Bekken van de Brugse Polders

Transcriptie

1 Bekken van de Brugse Polders deelbekkenbeheerplan Rivierbeek versie goedgekeurd door het bekkenbestuur van de Brugse Polders op 7 december 2009 Waterschap Kerkebeek - Rivierbeek

2 Deelbekkenbeheerplan Deelbekken Rivierbeek 1/50

3 INHOUDSTAFEL I. Niet-technische samenvatting 6 II. Beschrijving van het deelbekken 7 III. Visie voor het deelbekken 8 Inleiding 8 Vier krachtlijnen 8 Gebiedsspecifieke aandachtspunten voor de planperiode 9 Krachtlijn 1 : Beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort 9 Krachtlijn 2: Een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven 12 Krachtlijn 3: Waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen 14 Krachtlijn 4: De mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de draagkracht van het watersysteem 17 Beleidsaanbevelingen voor het hogere niveau 18 IV. Voorgenomen acties en maatregelen 19 Drie categorieën van acties 19 Actielijst 20 Krachtlijn 1 : Beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort 20 Krachtlijn 2: Een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven 20 Krachtlijn 3: Waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen 22 Krachtlijn 4: De mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de draagkracht van het watersysteem 22 Detail van de acties weergegeven in actiefiches 23 Projecten 23 Project Bornebeek 24 Verband tussen voorgenomen acties en doelstellingen 24 Doelstellingen vanuit het bestaand beleidskader 24 Analyse bijdrage van de acties aan de doelstellingen 25 V. Overzichtskaarten met aanduiding van de gebiedspecifieke visie en acties 25 VI. Oppervlaktewaterlichamen 25 VII. Functietoekenning oppervlaktewaterlichamen en aanduiding oeverzones 26 VIII. Bijlagen 27 Actiefiches 27 Krachtlijn 1 : Beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort 27 2/50

4 Krachtlijn 2: Een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven 30 Krachtlijn 3: Waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen 37 Krachtlijn 4: De mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de Draagkracht van het watersysteem 39 Analyse van de bijdrage van de acties aan de doelstellingen 42 3/50

5 ALGEMEEN BELEIDSKADER INTEGRAAL WATERBELEID In 2000 onderkenden het Europees Parlement en de Raad met het goedkeuren van de Kaderrichtlijn Water de noodzaak van een gedegen en geïntegreerd waterbeleid op Europees niveau. Het hoofddoel van de richtlijn is de watervoorraden en de kwaliteit van de stroomgebieden op lange termijn veilig te stellen. De Europese kaderrichtlijn Water (KRLW) of voluit de richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2000 tot vaststelling van communautaire maatregelen betreffende het waterbeleid, is van kracht sinds 22 december 2000 en raadpleegbaar op de website Het decreet betreffende het integraal waterbeleid (decreet IWB) van 18 juli 2003 (BS 14 november 2003) biedt de decretale basis voor de omzetting van de Europese kaderrichtlijn Water in Vlaanderen. Het decreet IWB creëert het juridisch en organisatorisch kader waarbinnen het waterbeleid in Vlaanderen moet gevoerd worden. Het legt in eerste instantie de doelstellingen en de beginselen van integraal waterbeleid vast. De multifunctionaliteit van watersystemen wordt hierin sterk benadrukt. Het decreet roept een aantal instrumenten voor het integraal waterbeleid in het leven, met name de watertoets, oeverzones en de instrumentenmix verwerving van onroerende goederen, aankoopplicht en vergoedingsplicht. Daarnaast bepaalt het decreet hoe de watersystemen ingedeeld worden in stroomgebieden en stroomgebieddistricten, bekkens en deelbekkens. Het Vlaams Gewest, de provincies, de gemeenten en polders en wateringen werken samen op het niveau van het deelbekken om het lokale waterbeleid gestalte te geven. Deze samenwerking is gebaseerd op een samenwerkingsovereenkomst, welke de basis vormt van de organisatiestructuur genaamd waterschappen. In uitvoering van het decreet IWB worden door deze waterschappen voor de deelbekkens deelbekkenbeheerplannen opgesteld. WAT IS EEN DEELBEKKENBEHEERPLAN? Het deelbekkenbeheerplan bepaalt het integraal waterbeleid voor het desbetreffende deelbekken. Het is een beleidsplan dat tevens de voorgenomen acties, maatregelen, middelen en termijn bepaalt om de doelstellingen ervan te bereiken. Het geeft nadere uitvoering aan het bekkenbeheerplan. (cfr. art decreet IWB) Bijlage IV van het decreet IWB geeft nadere beschrijving van de inhoud van een deelbekkenbeheerplan: acties en maatregelen die zullen genomen worden om operationele doelstellingen en taakstellingen te bereiken, inclusief kostenraming; functietoekenningen van oppervlaktewaterlichamen en aanduiding oeverzones, die niet vermeld zijn in het bekkenbeheerplan; niet technische samenvatting met krachtlijnen, bedoeld voor breed publiek. PLANPERIODE De planperiode van voorliggend deelbekkenbeheerplan loopt vanaf het voorjaar 2008 (de vaststelling van het ontwerp door het waterschap) tot en met De keuze van deze periode, zijnde 6 jaar, is gerelateerd aan de beleidsperiode van provinciebesturen en gemeentebesturen. Het uitgangspunt bij de keuze van 2013 is dat het jaar 2013 het eerste jaar is na de verkiezingen van de nieuwe provincie- en gemeentebesturen. Dit wordt als een optimale periode beschouwd om de beleidskeuzes van deze besturen te kennen en te integreren in beleidsplannen, zoals een deelbekkenbeheerplan. Daarnaast is het opportuun om met een nieuw bestuur niet in een vacuüm terecht te komen en is het wenselijk dat het huidige plan, de periode van de beleidsinstallatie overbrugt. De aanduiding van de planperiode houdt in dat het de focus is geweest bij de opmakers ervan. Het houdt in dat het plan een weergave is van de intenties van de huidige besturen. Zoals elk statisch plan vormt het een momentopname van de beleidsstandpunten in Gelet op het feit dat het niet een zuiver beleidsplan is, maar dat er ook meteen zeer concrete acties in staan opgenomen, houdt in dat de acties voor de eerste jaren van de planperiode financieel concreter zijn, dan voor de laatste jaren van de planperiode. Het houdt ook in dat er nieuwe acties tijdens de planperiode zullen worden opgestart. Het betreft acties die vandaag nog niet geformuleerd of concreet kunnen worden gemaakt. Het kunnen acties zijn die ontstaan vanuit veranderende externe omgevingsfactoren, bijvoorbeeld de gevolgen op het lokale waterbeleid door klimaatsveranderingen, maar daarnaast kunnen het ook acties zijn, die worden opgestart om verder de doelstellingen van het integraal waterbeleid te realiseren vanuit de visie voor het deelbekken. De acties van dit plan en eventueel bijkomend te formuleren acties tijdens de planperiode zullen slechts uitgevoerd worden binnen de perken van de begrotingen van de betrokken deelgenoten. 4/50

6 OPMAKERS VAN HET PLAN Het ontwerp deelbekkenbeheerplan voor het deelbekken is opgemaakt door het waterschap Kerkebeek- Rivierbeek, in uitvoering van artikel 3 van de overeenkomst tot oprichting van het waterschap Kerkebeek- Rivierbeek van 29 januari Het waterschap Kerkebeek- Rivierbeek is een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid tussen de volgende openbare besturen: Vlaams Gewest (02-05 en 02-06) Provinciebestuur West-Vlaanderen (02-05 en 02-06) Bestuur van de Watering Het Vrijgeweid (02-06) Gemeentebestuur Ardooie (02-06) Gemeentebestuur Beernem (02-06) Gemeentebestuur Brugge (02-05) Gemeentebestuur Jabbeke (02-05) Gemeentebestuur Lichtervelde (02-06) Gemeentebestuur Oostkamp (02-05 en 02-06) Gemeentebestuur Pittem (02-06) Gemeentebestuur Ruiselede (02-06) Gemeentebestuur Tielt (02-06) Gemeentebestuur Torhout (02-05 en 02-06) Gemeentebestuur Wingene (02-06) Gemeentebestuur Zedelgem (02-05) Het deelbekken omvat geheel of een deel van het grondgebied van de gemeenten Ardooie, Beernem, Oostkamp, Pittem, Ruiselede, Tielt, Torhout en Wingene. RELATIE MET HET BEKKENBEHEERPLAN De bepalingen van de deelbekkenbeheerplannen mogen niet in minder strenge zin afwijken van de bindende bepalingen van het bekkenbeheerplan, noch van de bindende bepalingen van het stroomgebiedbeheerplan. Het deelbekkenbeheerplan geeft nadere invulling aan het bekkenbeheerplan, door de aspecten relevant op en eigen aan het deelbekkenniveau weer te geven. Het deelbekkenbeheerplan geeft in het bijzonder nadere uitvoering aan de operationele doelstellingen van het bekkenbeheerplan in het deelbekken. Het bekkenniveau geeft vanuit het hoger perspectief van het bekken de achtergrondinformatie om verder te kunnen toepassen binnen het deelbekken. 5/50

