Aligning science curriculum renewal efforts and assessment practices

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Aligning science curriculum renewal efforts and assessment practices"

Transcriptie

1 Aligning science curriculum renewal efforts and assessment practices Symposium Onderwijskunde en science educatie: Perspectieven en verbindingen TUE/ESoE, 26 oktober 2011 Wilmad Kuiper, SLO en UU

2 Curriculumvernieuwing "Change in education is easy to propose, hard to implement, and extraordinary difficult to sustain" (Hargreaves & Fink, 2006) "There is far more continuity in what teachers actually do in their classroom than is suggested by changes in the intended curriculum" (Cuban, 1992)

3 Curriculumuitlijning The curriculum refers to the content and purpose of an educational program together with their organization (Walker, 1990) (Van den Akker, 2003)

4 Assessment The most neglected dimension in science education" (Millar, 2009) Backwash effect (Watkins, Dahlin & Ekholm, 2005; Kuiper, 2009): assessment als blokkade assessment als hefboom

5 Minder spanning, meer verwevenheid en synergie Assessment als change agent voor curriculumvernieuwing (Strobart, 2005)...maar, pas op voor 'tail wagging the dog', met toets- en examenontwikkeling als 'curriculumontwikkeling aan achterdeur toets- en examenontwikkeling pas beginnen als álle keuzes rond doelen en inhouden zijn gemaakt

6 Assessmentperspectieven Assessment of learning "designed to demonstrate whether or not students have met curriculum goals, with the purpose to help schools make accountable or to enable schools to provide certificates" (Black, 1998; Black et al., 2003) Assessment for learning "with the purpose of promoting students' learning" (Black, 1998; Black et al., 2003) Assessment as learning "emphasizing a process of metacognition for students" (Earl, 2003)

7 Bètavakvernieuwing Door OC&W geïnstalleerde commissies en stuurgroepen: nieuwe (en tevens meer globale) examenprogramma s voor scheikunde, natuurkunde en biologie (2010) en wiskunde A-D (2012) examenprogramma (SE) NT/NG-profielkeuzevak NLT (2010) Meer relevantie, meer samenhang, minder overladenheid, betere aansluiting met onderbouw en HO, inhoudelijke vernieuwing, didactische vernieuwing (meer practica en eigen onderzoek) Context-concept (meer of minder) als basis, aansluitend op STS, Salters, '...im Kontekst'

8 Curriculumevaluatie bètavakvernieuwing Onafhankelijke, meerjarige curriculumevaluatie op initiatief vernieuwingscommissies, in opdracht van OCW, onder meer gericht op (Kuiper, Folmer, Ottevanger & Bruning, 2011): monopilots natuurkunde, scheikunde en biologie ( ) uitvoerbaarheid en toetsbaarheid van programma's centrale examens: inhoud/vorm, proces, leerresultaten vakvernieuwingscommissies, syllabuscommissies, vaksecties CvE, examenconstructeurs Cito, pilotdocenten

9 Focus Imaginair Basisvisie (visiedocument) Geschreven Intenties uitgewerkt in examenprogramma, syllabus, handreiking, modules Geïmplementeerd Geïnterpreteerd Interpretaties door gebruikers (pilotdocenten) Uitgevoerd Programma-in-actie BereiktBeoogd Ervaren Leerervaringen van pilotleerlingen Getoetst Geleerd Programma zoals getoetst (CE); weerspiegeling vernieuwing in toetsing? Leerlingprestaties (CE), i.s.m. CvE en Cito

10 4havo/vwo 5havo/vwo 6vwo 07/08 Na Sk Bi NLT (1e cyclus) 08/09 Na Sk Bi NLT (1e cyclus) examens Na Sk Bi (1e cyclus) 09/10 Na Sk Bi (3e cyclus) NLT (2e cyclus) Na Sk Bi NLT (1e cyclus) examens Na Sk Bi (2e cyclus) examens Na Sk Bi (1e cyclus)

11 Bevindingen biologie Sterk: relevantie voor leerlingen redeneervaardigheden consistentie binnen vragenclusters Zwak: reproductie contexten (redundantie) consistentie tussen examenprogramma's, syllabi en modules verschil van mening over rol/belang wetenschappelijke contexten voor havo specificering van vernieuwing

12 Bevindingen scheikunde Sterk: contextgebruik en gebruikte contexten micro-macro redeneervaardigheden consistentie binnen vragenclusters enigszins meer open scoringsvoorschriften Zwak: veelheid aan tekst (als gevolg van contextgebruik) consistentie tussen bevraagde concepten en modulegebruik consistentie tussen concept-examenprogramma's en syllabi (mede als gevolg van onvoldoende specificering van vernieuwing)

