Daar komt bij dat mensen behept zijn met de neiging tot zelfoverschatting. Zo vroeg Kilian aan 1500 bankmedewerkers of zij.

Transcriptie

1 Vrslag vird bijnkomst gorganisrd door Factor Vijf i.s.m. NSvP Lrntwrk Andrs Wrkn ovr Andrs Vrdinn n ovr xprimntn tr vrstrking van Andrs Wrkn 21 juni 2013, Landgod Zonhuvl t Doorn Op d langst dag van ht jaar kwam ht Lrntwrk Andrs Wrkn van Factor Vijf n NSvP voor d vird maal bij lkaar. Ht thma was: Andrs Vrdinn. Wrkn d bloningssystmn van wlr nog wl? Is loon naar prstati n god manir om mnsn t motivrn, of wrkt ht avrchts? Na tw lzingn ovr Andrs Vrdinn vrzonnn w xprimntn di Andrs Wrkn in d tokomst stds btr moglijk gaan makn. Volgns d rst sprkr, Kilian Wawo, autur van ht bok Bonus. En Ndrlands bankir vrtlt (kilianwawo.nl), wrkt prstatibloning prima Dat wil zggn, dat dd ht in 1813, ton Kilians ovrgrootvadr als slaaf op n ritsuikrplantag t Curaçao wrkt. Dankzij prstatibloning ging hij xtra hard wrkn n xtra vl vrdinn. Hirdoor kon hij zijn Afrikaans naam trugkopn in plaats van d Ndrlands naam di hm in d maag was gsplitst ton hij vanuit Afrika naar Curaçao was vrschpt. Ht wrk dat zijn ovrgrootvadr dd was simpl, r was winig dnkkracht voor nodig, n d output was hldr mtbaar. Blangrijk voorwaardn, volgns Wawo, wil prstatibloning ffct hbbn. Nu, 200 jaar latr, wrkt prstatibloning bij d mst soortn wrk nit of zlfs avrchts. Of zoals Krr (1975) schrf: On th folly of rwarding A, whil hoping for B (Ovr d dwaashid om A t blonn trwijl j hoopt op B). Suikrrit plukkn is nit htzlfd als hypothkn vrkopn. Ht laatst is vl complxr, vraagt vl mr vaardighdn n is qua output moilijkr t boordln dan ht rst. Stlt mn dan toch SMART-targts bijvoorbld ho mr hypothkn vrkocht, ho hogr d bonus dan richtn mdwrkrs zich op kwantitit (A) trwijl j alln maar mag hopn op kwalitit (B). Daar komt bij dat mnsn bhpt zijn mt d niging tot zlfovrschatting. Zo vrog Kilian aan 1500 bankmdwrkrs of zij mail@factorvijf.u

2 zichzlf bovn, op of ondr ht gmiddld vondn prstrn. Wat blk? Slchts dri procnt vindt zichzlf ondrgmiddld prstrn, één procnt gmiddld, n maar lifst 96 procnt dnkt bovngmiddld t prstrn. Aan ondrwijsmdwrkrs vrog Kilian of mdwrkrs dachtn n bonus t zulln krijgn zodra prstatibloning zou zijn ingvord voor d vijf procnt bst docntn. Tachtig procnt antwoordd ja. Dat zou in d praktijk dus btknn dat 75 procnt fiks gdmotivrd zou rakn door prstatibloning. Want n bonus nít krijgn, trwijl j m wl vrwacht, da s pas dmotivrnd Bonussn hbbn nit zozr in absolut, maar vooral in rlativ zin ffct. Wawo nomt dit ht Blaricum-syndroom. Ooit ovrhandigd hij in n nvlop aan n bankir t Blaricum n bonus van 2,1 miljon. Toch was d bankir nit blij. Rdn: zijn buurman in d villa rnaast krg 2,3 miljon Zodra bloning fors is, hft gld vooral n rlativ waard: Als ik maar mr hb dan d buurman. Alln ondrin d rijkdom-piramid hft gld n absolut btknis: dan maakt gld ht