7 I. Niet-technische samenvatting Het voorliggend deelbekkenbeheerplan is tot stand gekomen in nauw overleg met de verschillende deelgenoten van het waterschap Kerkebeek- Rivierbeek. Het geeft verdere invulling aan het integraal waterbeleid op deelbekkenniveau. Het deelbekkenbeheerplan voor het deelbekken Rivierbeek omvat een overzicht van visie-elementen (doelstellingen) en acties met betrekking tot het lokale watersysteem. De voornaamste aandachtsgebieden zijn terug te vinden op de kaarten 2 tot en met 5. Kaart 1 is een situeringskaart van het deelbekken waarop ook de onbevaarbare en bevaarbare waterlopen weergegeven zijn. Het plan is geordend rond 4 krachtlijnen: - beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort; - een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven; - waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen; - de mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de draagkracht van het watersysteem. Krachtlijn 1: Beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort De beekvalleien van de Rivierbeek, Velddambeek, Hertsbergebeek, Ringbeek (Wingene), Ringbeek (Zwevezele), Regenbeek, Bornebeek, Merlebeek, Poversbeek, Getebeek en kasteelbeek hebben als primaire functie waterberging en evacuatie en moeten zoveel mogelijk open gehouden worden en gevrijwaard van verdere bebouwing. Krachtlijn 2: Een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven De komende jaren zal het gemeentelijk riolerings- en zuiveringsbeleid verder uitgewerkt worden: uitvoeringsplannen voor rioleringswerken zullen uitgewerkt worden op basis van goedgekeurde zoneringsplannen, een termijnplanning voor het wegwerken van parasitaire debieten op het rioleringsstelsel zal opgemaakt worden en een gemeentelijk IBA-beleid zal uitgebouwd worden. Het maximaal voorkomen van de afspoeling van bodemmateriaal naar de waterlopen is prioritair voor de Rivierbeek, de Gaverbeek, de Muizeveldbeek, de Ringbeek (zwevezele), de Steenbeek, de Rattebeek en de Ringbeek (Wingene). Krachtlijn 3: Waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen De lokale beekvalleien van de Bornebeek, Kasteelbeek, Ringbeek, Poversbeek-Leugaertsbeek, Getebeek bezitten nog specifieke structuurkenmerken en vallen op in het landschap door hun kronkelend karakter en door hun begeleidende bomenrijen. De openheid en de karakteristieken van deze lineaire elementen worden gevrijwaard. In de beekvalleien moet vooral aandacht besteed worden aan het vrijwaren en versterken van de kleine landschapselementen. De Rivierbeek, de Bornebeek, de Ringbeek in Wingene en de Gulke Putten zijn belangrijke waterafhankelijke ecosystemen. Deze gebieden worden aangeduid als prioritair te beschermen en verder te herstellen waterafhankelijke ecosystemen. Concrete acties zijn er gepland voor de Rivierbeek, de Ringbeek ter hoogte van het Kraaaiveldbos, en de Bornebeek. Krachtlijn 4: De mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de draagkracht van het watersysteem Watersystemen bieden vele mogelijkheden voor recreatie. Mogelijkheden voor het realiseren van hengelzones zijn er aan de monding van de Rivierbeek en ter hoogte van Nieuwenhovebos. Aandacht gaat naar het bijdragen van waterelementen aan de ruimtelijke omgevingskwaliteit van bedrijventerreinen. Hiervoor is er een concrete actie gepland in Wingene. Duurzaam watergebruik wordt gestimuleerd door sensibilisatieacties en door het zoeken naar een duurzamere waterbevoorrading voor landbouwers en bevloeiing van sportvelden in Wingene. 6/50

8 II. Beschrijving van het deelbekken Er is een kaart ingevoegd ter situering van het deelbekken waarop de betrokken gemeenten in het deelbekken en de onbevaarbare en bevaarbare waterlopen in het deelbekken aangeduid zijn. 1 KAART 1 Aanduiding van de betrokken gemeenten in het deelbekken en de onbevaarbare en bevaarbare waterlopen in het deelbekken De ruimtelijke ordening richt zich naar het fysische element water, naast reliëf en bodem. De ruimtelijke ordening is complementair aan het integraal waterbeleid. Dit vraagt een afstemming van de verschillende beleidsplannen, enerzijds van de ruimtelijke structuurplannen (op de drie bestuurniveau s) en anderzijds van de deelbekkenbeheerplannen. De beleidskeuzes en visie opgenomen in de ruimtelijke plannen, die gerelateerd zijn met watersystemen; vormen dan ook een zeer belangrijke insteek voor het ontwikkelen van een visie rond deze watersystemen in het deelbekkenbeheerplan. De ruimtelijke structuurplannen vormen een belangrijk beleidskader waarin water als structurerend element is opgenomen. De watergerelateerde elementen opgenomen in de verschillende gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen (afgekort GRS) en het provinciaal ruimtelijk structuurplan (afgekort PRS) zijn geïntegreerd in het onderdeel visie. 2 Naast de gemeentelijke en provinciale ruimtelijke structuurplannen zijn er ook andere planningsprocessen relevant, die volgen uit één van de vier invalshoeken van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (stedelijke gebieden, buitengebied, economie, transportinfrastructuur). Het gewestelijk ruimtelijke planningsproces in het buitengebied, regio Veldgebied Brugge - Meetjesland (fase gewenste ruimtelijke structuur en uitvoeringsprogramma d.d. 20 juli 2006); kan voor het deelbekken vermeld worden als relevante achtergrondinformatie. 1 Voor een verdere beschrijving van het deelbekken wordt verwezen naar het DuLo waterplan Rivierbeek. 2 Waar mogelijk is rekening gehouden met elementen opgenomen in de GRS van Oostkamp en Brugge 7/50

9 III. Visie voor het deelbekken Inleiding Het deelbekkenbeheerplan is een beleidsplan dat tevens de voorgenomen acties, maatregelen, middelen en termijn bepaalt om de doelstellingen ervan te bereiken. Het deelbekkenbeheerplan geeft nadere uitvoering aan het bekkenbeheerplan. Het deelbekkenbeheerplan is een beleidsplan. In het planproces is bijgevolg ook stil gestaan bij de visie voor het deelbekken. Met andere woorden, we stellen ons de vraag waar we naartoe willen met het integraal waterbeleid binnen het deelbekken? Het deelbekkenbeheerplan geeft nadere uitvoering aan het bekkenbeheerplan. De bepalingen van de deelbekkenbeheerplannen mogen niet in minder strenge zin afwijken van de bindende bepalingen van het bekkenbeheerplan, noch van de bindende bepalingen van het stroomgebiedbeheerplan. Het deelbekkenbeheerplan geeft nadere invulling aan het bekkenbeheerplan. De visie en doelstellingen van het deelbekkenbeheerplan wijken niet af van deze in het bekkenbeheerplan. Het hoger beleidskader is bepaald door de Europese Kaderrichtlijn Water, het Decreet betreffende het Integraal Waterbeleid, de waterbeleidsnota van de Vlaamse regering en het bekkenbeheerplan van het Bekken van de Brugse Polders. Naast het onderschrijven door alle betrokken deelgenoten in het waterschap van de algemene doelstellingen van het hoger beleidskader en van de doelstellingen opgenomen in de doelstellingennota voor het deelbekken Rivierbeek 3, is het de intentie dat het deelbekkenbeheerplan de specifieke aandachtspunten concreet aangeeft voor de planperiode. Het onderdeel visie op de opgenomen kaarten heeft een signaalfunctie. De kaarten geven de aandachtsgebieden weer, opgesteld vanuit de kennis en ervaringen van de waterbeheerders actief binnen het deelbekken. Met deze kaarten worden er geen concrete locaties aangeduid. De toegevoegde waarde is enerzijds te vinden in het kenbaar maken van een visie van deze waterbeheerders (zijnde het Vlaamse gewest, provincie en gemeenten). Anderzijds dragen deze kaarten ook bij om tot een integrale aanpak te komen van waterproblemen. In de praktijk wordt vastgesteld dat een ad hoc beleid al te vaak aan de oorzaak ligt van latere (water)problemen. Vier krachtlijnen De hoger vermelde beleidskaders zijn van toepassing binnen de waterschappen en de opdracht van het waterschap zijnde de opmaak van een ontwerp deelbekkenbeheerplan. Vanuit deze beleidskaders wordt de visie voor het deelbekken ontwikkeld. Volgens vier krachtlijnen wordt er vorm gegeven aan het integraal waterbeleid op het niveau van het waterschap/deelbekken. 3 DuLo waterplan doelstellingennota Rivierbeek 8/50