13 Bevindingen natuurkunde Sterk: meer productie en minder reproductie minder formules en meer kwalitatief contextgebruik en gebruikte contexten, voortbordurend op bestaande trend ('evolutie i.p.v. revolutie') Zwak: 'wat is (nieuw aan) nieuwe natuurkunde', met name op niveau syllabus wendbaar gebruik van concepten in contexten onderzoeken, ontwerpen en modelleren gebruik van technische contexten in CE 2009

14 Examenresultaten biologie (CE) HAVO 2009 HAVO 2010 VWO 2010 Pilot Regulier Pilot Regulier Pilot Regulier n leerlingen Gemiddelde p-waarde 56,4 58,3 50,9 55,3 52,2 55,1 Gemiddelde p-waarde overlap 60,8 59,3 45,7 47,4 55,0 61,2 N-term 1,3 1,1 1,8 1,5 1,6 1,5 Gemiddeld cijfer (1-10) 6,4 6,3 6,4 6,5 6,3 6,5

15 Conclusies Draagvlak voor vernieuwing onder pilotdocenten (voorhoedegroep) Invoering waardevol, kansrijk en gewenst, maar niet eenvoudig inhoudelijk en didactisch tamelijk omvattend programma's overladen onvoldoende duidelijk wat van leerlingen wordt verwacht onvoldoende aandacht voor practica en onderzoek (natuurkunde) Veel te benutten vernieuwingservaring onder pilotdocenten

16 Conclusies Mogelijk gebleken centrale examens te construeren (ook veel in geïnvesteerd) maar uitlijning kan/moet worden verbeterd: examenprogramma's, syllabi en modules geschreven curriculum en getoetste curriculum (centrale examens)

17 Conclusies Gebrekkige uitlijning vanwege: onvoldoende helderheid omtrent en onvoldoende specificering van essentiële bestanddelen van vernieuwing (verschil bestaand - nieuw?) problemen met vertaling van beoogde vernieuwing tot op niveau van syllabi, met inbegrip van voorbeeldopgaven onvoldoende gezamenlijk ervaren nut, noodzaak en eigenaarschap van vernieuwing bij actoren die rol spelen bij vertaling naar centrale examinering (syllabus- en examenontwikkeling geen onderdeel van examenpilots)

18 Conclusies...en vanwege: onbalans in aandacht voor betrouwbaarheid, objectiviteit en validiteit, met reguliere examens als vertrekpunt eenzijdige focus op centraal examen, los van schoolexamen (experimenteerruimte; ondersteuning en toerusting leraren) "weakness of paper & pencil test lies in what it can not test"

19

Curriculumevaluatie bètavakvernieuwing:

Curriculumevaluatie bètavakvernieuwing: Curriculumevaluatie bètavakvernieuwing: Nieuwe programma's bi, sk, na, nlt in leerjaar 5 havo/vwo Lucia Bruning, Wilmad Kuiper, Elvira Folmer & Wout Ottevanger ECENT 4 juni 2010 e-mail: w.kuiper@slo.nl

Nadere informatie

1 Context, vraagstelling en opzet

1 Context, vraagstelling en opzet 1 Context, vraagstelling en opzet 1.1 Aanleiding en context In de periode 2002 2010 hebben vakvernieuwingscommissies voor biologie, scheikunde en natuurkunde nieuwe conceptexamenprogramma's ontwikkeld

Nadere informatie

4 juni conferentie vakvernieuwingen

4 juni conferentie vakvernieuwingen 4 juni 2010 conferentie vakvernieuwingen doelen van de vernieuwing Maatschappelijke ontwikkelingen aandacht en ruimte voor actuele ontwikkelingen in wetenschap en technologie toename instroom in bèta-

Nadere informatie

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Samenvattend eindrapport SLO nationaal expertisecentrum

Nadere informatie

HET NEDERLANDSE CURRICULUM VOOR DE TOEKOMST

HET NEDERLANDSE CURRICULUM VOOR DE TOEKOMST HET NEDERLANDSE CURRICULUM VOOR DE TOEKOMST SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Jan van den Akker SLO-Jubileumconferentie Utrecht, 10 december 2015 We zijn allemaal nieuwsgierig naar de

Nadere informatie

Woudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Chemie tussen context en concept. Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen

Woudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Chemie tussen context en concept. Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen Woudschoten Chemie Conferentie 7 november 2008 Nieuwe Scheikunde in het schoolexamen Tijdlijn Nieuwe Scheikunde 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Klassieke programma (1998) Aangepaste klassieke

Nadere informatie

'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde

'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde 'Hier havo.hbo hoort u mij?' (Nieuwe) Scheikunde Aansluiting havo-hbo 28 september 2016 Hogeschool Domstad Emiel de Kleijn Historie 1999 (1998) Invoering van de 2 e fase HAVO: Scheikunde: 280 SLU VWO:

Nadere informatie

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Tussenmeting docenten 2014-2015 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Tussenmeting docenten

