ANTONI VAN LEEUWENHOEK

Transcriptie

1 ANTONI VAN LEEUWENHOEK FEITEN & CIJFERS 2017

2 Beeldgestuurde therapie: TUMOREN NAUWKEURIG EN REALTIME VOLGEN Bij beeldgestuurde therapie wordt een behandel plan uitgevoerd met behulp van beeld technieken. De afgelopen jaren worden beeld vormende technieken steeds meer gebruikt binnen de radiotherapie, de chirurgie en de interventie radiologie. Beelden worden steeds sneller en scherper, waardoor tumoren in de operatiekamer of bestralingsruimte nauwkeuriger en realtime zijn te volgen. Het Antoni van Leeuwenhoek speelt nationaal en internationaal een leidende rol in het ontwikkelen en gebruiken van de nieuwste beeldtechnieken. Het is onze ambitie om in de toekomst de tumor en zijn omgeving gedurende de hele behandeling in plaats, tijd en functie te volgen. We passen de behandeling daar continu op aan en controleren of alle kwaadaardige cellen zijn verwijderd. In 2017 vonden er verschillende belangrijke ontwikkelingen plaats die de mogelijkheden van beeldgestuurde therapie verder zullen verbeteren. Zo zijn de eerste patiënten behandeld in de TALENT-studie. In deze studie wordt een navigatie techniek, Logi-Knife, toegepast die vergelijkbaar is met de TomTom. Tijdens de operatie kan de chirurg met het blote oog tumorweefsel lastig onderscheiden van gezond weefsel. Met deze 3D-navigatietechnologie kan de exacte locatie van de tumor bepaald worden. Door middel van een satelliet, kan de chirurg tijdens de operatie met een speciale pen en 3D-beeldvorming de moeilijk te traceren tumor opsporen en vervolgens verwijderen.

3 Kwaliteit van leven: EUROPEES EXPERTISECENTRUM GEOPEND Op 2 november 2017 opende het Antoni van Leeuwenhoek een nieuw expertisecentrum, dat volledig is gericht op de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten. Want de ziekte en behandeling van kanker veroorzaken vaak lichamelijke klachten, maar kunnen ook psychische en sociale gevolgen hebben. In het Centrum voor Kwaliteit van Leven zijn alle vormen van ondersteunende zorg en behandeling verzameld op een centrale plek en dat is uniek. In het nieuwe Centrum voor Kwaliteit van Leven staan gespecialiseerde en ervaren professionals klaar om te helpen bij problemen op lichamelijk, psychisch, sociaal en spiritueel gebied. Denk aan angst en vermoeidheid, een beperkte motoriek, moeite met concentratie en geheugen, verlies van smaak, dilemma s bij het behoud van werk of een veranderde seksualiteit. Ook onderzoek krijgt een belangrijke plek in het Centrum voor Kwaliteit van Leven. Hoofd onderzoeker, professor Lonneke van de Poll, vertelt: Goede zorg begint met het in kaart brengen en begrijpen van de gevolgen van kanker en kankerbehandeling voor de kwaliteit van leven, en het zoeken naar zinvolle interventies. Waarom krijgt bijvoorbeeld de ene patiënt wel klachten en de andere niet? En hoe kunnen we patiënten en naasten zo goed mogelijk bijstaan bij bepaalde behandelingen zodat we hun kwaliteit van leven kunnen verhogen? Daarom gaan we onderzoek doen naar specifieke klachten en naar de effectiviteit van behandelingen en interventies. Zodat al onze patiënten en hun naasten de best mogelijke persoonlijke en passende ondersteunende zorg krijgen.