10 KL 1: Beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort KRACHTLIJNEN voor de WATERSCHAPPEN KL 2: Een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven KL 3: Waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen KL 4: De mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de draagkracht van het watersysteem Deze 4 krachtlijnen vormen de basis voor de verdere thematische opbouw van het deelbekkenbeheerplan. Gebiedsspecifieke aandachtspunten voor de planperiode Krachtlijn 1 : Beperken en waar mogelijk voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast en watertekort Hemelwater vertraagd afvoeren Het is duidelijk dat de toenemende verhardingen en bebouwingen de draagkracht van elk watersysteem onder druk plaatst en er een versnelde aanvoer is van grote hoeveelheden hemelwater. Vanuit het oogpunt waterkwaliteit kiest het huidige beleid voor het gescheiden afvoeren van hemelwater en afvalwater. Dit brengt echter op vlak van waterkwantiteit met zich mee dat er een verhoogde aanvoer is van hemelwater dat via het bestaande waterlopen en grachtenstelsel afgevoerd dient te worden. Het bovenlopenstelsel van de Rivierbeek werd -voornamelijk in het kader van de ruilverkaveling Wingene- grotendeels rechtgetrokken. Bovendien zijn waterlopen op verschillende plaatsen overwelfd en/of voorzien van oeverversterking, wat de afvoer in de waterlopen versneld. Het gevolg hiervan is dat water welke in de oorspronkelijke natuurlijke loop werd vastgehouden of vertraagd door de sinuositeit en de hydraulische ruwheid van de waterloop en het voorkomen van dieptes en ondieptes en engtes en overbreedtes na de inrichtingswerken sneller wordt afgevoerd met stroomafwaartse verhoging van de debieten en overstromingen voor gevolg. Projecten die beekherstel beogen moeten worden uitgewerkt. Het visserijbeheerplan van de Brugse Veldzone stelt een aantal maatregelen voor tot beekherstel op de bovenlopen van de Hertsbergebeek in het gebied van de voormalige ruilverkaveling Wingene. Daarnaast wordt ook gewezen op de uitvoering van maatregelen voortvloeiend uit de ecologische inventarisatie en visievorming van de Rivierbeek. Naast een versnelde afvoer in de waterlopen, komt nog eens bovenop dat er de laatste jaren tengevolge van bebouwing, bij de aanleg van riolering of ten behoeve van de moderne landbouw heel wat (baan) 4 grachten ingebuisd of zelfs volledig gedempt zijn. Deze teloorgang van grachtenstelsels heeft een nefaste invloed gehad op het natuurlijke evenwicht van het watersysteem en heeft ontegensprekelijk de hand gehad in recente overstromingsfenomenen. Het bestaande waterlopensysteem en zowel publieke als private grachten moeten maximaal gevrijwaard worden. Het inbuizen van bestaande grachten is niet meer wenselijk. Tevens is het van belang dat ook de private grachten voldoende kunnen integraal beheerd worden en ingeschakeld om hemelwater te bergen en af te voeren. 4 Een baangracht is een gracht die parallel loopt met een weg en het hemelwater van de weg opvangt en afvoert. Ook al zijn ze in de eerste plaats aangelegd om water snel af te voeren, toch bieden baangrachten t.o.v. buizen heel wat bijkomende voordelen. Grachten spelen een belangrijke rol in het waterkwantiteitsbeheer zowel wat het tegengaan van overstromingen als wat de aanvulling van de grondwatervoorraden betreft. Naast waterafvoer, berging en infiltratie dragen grachten ook bij in de zuivering van licht verontreinigd water, de bestrijding van erosie en de verhoging van de natuur- en landschapswaarde. 9/50

11 Vanuit het principe beter voorkomen dan genezen, worden op de eerste plaats en bij voorkeur maatregelen genomen : - om de bestaande waterbergingsgebieden maximaal te vrijwaren van bebouwing en verharding - om hemelwater te gebruiken, te infiltreren en bij afvoer dit op een vertraagde manier te laten gebeuren - om de infiltratie- en bergingsmogelijkheden van (baan)grachten optimaal te benutten door een herwaardering van het grachtenstelsel - om waterberging en vertraagde afvoer in bestaande waterlopen maximaal te realiseren - om het onderhoud af te stemmen teneinde een vertraagde afvoer te verkrijgen, zonder een doorverschuiving van wateroverlast Gelet op de geplande afkoppelingsprojecten (zie krachtlijn 2) is het verder concretiseren van de mogelijkheden langs waar het hemelwater het beste afgevoerd kan worden binnen het deelbekken een aandachtspunt voor de planperiode. Het is wenselijk dat een specifiek beleid voor de afvoergrachten langs de autowegen wordt uitgewerkt. Deze grachten voeren grote hoeveelheden water af zonder enige buffering of infiltratie. Hiervoor is een beleidsaanbeveling voor het hogere niveau opgenomen (zie verder). Waterberging en infiltratie In de eerste plaats moet zoveel als mogelijk gestreefd worden naar hergebruik van hemelwater. Voor het gedeelte hemelwater dat niet nuttig kan aangewend worden, dient onderzocht te worden hoe deze het beste kan geborgen worden. In het deelbekken bestaat de bodem vooral uit zandgrond. Bijgevolg is infiltratie om water te bergen efficiënt en mogelijk op vele plaatsen in het deelbekken. Het is dan ook logisch dat infiltratie eerst afgewogen wordt alvorens aan bedrijven/particulieren, buffering opgelegd wordt want dit is vaak een duurdere optie. Het opleggen aan bedrijven van buffering via bekkens wordt dan ook beter geval per geval bekeken. Behoud waterbergend vermogen Bestaande natuurlijke overstromingsgebieden 5 dienen maximaal bewaard te worden. Indien gronden in dergelijke zones worden aangesneden, moet er elders gezorgd worden voor evenveel natuurlijke berging door compensatie. Bij het afleveren van een vergunning voor het ophogen van gronden in deze gebieden dient dan ook de watertoets wel overwogen te worden uitgevoerd en rekening gehouden worden met de nood tot behoud van het waterbergend vermogen. Ophogen van gronden in mogelijke en effectieve overstromingsgevoelige gebieden zoals afgebakend in het kader van de watertoets moeten vermeden worden. Bijzondere aandacht wordt gevraagd om ten allen tijde ophogingen te vermijden in de mogelijke en effectieve overstromingsgevoelige gebieden in de nabijheid en in relatie met de Dorpsbeek (WO.9.8)[V1.1] te Ruddervoorde, de Poversbeek-Leugaertsbeek (WO e cat) [V1.2], Kasteelbeek (WO.9.9.) [V1.3] langs Groenstraat, ophoging sportterreinen Riderfort en Koebroekdreef [V1.4]. Het bekkenbeheerplan van het Bekken van de Brugse Polders duidt de actuele waterbergingsgebieden aan. Dit zijn gebieden die het watersysteem opeist bij momenten van piekafvoeren. Deze actuele waterbergingsgebieden hebben dus een reëel risico om wateroverlast te hebben: m.a.w. deze gebieden zijn te risicovol voor bebouwing, infrastructuur enz. Belangrijke randvoorwaarde die bij het behoud/vrijwaren van de actuele waterbergingsgebieden wordt gesteld is het vermijden van verdere achteruitgang van de huidige ruimtelijke situatie in relatie tot het watersysteem. De watertoets dient erover te waken dat de waterbergingscapaciteit die er momenteel is ook in en naar de toekomst toe gevrijwaard blijft. Hierbij geldt dus minstens het stand-still principe. In actuele waterbergingsgebieden is multifunctionaliteit met andere openruimte functies niet alleen mogelijk, maar ook wenselijk. Multifunctionaliteit met een woonfunctie, industrie, infrastructuur daarentegen is niet aangewezen. In het provinciaal ruimtelijk structuurplan van West-Vlaanderen zijn volgende waterlopen geselecteerd als natuurverbinding van bovenlokaal belang 6 : - Rivierbeek (WO.9.- deel 1 e cat tot Dorpsbeek WO.9.8.) [V1.5], - Velddambeek (WO.9. tussen Dorpsbeek WO.9.8. en Regenbeek WO.9.13.) [V1.6], - Hertsbergebeek (WO e cat) [V1.7], 5 Hiermee worden de van nature overstroombare gebieden (NOG) bedoeld 6 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen, deel 1, p. 221,223 en deel 2, figuur /50