Nadere informatie

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Eindmeting docenten en leerlingen 2016-2017 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Eindmeting

Nadere informatie

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase. Examenpilot nieuwe natuurkunde havo/vwo

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase. Examenpilot nieuwe natuurkunde havo/vwo Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Examenpilot nieuwe natuurkunde havo/vwo 2007-2010 Lucia Bruning, Elvira Folmer, Wout Ottevanger & Wilmad Kuiper Januari 2011 1 Inhoud 1. Context, vraagstelling

Nadere informatie

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Examenpilot Nieuwe scheikunde havo/vwo 2007-2010 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Examenpilot

Nadere informatie

Bijlage 2 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten natuurkunde

Bijlage 2 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten natuurkunde Bijlage 2 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten natuurkunde Docenten Gearceerde vragen: significant verschil tussen pilot en niet-pilotresultaten (p < 0,05). Donkere arcering: pilotresultaat < niet-pilotresultaat;

Nadere informatie

Bijlage 3 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten scheikunde

Bijlage 3 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten scheikunde Bijlage 3 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten scheikunde Docenten Gearceerde vragen: significant verschil tussen pilot en niet-pilotresultaten (p < 0,05). Donkere arcering: pilotresultaat < niet-pilotresultaat;

Nadere informatie

DAS Conferentie Applied Science

DAS Conferentie Applied Science DAS Conferentie Applied Science SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Emiel de Kleijn Curriculumontwikkelaar natuurwetenschappen Nieuwe Scheikunde /NiNa/CVBO Plannen voor een vernieuwd, vernieuwend

Nadere informatie

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase. Examenpilot experimentele biologieprogramma havo/vwo

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase. Examenpilot experimentele biologieprogramma havo/vwo Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Examenpilot experimentele biologieprogramma havo/vwo 2007-2010 Wilmad Kuiper, Elvira Folmer, Wout Ottevanger & Lucia Bruning Februari 2011 1 Inhoud 1. Context,

Nadere informatie

Nieuwe Syllabus Scheikunde

Nieuwe Syllabus Scheikunde Nieuwe Syllabus Scheikunde Waar heeft docent behoefte aan? Cris Bertona (ICLON, voorzitter syllabus commissie) Karsten Kaspers (Hogeschool Leiden) Regionaal Steunpunt Leiden 26 januari 2012 Historie -

Nadere informatie

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Nulmeting docenten en leerlingen 2012-2013 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Nulmeting

Nadere informatie

Zonder Bèta geen Toekomst. Studiedag NVON 26 september 2007

Zonder Bèta geen Toekomst. Studiedag NVON 26 september 2007 Zonder Bèta geen Toekomst Studiedag NVON 26 september 2007 Achtergrond AWT-rapport Vitaliteit en kritische massa 1999 een rigoureuze concentratie van het onderwijs en onderzoek is nodig. Lissabon afspraken

Nadere informatie

Van pilotexamen tot p-waarde. Ger Limpens, Cito, Arnhem 28 januari 2015

Van pilotexamen tot p-waarde. Ger Limpens, Cito, Arnhem 28 januari 2015 Van pilotexamen tot p-waarde Ger Limpens, Cito, Arnhem 28 januari 2015 Nieuwe programma s herstructurering van alle bètavakken nieuwe programma s voor biologie, natuurkunde en scheikunde vanaf 2013 nieuwe

Nadere informatie

Evaluatie multipilots

Evaluatie multipilots Evaluatie multipilots Rapportage over schooljaar 2009-2010 (tweede projectjaar) Wout Ottevanger, Elvira Folmer, Lucia Bruning & Wilmad Kuiper Wat je om je heen vindt en gebruikt in de klas heeft nu een

Nadere informatie

Bijlage 1 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten biologie

Bijlage 1 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten biologie Bijlage 1 Vergelijking pilot vs. niet-pilotresultaten biologie Docenten Gearceerde vragen: significant verschil tussen pilot en niet-pilotresultaten (p < 0,05). Donkere arcering: pilotresultaat < niet-pilotresultaat;

Nadere informatie

Voortgangsverslag Multipilots schooljaar

Voortgangsverslag Multipilots schooljaar Voortgangsverslag Multipilots schooljaar 2008-2009 oktober 2009 Voortgangsverslag Multipilots schooljaar 2008-2009 Iris van Gulik SLO (projectleiding) i.vangulik@slo.nl Rupert Genseberger Rupert Genseberger

Nadere informatie

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Examenpilot experimentele biologieprogramma havo/vwo 2007-2010 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede

Nadere informatie

Van pilotexamen tot p-waarde. Cito-2015

Van pilotexamen tot p-waarde. Cito-2015 Van pilotexamen tot p-waarde Cito-2015 Nieuwe programma s herstructurering van alle bètavakken nieuwe programma s voor biologie, natuurkunde en scheikunde vanaf 2013 nieuwe programma s wiskunde vanaf 2015