4 Immuuntherapie: STEEDS MEER OP MAAT Immuuntherapie is een behandeling die ervoor zorgt dat het eigen afweersysteem kankercellen beter kan vernietigen. Het Antoni van Leeuwenhoek is nauw betrokken bij veel grote onderzoeken en heeft een voortrekkersrol in onderzoek naar en behandeling met immuuntherapie. De ontwikkelingen gaan snel, maar momenteel is immuuntherapie pas voor een paar vormen van kanker een standaard behandeling, zoals melanoom, merkelcelcarcinoom, niet-kleincellig longcarcinoom, blaaskanker, nierkanker en de ziekte van Hodgkin. Internistoncoloog professor John Haanen: Slechts een deel van de patiënten met uitgezaaide kanker reageert op immuuntherapie. Om te kijken hoe dit aantal verbeterd kan worden, zijn de afgelopen twee jaar twee belangrijke onderzoeken gestart in het Antoni van Leeuwenhoek. We proberen patiënten te behandelen met immuuntherapie voordat zij via het bloed verspreide uitzaaiingen hebben. Dit onderzoeken we bij melanoom, hoofdhalstumoren, dikkedarm kanker en blaaskanker, nog voordat de patiënten hiervoor een reguliere operatie ondergaan. Daarnaast zijn we samen met UMCG en UMC St Radboud - met subsidie van KWF Kankerbestrijding- een nationaal instituut aan het oprichten. Hierin verzamelen we weefsel, bloed en andere lichaamsmaterialen. Met state-of-theart technieken ontrafelen we hierin DNA en RNA. Ook kijken we naar de aan- of afwezigheid van afweercellen in de tumorweefsels. Deze resultaten koppelen we aan gegevens van de patiënten na behandeling. Door op deze manier gebruik te maken van big data denken wij sneller antwoord te krijgen op de vraag waarom patiënten wel of juist niet goed reageren op immuuntherapie. Hiermee kunnen we de behandeling met immuuntherapie in de toekomst meer op maat maken.

5 Behandeling op maat: MUTATIES IN HET DNA BEPALEN DE THERAPIE Uit analyse van tienduizenden tumoren op moleculair niveau blijkt dat er geen twee tumoren gelijk zijn. Mutaties in het DNA bepalen hoe een tumor zich gedraagt. Deze mutaties kunnen ontrafeld worden door in het DNA te kijken naar patronen en naar de oorzaak van ontspoorde celgroei. Zo wordt maatwerk in de behandeling van kanker mogelijk. De klassieke benadering kijken in wel orgaan de kanker zich bevindt wordt daarbij gedeeltelijk overboord gezet. Niet de organen, maar de onderliggende genetische afwijkingen geven aanwijzingen over welke therapie de beste kans van slagen heeft. Kennis over behandeling op maat wordt primair opgebouwd in het laboratorium. Op basis van inzichten in de werking van een cel wordt gezocht naar innovatieve therapieën. Nu al geeft immuuntherapie positieve resultaten bij melanoom, borstkanker, prostaatkanker, longkanker en hoofd-halskanker. Recentelijk nog is succes geboekt met een combinatie van bestaande middelen die effectief zijn tegen dikkedarmkanker. Zo heeft het Antoni van Leeuwenhoek de ambitie om in de toekomst nog meer patiënten te kunnen helpen met een behandeling op maat. Het is voor onderzoekers én artsen heel waardevol om te ervaren dat een nieuwe experimentele behandeling die bedacht is in het laboratorium ook echt werkt in de kliniek.