vrschil tussn wl of nit n kapott kolkast kunnn vrvangn. Gld maakt dan ook nit zozr glukkig (althans nit zodra j mr vrdint dan zo n uro), maar wl onglukkig zodra j t winig hbt om (zorgloos) t kunnn lvn. Ho mot ht dan wl, aldus Kilian? Om t bginnn motn w af van al t simpl boordlingstargts. Dz don gn rcht aan vlomvattnd taakprstatis. Cijfrs zijn hooguit n bgin van n discussi ovr ho imand prstrt, maar zkr nit ht indoordl. Vrdr motn w van Wawo in onz orn knopn dat prstati nit slchts d rsultant is van motivati, maar bovnal van vaardighid (Prstati = motivati * vaardighid). Bij slcht prstrn is mstal nit motivati ht problm, maar rdr n gbrk aan vaardighid. Als n vrkopr nit mt klantn kan omgaan, dan kan j m nog zovl bonussn ontzggn, n btr vrkopr wordt-i r nit van. Ovrigns illustrrt dit ook ht mrkwaardig van bonussn: j bloont briljant mdwrkrs xtra, in d hoop dat slcht mdwrkrs btr gaan prstrn. Da s toch raar? Kilian indigd mt dri tips: 1. Bsf dat prstativrbtring vooral voortkomt uit vooruitgang in vaardighid, nit in motivati; 2. Dl j prsonl in 3 catgoriën in: briljant, god n slcht. Om d briljantn (briljant) t houdn, hof j z slchts TLC t gvn: tndr loving car. Om van god mdwrkrs briljant mdwrkrs t makn, gf j z naast TLC ook nog training n coaching. Immrs: dat z (nog) nit briljant zijn komt nit door gbrk aan motivati, maar doordat z qua vaardighid nog wat t mail@factorvijf.u

3 lrn hbbn. En wat t don mt d slcht prstrdrs? Ook di bid j training n coaching. En als dat nit hlpt, stun j z in zokn naar andr wrk, zo moglijk binnn, n in uitrst nood buitn d organisati. 3. Do hooguit aan winstdling, want dat kan n manir zijn om loonkostn t latn mbwgn mt ht bdrijfsrsultaat. Kilians visi is prachtig trug t zin in n 10-minutn filmpj dat hij lit makn, gtitld: D Psychologi van d Bankncrisis, zi D twd sprkr, Dnnis Paalman, Hoofd Rwards bij Ahold, vrtld ho in 2003 d mdia-hyp ovr ht miljonnsalaris van d ton nt niuw topman dstijds lidd tot n consumntnstaking. Aan Dnnis dstijds d taak om Ahold qua bloning in rustigr vaarwatr t krijgn; ook omdat in di tijd d aandln Ahold strk in waard warn gdaald. Vl mdwrkrs haddn aandln Ahold, n vrlis rvarn mnsn vl hftigr ngatif dan dat z winst als positif blvn. Volgns Dnnis mot n bonusprogramma aan dri critria voldon: fair, transparant n hrknbaar. Mt dat laatst bdolt Dnnis dat mnsn ht gvol motn hbbn dat z invlod hbbn op datgn waarvoor z xtra wordn bloond, n dat z rglmatig fdback krijgn op hun prstatis. Maar zlfs als aan dz critria is voldaan, dan nog wrkn bonusprogramma s volgns Dnnis nit waarvoor z bdold zijn. Hooguit hbbn bonusprogamma s n communicativ waard: n bdrijf kan r m latn zin wat zij blangrijk vindt, bijvoorbld dat n winkl zijn voorradn zo laag moglijk mot zin t houdn. Maar juist in d communicati ovr bloning gaat ht vaak mis. Bij Ahold was d bloningssystmatik op n gvn momnt zo complx, dat nimand ht nog bgrp. En