LANDSEXAMEN VWO

Transcriptie

1 LANDSEXAMEN VWO Examenprogramma GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING V.W.O. 1 Het eindexamen Het vak Geschiedenis en staatsinrichting kent dit schooljaar een centraal examen en een commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting van 2½ klokuren. Het commissie-examen wordt mondeling afgenomen en duurt ½ uur. 2 Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen geschiedenis en staatsinrichting bestaat uit de volgende (sub)domeinen: Examenprogramma Geschiedenis en staatsinrichting Vwo Domeinen Subdomeinen Centraal examen Commissie examen A Vaardigheden A1: Bron en vraagstelling x x A2: Feit en mening x x A3: Oorzaken en gevolgen x x A4: Verandering en continuïteit x x A5: Inleving en standplaatsgebondenheid x x A6: Interpretatie x x A7: Historisch onderzoek x x A8: Informatie- en communicatietechnologie x x B Sociaal- en economische B1: Levensonderhoud, sociale verhoudingen en aspecten primaire samenlevingsverbanden x C Bestuur en politiek C1: Staten en naties x x C2: Oorlog en vrede x x C3: Staatsinrichting x x C4: Politieke cultuur x x D Cultureel - maatschappelijke aspecten D1: Acculturatie x D2: Vormgeving van de Arubaanse cultuur x 3 Het centraal examen Geschiedenis Het centraal examen heeft betrekking op de eindtermen van de (sub)domeinen A (A1 t/m A8) en C (C1 t/m C4). Het commissie-examen mondeling gedeelte Geschiedenis Het commissie-examen mondeling gedeelte heeft betrekking op de eindtermen van de (sub) domeinen A (A1 t/m A8), B (B1), C (C1 t/m C4) en D (D1 t/m D2).

2 4 De leerstofomschrijving a. Staatsinrichting; De kandidaat dient inzicht en kennis te hebben van de staatsinrichting van Aruba (dus hoe Aruba bestuurd wordt). Hieronder vallen ook de wording van de Status Aparte voor Aruba, het Statuut, de Staatsregeling van Aruba en verder zover noodzakelijk het Koninkrijk der Nederlanden. De betekenis van de Status Aparte voor Aruba, het behouden daarvan en de positie van Aruba binnen het Nederlandse Koninkrijk. Voor dit onderdeel te bestuderen stof treft u aan in één van de twee boeken: - Het boek van P. Pronk, (ISBN ). Staatsinrichting van Aruba. Tweede druk. Verkrijgbaar bij boekhandels. Hoofdstuk en 2.6 Hoofdstuk 2, 3, 4, 5, 6, 9, 11 en 13 of - Pietersz, Jorge A. (ISBN: ). Burgerschap en Bestuur Aruba. Meedenken, meedoen en medeverantwoordelijk. Kan besteld worden bij dhr. J.Pietersz-tel en wordt thuis bezorgd. Woord vooraf De inhoud Hoofdstuk 2 2.1,2.2 en 2.3 Hoofdstuk 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 9 Aandachtspunten zijn onder andere: Korte historische ontwikkeling van de Status Aparte Het Statuut De Staatsregeling van Aruba De Gouverneur De Ministers De Staten van Aruba Verkiezingen, kiesrecht en kabinetsformatie Colleges van Advies Financiën Rechtspraak b. MEMO Het boek MEMO Leeropdrachtenboek Vwo. Geschiedenis voor de tweede fase. 4 de druk: (ISBN ) - Hoofdstuk 9 (De economische sprong van Europa) - Hoofdstuk 10 (Politieke strijd en emancipatie) 10.1, 10.2 en Hoofdstuk 11 (Leven in massasamenleving) - Hoofdstuk 12 (De Tweede Wereldoorlog) - Hoofdstuk 13 (De Wereld na 1945)

