tekst 2 Prinsjesdag Iedere derde dinsdag van september is het Prinsjesdag. Die dag begint het nieuwe jaar voor de regering. Koning Willem-Alexander leest dan de troonrede voor. Hierin staan de plannen van de regering Prinsjesdag De naam Prinsjesdag is al heel oud. Vroeger was er in Nederland geen koning. Maar er was een stadhouder. Die was de baas in Nederland. Een verjaardag bij hem thuis werd Prinsjesdag genoemd. Want veel kinderen verkleedden zich dan als prinsjes. Dat waren belangrijke dagen. Er waren nog meer belangrijke dagen. Die gingen ook Prinsjesdag heten. De dag die wij nu Prinsjesdag noemen, is een belangrijke dag. Het is de dag waarop de regering haar plannen bekendmaakt. Troonrede Op Prinsjesdag rijdt Koning Willem-Alexander in de Gouden Koets. Klokslag 1 uur s middags vertrekt hij. Hij begint bij paleis Noordeinde. Dan rijdt hij naar de Ridderzaal. Die is op het Binnenhof in Den Haag. In de Ridderzaal leest de koning de troonrede voor. Dat is een soort toespraak. Er staat in hoe het met Nederland gaat. En er staan nieuwe plannen van de regering in. De troonrede is dus elk jaar anders. De koning bedenkt de troonrede niet zelf. Dat doen de ministers. Koffertje De minister van Financiën heeft op Prinsjesdag een koffertje bij zich. Daarin zit de Miljoenennota. De Miljoenennota wordt aangeboden aan de Tweede Kamer. In de Miljoenennota staan alle plannen van de regering. En er staat hoe de regering aan geld komt. Na Prinsjesdag gaan de mensen in de Tweede Kamer over de Miljoenennota praten. Ze moeten bepalen of ze de plannen van de regering wel goed vinden. Het koffertje met de plannen Naar: Nieuwsbegrip week 38, 2013 en Nieuwsbegrip week 38, 2014 pagina 7 van 9

8 Lukt het? Weet je nu hoe je om moet gaan met verwijswoorden in een tekst? Vul in: Als ik een tekst lees kom ik soms een verwijswoord tegen. Ik lees de zin of zinnen nog een keer. Daar staat meestal waar het verwijswoord naar verwijst. Een verwijswoord verwijst vaak naar of in de tekst. Ook kan een verwijswoord verwijzen naar Of. Ik vul de naam van de persoon of het ding in op. Ik bedenk dan of. pagina 8 van 9

9 Hulpblad Zo doe je het Een verwijswoord verwijst vaak naar een mens of ding in de tekst. Ik vul de naam van die persoon of het ding in op de plaats van het verwijswoord. Ik bedenk of dat klopt. Hoi! Als ik een tekst lees, let ik goed op verwijswoorden. Ik lees eerst de tekst met het stappenplan. Ik lees de zin of de zinnen vóór het verwijswoord nog een keer. Daar staat meestal wat er met het verwijswoord bedoeld wordt. Terugkijken dus! Als ik een verwijswoord zie, bedenk ik wat er met dat woord bedoeld wordt. Ik let ook goed op de woorden het, er, daar, deze, die en dat. Dat zijn ook verwijswoorden. Het gaat dan om iets wat in de tekst staat. Maar soms staat het woord in dezelfde zin, of een stukje verder. Een verwijswoord verwijst soms naar een zin of een stukje van een zin. pagina 9 van 9