12 - Ringbeek (Veldekesbeek-Strategoedbeek) (WO en WO Wingene) [V1.8], - Ringbeek (Jobeek-Grote Beek-Ringbeek) (WO Zwevezele) [V1.9], - Regenbeek (WO e cat) [V1.10], - Bornebeek (WO.11.) [V1.11], - Merlebeek (WO.14.) [V1.12]. In de natuurverbindingsgebieden is het beleid er onder andere op gericht de natuurverbindingsfunctie te versterken door het vrijwaren van bebouwing en het waterbergend vermogen van rivier- en beekvalleien zoveel mogelijk te behouden en te versterken waarbij gestreefd wordt naar een zo groot mogelijk herstel van de winterbedding als overstromingsgebied 7. De valleien van de Rivierbeek (deel benedenloop Warandeputten en deel Waardammebeek) (WO.9.) [V1.5], de Hertsbergebeek (WO e cat) [V1.7], de Poverbeek (WO.9.3. deel 2 e cat) [V1.13], de Ringbeek (WO benedenloop) [V1.14], de Blauwhuisbeek (WO e cat (Getebeek) en deel 3 e cat (Blauwhuisbeek)) [V1.15] en de Bornebeek (WO.11.) [V1.16] worden gevrijwaard van verdere bebouwing. Een ecologische en hydrologische opwaardering kan worden gerealiseerd door o.a. het behoud en het vrijwaren van deze van nature overstroombare gebieden. 8 De beekvalleien van de Kasteelbeek (WO.9.9.) [V1.17], Poversbeek-Leugaertsbeek (WO e cat) [V1.2] en Getebeek (WO e cat) [V1.18] zijn geselecteerd in het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan van Oostkamp als lokale ecologische infrastructuur. Deze beekvalleien hebben als primaire functie waterberging en evacuatie en moeten zoveel mogelijk open gehouden worden. Ze worden dan ook afgebakend als bouwvrije zone. 9 Bijkomende bufferruimte realiseren Het realiseren van bijkomende bufferruimte kan op verschillende manieren. Er wordt de voorkeur gegeven om bijkomende bufferruimte te realiseren door een mix van brongerichte maatregelen uit te voeren : vasthouden van water ter plaatse (bvb. op industrieterreinen), bovenstrooms bufferen, vertraagd afvoeren via grachtenstelsel, bufferen in de waterloop, vrijwaren van natuurlijke overstromingsgebieden 10, Binnen het deelbekken is het wenselijk dat er gezocht wordt naar mogelijkheden om bijkomende bufferruimte stroomopwaarts te realiseren. In het bijzonder, voor de Ringbeek- Veldekesbeek (WO ) te Wingene [V1.19], de Ringbeek (Jobeek-Grote Beek-Rinkbeek- WO.9.10.) te Zwevezele (twee locaties) [V1.20] en de Muizeveldbeek [V1.21]. Kunstmatig gecreëerde overstromingsgebieden kunnen enkel in hoogste nood. Indien een hard bufferbekken nodig is, dient gezocht te worden naar een locatie, die maximale bescherming biedt met een minimale grondinname en ecologische gevolgen. Harde bufferbekkens worden best niet voorzien op ecologisch waardevolle gebieden. Waterberging en optimaliseren van het onderhoud van waterlopen De ontwikkeling van kruidgroei in het water en op de oevers kan de afvoercapaciteit van waterlopen beperken. Bij piekdebieten kan de vegetatie loskomen en verstoppingen veroorzaken ter hoogte van roosters en stuwen. Indien het een wezenlijk probleem vormt voor de afvoer en daardoor de veiligheid in gedrang brengt, dienen kruidruimingen te gebeuren. Zomerreitingen dienen weloverwogen te gebeuren. Een verhoogde kruidruiming in de bovenlopen riskeert echter een versnelde waterafvoer naar de benedenlopen te veroorzaken waardoor stroomafwaarts de veiligheid in het gedrang komt. In vele gevallen kan wateroverlast ter hoogte van woonwijken en stedelijke kernen dus juist voorkomen worden door een vertraagde afvoer via een aangepast onderhoudschema. Enige omzichtigheid omtrent kruidruimingen is dus aanbevolen om te vermijden dat problemen van overstromingen niet worden verplaatst. Bij reiten of ruimen van waterlopen dient ophoging van beekkanten vermeden te worden, terugstromen van overstromingswater moet vlot mogelijk zijn. Bij langdurige verwaarlozing van waterlopen kan het ruimen van grote hoeveelheden slib plaatselijk voor problemen zorgen. Een goede spreiding en eventuele afvoer ervan -indien nodig- is gewenst. 7 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen, deel 1, p Gewestelijke ruimtelijke planningsprocessen in het buitengebied, regio Veldgebied Brugge Meetjesland, gewenste ruimtelijke structuur, p Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Oostkamp, richtinggevend gedeelte, p.35 ev. 10 hiermee worden de van oudsher overstroomde gebieden bedoeld 11/50