3 De te bestuderen stof voor dit onderdeel is: De Industriële Revolutie Het economisch en politiek liberalisme Diverse politieke stromingen Het moderne imperialisme De Eerste Wereldoorlog Communisme in Rusland Het interbellum: 20-tige jaren van de vorige eeuw en de crisisjaren vanaf 1929). Hitler aan de macht in Duitsland en het Nationaal-Socialisme De buitenlandse politiek van Dutsland ( ) Het Derde Rijk en de Holocaust De Tweede Wereldoorlog en de rol van de Verenigde Staten daarin De Koude Oorlog. (Hoogte- en dieptepunten, de wapenwedloop, dekolonisatie, detente, Einde van de Koude Oorlog) Het boek MEMO is niet verkrijgbaar bij de balie van het Examenbureau! c. Latijns-Amerika (stencil); De kandidaat dient inzicht en kennis te hebben van de geschiedenis van Latijns- Amerika. Het vatten van het verleden van Latijns-Amerika geeft de kandidaat ondersteuning bij de bestudering van Latijns-Amerika. Ook bij het begrijpen van de positie van Latijns-Amerika in de hedendaagse internationale politiek, het behoren van Aruba bij de Latijns-Amerikaaanse landengroep en de multiculturele samenleving van Aruba. De te bestuderen stof voor dit onderdeel is: Een beknopte inleiding met de gemeenschappelijke kenmerken van Latijs-Amerika Fase 1: Summiere overzicht van de pre-historie van Latijns-Amerika Fase 2: De koloniale periode van Latijns-Amerika (Naar buitengerichte ontwikkeling) Fase 3: Van onafhankelijkheid tot WO-I (Naar buitengerichte ontwikkeling) Fase 4: Van 1914 tot 1945/50 in Latijns-Amerika (Naar binnengerichte ontwikkeling) Fase 5: Het Amerikaanse imperialisme in Latijns-Amerika 5 Toegestane hulpmiddelen tijdens het centraal examen - Woordenboek (voor specificatie zie rooster centraal schriftelijke examens VWO 2018) - een calculator

4 Bijlage Eindtermen A Vaardigheden A1 Bron- en vraagstelling A1.1 De leerling kan de aard van verschillende soorten bronnen onderscheiden. A1.2 De leerling kan aan de hand van voorgelegde bronnen vragen en hypotheses formuleren. A1.3 De leerling kan bronnen verzamelen om een voorgelegde/zelf verzonnen hypothese te kunnen beantwoorden. A1.4 De leerling kan de waarde van een bron vaststellen, rekening houdend met representativiteit en betrouwbaarheid. A1.5 De leerling kan bronnen selecteren en ordenen. A2 Feit en mening A2.1 De leerling kan feiten kritisch vaststellen en onderscheid maken tussen feit, mening, vooroordeel en stereotype. A2.2 De leerling kan hindernissen herkennen die subjectief zijn en/of die objectiviteit in de weg staan. A2.3 De leerling kan beargumenteren dat een objectieve weergave van de historische werkelijkheid heel moeilijk is. A2.4 De leerling kan een beargumenteerde mening geven over een bepaald onderwerp, zowel mondeling als schriftelijk. A2.5 De leerling kan een beargumenteerde mening presenteren en verdedigen in de klas. A2.6 De leerling kan zich inleven in en respect opbrengen voor de mening van een ander. A3 Oorzaken en gevolgen A3.1 De leerling kan het ingewikkelde karakter van oorzaken van verschijnselen en gebeurtenissen aangeven. A3.2 De leerling kan onderscheid maken tussen het gewicht van oorzaken. A3.3 De leerling kan gewilde en ongewilde, bedoelde en onbedoelde, directe en indirecte gevolgen onderscheiden. A3.4 De leerling kan direct optredende en later aan de dag tredende gevolgen van elkaar onderscheiden. A3.5 De leerling kan ordening aanbrengen in historische gebeurtenissen, verschijnselen en processen volgens chronologische volgorde en volgens de indeling van de geschiedenis in tijdvakken, via de tijdbalken. Hierbij kan de leerling zowel een tijdbalk van de wereldgeschiedenis, Latijns-Amerikaanse geschiedenis als de Arubaanse geschiedenis weergeven. A3.6 De leerling kan de rol/invloed van grote persoonlijkheden in de historie aangeven. A3.7 De leerling kan onderscheid maken tussen oorzaken (belangrijke/minder belangrijke) en de directe aanleiding van een gebeurtenis, alsmede de gevolgen hiervan. A4 Verandering en continuïteit A4.1 De leerling kan ontwikkelingen in een bepaalde tijd aanwijzen en daarbij verschillende perioden en samenlevingen met elkaar vergelijken. A4.2 De leerling kan het constante onderscheiden van het bijzondere en incidentele. A4.3 De leerling kan factoren onderkennen die verandering of behoud van het bestaande bevorderen. A4.4 De leerling kan onderkennen dat elke tijd wordt beïnvloed door het verleden. A4.5 De leerling kan op basis van historische feiten een beeld schetsen van het heden en de nabije toekomst. A5 Inleving en standplaatsgebonden-heid A5.1 De leerling kan zich verplaatsen in opvattingen, motieven, interesses, waarden en verwachtingen van mensen van vroeger en deze onderscheiden als meer/minder persoonlijk bepaalde beweegredenen voor hun denken en handelen. A5.2 De leerling kan standplaatsgebondenheid van anderen en van jezelf onderkennen. A5.3 De leerling kan de handelingen van personen en situaties beschrijven, verklaren en beoordelen, rekening houdend met de opvattingen/kennis uit die tijd.