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 13957 29 mei 2013 Regeling van het College voor examens van 16 april 2013, nummer Cve-13.01219, houdende vaststelling

Nadere informatie

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Deelrapport: Evaluatie Examenpilot Nieuwe Scheikunde havo/vwo 2007-2010 Wout Ottevanger, Elvira Folmer, Lucia Bruning, Wilmad Kuiper SLO December 2010 2 Inhoud

Nadere informatie

Presentatie Nieuwe Natuurkunde

Presentatie Nieuwe Natuurkunde Presentatie Nieuwe Natuurkunde C. van Weert (vz. cie. NiNa), P. Barthel (lid cie. NiNa), E. Groenen (vz. syllabuscommissie), M. Pieters (projectleider NiNa) & P. Siersma (NiNa-docent) Natuurkunde is wat

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B havo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B havo Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B havo Eindmeting docenten en leerlingen 2016-17 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B havo Eindmeting

Nadere informatie

1 Context, vraagstelling en opzet

1 Context, vraagstelling en opzet 1 Context, vraagstelling en opzet 1.1 Aanleiding en context In de periode 2002 2010 hebben vakvernieuwingscommissies voor biologie, scheikunde en natuurkunde nieuwe conceptexamenprogramma's ontwikkeld

Nadere informatie

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing

Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Invoeringsactiviteiten en effecten SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring en evaluatie invoering bètavernieuwing Invoeringsactiviteiten

Nadere informatie

Mededeling vaststelling syllabi centraal examen vmbo 2008 en 2009

Mededeling vaststelling syllabi centraal examen vmbo 2008 en 2009 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 bvh 079-3232.666 Mededeling vaststelling syllabi centraal examen vmbo 2008 en 2009 Bestemd

Nadere informatie

NiNa in Context. Moderne fysica de school in. Chris van Weert Vz. stichting IOBT* Institute of Physics Universiteit van Amsterdam

NiNa in Context. Moderne fysica de school in. Chris van Weert Vz. stichting IOBT* Institute of Physics Universiteit van Amsterdam NiNa in Context Moderne fysica de school in Chris van Weert Vz. stichting IOBT* Institute of Physics Universiteit van Amsterdam * Samenwerking KNCV, NIBI, NNV, NVON, NVvW op het gebied van onderwijs Overzicht

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20216 15 december 2010 Regeling van het College voor examens van 30 september 2010, nr. Cve-10.0776, houdende vaststelling

Nadere informatie

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Examenpilot Nieuwe Scheikunde havo/vwo 2007-2010 Wout Ottevanger, Elvira Folmer, Lucia Bruning, & Wilmad Kuiper Februari 2011 Inhoud 1 Context, vraagstelling

Nadere informatie

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Ontwikkeling en Invoering NLT

Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Ontwikkeling en Invoering NLT Curriculumevaluatie Bètaonderwijs Tweede Fase Ontwikkeling en Invoering NLT 2007-2010 Elvira Folmer, Wout Ottevanger, Lucia Bruning & Wilmad Kuiper Januari 2011 1 Inhoud 1. Context, vraagstelling en opzet

Nadere informatie

Jacqueline Kerkhoffs Jaarcongres vmbo, 20 januari 2015 Ede (1) Rob Abbenhuis

Jacqueline Kerkhoffs Jaarcongres vmbo, 20 januari 2015 Ede (1) Rob Abbenhuis Jacqueline Kerkhoffs Jaarcongres vmbo, 20 januari 2015 Ede (1) Rob Abbenhuis r.abbenhuis@slo.nl De presentatie Introductie nieuwe beroepsgerichte programma's vmbo Vernieuwing beroepsgerichte programma's

Nadere informatie

Vernieuwen moet je doen

Vernieuwen moet je doen Vernieuwen moet je doen Chris van Weert Amstel Instituut Universiteit van Amsterdam Overzicht Achtergrond Bèta5 Ontwikkelproces Lesmateriaal Evaluatie Implementatie Complex questions rarely have simple

Nadere informatie

Evaluatie examenpilots wiskunde havo/vwo

Evaluatie examenpilots wiskunde havo/vwo Evaluatie examenpilots wiskunde havo/vwo 2009-2012 Samenvattend eindrapport SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Evaluatie examenpilots wiskunde havo/vwo 2009-2012 Samenvattend eindrapport

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 12762 25 juni 2012 Regeling van het College voor examens van 17 april 2012, nr. Cve-12.00736, houdende vaststelling van

Nadere informatie

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase

Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Curriculumevaluatie bètaonderwijs tweede fase Ontwikkeling en invoering NLT 2007-2010 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Curriculumevalutatie bètaonderwijs tweede fase Ontwikkeling en