6 Fundamenteel onderzoek: DE BASIS VOOR ALLE VERBETERINGEN Fundamenteel onderzoek kijkt naar de grondbeginselen en basismechanismen in cellen. Dit is essentieel voor betere kankerbehandelingen. Pas als we begrijpen hoe een gezonde cel functioneert, kunnen we ook begrijpen hoe een kankercel functioneert. Een belangrijk uitgangspunt bij fundamenteel onderzoek is dat het écht origineel is en niet voortborduurt op resultaten uit eerder onderzoek. Alleen dan levert het ook nieuwe basiskennis op. Het mooie in het Antoni van Leeuwenhoek vind ik de hoge mate van interactie tussen onderzoekers en afdelingen, en de gemeenschappelijke drive om voorop te lopen. Zodra er een nieuwe techniek is ontwikkeld, wordt deze snel gedeeld met elkaar en toegepast waar dat kan, aldus René Medema, voorzitter Raad van Bestuur en onderzoeksdirecteur. Fundamenteel onderzoek vormt de basis voor alle verdere verbeteringen in het kankeronderzoek. De behandelingen die we nu tot onze beschikking hebben, en daadwerkelijk verbetering aanbrengen in de overleving, zijn er omdat we hebben geïnvesteerd in het vergaren van fundamentele kennis over kanker. Immuuntherapie is daar een mooi voorbeeld van. Jarenlang wisten we niet of het afweersysteem de tumorcel kon zien en doden. Fundamenteel onderzoek gaf uiteindelijk doorbraken en maakte de werking van het afweersysteem op de tumorcellen inzichtelijk. Fundamenteel onderzoek is ook heel belangrijk voor het ontwikkelen van nieuwe onderzoekstechnieken. Zo heeft kennis over cellen en genen ervoor gezorgd dat we nu de mammaprint en DNA-sequencing hanteren in diagnostiek en trials.

7 Prijzen en bijzondere subsidies Ook dit jaar mochten weer vele onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek een prijs of subsidie in ontvangst nemen. Hun inzet en deskundigheid wordt nationaal en internationaal erkend en daar zijn we trots op. Een selectie: JAN HENDRIKS PRIJS Arts-onderzoeker Lotte Elshof heeft de Jan Hendriks prijs ontvangen voor haar onderzoek naar de behandeling van borstkanker. AVL PRIJS 2017 Judith Haarhuis, uit de onderzoeksgroep van Benjamin Rowland, heeft de AVL prijs 2017 ontvangen voor haar onderzoek naar de vouwing van DNA in de celkern. JOZEF STEINER AWARD Onderzoeker Jacco van Rheenen heeft de prestigieuze Jozef Steiner Award ontvangen voor het bestuderen van het gedrag van kankercellen door deze te filmen in het lichaam van een muis. NIKON SMALL WORLD AWARD Bram van den Broek heeft voor zijn microscopische opname van een kankercel een prijs gewonnen; de foto stond in vele (inter) nationale tijdschriften en kranten. ERC AWARDS Tineke Lenstra, Ton Schumacher en Fabricio Loayza hebben elk een ERC Award gewonnen, variërend van 1,5 tot 2,4 miljoen euro, waarmee ze gedurende 5 jaar onderzoek kunnen doen. GRAND CHALLENGE AWARD Een consortium onder leiding van patholoog-onderzoeker Jelle Wesseling heeft 17 miljoen euro ontvangen van KWF Kankerbestrijding en Cancer Research UK voor onderzoek naar borstkanker. AMERICAN BREAST CANCER RESEARCH FOUNDATION Marleen Kok, arts-onderzoeker, is toegevoegd aan de galerij van kankeronderzoekers; zij is de derde Nederlandse onderzoeker die deze eer te beurt valt.

8 Comprehensive Cancer Centre Het Antoni van Leeuwenhoek loopt al meer dan honderd jaar voorop in de strijd tegen kanker. Een bijzondere prestatie, die alleen mogelijk is dankzij een combinatie van onderzoek van wereldklasse en zorg van de hoogste kwaliteit. In 2011 is het Antoni van Leeuwenhoek OECI-geaccrediteerd en in 2017 opnieuw geaccrediteerd als Comprehensive Cancer Center (CCC). Het Antoni van Leeuwenhoek is het enige ziekenhuis in Nederland die dit Europese kwaliteitskeurmerk heeft. Deze accreditatie geeft aan dat in het Antoni van Leeuwenhoek oncologische zorg, onderwijs en onderzoek samen hangend en op hoog niveau worden aangeboden. Ook de benoeming van het Antoni van Leeuwenhoek tot Centre of Excellence door de European Academy of Cancer Sciences (EACS) is een bijzondere erkenning, waarop we zeer trots zijn. ONZE KERNTAKEN: Patiëntenzorg Onderzoek Onderwijs en uitdragen van kennis VORMEN VAN (INTER)NATIONALE SAMENWERKING: Kennisuitwisseling Gezamenlijk onderzoek Consulentschappen & second opinions VOORBEELDEN SAMENWERKING (2017): Cancer Core Europe Center for Personalised Cancer Treatment (CPCT) Oncode Institute Organization of European Cancer Institutes (OECI) Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen (NFK) We werken samen met vrijwel alle universiteiten en medisch centra, waaronder het Amsterdam UMC ONDERZOEKSINSTITUUT (HET NEDERLANDS KANKER INSTITUUT) GESPECIALISEERDE KLINIEK (ANTONI VAN LEEUWENHOEK ZIEKENHUIS) ANTONI VAN LEEUWENHOEK COMPREHENSIVE CANCER CENTER