13 Bepaalde waterlopen vormen een klassieke vindplaats van sluikstorten en zwerfvuil. Om de belevingswaarde te verhogen zijn diverse acties wenselijk zoals het voorkomen en opruimen van sluikstorten en zwerfvuil van ondermeer recreanten (fietsers, wandelaars, vissers). Bouwvrij houden vijf meterzone langs waterlopen Voor het onderhoud en inrichtingswerken is het van belang dat de vijfmeterzone bouwvrij wordt gehouden. De meerkost voor het onderhoud van de waterloop en voor inrichtingswerken aan de waterloop die ontstaan door het niet toegankelijk zijn van de vijfmeterzone langs de waterloop (obstakels), mag niet verhaald worden op de waterloopbeheerder en moet zoveel mogelijk gedragen worden door de betrokkene 11. Inzake de problematiek van het bouwvrij houden van de vijfmeterzone wordt gewezen op het belang van het vragen van advies aan de betrokken waterloopbeheerder. De vergunningverlener zou telkens wanneer er een constructie of een aanplant in de vijfmeter zone van een waterloop voorzien wordt, advies moeten vragen aan de waterloopbeheerder. Bescherming van bebouwing en infrastructuur tegen wateroverlast Bij de aanleg van dijken en dijkjes ter bescherming van woon- en industriegebieden dient rekening gehouden te worden met de ruimere omgeving. Dijkaanleg mag geen verschuiving van een overlastprobleem inhouden. Het knelpunt dient integraal benaderd te worden. Eventuele schade voor de aanpalende gronden dient voorkomen te worden (bvb. wegpompen water 12 ) of dient vergoed te worden (bvb. schaderegeling aankoop gronden). De dijkaanleg gebeurt volgens de natuurtechnische principes. Krachtlijn 2: Een goede kwalitatieve toestand van het oppervlaktewater en de waterbodems nastreven Vanuit de hogere beleidskaders- Europese kaderrichtlijn Water (2000), Decreet betreffende het integraal Waterbeleid (2003)- dient op langere termijn (2015) elk watersysteem zowel een goede chemische als ecologische kwaliteit te hebben. De komende jaren zal het gemeentelijk riolerings- en zuiveringsbeleid verder uitgewerkt worden: uitvoeringsplannen voor rioleringswerken zullen uitgewerkt worden op basis van goedgekeurde zoneringsplannen, een termijnplanning voor het wegwerken van parasitaire debieten op het rioleringsstelsel zal opgemaakt worden en een gemeentelijk IBA-beleid zal uitgebouwd worden. Wat niet wegneemt dat bovengemeentelijke samenwerkingsprojecten inzake waterkwaliteit (IBA) steeds moet mogelijk blijven. Daarnaast zullen projecten opgestart worden om het bestaande rioleringsstelsel te optimaliseren en te renoveren. Voor de planperiode staan reeds diverse acties op stapel. Het betreft concrete acties waarvan de uitvoering op korte termijn reeds gepland of voorzien is. Prioritaire aandachtsgebieden waterkwaliteit Het waterschap is van mening dat losstaand van het streven naar een goede (chemische) waterkwaliteit op langere termijn voor alle waterlopen binnen het deelbekken, het reeds zinvol is om ook op korte termijn over een aantal waterlopen te beschikken binnen het deelbekken met een zeer goede chemische waterkwaliteit. Op deze manier kan de waterloop nu reeds beginnen aan een ecologisch herstel. Globaal gezien worden volgende waterlopen binnen het deelbekken naar voor geschoven als prioritaire aandachtsgebieden om tot een zeer goede kwaliteit van het oppervlaktewater en de waterbodem te komen: Rivierbeek (WO.9.- deel 1 e cat tot Dorpsbeek WO.9.8.) [V2.1], Velddambeek (WO.9. tussen Dorpsbeek WO.9.8. en Regenbeek WO.9.13.) [V2.2] Hertsbergebeek (WO e cat) [V2.3], Ringbeek (Veldekesbeek-Strategoedbeek) (WO en WO Wingene) [V2.4], 11 In geval van vergunning voor het obstakel, is de betrokkene de vergunningsverlener. Wat illegale constructies betreft is de eigenaar de betrokkene. 12 In dat verband wordt het stagnerend water tussen de dijk en de Bierbeek t.h.v.sint-elooisplein beschreven als een probleem. 12/50

14 Ringbeek (Jobeek-Grote Beek-Ringbeek) (WO Zwevezele) [V2.5], Regenbeek (WO e cat) [V2.6], Bornebeek (WO.11.) [V2.7], Merlebeek (WO.14.) [V2.8], Kasteelbeek (WO.9.9.) [V2.9], Poversbeek-Leugaertsbeek (WO e cat) [V2.10], Getebeek (WO e cat) [V2.11], Blauwhuisbeek thv Sint-Jan (WO ) [V2.18], en waterloop door de Vagevuurbossen (WO ) [V2.19] Verminderen van de negatieve impact van overstorten De negatieve impact van problematische overstorten kan verminderd worden door de afkoppeling van hemelwater en oppervlaktewater van het rioolstelsel, een betere onderlinge afstemming van de pompstations in het stelsel of in laatste instantie - de aanleg van een randvoorziening (bv. aanleg van een bergbezinkingsbekken, nazuivering met planten of andere end-of-pipe maatregelen). Bij inplanting van nieuwe overstorten ter hoogte van ecologisch waardevolle gebieden moet een negatieve impact te allen tijde vermeden worden en de werking van de bestaande overstorten geoptimaliseerd. Strategisch waardevolle waterlopen zijn de Ringbeek-Veldekesbeek (WO ) [V2.12] en de Hertsbergebeek (WO.9.3.) [V2.13]. Natuurlijke waterzuivering in het buitengebied Een gebiedsgerichte en waterloopgerichte aanpak op deelbekkenniveau van het riolerings- en zuiveringsbeleid geniet de voorkeur. Wat de natuurlijke waterzuivering in het buitengebied betreft, is het om tot een goede waterkwaliteit te komen, aangewezen dat gemeenten de sanering zoveel mogelijk in eigen beheer uitvoeren en spreiden over verschillende jaren en per waterstreng. Het is niet opportuun om individuele behandelingen van het afvalwater (IBA) lukraak over de hele gemeente te plaatsen maar er voor te zorgen waterstreng per waterstreng te saneren en dus ook gebiedsspecifiek IBA s te plaatsen. Op lange termijn streven naar sanering van vervuilde onderwaterbodems Aangezien het saneren van waterbodems ook het opheffen van lozingspunten en/of het verminderen van de negatieve impact van overstorten kan betekenen, dient er dus eerst te worden nagegaan of er ongezuiverde lozingen of overstorten stroomopwaarts de verontreinigde waterbodems aanwezig zijn. Het prioritair saneren van bovenstroomse waterlooptrajecten past immers bij een integrale aanpak van de waterbodemproblematiek. Het in rekening brengen van de nog aanwezige verontreinigingsbronnen en de lopende en geplande investeringswerken inzake afvalwaterzuivering kaderen in de duurzame sanering van vervuilde waterbodems. Het is logisch de waterbodemsaneringen gelijke tred te laten houden met de sanering van de lozingspunten. Bij het verder opstellen van een lijst van prioritair te onderzoeken en saneren waterbodems is fijnmazige informatie essentieel. Daaraan ontbreekt het momenteel. De expertise van de locale waterbeheerders is dan ook onontbeerlijk om tot een onderbouwde prioriteringslijst van te saneren waterbodems te komen. Om tot een gedragen saneringsbeleid te komen, dient er voldoende aandacht besteed te worden aan het ter beschikking stellen van de nodige financiële middelen. Maximaal voorkomen van de afspoeling van bodemmateriaal naar de waterlopen Om de sedimenttoevoer naar de waterloop te doen dalen, is het van groot belang om de grootste knelpunten prioritair aan te pakken, aangezien dit de grootste winst voor het watersysteem inhoudt. In het deelbekken komt bodemerosie voor ter hoogte van: de bovenloop van de Rivierbeek (WO.9.) [V2.2], de Gaverbeek (WO.9.14.) [V2.14], de Muizeveldbeek (WO ) [V2.15], de ganse bovenloop en de bovenstroomse zijloopjes van de Ringbeek (WO Zwevezele) [V2.5], de Steenbeek (WO ) [V2.16], de Rattebeek (WO ) [V2.17] en de bovenloop van de Ringbeek-Veldekesbeek (WO ) [V2.12]. Voorkomen en beperken van oeverafkalving De sterk verhoogde stroomsnelheden van de Rivierbeek hebben een grote eroderende werking op de oevers met steeds vluggere afkalving en het verleggen van meanders als gevolgen. Aandachtsgebieden voor het voorkomen van oeverafkalvingen zijn de kasteeldomeinen Gruuthuse en de Celles [V2.20] 13/50

