AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2008

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2008"

Transcriptie

1 AFDELING KLINISCHE CHEMIE VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2008

2 Inhoudsopgave VOORWOORD 3 LEIDERSCHAP, STRATEGIE EN BELEID 4 Missie 4 Patiëntenzorg, onderzoek & onderwijs 4 MEDEWERKERS 5 Personele bezetting 5 Bij- en nascholing 5 MIDDELEN 6 Inleiding 6 Materiële kosten 6 Personele kosten 6 PROCESSEN 7 Patiëntenzorg 7 KLINISCH CHEMISCH LABORATORIUM 7 ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM 7 METABOOL LABORATORIUM 7 MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM 8 Onderwijs 8 Onderzoek 8 ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM 8 METABOOL LABORATORIUM 9 MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM 9 FACILITAIRE P-PROJECTEN 10 Kwaliteitssysteem 10 WAARDERING 12 Door klanten 12 KLACHTEN 12 Door de maatschappij 12 PRIJZEN 12 EXTERNE AUDITS/VISITATIES 12 DOORVERWIJZING/BUITENLAND 13 EINDRESULTATEN 14 Patiëntenzorg 14 AANTALLEN VERRICHTINGEN 14 KWALITEIT: RESULTATEN INTERNE & EXTERNE QC 15 POINT OF CARE TESTEN (POCT) 17 Onderwijs 17 STAGES 17 SCORES PREKLINISCH ONDERWIJS 18 Onderzoek 18 PROMOTIES 18 PUBLICATIES 19 APPENDICES 20 Appendix 1: INK-model 20 Appendix 2: Lijst met afkortingen 21 Appendix 3: Publicaties 23 Appendix 4: Wetenschappelijke en maatschappelijke activiteiten 26 Appendix 5: Overzicht bij- en nascholing 33 Appendix 6: P-projecten 35 2

3 VOORWOORD De afdeling Klinische Chemie presenteert u hierbij het jaarverslag over 2008 en constateert daarbij dat de afdeling zich op alle drie kerntaken: patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek, wederom goed heeft geweerd. De productie bleef op een uitstekend niveau. Onderdeel daarvan zijn ruim bloedafnames, waarvan bij kinderen. Recent zijn vorderingen gemaakt in de pogingen het carrièreperspectief te verbeteren voor de medewerkers die deze essentiële taak uitvoeren. Uit alle monsters werden ruim 2.3 miljoen uitslagen gegenereerd. Ook de wetenschappelijke productie, met 80 publicaties waarvan 18% in de top10-tijdschriften, stemt tot tevredenheid. Participatie in patiëntgebonden onderzoek nam toe. In 2008 werden bijna 100 nieuwe P-projecten gestart. Kwantiteit en kwaliteit gaan hand in hand en in dat verband heeft begin 2008 een CCKL-auditteam de afdeling bezocht en is onze accreditatie tot juni 2013 verlengd. De waardering voor het onderwijs blijft onverminderd goed. Een lang gekoesterde wens gaat eindelijk in vervulling: de aanbesteding van de vervanging van het LABZIS-laboratoriuminformatiesysteem is in 2008 afgerond en met de implementatie van GLIMS, waarop de keuze is gevallen, zal binnenkort worden begonnen. Een andere wens zal iets langer duren. Receptie P, waar de reeds genoemde bloedafnames worden verricht, kreeg een facelift maar pogingen om extra ruimte voor de wachtende patiënten te krijgen, zijn vooralsnog vastgelopen. De bouw van het Onderzoek- en Diagnostiekgebouw is begonnen, als dat klaar is (2012) zal er met de renovatie van de brug kunnen worden begonnen. Er is ruim overlegd over de mogelijkheden, ook in de samenwerking met de Hematologie Laboratoria en voorlopig gaan we ervan uit dat er een nieuw 24-uurs laboratorium (inclusief de bloedafname) op de 2e verdieping zal worden gerealiseerd. In de leiding van de afdeling hebben zich de nodige mutaties voorgedaan. Twee klinisch chemici hebben het VUmc verruild voor een andere werkgever en ook in het team (senior-) hoofdanalisten zijn mutaties geweest. In de opvolging is voorzien, hoewel er tijdelijk wel enige improvisatie nodig was. Er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in opleiding van analisten en toch is er een tekort. Omdat daarnaast de kwaliteit van de opleidingen in onze ogen tekort schiet, wordt momenteel onderzocht of een z.g. in-service opleiding kan worden gerealiseerd. Voor de zogenaamde Point-of-Care testen (POCT) van glucose is in het hele huis een nieuw systeem geïntroduceerd, waarmee analytisch juiste resultaten worden verkregen, die tevens online in ZIS worden opgenomen, waardoor dit type metingen in het VUmc sneller en betrouwbaarder dan voorheen kan worden uitgevoerd. Het Klinisch Chemisch Laboratorium borgt de kwaliteitmetingen die door medewerkers van de afdelingen zelf worden uitgevoerd was weer een fascinerend jaar. Graag betuig ik onze dank aan iedereen met wie de afdeling heeft samengewerkt en ik hoop dat deze goede samenwerking ook in de toekomst wordt gecontinueerd. Namens alle stafleden, prof. dr. M.A. Blankenstein 3