Nadere informatie

De 2015 programma s wiskunde B van havo en vwo. 9 november 2013 Ruud Stolwijk Cito, Arnhem Alma Taal

De 2015 programma s wiskunde B van havo en vwo. 9 november 2013 Ruud Stolwijk Cito, Arnhem Alma Taal De 2015 programma s wiskunde B van havo en vwo 9 november 2013 Ruud Stolwijk Cito, Arnhem Alma Taal 1 Inhoud - programma Even voorstellen Aanleiding vernieuwing wiskundeprogramma s Inhoud nieuwe programma

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B havo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B havo Titel: Ondertitel: Resultaten vragenlijstonderz Auteurs: Elvira Folmer en Wout Ottevan Titel: Monitoring invoering vernieuwde w Ondertitel: Resultaten vragenlijstonderz Auteurs: Elvira Folmer en Wout Ottevan

Nadere informatie

Rekenen: ook in de andere vmbo vakken

Rekenen: ook in de andere vmbo vakken Rekenen: ook in de andere vmbo vakken verdiepingsconferenties Freudenthal Instituut Korte inhoud werkgroep Het onderhouden en uitbreiden van rekenvaardigheden is een belangrijk thema in klas 3 en 4 van

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 21734 2 december 2011 Regeling van het College voor examens van 19 april 2011, nr. Cve-11.00404, houdende vaststelling

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A havo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A havo Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A havo Eindmeting docenten en leerlingen 2016-17 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A havo Eindmeting

Nadere informatie

natuurkundeprogramma s vanaf 2013

natuurkundeprogramma s vanaf 2013 natuurkundeprogramma s vanaf 2013 Regionaal Steunpunt Zuid-Holland Delft, 16 januari 2013 Maarten Pieters uitgangspunten vernieuwingen bètavakken www.betanova.nl/documentatie/achtergrond (wetenschappelijke)

Nadere informatie

WDA in de examens. Ruud Stolwijk (Cito) NVvW SLO - conferentie 25 september 2017

WDA in de examens. Ruud Stolwijk (Cito) NVvW SLO - conferentie 25 september 2017 WDA in de examens Ruud Stolwijk (Cito) NVvW SLO - conferentie 25 september 2017 Even voorstellen: Ruud Stolwijk docent wiskunde sinds 1987 toetsdeskundige bij Cito sinds 2007 voorzitter Alympiadecommissie

Nadere informatie

Van pilot naar praktijk

Van pilot naar praktijk Van pilot naar praktijk Invoeringsplan nieuwe bèta-examenprogramma s SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Van pilot naar praktijk Invoeringsplan nieuwe bèta-examenprogramma's December 2010

Nadere informatie

Het nieuwe programma wiskunde A/C. Nieuwe programma s

Het nieuwe programma wiskunde A/C. Nieuwe programma s Wiskundedialoog 14 mei 2012 Het nieuwe programma wiskunde A/C Saskia van Boven ILS RU Nieuwe programma s Herstructurering van alle bètavakken Nieuwe programma s voor biologie, natuurkunde en scheikunde

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo Titel: Monitoring invoering vernieuwde Ondertitel: Resultaten vragenlijstonderz Auteurs: Elvira Folmer en Wout Otteva Titel: Monitoring invoering vernieuwde

Nadere informatie

2. CEVO/CvE 3. Coe voor niveau 4 4. Niveau 1, 2 en 3 5. Verkenning vanuit voorbeelden vmbo

2. CEVO/CvE 3. Coe voor niveau 4 4. Niveau 1, 2 en 3 5. Verkenning vanuit voorbeelden vmbo Taal en rekenen in het mbo Op weg naar centraal ontwikkelde examens GDW kennisdelingsconferentie 16 april 2009 Jan Paul de Vries/Mia van Boxel Centraal ontwikkelde examens taal & rekenen mbo 1. Coe t&r

Nadere informatie

Wanneer staat uw volgende ß-teamoverleg gepland? Concept-context op de agenda van uw ß-team!

Wanneer staat uw volgende ß-teamoverleg gepland? Concept-context op de agenda van uw ß-team! Wanneer staat uw volgende ß-teamoverleg gepland? Concept-context op de agenda van uw ß-team! L. Bruning en B. Michels SLO, Enschede ß-teamoverleg Het is hard werken, maar dat hebben we er graag voor over!