5 A5.4 De leerling kan verschillen aangeven tussen diverse soorten van mentaliteit in verschillende perioden. A6 Interpretatie A6.1 De leerling kan een geboden samenhang zien als een interpretatie temidden van andere mogelijkheden. A6.2 De leerling kan een historische situatie zo goed mogelijk reconstrueren en verklaren. A6.3 De leerling kan verbanden leggen tussen verzamelde gegevens. A6.4 De leerling kan een hoeveelheid gegevens in een eigen interpretatie verwerken. A6.5 De leerling kan aangeven dat het vergelijken in de tijd het zicht op de eigen tijd vergroot. A6.6 De leerling kan een interpretatie toetsen aan nieuwe gegevens en bijstellen. A6.7 De leerling kan meerdere manieren aangeven tussen hoe je iets kunt interpreteren. A7 Historisch onderzoek A7.1 De leerling kan een hypothese opstellen voor een historisch onderzoek met de daarbijbehorende daarbij behorende deelvragen. A7.2 De leerling kan een plan van aanpak maken en volgen. A7.3 De leerling kan relevant bronnenmateriaal selecteren en verwerken. A7.4 De leerling kan een conclusie formuleren, die gebaseerd is op het aangehaalde bronnenmateriaal, behorende bij de hoofdvraag en de deelvragen. A7.5 De leerling kan onderzoeksresultaten presenteren. A7.6 De leerling kan het eigen onderzoek op basis van een stappenplan evalueren. A7.7 De leerling kan een eigen standpunt weergeven en beargumenteren. A8 Informatie- en communicatie-technologie A8.1 De leerling kan gebruik maken van informatie- en communicatietechnologie bij het raadplegen, verwerken en presenteren van informatie met betrekking tot historische gebeurtenissen, verschijnselen, ontwikkelingen en personen. B B1 B1 Sociaal- en economische aspecten Levensonderhoud, sociale verhoudingen en primaire samenlevings-verbanden De leerling kan uitleggen onder invloed van welke omstandigheden en processen tijdens de overgang van een agrarisch-ambachtelijke naar een industriële maatschappij/technologisch tijdperk, veranderingen zijn opgetreden in de economische en sociale structuur. B1.1 De leerling kan een verband leggen tussen de economische ontwikkeling en de veranderingen die zijn opgetreden ten aanzien van productie, distributie, arbeid, natuur en techniek. B1.2 De leerling kan invloed en gevolgen beschrijven van deze historische processen op arbeidsomstandigheden en verhoudingen. B1.3 keuze uit: B1.3a De leerling kan door middel van een klein onderzoek een verband leggen tussen demografische ontwikkelingen, levensstandaard en industriële ontwikkeling. B1.3b De leerling kan sociaal-economische posities mede verklaren op grond van sexe, afkomst, opleiding, etniciteit en leeftijd en kan hierover kritisch oordelen. B1.4 De leerling kan de invloed van sociale wetgeving en sociaal-politieke bewegingen op primaire samenlevingsverbanden beschrijven. C Bestuur en politiek C1 Staten en naties C1 De leerling kan uitleggen onder invloed van welke omstandigheden en processen staats- en natievorming in de 19 de en 20 ste eeuw heeft plaatsgevonden. Tevens kan de leerling verschillende staatsvormen omschrijven. C1.1 De leerling kan verschillende staatsvormen herkennen zoals een federale staatsvorm, eenheidsstaat, totalitaire staat en een dictatoriale staat. C1.2 De leerling kan verschillende vormen van nationalisme onderscheiden. C1.3 De leerling kan het proces van natievorming verklaren en daarbij de rol van taal, onderwijs, cultuur en politiek aangeven.