4 LEIDERSCHAP, STRATEGIE EN BELEID Missie De missie van de afdeling Klinische Chemie van het VUmc is in de volgende formule vervat: P 3 J 5 In woorden luidt de missie: voor Patiëntenzorg, wetenschappelijk Onderzoek, Onderwijs en Opleiding, verzorgt de afdeling Klinische Chemie het Juiste resultaat, op de Juiste tijd op de Juiste plaats, met de Juiste interpretatie en tegen de Juiste kosten. Een onlosmakelijk onderdeel van de missie is daarbij dat de medewerkers van de afdeling de hieraan verbonden activiteiten met plezier uitvoeren. Patiëntenzorg, onderzoek & onderwijs Referentiewaarden op internet In 2007 is gestart met het vermelden van referentiewaarden op internet. Vanaf 2008 zijn de referentiewaarden van nagenoeg alle bepalingen van Klinische Chemie op internet te vinden. Ook is het mogelijk een beknopte referentiewaardenkaart Klinische Chemie en een bijlage Endocrinologie van internet te downloaden. Via de 1 e pagina van intranet zijn de referentiewaarden en referentiewaardenkaarten gemakkelijk te bereiken onder de kop links onder direct naar en vervolgens laboratoriumbepalingen en referentiewaarden ( POCT- glucose Na een pilot met Point of Care glucose in de kliniek in 2007 is in 2008 POCT verder geïmplementeerd. Vanaf augustus 2008 worden de resultaten volledig automatisch doorgestuurd, zodat de uitslagen ook in Mirador zichtbaar zijn. De POCT-coördinator en key-operators POCT zijn verantwoordelijk voor instructie van het verplegend personeel en zijn 1 e lijns-vraagbaak bij problemen op de afdelingen. POCT- bloedgassen Ter vervanging van de bloedgasapparatuur op de OK en ICVC en als uitbreiding voor IKIN zijn vier bloedgasapparaten in 2007 en 2008 aangeschaft en gevalideerd. In verband met vertraging van de koppeling van de apparatuur is implementatie uitgesteld naar