15 Krachtlijn 3: Waterafhankelijke ecosystemen beschermen en herstellen Er dient over gewaakt te worden dat - de waardevolle structuurkenmerken van waterlopen die nu (nog) aanwezig zijn; - de natuurlijke oevers die nog aanwezig zijn; en - de plaatsen waar waterlopen en hun vallei (nog) in contact staan met elkaar; behouden blijven. Hier geldt het stand-still principe. In het provinciaal ruimtelijk structuurplan van West-Vlaanderen zijn - Rivierbeek (WO.9.- deel 1 e cat tot Dorpsbeek WO.9.8.) [V3.1], - Velddambeek (WO.9. tussen Dorpsbeek WO.9.8. en Regenbeek WO.9.13.) [V3.2], - Hertsbergebeek (WO e cat) [V3.3], - Ringbeek (Veldekesbeek-Strategoedbeek) (WO en WO Wingene) [V3.4], - Ringbeek (Jobeek-Grote Beek-Ringbeek) (WO Zwevezele) [V3.5], - Regenbeek (WO e cat) [V3.6], - Bornebeek (WO.11.) [V3.7], - Merlebeek (WO.14.) [V3.8]. geselecteerd als natuurverbinding van bovenlokaal belang 13. Het beleid in de natuurverbindingsgebieden (=natuurverbinding van bovenlokaal belang) is er op gericht de natuurverbindingsfunctie te versterken door: - het behoud en herstel van kleine natuurgebieden en landschapselementen; - het nastreven van een natuurlijke loop; de meandering wordt maximaal toegelaten, behouden en indien mogelijk hersteld; - het zoveel mogelijk opheffen van barrières die de biodiversiteit van de waterloop verstoren (bijvoorbeeld: aanleggen van natuurvriendelijke oevers 14 en vistrappen) 15. De gewenste ruimtelijke structuur vanuit de gebiedsvisie 16, duidt een landschappelijke opwaardering van en versterken van de verbindende ecologische functie voor de beekvalleien van de Velddambeek (WO.9. tussen Dorpsbeek WO.9.8. en Regenbeek WO.9.13.) [V3.2], Grote Beek (WO deel Ringbeek Zwevezele) [V3.9], Pover-Leugaertsbeek (WO e cat) [V3.10], Spei-Veldbeek (WO deel Poversbeek) [V3.11], Ringbeek (WO deel Ringbeek Wingene) [V3.12]. 17 De valleien van de Rivierbeek, Hertsbergebeek, Zuidleie en Bornebeek vormen gave aaneengesloten valleilandschappen met ecologische kwaliteiten van veelal internationaal belang. Ze worden nog gekenmerkt door natuurlijke overstromingen. Deze samenhangende natuurcomplexen worden door de sector Natuur voorgedragen om opgenomen te worden in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN). De natuurlijke waterbergende en waterafvoerende functie, en de natuurwaarden zijn bepalend voor de ordening van deze valleien. De beekvalleien worden ecologisch en hydrologisch opgewaardeerd gericht op het behoud en herstel van natte tot vochtige ecotopen (o.a. halfnatuurlijke graslanden, broekbossen, moeras, ) met overgangen naar drogere valleiflanken. Valleigedeelten met kasteelparken en gebieden met een nog gave percelering en hiermee samenhangende perceelsrandbegroeiingen worden binnen hun historische context behouden en versterkt. De grondgebonden landbouw, gericht op een permanent graslandgebruik kan lokaal een natuurondersteunende en landschapsverzorgende taak opnemen. Lokaal en vooral in aansluiting op langsliggende bos- en natuurcomplexen kan worden gestreefd naar een ongeperceleerd halfopen valleilandschap met de spontane ontwikkeling van diverse bostypes langs een vrij meanderende beek en de ontwikkeling van beekdalvegetaties. 13 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen, deel 1, p. 221,223 en deel 2, figuur Natuurvriendelijke oevers zijn oevers waarbij naast de waterkerende functie ook aandacht besteed wordt aan natuur- en landschapsaspecten. Natuurvriendelijke oevers spelen een belangrijke rol in het ecologische netwerk: de natuurlijke overgangszone tussen water en land fungeert immers als ecologische corridor waarlangs organismen kunnen migreren. Natuurvriendelijke oevers bieden voor organismen uitwijkroutes bij ongunstige omstandigheden, maar ook kolonisatieroutes waarlangs soorten zich in een bepaald gebied kunnen hervestigen. Voor bepaalde organismen voorkomen ze de genetische isolatie van populaties. Op termijn ontstaan in natuurvriendelijke oevers geschikte habitats of paaiplaatsen voor vissen. De ontwikkeling van waterplanten maar ook van oeverplanten beperkt tevens de algengroei in het water, waardoor de vorming van slib langs de oevers aanzienlijk vermindert. Ook vanuit landschappelijk oogpunt biedt een variatie aan natuurvriendelijke oevers een meerwaarde. 15 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen, deel 1, p Gewestelijke ruimtelijke planningsprocessen in het buitengebied, regio Veldgebied Brugge - Meetjesland (fase gewenste ruimtelijke structuur en uitvoeringsprogramma d.d. 20 juli 2006) 17 Gewenste ruimtelijke structuur, p /50

16 De valleien van de Rivierbeek (deel benedenloop Warandeputten en deel Waardammebeek) (WO.9.) [V3.1], de Hertsbergebeek (WO e cat) [V3.3], de Poverbeek (WO.9.3. deel 2 e cat) [V3.13], de Ringbeek (WO benedenloop) [V3.12], de Blauwhuisbeek (WO e cat (Getebeek) en deel 3 e cat (Blauwhuisbeek)) [V3.14] en de Bornebeek (WO.11.) [V3.15] zijn in de gebiedsvisie aangeduid voor behoud en versterking van uitgesproken natuurwaarden in valleien met herstel van het natuurlijke watersysteem. 18 De ecologische gebiedsvisie voor het kanaal Gent Brugge stelt een natuurtechnische inrichting voor de Rivierbeek voor ter hoogte van de betonplaten op de Rivierbeek tussen het kasteelpark Gruuthuyse (de Stationstraat) en de monding in het kanaal Gent-Brugge. 19 Ter hoogte van de monding doet zich ook een vismigratieknelpunt voor [V3.16]. 20 De lokale beekvalleien van de Bornebeek (WO.11.) [V3.7], Kasteelbeek (WO.9.9.) [V3.17], Ringbeek (WO Jobeek-Grote Beek-Rinkbeek - Zwevezele) [V3.5], Poversbeek- Leugaertsbeek (WO e cat) [V3.10], Getebeek (WO e cat) [V3.18] zijn geselecteerd in het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan van Oostkamp als lokale structurerende lineaire elementen. Deze valleien bezitten nog specifieke structuurkenmerken en vallen op in het landschap door hun kronkelend karakter en door hun begeleidende bomenrijen. De openheid en de karakteristieken van deze lineaire elementen worden gevrijwaard. In de beekvalleien moet vooral aandacht besteed worden aan het vrijwaren en versterken van de kleine landschapselementen. 21 De verspreide bosjes langs de Ringbeek-Leugaertsbeek, de spoorwegputten bij De Rampe, de Warandeputten en het ingesloten gebied tussen het kanaal, de spoorweg, Moerbrugge en de Rampe, zijn kleine landschapselementen, die moeten behouden blijven en versterkt worden. Binnen deze kleine natuurgebieden moet de natuurfunctie verder ontwikkeld worden. 22 Volgende maatregelen en acties worden gepland om op te nemen in gemeentelijke RUP s: opmaken van een GRUP en/of verordening voor de beekvallei met als doel de natuurwaarde ervan te versterken en de positie van de landbouw in de valleigebieden te concretiseren. Dit gebeurt in overleg met de hogere overheid en de beheerder van de beek. Hierbij zullen minstens volgende elementen behandeld worden: Afbakenen van bouwvrije zones binnen de valleien; Het bepalen van zones met een belangrijke natuurfunctie in de beekvalleien; Het behouden en versterken van kleine landschapselementen; De economische leefbaarheid van de landbouw; De waterevacuatie en berging; 23 De Waardammebeek snijdt de woonconcentratie ter hoogte van Waardamme in twee. Dit natuurverbindingsgebied vormt een openruimte corridor met een belangrijke natuurlijke waarde binnen de woonconcentratie. 24 De Rivierbeek en Hertsbergebeek zijn hoogdynamische beeksystemen en uniek door hun uiterst gave structuurkenmerken en erosie- en sedimentatieprocessen. De Bornebeek geldt als een kleinere versie hiervan, met bovendien een betere waterkwaliteit. Ter hoogte van de midden- en benedenloop van de Rivierbeek, de Herstbergebeek en de Bornebeek treden bij hoge waterafvoer periodiek overstromingen op. Andere beekvalleien Voor volgende waterlopen of segmenten ervan die: - door beschermde gebieden lopen; - een feitelijke of potentiële hoge ecologische waarde hebben; zullen er maatregelen ondernomen zijn om tegen het einde van de planperiode meer ecologisch ingericht te zijn of meer ecologisch beheerd te worden: - Bornebeek (WO.11.) [V3.7]; 18 Gewestelijke ruimtelijke planningsprocessen in het buitengebied, regio Veldgebied Brugge Meetjesland, gewenste ruimtelijke structuur, p Van Kerckvoorde A., Martens L. & Decleer K., Verkennende ecologische gebiedsvisie voor het kanaal Gent-Brugge en omgeving. Rapport van het Instituut voor Natuurbehoud IN.R , Brussel, pagina Doelstellingennota DuLo waterplan Rivierbeek, 2005, pg Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Oostkamp, richtinggevend gedeelte, p. 32 en Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Oostkamp, richtinggevend gedeelte, p Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Oostkamp, richtinggevend gedeelte, p. 95 ev. 24 Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Oostkamp, richtinggevend gedeelte, p /50