9 Patiëntenzorg Het Antoni van Leeuwenhoek werkt elke dag aan de beste zorg voor mensen met kanker. Multidisciplinaire teams van chirurgen, oncologen, radiotherapeuten en verpleegkundigen zoeken continu naar de beste behandel plannen voor elke individuele patiënt. Eerlijke voorlichting over verschillende behandel vormen, de slagingskansen en gevolgen ervan, zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Het Antoni van Leeuwenhoek vindt het belangrijk om samen met de patiënt een keuze te maken voor een behandeling of een combinatie van behandelingen. Daarom wordt per situatie besproken welke behandelopties en zorg geboden kunnen worden en wat daarvan de voor- en nadelen zijn. Het Antoni van PATIËNTEN BEHANDELD Bestaande patiënten Nieuwe patiënten Leeuwenhoek begrijpt dat elke patiënt de keuze voor een behandeling baseert op verschillende factoren, zoals de risico s en bijwerkingen van een behandeling, zijn persoonlijke leefstijl, werk en wensen. Vanuit de voortdurende ambitie kanker te ontrafelen en de behandeling ervan te verbeteren, combineert het Antoni van Leeuwenhoek de zorg voor kankerpatiënten met hoogstaand en grensverleggend onderzoek. Hierdoor zijn de nieuwste inzichten en technieken direct beschikbaar voor patiënten. Andersom geven ervaringen in de dagelijkse zorg het onderzoek richting. Zo ontstaan er steeds nieuwe, betere behandelingen, die meteen in de praktijk toepasbaar zijn. 212 BEDDEN (TOTAAL) Bedden dagbehandeling 54 Bedden IC 12 Overige bedden OPGENOMEN PATIËNTEN BESTRALING Bestralingstoestellen 10 BESTRALINGSSESSIES Teletherapie Brachytherapie POLIKLINIEKBEZOEKEN 17 KEURMERKEN EN ACCREDITATIES

10 Onderzoek Ons wetenschappelijk onderzoek is breed. Van fundamentele biologische vraagstellingen tot translationeel en klinisch onderzoek, epidemiologie en psychosociaal onderzoek. Door dit brede spectrum kunnen nieuwe (be)- vindingen uit het laboratorium verder worden ontwikkeld tot verbeterde behandelmethoden voor patiënten. 45 HOOGLERAREN 29 ONDERZOEKERS PROMOVEERDEN 124 KLINISCHE STUDIES PATIËNTEN NAMEN DEEL AAN EEN WETENSCHAPPELIJKE STUDIE 790 PUBLICATIES IN WETENSCHAPPE LIJKE TIJD SCHRIFTEN Antoni van Leeuwenhoek Foundation Het is de ambitie van het Antoni van Leeuwenhoek om iedere patiënt de juiste zorg te geven. Er overlijden nog steeds te veel mensen aan kanker omdat er nog geen geschikte behandeling is. Daar hebben we topwetenschappers, apparatuur, tijd en vooral geld voor nodig. De Antoni van Leeuwenhoek Foundation werft middelen voor de financiering van onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek. Zij doet dit in nauwe samenwerking met KWF Kankerbestrijding. GIFTEN IN EURO WAARVAN: DOOR GROTE GEVERS DOOR STRUCTURELE DONATEURS DOOR ACTIES DOOR BEDRIJVEN DOOR NALATENSCHAPPEN EN STICHTINGEN