5 MEDEWERKERS Personele bezetting 2008 De personele bezetting wordt uitgedrukt in fte, niet in aantal medewerkers. In totaal werkten er eind december 2008, 142,5 fte op de afdeling. Uit het onderstaande schema blijkt dat er in 2008, 15,27 fte medewerkers in dienst zijn gekomen. Daarentegen zijn er 18,10 fte medewerkers in hetzelfde jaar uit dienst gegaan. PERSONEEL IN/UIT DIENST 2008 In dienst naam fte functie per lab Aarts-Borgdorff, W.J. 1,00 fte hoofdanalist Abdul-Hamid, O.J. 1,00 fte researchanalist MBL Abel van D. 1,00 fte OIO MBL Bui, H.N. 1,00 fte promovendus EL Cents, C.C.J. 0,67 fte bloedafnameassistent Chnachi, K. 0,61 fte analist (duaal) Ciobanu, D.F.M. 0,89 fte bloedafnameassistent Davids, M. 1,00 fte OIO ML Duin van-bakker, E. 0,44 fte bloedafnameassistent Glastra, F.M.W. 1,00 fte analist Kanhai, W.A. 1,00 fte researchanalist ML Klappe, W. 0,89 fte analist ML Kranendijk, M. 1,00 fte wet. onderzoeker A ML Looijenga-Peeze Binkhorst, D.F.M. 0,44 fte bloedafnameassistent Mahboob, S.A. 0,89 fte bloedafnameassistent Ndika, J.D.T. 1,00 fte OIO ML Wals, K.J.M. 0,44 fte bloedafnameassistent Zuidam van, C.G. 1,00 fte kernanalist ML Uit dienst Altunok-Akbulut, M., Baali, M., Comijn-van Osselen, I., Dandel, M.U., Dijstelbloem, H.M., Dokter R.J., Gomez Cortes, J., Groenink, J., Kok-Verspuy, A., Large le, T.Y.S., Mahboob, S.A., Menze, L., Miltenburg, A., Oenen van, W.M.C., Oosterkamp, M.J., Peelen-van de Haar, B., Peters, S.T.A., Pope, L.L., Rosenberg, E.H., Schellekens, N.C.J., Smets, E.M.L., Tolie van, S.V., Treskes, K., Valpoort, S.N., Vroonhof, K., Waldram, C.M., Zuidam van, C.G., Zwezerijnen, G.J.C. PERSONEEL IN NIEUWE FUNCTIE 2008 In dienst naam functie per lab Wickenhagen, W.V sr. kernanalist ML Bakkali, A. sr. kernanalist ML Bij- en nascholing Medewerkers hebben volop gebruik gemaakt van het opleidingsbudget om zich verder te ontwikkelen. Daarnaast werden vele koffiepraatjes georganiseerd om de medewerkers van voornamelijk het Klinisch Chemisch Laboratorium en het Endocrinologisch Laboratorium bij te scholen. Een overzicht van de opleidingen die medewerkers in 2008 gevolgd hebben en de titels en de sprekers van de koffiepraatjes is weergegeven in appendix 5. 5

6 MIDDELEN Inleiding In deze paragraaf zullen de materiële en personele uitgaven van de afdeling in 2008 toegelicht worden. De volgende definities worden gehanteerd: Materieel budget: 1e geldstroom financiering van het geheel van bestellingen binnen de afdeling Klinische Chemie (met uitzondering van apparatuur > 4.500). Personele budget: 1e geldstroom financiering van het totaal aan personele kosten die er gemaakt worden binnen de afdeling Klinische Chemie. Materiële kosten Het totaal van het materiële budget en de materiële kosten in 2008 (excl. investeringen > 4.500) ziet er voor de gehele afdeling Klinische Chemie als volgt uit: MATERIËLE KOSTEN 2008 VERSCHIL t.o.v Totaal budget Gerealiseerde materiële kosten Afwijking De gerealiseerde kosten zijn in verhouding hoger, omdat er meer geproduceerd is. Personele kosten PERSONELE KOSTEN 2008 VERSCHIL t.o.v Totaal budget Gerealiseerde personele kosten Afwijking Verhoging van het personele budget ten opzichte van 2007 wordt veroorzaakt door de verhoging van de CAO-lonen en toeslagen. 6