Nadere informatie

CoCo in de tweede fase - Wisselwerking tussen concepten en contexten 1

CoCo in de tweede fase - Wisselwerking tussen concepten en contexten 1 CoCo in de tweede fase - Wisselwerking tussen concepten en contexten 1 Lucia Bruning, januari 2010 Samenvatting De concept-contextbenadering is het uitgangspunt van de vernieuwing van een aantal vakken

Nadere informatie

Evaluatie examenpilot wiskunde A havo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Evaluatie examenpilot wiskunde A havo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Evaluatie examenpilot wiskunde A havo 009-0 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Evaluatie examenpilot wiskunde A havo 009-0 December 0 Verantwoording 0 SLO (nationaal expertisecentrum

Nadere informatie

Vernieuwing examenprogramma s bètavakken havo/vwo

Vernieuwing examenprogramma s bètavakken havo/vwo Vernieuwing examenprogramma s bètavakken havo/vwo brochure voor docenten biologie, natuurkunde, NLT en scheikunde, en schoolleiders juni 2012 Op weg naar de invoering Voor de bètavakken worden nieuwe examenprogramma's

Nadere informatie

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2016 Inhoud Voorwoord 6 1 Examenstof van centraal examen en schoolexamen 7 2 Specificatie van de globale eindtermen voor het CE 8 Domein A: Leesvaardigheid

Nadere informatie

Friese taal en cultuur HAVO. Syllabus centraal examen 2011

Friese taal en cultuur HAVO. Syllabus centraal examen 2011 Friese taal en cultuur HAVO Syllabus centraal examen 2011 september 2009 2009 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag

Nadere informatie

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO. Syllabus centraal examen 2015

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO. Syllabus centraal examen 2015 FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO Syllabus centraal examen 2015 April 2013 2013 College voor Examens, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd

Nadere informatie

Centrale examens als drager van de bètavakvernieuwing

Centrale examens als drager van de bètavakvernieuwing Centrale examens als drager van de bètavakvernieuwing Analyse van centrale examens biologie, natuurkunde en scheikunde voor havo/vwo op kenmerken van de beoogde vernieuwing SLO nationaal expertisecentrum

Nadere informatie

Monitoring invoering Chinese taal en cultuur

Monitoring invoering Chinese taal en cultuur Monitoring invoering Chinese taal en cultuur Eerste inventarisatie onder schoolleiders en docenten SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring invoering Chinese taal en cultuur Eerste

Nadere informatie

Scholingsmiddag Consortium Beroepsonderwijs Jan van Hilten, 4 december 2014

Scholingsmiddag Consortium Beroepsonderwijs Jan van Hilten, 4 december 2014 Scholingsmiddag Consortium Beroepsonderwijs Jan van Hilten, 4 december 2014 Inhoud 1. Stand van zaken project 2. Wijzigingen in het examenprogramma en syllabus 3. Bespreekpunten met de pilotscholen PIE

Nadere informatie

Friese taal en cultuur VWO. Syllabus centraal examen 2010

Friese taal en cultuur VWO. Syllabus centraal examen 2010 Friese taal en cultuur VWO Syllabus centraal examen 2010 oktober 2008 2008 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo Resultaten vragenlijstonderzoek docenten 2015-2016 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo Resultaten

Nadere informatie

Analyse van lesmateriaal

Analyse van lesmateriaal Analyse van lesmateriaal ECENT conferentie 15 mei 2013 Maarten Pieters twee rondes checklists concept-contextvenster checklists gemeenschappelijke uitgangspunten in opdrachten aan vernieuwingscommissies

Nadere informatie

Raamwerk multipilots. 1 Inleiding. 2 Achtergrond en kader

Raamwerk multipilots. 1 Inleiding. 2 Achtergrond en kader Raamwerk multipilots SLO, B. Michels en I. van Gulik, 4 april 2008 in samenwerking met R. Genseberger, J. Gommers en L. Blom (PBT) 1 Inleiding Dit raamwerk multipilots beschrijft de wijze waarop in het

Nadere informatie

Jacqueline Kerkhoffs Jaarcongres vmbo, 20 januari 2015 Ede (2) Rob Abbenhuis

Jacqueline Kerkhoffs Jaarcongres vmbo, 20 januari 2015 Ede (2) Rob Abbenhuis Jacqueline Kerkhoffs Jaarcongres vmbo, 20 januari 2015 Ede (2) Rob Abbenhuis r.abbenhuis@slo.nl De presentatie Introductie nieuwe beroepsgerichte programma's vmbo Vernieuwing beroepsgerichte programma's

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo Eindmeting docenten en leerlingen 2017-18 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring invoering vernieuwde wiskunde B vwo Eindmeting docenten

Nadere informatie

Evaluatie examenpilot wiskunde B vwo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Evaluatie examenpilot wiskunde B vwo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Evaluatie examenpilot wiskunde B vwo 0090 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Evaluatie examenpilot wiskunde B vwo 0090 December 0 Verantwoording 0 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling),

Nadere informatie

Themabijeenkomst DTT ENGELS havo/vwo

Themabijeenkomst DTT ENGELS havo/vwo Themabijeenkomst DTT ENGELS havo/vwo SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling 9 december 2015 Daniela Fasoglio, leerplanontwikkelaar MVT Tweede Fase h/v d.fasoglio@slo.nl Doel workshop U krijgt