dat is funst, want mnsn rvarn n bonus alln als n bonus als z snappn voor wlk prstati z m krijgn, n als z m rdlijk snl na hun prstati krijgn: botr bij d vis. Pas ton Dnnis ht systm (mt ondrstuning van n filmpj) hldr kon uitlggn, n ht bloningssystm voor idrn hldr n daarm btrouwbaar wrd, kon Ahold focussn op waar ht cht om gaat: als wrkgvr Th Dal ondrhoudn mt j wrknmrs. Th Dal van n wrkgvr mt zijn wrknmrs komt volgns Dnnis nr op vir componntn: primair bloning (vast, variabl, aandln.d.), scundair arbidsvoorwaardn (n auto n mobil tlfoon van d zaak.d.), lr- & ontwikklmoglijkhdn n tnslott d wrkomgving. Mt d rst tw kun j wrknmrs hooguit aantrkkn. Mt d laatst tw kun j zorgn dat z blijvn. Dnnis mail@factorvijf.u

4 wt uit ign rvaring dat gld gn ffctif middl is om mnsn t houdn. In 999 van d 1000 gvalln komt vrtrk nit doordat mn ht salaris t laag vindt, maar door gdo mt d baas. En dus is d voornaamst taak van HR om d bloningskwsti zo snl moglijk van tafl t krijgn. Als mnsn zich fatsonlijk btaald voln, zondr al t complx pospas, dan kun j in gsprk ovr dat wat r cht to dot: ht wrk zlf n ho imand zich wil ontwikkln. Volgns Dnnis hbbn bdrijvn SMART-targts n daaraan vrbondn bonussn bdacht tr compnsati van gbrk aan 1. vrtrouwn in, n 2. kwalititn van managrs. Voor managrs lijkt ht comfortabl om zich t kunnn vastklampn aan prciz cijfrs, als z imand motn boordln di ondrmaats prstrt. Dan kunnn z pratn ovr dat imand slchts d hlft van ht dol hft ghaald n hovn z ht cht gsprk nit aan t gaan. Dnnis plit r dan ook voor dat lidinggvndn zich lrn gdragn zoals dircturn van familibdrijvn mstal gwoon don : Zg tgn j mdwrkrs wat j blangrijk vindt in ho z prstrn, hb n opn gsprk ovr wat hirvoor nodig is. Dat wrkt vl btr dan n bonusprogramma. Bonusprogramma s zijn hooguit god voor gvolns van balans n rchtvaardighid: Ik hb hard gwrkt dus ik vrdin n bonus. Maar bonussn hbbn nul ffct op gdrag van mnsn; z gaan r nit hardr of btr van wrkn Afschaffn dan maar, di bonussn? N, zgt Dnnis Paalman. Want bij indinsttrding kijkn mnsn wl dglijk of Ahold n intrssant bonussystm hft. Om t kunnn concurrrn op d (intrnational) arbidsmarkt is n bonussystm dus n noodzaklijk kwaad. Omdat idrn ht dot, blijft ht bstaan. J kunt gwoonwg nit achtrblijvn. Noot van Factor Vijf: Voor wi nog mr wil wtn ovr d matig ffctivitit van prstatibloning: zi d ganimrd TED-talk van Danil Pink, n must-s Exprimntrn mt Andrs Wrkn Na vir lrntwrkmtings ovr Andrs Wrkn bsftn w dat lzingn n gsprkkn hirovr wliswaar boind zijn, maar dat cht vrandring op d wrkvlor plaatsvindt. Wat kunnn w vrzinnn om, als mns n als organisati, écht andrs t gaan wrkn, zodanig, dat organisatis hun doln haln n mnsn plzirig wrkn n zich ontwikkln? Hirovr brainstormdn w in vir zognomd flapdialogn. mail@factorvijf.u