6 C1.4 De leerling kan de mate van internationale samenwerking en de gevolgen daarvan voor het natiebesef aangeven. C2 Oorlog en vrede C2 De leerling kan uitleggen onder invloed van welke omstandigheden en processen in de 19 de en 20 ste eeuw veranderingen zijn opgetreden in de internationale betrekkingen op het gebied van oorlogsvoering, veiligheid en vrede. C2.1 De leerling kan historische voorbeelden geven van de escalatie van nationale en internationale conflicten en oorlogen. C2.2 De leerling kan de mate van institutionalisering van internationale samenwerking op het gebied van vrede en veiligheid beschrijven en verklaren en daarbij de betekenis van het internationaal recht aangeven. C2.3 De leerling kan internationale tegenstellingen en conflicten in verband brengen met ideologische, economische en machtspolitieke belangen. C3 C3 Staatsinrichting De leerling kan uitleggen onder invloed van welke omstandigheden en processen het politieke systeem en de politieke cultuur op Aruba zich sinds het begin van de 20 ste eeuw hebben ontwikkeld. C3.1 De leerling kan de invloed van de media, vakbonden en andere belangengroepen op de politieke besluitvorming uitleggen, voor zowel vroeger als nu. C3.2 De leerling kan uitleggen hoe het bestuur op Aruba in elkaar zit. C3.3 De leerling kan de positie van Aruba binnen het Koninkrijk der Nederlanden beschrijven en een mening kunnen geven omtrent onenigheden binnen het Koninkrijk voor wat betreft de Arubaanse autonomie en de koninkrijksaangelegenheden. C3.4 De leerling kan uitleggen hoe de staatsinrichting in de VS in elkaar zit en deze vergelijken met de Arubaanse staatsinrichting. C4 Politieke cultuur C4 De leerling kan omschrijven wat bedoeld wordt met de politieke cultuur van een land. C4.1 De leerling kan uitleggen hoe de politieke cultuur op Aruba in elkaar zit, hoe deze tot stand is gekomen en hoe deze in de loop der tijd is veranderd. C4.2 De leerling kan een mening geven over de bestaande politieke cultuur op Aruba. D Cultureel - maatschappelijke aspecten D1 Acculturatie D1 De leerling kan uitleggen op welke wijze migratiebewegingen van invloed zijn geweest op culturele veranderingen tijdens de overgang naar de verschillende maatschappijtypen. D1.1 De leerling kan gevolgen voor autochtonen van de komst van nieuwe immigrantengroepen en reacties van deze migranten op hun nieuwe omgeving beschrijven. D2 Vormgeving van de Arubaanse cultuur D2.1 De leerling kan gewoonten, gebruiken, normen, waarden en opvattingen van sociale groepen herkennen als kenmerkend voor bepaalde groepen en het belang van deze groepen voor maatschappelijke ontwikkelingen toelichten. D2.2 De leerling kan eigen gewoonten, normen, waarden en opvattingen vergelijken met die van vroeger en met die van hedendaagse sociale groepen. D2.3 De leerling kan aangeven wat de invloed van taal, media, onderwijs en volksverhalen is op het ontwikkelen van de identiteit van een volk.