Nadere informatie

Inleidingen/Workshops AOb/CvE havo/vwo-examenconferentie 7 april 2011. Opening Albert van der Meer, sectorbestuur-vo AOb

Inleidingen/Workshops AOb/CvE havo/vwo-examenconferentie 7 april 2011. Opening Albert van der Meer, sectorbestuur-vo AOb Inleidingen/Workshops AOb/CvE havo/vwo-examenconferentie 7 april 2011 Plenaire inleidingen: Opening Albert van der Meer, sectorbestuur-vo AOb Henk den Boer, Inspectie van het Onderwijs: Actuele ontwikkelingen

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A havo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A havo Titel: Ondertitel: Resultaten vragenlijstonderz Auteurs: Elvira Folmer en Wout Ottevan Titel: Monitoring invoering vernieuwde w Ondertitel: Resultaten vragenlijstonderz Auteurs: Elvira Folmer en Wout Ottevan

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende

Nadere informatie

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2019 Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL). Beschikbaar gesteld door Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL). 2017 College

Nadere informatie

Raakvlakken wi-, sk-, na-, biodidactiek

Raakvlakken wi-, sk-, na-, biodidactiek 19-05-16 1 Raakvlakken wi-, sk-, na-, biodidactiek in de ULO 19-05-16 2 Een oud probleem Bij natuurkunde weten de leerlingen weinig meer van de kennis opgedaan bij wiskunde en omgekeerd we moeten ervoor

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 25357 19 augustus 2015 Regeling van het College voor toetsen en examens van 26 juni 2015, nummer CvTE-15.01719, houdende

Nadere informatie

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO

FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO FRIESE TAAL EN CULTUUR HAVO SYLLABUS CENTRAAL EXAMEN 2017 Inhoud Voorwoord 6 1 Examenstof van centraal examen en schoolexamen 7 2 Specificatie van de globale eindtermen voor het CE 8 Domein A: Leesvaardigheid

Nadere informatie

Kennisbasis science VO onderbouw

Kennisbasis science VO onderbouw Kennisbasis science VO onderbouw SLO na'onaal exper'secentrum leerplanontwikkeling ECENT conferentie 15 mei 2013 Wout Ottevanger, Harrie Eijkelhof, Wilmad Kuiper Ac'eplan 'Beter presteren' (juni 2011)

Nadere informatie

Beeldende vakken HAVO

Beeldende vakken HAVO Beeldende vakken HAVO Syllabus centraal examen 2011 September 2009-1 - Verantwoording: 2009 Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven vwo, havo, vmbo, Utrecht Alle rechten voorbehouden. Alles uit deze

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

VELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI BEDRIJFSECONOMIE, ONDERNEMERSCHAP EN FINANCIELE ZELFREDZAAMHEID

VELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI BEDRIJFSECONOMIE, ONDERNEMERSCHAP EN FINANCIELE ZELFREDZAAMHEID VELDRAADPLEGING CONCEPTSYLLABI BEDRIJFSECONOMIE, ONDERNEMERSCHAP EN FINANCIELE ZELFREDZAAMHEID CE 2020 (HAVO) EN 2021 (VWO) SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN pagina 2 van 10 Inhoud 1 Digitale veldraadpleging

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 42966 1 augustus 2019 Regeling van het College voor Toetsen en Examens van 24 juni 2019, nummer CvTE-19.00779, houdende

Nadere informatie

De VO - vakvernieuwing komt eraan

De VO - vakvernieuwing komt eraan De VO - vakvernieuwing komt eraan Keuzes maken! Marijn Meijer Wat gaan we doen? wat verandert er? beheersingsniveaus samenhang inrichting CE/SE en PTA keuzes maken: methodes of... en we houden het praktisch,

Nadere informatie

Het belang van leren programmeren

Het belang van leren programmeren Het belang van leren programmeren Han van der Maas HL Psychologie UvA CSO Oefenweb.nl opzet Pleidooi voor programmeeronderwijs Ontwikkelingspsychologisch perspectief Non-formeel leren (examen) Program

Nadere informatie

Hoe denken examenleerlingen. over het vak geschiedenis? Aanvullende onderzoeksgegevens. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Hoe denken examenleerlingen. over het vak geschiedenis? Aanvullende onderzoeksgegevens. SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Hoe denken examenleerlingen / over het vak? Aanvullende onderzoeksgegevens SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Hoe denken examenleerlingen / over het vak? Aanvullende onderzoeksgegevens

Nadere informatie

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL

Nadere informatie

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo

Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo Eindmeting docenten en leerlingen 2017-18 SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Monitoring invoering vernieuwde wiskunde A vwo Eindmeting docenten

Nadere informatie

Insula College, locatie Halmaheiraplein voor havo en vwo. Basiskalender cursus Basiskalender

Insula College, locatie Halmaheiraplein voor havo en vwo. Basiskalender cursus Basiskalender Insula College, locatie Halmaheiraplein voor havo en vwo Basiskalender cursus 2017 2018 Versie 26 oktober 2017 Wijzigingen voorbehouden. Week Datum Activiteiten roosterperiode 1 week 9 Deze week werkweek

Nadere informatie

In deze mededeling staan de definitieve normen voor alle vakken vwo en havo.