5 Dialoog #1 ging ovr ht thma van vandaag: Andrs Vrdinn. Andrs Vrdinn zou ignlijk ovr Andrs Waardrn motn gaan: vooral waardring uitn voor lrn n ontwikkln; gsprkkn aangaan ovr ho j prstrt in plaats van wat j prstrt. Misschin komt dat wl ht bst tot zijn rcht als w in plaats van prformancmanagmnt- n bloningssystmn, gn systmn mr hbbn. Om t totsn of gn systm wrkt, is n quasi-xprimnt dnkbaar. J zou n controlgrop (grop 0) van wrkndn kunnn vrglijkn mt n grop di training & coaching krijgt in ho j lkaar positiv fdback gft (grop 1), n grop di wrkt mt n fdback-app (grop 2), n n grop mt n combi van training & coaching n n fdback-app (grop 3). Nog btr is om grop 1 op t splitsn in n grop (1a) di slchts t horn krijgt dat lkaar positiv fdback gvn god wrkt; ho j dat dot, daar zijn d tamldn vrij in. Grop 1b krijgt daarntgn nauwkurig instructi in ho j fdback gft. Wlk conditi zou nu ht bst wrkn, qua prstati n motivati? En hl andr xprimnt is om mrdr prstatibloningsxprimntn di momntl gaand zijn t monitorn, zoals di in d vrplgings- n vrzorgingssctor, waarin wrkndn mt hybrid bloningsconstructis t makn krijgn: gn cao-loon, maar n systm waar z its mr voor ign rkning n risico wrkn, bijna maar nit hlmaal als n zzp r. Enkl notis di in aanvulling op dz xprimntn volgdn zijn: Wat is blangrijk voor oudrn? o waardring o motivati in ht wrk zlf o ovrdragn van knnis o maatschapplijk rlvanti; togvogd waard lvrn Voor bovnstaand zijn mstr-gzl rlatis van blang. Mstrgzl constructis zijn nit niuw, maar wordn dsondanks nauwlijks togpast. Ho facilitr j kwtsbar gropn, zoals wajongrs? o Bglidingsconstructis, bijv. in d vorm van mstr-gzl, zijn daarbij van blang Ho waardr/bloon j dirct producti, zoals 100 hypothkn vrkopn, wat cht wrk is, vrsus bijdrag lvrn aan n lfgmnschap, d kwalitit van ht organisatiklimaat, wat in d ogn van vln (nog) nit cht wrk is? Dit laatst zou j m motn nmn in ht waardringssystm; dat past bij (intrn) maatschapplijk vrantwoord ondrnmn (MVO); htgn dl uitmaakt van god wrkgvrschap. Ho lg j d link tussn HR n MVO? Hlpt ht dan om hirvoor crtificatn uit t dln? mail@factorvijf.u

6 Dialoog #2 ging ovr Andr Lidrschap. Voorbldn wrdn uitgwissld, zoals: Bij SBI Training n Advis zijn r gn middlmanagrs mr, alln nog 2 (mwrknd) dircturn vrsus d rst, profssionals di all productn n dinstn samn ontwikkln; Bij d Hogschool Utrcht wrkt mn mt zlfsturnd tams, inclusif ondrling boordlingn, n niuw rolln zoals di van rgissur. Bij Hmbouw wil d HR managr n xprimnt startn waarbij lidinggvndn gn HR-documntn mr krijgn, maar slchts d boodschap: Vor n gsprk dat rgns ovr gaat In ht HBO wordt in ht kadr van d niuw cao, waar profssionl ruimt cntraal staat, gëxprimntrd mt ontwikklbudgttn di tams ondrling vrdln n bstdn: Idals op tamnivau. Daarna wrdn ondrzoksvragn gstld, zoals: Waarom zakt d vraag naar coaching in zodra j ht nit mr standaard aanbidt maar alln op aanvraag? Ho komt ht dat mnsn wl ontwikklambitis hbbn, maar dat dit zich bijvoorbld bij d UMC s - nit vrtaalt in concrt ontwikklafsprakn? Is