11 Onderwijs en uitdragen van kennis Bijdragen aan de strijd tegen kanker betekent voor het Antoni van Leeuwenhoek ook het verder ontwikkelen en opleiden van vakspecialisten. Door vakbekwaamheid excelleren medewerkers in hun vak, zodat zij voor patiënten het verschil kunnen blijven maken. Het Antoni van Leeuwenhoek vervult deze kerntaak door iedere medewerker de kans te geven om te groeien in zijn of haar talenten, kennis en vaardigheden. We bieden een breed spectrum aan opleidingen, bij- en nascholing aan de medisch specialisten, paramedici, verpleegkundig en verzorgend personeel, onderzoekers en medewerkers van stafafdelingen. ONDERWIJS & OPLEIDING 11 Verpleegkundig specialisten in opleiding 230 Onderzoekers in opleiding 4 Proefdierverzorgers in opleiding 49 Oncologieverpleegkundigen in opleiding 3 4 Ziekenhuisapothekers in opleiding IC verpleegkundigen in opleiding 81 Medische vervolgopleidingen 2 Radiodiagnostisch laboranten in opleiding 9 Radiotherapeutisch laboranten in opleiding

12 Medewerkers Erkenning voor de kwaliteit waarmee we onderzoek verrichten en zorg verlenen komt alleen als medewerkers eensgezind en betrokken aan hetzelfde doel werken. Ons succes is dan ook te danken aan alle medewerkers en vrijwilligers die in 2017 met veel flexibiliteit en inzet hun werk doen. Door deze inzet zijn we in staat op het hoogste niveau oncologische zorg te verlenen en wetenschappelijk onderzoek te doen. AANTAL MEDEWERKERS Medisch specialisten 200 Verpleegkundigen (inclusief 416 verpleegkundig specialisten en zorgassistenten) MAN/VROUW VERDELING Man 847 Vrouw Medewerkers onderzoek 579 Overigen Totaal INSTROOM NIEUWE MEDEWERKERS Instroom 772 nieuwe medewerkers Aantal sollicitanten LEEFTIJDSOPBOUW Jonger dan Tussen 30 en Ouder dan NATIONALITEITEN VRIJWILLIGERS Vrijwilligers Antoni van Leeuwenhoek ca. 160 inclusief kerkvrijwilligers Vrijwilligers Stichting Patiëntenzorg ca. 45 uitsluitend inzetbaar voor het Antoni van Leeuwenhoek Vrijwilligers Gasthuis ca. 75 Bij het Antoni van Leeuwenhoek werken 73 verschillende nationaliteiten.

13 Financieel De financiële positie van het Antoni van Leeuwenhoek is stabiel. Door de samenwerking met KWF Kankerbestrijding zijn we verzekerd van structurele financiële middelen voor fundamenteel onderzoek. Dit is van groot belang voor de voortgang van hoogwaardig onderzoek naar het ontstaan en de behandeling van kanker. TOTALE OMZET IN ,8 MILJOEN EURO INKOMSTEN ZIEKENHUIS 216,4 MILJOEN EURO VAN ZORGVERZEKERAARS INKOMSTEN ONDERZOEKSINSTITUUT 17,3 MILJOEN EURO VAN OVERHEID (MINISTERIE VWS) 16,1 MILJOEN EURO VAN KWF DOELSUBSIDIE 26 MILJOEN EURO VAN OVERHEID (MINISTERIE VWS) 11,3 MILJOEN EURO VAN KWF PROJECTSUBSIDIES 34,9 MILJOEN EURO AAN PROJECTSUBSIDIES OVERIGE INKOMSTEN 24,8 MILJOEN EURO

14 CONTACT Antoni van Leeuwenhoek Plesmanlaan CX Amsterdam Tel ONLINE CONCEPT & ONTWERP Room for ID s FOTOGRAFIE André Jagt en Martin Hogeboom SAMENSTELLING EN EINDREDACTIE Marketing, Communicatie & Fondsenwerving Antoni van Leeuwenhoek