17 - Strategoedbeek-Veldekesbeek-Ringbeek (WO en WO Wingene) [V3.4]. beektraject (2 e categorie) in beheerd groengebied - Bornebeek (WO.11.) (7 segmenten) [V3.19]; - Ringbeek (1 segment) [V3.20]. Van de waterlopen in het afwateringsgebied van de Rivierbeek (behalve bovenlopen) (WO.9.- deel 1 e cat tot Dorpsbeek WO.9.8.) [V3.1], en de Hertsbergebeek (WO.9.3. [V3.3] en [V3.10] ) bleven grote delen van de hoofdlopen gespaard van rechttrekkingen en oeververstevigingen en worden nog waardevolle tot zeer waardevolle structuurkenmerken aangetroffen. Het bovenlopenstelsel van de Rivierbeek werd echter, voornamelijk in het kader van de ruilverkaveling Wingene 25, grotendeels rechtgetrokken. De Bornebeek (WO.11.) [V3.7.] welke uitmondt op het kanaal Gent-Oostende heeft t.h.v. het bos te Beernem nog een zwak bochtig verloop over ongeveer 1 km lengte. Deze beektrajecten zijn potentieel waardevol en bij een verbetering van de waterkwaliteit zal de ecologische waarde sterk toenemen. Een andere maatregel die zich op het herstel van de natuurlijke structuur van een waterloop richt, is hermeandering. Om hermeandering te realiseren is de aanwezigheid van (voldoende) stroming(senergie) een noodzakelijk voorwaarde. Hermeandering van waterlopen kan gerealiseerd worden op verschillende manieren: - door zelf meanders uit te graven en zo een reconstructie te maken van de oude loop van de waterloop - door afgesneden en in onbruik geraakte meanders terug watervoerend te maken - door de waterloop spontaan te laten meanderen na het wegnemen van de oeververstevigingen, niet meer te ruimen en eventueel het plaatsen van driehoekskeerkribben in de waterloop. Op plaatsen langs de waterlopen waar wegens ruimtegebrek geen hermeandering meer mogelijk is, kunnen bijvoorbeeld plas- en drasbermen aangelegd worden (bvb. Kraaiveldbos te Wingene 26 ). Bij hermeandering is het aangewezen om een integrale benadering te hanteren, ecologische inrichtingen mogen niet leiden tot bijkomende wateroverlast of watertekort voor aanpalende gronden. De Rivierbeek, de Bornebeek, de Ringbeek (o.a. ter hoogte van het Kraaiveldbos) de Gulke Putten en de Vagevuurbossen zijn belangrijke waterafhankelijke ecosystemen. Deze gebieden worden aangeduid als prioritair te beschermen en verder te herstellen waterafhankelijke ecosystemen. Indien er ruimte nodig is voor de waterloop, bijvoorbeeld in functie van hermeandering of voor oeverinrichting, geniet verwerving door een openbaar bestuur de voorkeur. Aandacht voor fauna en flora De verspreiding van invasieve waterplanten dient overal preventief aangepakt te worden. De bestrijding van invasieve oeverplanten spitst zich toe op ecologisch waardevolle gebieden. Het is de taak van de muskusratbestrijder om ook aandacht te hebben voor de invasieve water- en oeverplanten, gelet op het belang voor de bestrijding van een vroegtijdige signalisatie. Voor wat het ecologisch beheer van de visstand in de waterlopen betreft wordt verwezen naar de doelstellingen en maatregelen van het bekkenbeheerplan van de Brugse Polders en van het Palingbeheerplan. Het visserijbeheerplan van de Brugse Veldzone, opgemaakt in het kader van het gelijknamig landinrichtingsproject bevat meerdere voorstellen tot inrichting van paaiplaatsen langsheen het stelsel van de Rivierbeek/Hertsbergebeek. Bij onderhoudswerkzaamheden wordt de natuurlijke structuur van de waterlopen gerespecteerd. Bij het uitvoeren van onderhouds- en ruimingswerken zien de waterloopbeheerders erop toe dat deze steeds op een ecologisch verantwoorde wijze gebeuren en volgens de geldende juridische randvoorwaarden (Vlarea, Bermbesluit). Op die manier wordt de natuurlijke structuur niet aangetast en ontstaan er geen bijkomende vismigratieknelpunten. Bij de deponie van slib op de oever dienen 25 Er dient een globale beschouwing van de waterloop te gebeuren. Zowel de bovenlopen als de benedenlopen dienen in zijn totaliteit in beschouwing genomen te worden. Om tot een integraal waterbeleid voor een gebied te komen is het aangewezen om maatregelen van hermeandering samen te bekijken met andere mogelijke maatregelen zoals het plaatsen van stuwen, wachtbekkens (met landbouwgebruik), gecontroleerde overstromingsgebieden, aangepaste overinrichting en andere. 26 De afdeling Bos en Groen beoogt, in samenwerking met de provinciale visserijcommissie en de dienst waterlopen van de provincie West-Vlaanderen, een afgesneden meander van de Ringbeek (bovenloop van Hertsbergebeek) gelegen in het Kraaiveldbos te herstellen 16/50

18 oeverophogingen vermeden te worden zodat het contact tussen de waterloop en haar vallei mogelijk blijft. Dit geldt in eerste instantie binnen de ecologisch waardevolle gebieden. Ecologische inrichtingen van de waterloop mogen de functies van de aanpalende gronden niet hypothekeren. Eventuele schade voor aangelanden van de bovenlopen, door het nemen van maatregelen in de benedenloop moet vermeden worden. Krachtlijn 4: De mensgerichte functies ontwikkelen in afstemming met de draagkracht van het watersysteem Waar mogelijk zal gezocht worden om de mens zoveel mogelijk te betrekken bij het integrale waterbeleid. Hierbij wordt gedacht aan mogelijkheden van sensibilisatie, communicatie bij projecten, het opstarten van kleinschalige visuele pilootprojecten om de bevolking te overtuigen van integraal waterbeleid. Voldoende aandacht besteden aan de belevingswaarde van waterlopen / beekvalleien Bij nieuwe projecten wordt rekening gehouden met de invloed ervan op het watersysteem en worden de nodige maatregelen genomen om eventuele schade te voorkomen, maar tevens met de bedoeling om een meerwaarde voor de omgeving te creëren. Hille West in Zwevezele [V4.1] is een mogelijkheid om een bedrijventerrein in te richten waarbij de waterelementen een toegevoegde waarde gaan betekenen voor de ruimtelijke omgevingskwaliteit. Streven naar maximaal gebruik van hemelwater, oppervlaktewater en effluentwater Waterreserves zijn niet onbeperkt. Duurzaam omspringen met grondwater en leidingwater kan door een gedragsverandering. Niet iedereen springt reeds bewust om met water, vandaar dat de bevolking (verder) gesensibiliseerd kan worden. In de (landbouw)bedrijfsvoering gaat de aandacht ruimer o.a. naar het gebruik van het juiste water voor de juiste toepassing, reductie van waterverbruik door hergebruik, zuivering van restafvalwaterstromen in functie van in eerste instantie hergebruik op het bedrijf en in tweede instantie in functie van lozing op het oppervlaktewater. Recreatie op en in de buurt van water ontwikkelen in afstemming met andere functies Er wordt gezocht naar mogelijkheden van recreatie op en in de buurt van water rekening houdende met andere functies van het gebied. Aan de monding van de Rivierbeek [V4.2] en ter hoogte van Nieuwenhovebos [V4.3] zijn twee voorstellen van plaatsen voor het realiseren van hengelzones. 17/50