dinnd lidrschap dé lidrschapsstijl van d tokomst? Dialoog #3 ging ovr Andrs (R)Organisrn. Ook hir wrdn voorbldn uitgwissld, zoals: D HU n d UvT don ondrzok naar ruimt voor Ondrnmnd Wrknmrschap in d VVT sctor (zi ook Andrs Vrdinn). Ht btrft n tussnvorm tussn zzp n loondinst, n hybrid arbidsrlati dus. D organisati matcht tussn vraag n aanbod. Zo wordt ht n ntwrk in plaats van n harkj. HU n UvT gaan intnsif monitorn of ht wrkt, n of nadln opwgn tgn voordln. Eén van d moglijkhdn is om mt n aantal organisatis n larning community t vormn. Bij ING Bank xprimntrt mn mt Ht Niuw Organisrn (HNO). Daar valt van alls ondr, zoals n flxpool, wat hlpt om idrn n btj flx t krijgn (vgl. Jongjan t al., 2012). Moglijk xprimntn zoudn zijn: Wrknmrs idl tim gvn, zoals Googl dot: idrn krijgt n paar uur pr wk of pr maand om vrij t bstdn aan its wat j zlf luk n blangrijk vindt, n wat moglijk ook waard hft voor ht bdrijf. Grot kans dat dit tot mr productivitit n innovati lidt dan idrn in vast functiomschrijvingn stoppn. mail@factorvijf.u

7 Introrganisationl flxpools tn bhov van mr uitwissling tussn bdrijvn. Dit zou n mooi uitwrking kunnn zijn van ht Sociaal Akkoord, of n bstding van d xtra 600 miljon di Asschr vrijgft tr bstrijding van wrklooshid. Bruno Fabr van ABN Amro hft bdacht om 7 managrs voor langr tijd wg t haln, opdat hun tams in di priod zichzlf lrn lidn, al of nit mt bhulp van n coach. Dialoog #4 ging ovr Inztbaarhid. Idën om dit t stimulrn zijn: Vrijwilligrswrk moglijk makn, want dit komt motivati n inztbaarhid tn god. Ouw-lullndagn vrvangn door oplaaddagn, stags, tc. Ervaring wrkt, zou ht uitgangspunt motn zijn. Ho kun j d jarn di oudr mdwrkrs t gaan hbbn in, na of naast ht wrk zo luk moglijk makn? Er wrdn ook xprimntn bdacht voor ht lrntwrk zlf, bijvoorbld: Zoudn d ldn van ht lrntwrk zlf n dagj van wrkplk kunnn wissln? Om vanuit di rvaring daarna ook n dagj mdwrkrs van dizlfd organisatis t latn uitwissln? Zo kan ons lrntwrk n uitwisslingsgrop wordn, als toonbld van bdrijvn di stds makklijkr prsonl uitwissln. D vraag is ho j prsonl uitwissling btaalt. Mt n inztbaarhidsbudgt? En twd xprimnt kan zijn om in lk van d bdrijvn di mdon aan ht lrntwrk n arbidsghandicapt t plaatsn. Enxis n ING zoudn hir zo m willn xprimntrn. Fysik arbidsghandicaptn blijkn dan vaak makklijkr t plaatsn dan mntaal ghandicaptn; dat laatst is daarm dé uitdaging. Qua xprimnt gaat ht om lrrvaringn uitwissln: waar loop j tgnaan, ho hb j lastig kwstis opglost? En nu vrdr W zijn hl bniuwd of all mooi idën hirbovn daadwrklijk tot acti n xprimntn binnn n tussn organisatis aanzttn. W sluitn dit vrslag daarom af mt n vraag aan all dlnmrs van ht lrntwrk: Kunnn julli ons latn wtn of, n zo ja ho, julli aan d slag willn mt n of mr van dz idën? Dat kan tijdns n rstvolgnd bijnkomst, maar ht kan ook altijd tussndoor, want w zijn simplwg rg bniuwd mail@factorvijf.u