7 PROCESSEN Patiëntenzorg KLINISCH CHEMISCH LABORATORIUM Vervanging en implementatie apparatuur Naast de twee reeds aanwezige Cell Dyn Sapphires werd een derde Cell Dyn Sapphire aangeschaft om snelle service voor de (hemato)oncologische poliklinieken te kunnen garanderen. Na een beknopte validatie werd de analyzer in gebruik genomen. Ter vervanging van de istat op de verloskamers voor de meting van MBO s werd een nieuw istatapparaat aangeschaft en na een korte validatie in gebruik genomen. De defecte Hitachi U 2000 spectrofotometer werd vervangen door een een Lamda 25 UV vis spectrofotometer. Na een korte controle op lineariteit en juistheid werd de spectrofotometer in gebruik genomen. Nieuwe bepalingen en vervallen bepalingen De bepaling CTx (crosslaps) was in 2005 geïntroduceerd ten behoeve van projecten. In 2008 is deze bepaling opgenomen in het analysepakket voor de patiëntenzorg. Ten behoeve van projecten werd de bepaling 1,5 AG (1,5-Anhydroglucitol) gevalideerd en geïmplementeerd. In verband met de geringe aanvraagfrequentie is besloten de volgende bepalingen af te schaffen: LD isoenzymen, α-1-zuurglycoproteïne, C3-proactivator (synoniem: properdinefactor B) en prealbumine (synoniem: transthyretine). Wijziging in methoden De bepalingsmethode van kreatinine in plasma werd gewijzigd van de klassieke Jaffé methode in een enzymatische methode. Hierdoor werd het mogelijk een egfr te rapporteren gebaseerd op een internationaal gestandaardiseerde kreatinine (zie verder De methode voor bepaling van alkalische fosfatase iso-enzymen is aangepast. Om na electroforese onderscheid te kunnen maken tussen het lever- en het bot iso-enzym wordt nu gebruik gemaakt van een lectine precipitatie. De samenstelling van de reagentia van volgende routinematige bepalingen werd door de firma s enigszins aangepast: chloride (in zweet) en ammoniak (in urine en voor waarden > 285 in plasma). De bepalingen werden opnieuw gevalideerd, er werden geen relevante verschillen gevonden. ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM Vervanging en implementatie apparatuur December 2008: implementatie LC-MS/MS Nieuwe bepalingen Oktober 2008: β 2 -microglobuline (Immulite, Siemens) is een nieuwe bepaling op EL. Deze bepaling is overgenomen van het Klinisch Chemisch Laboratorium, in verband met het feit dat de reagentia niet meer geleverd werden voor de aldaar gebruikte methode. Wijziging in methoden - Juni 2008: PTH wordt voortaan bepaald op de Architect (Abbott) in verband met onze onvrede over de kwaliteit van de tot dan toe gebruikte methode (Immulite, Siemens). - Juli 2008: cortisol in speeksel wordt voortaan bepaald op de Architect (Abbott) in verband met problemen met de levering van de tot dan toe gebruikte RIA (Orion). METABOOL LABORATORIUM Vervanging en implementatie apparatuur - PCR apparaat - GC-MS - UPLC - LKB spectrofotometer is vervangen voor de Libra 22S spectrofotometer 7

8 Nieuwe bepalingen - Cystathionine ß-synthase (CBS) enzym assay + mutation detection - Methyleentetrahydrofolaat reductase (MTHFR) enzym assay + mutation detection - α-amino-adipinesemialdehyde (AASA) + DNA sequence analysis - Pterines in liquor MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM De klinische diagnostiek van het Moleculair Biologisch Laboratorium betreft de analyse van genetische variaties (polymorfismen) met klinische consequenties. Twee van de drie personen zal gedurende een of meerdere fases in het leven klinische gevolgen ondervinden van genetische variaties. Deze variaties komen in tegenstelling tot mutaties bij iedereen voor. Een ongunstige combinatie van deze variaties kan de oorzaak vormen of het beloop van ziekte beïnvloeden alsook de respons op therapie. Inzicht in de betrokken genen, de verantwoordelijke genetische variaties en de hiermee gecorreleerde ziekten (bv. type 2 diabetes, multiple sclerosis) nemen in hoog tempo toe en leveren de mogelijkheid tot geindividualiseerde, effectievere patiënten diagnostiek en behandeling (maatwerk). Het pakket van lopende diagnostische bepalingen (ApoE-, FSH-receptor- en CYP450 genotypering, MX1 RNA analyse) is geoptimaliseerd door technische aanpassingen met vervanging door betere (lees: eenvoudiger) methodes met behoud van kwaliteit. Van de aanwezige robot (Biorobot MDX) is wederom door klinische en externe gebuikers met succes gebruikt gemaakt voor grootschalige automatische RNA isolatie. Onderwijs Kerntaak onderwijs Dr. G.S. Salomons Stagecoördinator, lid van de Commissie Wetenschappelijke stages, VUmc Practicum verzorgd door het Moleculair Biologisch Laboratorium Ten behoeve van studenten Geneeskunde werden interactieve hoorcolleges verzorgd (Leeronderzoek Fundamenteel). Hierbij maakte een enthousiaste groep van studenten op een leerzame manier kennis met de diverse aspecten van moleculair biologisch onderzoek met een klinische vraagstelling. Diverse studenten biomedische wetenschappen werden door medewerkers van het Moleculair Biologisch Laboratorium begeleid tijdens hun stage. Dr. Oudejans participeerde met plezier in het onderwijs aan tweedejaars geneeskunde studenten (tutor semester 2.2). Overige onderwijsactiviteiten Dr. A.C. Heijboer - Stages voor life science duaal, Hogeschool Utrecht - Afstudeerstage MLO-student, ROC Amsterdam - Wetenschappelijke stages voor Geneeskunde studenten, VU Amsterdam - Verzorgen van practica ten behoeve van Wetenschappelijk Focus Onderwijs: Endocrinologie van Neonaat tot Bejaard (28 studenten geneeskunde) - Stage voor klinisch chemici in opleiding, examen endocrinologie - Steroiden-zomeravond voor klinisch chemici in opleiding - Cellular and Molecular Physiology, Life Science course, Roosevelt Academy, Middelburg - Stage voor master-thesis Medical Technology, TU Eindhoven, tot maart 2008, voltijd, waardering 8,5 Opleiding (KC) In opleiding tot klinisch chemicus: - Dr. B.O. Fabriek vanaf Dr. A.C. Heijboer vanaf Dr. M. Levitus vanaf Onderzoek ENDOCRINOLOGISCH LABORATORIUM Het Endocrinologisch Laboratorium werkt aan verschillende onderzoeksthema s. Deze vallen onder verschillende onderzoeksinstituten, te weten Neuroscience Campus Amsterdam (groep hormones and brain ) en MOVE. 8