In deze mededeling staan de definitieve normen voor alle vakken vwo en havo. > Retouradres Postbus 315 3500 AH Utrecht Aan: de scholen voor havo en vwo, ter attentie van de secretaris van het eindexamen; de instellingen voor educatie en beroepsonderwijs die opleiden voor het diploma

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 31 289 Voortgezet Onderwijs Nr. 151 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 3 juni 2013 De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Nadere informatie

Informatie Profielkeuze Spring High

Informatie Profielkeuze Spring High Informatie Profielkeuze Spring High Bovenbouw In de bovenbouw heb je een profiel gekozen (zie volgende slides) Je werkt dan nog steeds aan de hand van leerdoelen Je verzamelt bewijsstukken, waar je feedback

Nadere informatie

Hoe denken leerlingen in de tweede fase over het vak geschiedenis? SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling

Hoe denken leerlingen in de tweede fase over het vak geschiedenis? SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Hoe denken leerlingen in de tweede fase over het vak geschiedenis? SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Hoe denken leerlingen in de tweede fase over het vak geschiedenis? November 2014

Nadere informatie

CHANGE IN EDUCATION. Nieuwegein, 5 maart 2013 Jonneke Adolfsen

CHANGE IN EDUCATION. Nieuwegein, 5 maart 2013 Jonneke Adolfsen CHANGE IN EDUCATION Nieuwegein, 5 maart 2013 Jonneke Adolfsen van voorstel via uitvoering naar borging Change in education.. is easy to propose, hard to implement and extraordinary difficult to sustain

Nadere informatie

Feedbackrijke didactiek Lesideeën en opdrachten. Sergej Visser

Feedbackrijke didactiek Lesideeën en opdrachten. Sergej Visser Feedbackrijke didactiek Lesideeën en opdrachten Sergej Visser Formatief evalueren 29 oktober 2017 Sergej Visser Programma bla Feedbackrijke didactiek: wat is dat? PDCA-cyclus: kennis & kunde meetbaar maken

Nadere informatie

Inge Andersen Hogeschool Utrecht Seminarium voor Orthopedagogiek

Inge Andersen Hogeschool Utrecht Seminarium voor Orthopedagogiek Inge Andersen Hogeschool Utrecht Seminarium voor Orthopedagogiek Wat verstaan we daaronder? SOK-congres 2 december 2016 1 De ruimte die mensen hebben om alleen of samen met anderen invloed uit te oefenen

Nadere informatie

NLT. Inleiding op de stand van zaken van het onderwijs (BUG-analyse) Geïntegreerde vakken in de tweede fase

NLT. Inleiding op de stand van zaken van het onderwijs (BUG-analyse) Geïntegreerde vakken in de tweede fase Inleiding op de stand van zaken van het onderwijs (BUG-analyse) In de curriculumanalyse van de natuurwetenschappelijke vakken worden de drie verschijningsvormen van het curriculum per vak beschreven: het

Nadere informatie

Achtergrond onderzoeksvraag 1

Achtergrond onderzoeksvraag 1 Achtergrond onderzoeksvraag 1 1. Kerncurriculum en keuzedelen voor school en leerling Wij pleiten voor een vaste basis van kennis en vaardigheden die zich beperkt tot datgene wat alle leerlingen ten minste

Nadere informatie

Concepten en contexten in de nieuwe programma's

Concepten en contexten in de nieuwe programma's oncepten en contexten in de nieuwe programma's Delft voor Docenten 6 december 2012 Berenice Michels Lucia Bruning oncepten en contexten in de nieuwe programma's - inhoud 1. oncepten, contexten en concept-context

Nadere informatie

2 Les- en leerstofopbouw

2 Les- en leerstofopbouw 2 Les- en leerstofopbouw 2.2 Curriculum Henk Pol Inleiding Curriculum staat voor de globale invulling van een vak. Het kan dan gaan om de einddoelstellingen of eindtermen waarop leerlingen worden getoetst,

Nadere informatie

Datum 24 september 2014 Gevolgen van de referentieniveaus taal voor de normering van de centrale examens Nederlands 2015

Datum 24 september 2014 Gevolgen van de referentieniveaus taal voor de normering van de centrale examens Nederlands 2015 > Retouradres Postbus 35 3500 AH Utrecht De scholen voor voortgezet onderwijs, t.a.v. de directeur, de examensecretaris en de docenten Nederlands Bureau van het CvTE Muntstraat 7 352 ET Utrecht Postbus

Nadere informatie