19 Behoud en herstellen van watergerelateerde cultuur - historische waarden De site van de zingende watermolen 27 [V4.4], bestaande uit de watermolen langs de Grote Beek, een vrijstaande schouw en een dieper in gelegen molenaarswoonst met achterliggende schuren, biedt mogelijkheden tot het bewaren en opnieuw in gebruik stellen van watergerelateerd cultureel erfgoed. Hierbinnen kadert tevens de beoogde opwekking van groene stroom door middel van een te renoveren waterturbine. De renovatie van de site gebeurde tot nu toe steeds met volle respect voor de bestaande materialen en het vroeger uitzicht. Mogelijkheden zullen onderzocht worden in overleg met alle betrokkenen. Beleidsaanbevelingen voor het hogere niveau Tijdens de opmaak van het deelbekkenbeheerplan zijn knelpunten voor het deelbekkenniveau vastgesteld, maar waarvan de oplossingen zich situeren op een hoger beleidsniveau. Tevens zijn het vaststellingen die een directe invloed hebben op het deelbekken, maar die ook een gelijkaardige invloed op andere deelbekkens (kunnen) hebben. Deze knelpunten worden expliciet gesignaleerd aan de hogere overheid door de opname ervan in dit hoofdstuk. De mogelijke hogere overheid kan in de verschillende gevallen het Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid zijn, alsook de Vlaamse Minister bevoegd voor integraal Waterbeleid of de Vlaamse Regering. Deze aanbevelingen kunnen naar aanleiding van de afstemming met het bekkenbeheerplan verder voorzien in het proces van vaststelling van het deelbekkenbeheerplan, aanleiding geven tot aanvullingen voor het bekkenbeheerplan of kunnen via een ander kanaal aangepakt worden. Afkoppeling hemelwater en afvalwater op perceelsniveau Stelselmatig zullen alle woningen hun hemelwater moeten scheiden van hun afvalwater, beginnend met nieuwbouwwoningen en woningen die volledig gerenoveerd worden. Om tot een doeltreffende aanpak van de verdunningsproblematiek te komen zullen middelen (subsidies) noodzakelijk zijn om afkoppeling van het hemelwater bij bestaande woningen te stimuleren. Onderhoud van private grachten Er zijn private grachten die door het privaat beheer onvoldoende integraal beheerd (kunnen) worden. Het gaat dikwijls over grachten die door meerdere particulieren onderhouden dienen te worden. Het fragmentaire aspect kan de oorzaak zijn van waterproblemen. Gelet op het kleinschalige karakter zijn dit dikwijls zeer lokale waterproblemen. Wanneer de gracht voldoende grote hoeveelheid water afvoert (>100 ha) dan kan een oplossing gevonden worden in het inschrijven in de atlas als een waterloop van 3 de categorie. In de praktijk doen er zich echter verschillende situaties voor waarbij de afdwingbaarheid tekort schiet, bijvoorbeeld in stedelijk gebied, voor kleine stukken grachten (<40 ha), kleine grachten met klein afwateringsgebied maar zeer vele verhardingen, voor grachten in intensieve agrarische bedrijfsvoering, in situaties met te veel betrokkenen om tot akkoord te kunnen komen,. De invloed op het deelbekken bestaat erin dat de gevolgen van het knelpunt lokale waterproblemen zijn, waarbij het lokale bestuur door de burger aangesproken wordt, maar waarvoor het bestuur geen oplossing heeft. Er is een hoge nood aan bruikbare instrumenten voor de gemeenten om een onderhoud te kunnen afdwingen van een private gracht op een aanvaardbare manier gebaseerd op de principes van het integraal waterbeleid. Gebruik van langsgrachten autosnelwegen voor afvoer van hemelwater De hoeveelheid hemelwater dat van autosnelwegen afstroomt, brengt een niet te onderschatten belasting van de waterlopen mee. Het gebruik van de langsgrachten van de autosnelwegen om het afstromende water te bergen en inschakelen van deze grachten in het totale afvoer van hemelwater draagt bij tot een beter integraal afvoer van hemelwater. Bijvoorbeeld is er aan het kruispunt met de Vrijgeweidstraat en de Muizeveldbeek tegen de E 403 (A17) geen verbinding tussen de beek en de baangracht (sinds de aanleg van de autosnelweg) en ontstaat er opstuwing van water in de beek met teeltschade voor gevolg. Het is wenselijk dat er nagegaan wordt hoe langsgrachten kunnen ingeschakeld worden en eventueel de wetgeving hiertoe aan te passen/te voorzien. Het is van belang dat de problemen niet worden doorgeschoven. 27 voetnoot : Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed ( en De beoogde opwekking van groene stroom door middel van een te renoveren waterturbine is niet enkel ecologisch waardevol, maar werd er al toegepast vanaf /50

20 Bouwvrij houden vijf meterzone langs waterlopen De afdwingbaarheid van het bouwvrij houden van de 5 meterzone langs de waterlopen wordt als een belangrijk kenlpunt ervaren. De invloed op het deelbekken is groot, gezien trajecten van waterlopen hierdoor niet onderhouden kunnen worden, wegens het niet in de buurt van de waterloop te kunnen komen. Er wordt verzocht om een jurididsch afdwingbaar kader te scheppen. Er dient in overleg onderzocht te worden of de afstand van het bouwvrij houden uitgebreid kan worden, gelet op de omvang van de huidige machines voor onderhoud van een waterloop. Hierbij verwijzen we naar Nederland waar de afstand uitgebreid werd van 7 meter naar 10 meter bouwvrij houden. Ondersteuning slibruiming vervuilde waterbodems Er zijn te weinig financiële middelen om slibruiming van vervuilde bodems te kunnen uitvoeren. Daarnaast zijn er te weinig mogelijkheden van afzet voor vervuilde waterbodems. Dit heeft tot gevolg dat vervuilde waterbodems niet kunnen worden geruimd. De voorgesteld oplossing hiervoor is een financiële ondersteuning bij slibruiming en het aanbieden van mogelijkheden voor afzet van vervuilde slibruimingen. IV. Voorgenomen acties en maatregelen Het is een beleidsplan dat tevens de voorgenomen acties, maatregelen, middelen en termijn bepaalt om de doelstellingen ervan te bereiken. De verschillende voorgenomen acties zijn samengebracht per krachtlijn. De actielijst geeft een overzicht van de voorgenomen acties voor het deelbekken. In de actielijst staat in de eerste kolom een volgnummer bij elke actie. De tweede kolom duidt op de code waarmee de actie op kaart is weergegeven of vermeldt waarom deze niet op kaart kan aangeduid worden. Wanneer het een actie betreft die op kaart kan weergegeven worden, staat in de actielijst een cijfer dat overeenkomt met de aanduiding van de locatie op de kaart. Wanneer de actie niet op kaart weergegeven is, staat er ofwel de code GS voor gebiedsspecifiek maar niet op kaart aanwijsbaar ofwel de code AL, wat staat voor een algemene actie die niet gebiedsspecifiek is. Alle acties met een code op kaart [cijfer] zijn terug te vinden op de overzichtskaarten. Drie categorieën van acties De voorgenomen acties en maatregelen zijn ingedeeld in drie categorieën van acties: Concrete acties Hieronder vallen de gebiedsspecifieke projecten, die op het terrein zullen worden uitgevoerd binnen de planperiode. Ondersteunende acties Een ondersteunende actie kan gericht zijn naar burgers of bedrijven (bvb. landbouwers), maar ook naar de betrokken deelgenoten van het waterschap zelf. Subsidies verlenen, sensibiliseren, communiceren, informeren, aanbieden van milieudoorlichting aan een bedrijf; zijn voorbeelden van ondersteuning gericht op de indirect betrokkene. De betrokken deelgenoten zelf kunnen ook ondersteund wordt bij het uitvoeren van hun taken door acties zoals het ontwikkelen van methodieken, informatie verstrekken, praktijkvoorbeelden aanreiken, ervaringen uit wisselen of ook door bijvoorbeeld het opmaken van uitvoeringsplannen, in het kader van zoneringsplannen. Beleidsvoorbereidende acties 19/50