9 Steroid-hormonen In augustus 2008 is ir. H. Bui begonnen aan haar promotieonderzoek als vervolg op haar wetenschappelijke stage die zij in de periode daarvoor succesvol afgerond had door het ontwikkelen van een zeer gevoelige en nauwkeurige bepaling van testosteron in serum. Dit onderzoek richt zich op de bepaling van steroidhormonen met behulp van de LC-MS/MS. Deze methode kan ook gebruikt worden om testosteron te bepalen in dialysaat waardoor een samenwerking met endocrinoloog dr. W. de Ronde op het gebied van microdialyse meer gestalte krijgt. Meer samenwerking met klinische afdelingen wordt gezocht in Calcium- en fosfaathuishouding Naast de samenwerking met het Endocrinologisch Research Laboratorium onder leiding van prof. dr. P. Lips en dr. N. Bravenboer, waar gewerkt wordt aan het effect van mechanische belasting op botweefsel, is er een nieuwe lijn ontstaan binnen het Endocrinologisch Laboratorium. Deze lijn richt zich op de fosfaathuishouding en de rol die FGF-23 hierin speelt. In 2008 zijn 2 assays opgezet ter bepaling van FGF- 23, een c-terminale intacte FGF-23 assay. In 2008 heeft een medisch studente een wetenschappelijke stage gedaan naar de effecten van fosfaat arm en rijk dieet op de FGF-23 concentratie. Dit onderzoek is een samenwerking met de afdeling Nefrologie (prof. dr. P. ter Wee en drs. M Vervloet). Prenatale diagnostiek In het kader van 1 e trimesterscreening werd onderzoek gedaan naar ADAM-12. Er vond een klinische validatie plaats en er werd onderzoek verricht naar de stabiliteit van ADAM-12. Ook werd de bepaling PP- 13 opgezet, ook in het kader van de 1 e trimesterscreening. Klinische partners in dit onderzoek waren prof. dr. J. van Vugt en drs. I. Linskens van de afdeling Verloskunde en Gynaecologie. METABOOL LABORATORIUM Neurometabool labonderzoek Binnen het Metabool Laboratorium wordt onderzoek verricht dat valt onder Neuroscience Campus Amsterdam. Dit onderzoek is onderdeel van de onderzoekslijn Witte stofziektes. Het neurometabole onderzoek is gericht op: - defecten in het polyol metabolisme - L- en D-2-hydroxyglutaric aciduria - defecten in GABA metabolisme - pyridoxine-gerelateerde hersenaandoeningen - cerebrale creatine defecten. Binnen dit onderzoek zijn verschillende aio s en master-studenten werkzaam. Vasculair metabool labonderzoek Binnen het Metabool Laboratorium van de afdeling Klinische Chemie vindt het vasculair metabool labonderzoek plaats. Dit onderzoek betreft met name metabole risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Hiertoe worden verbindingen en processen onderzocht die mogelijk betrokken zijn bij vasculaire ziekten, meestal in relatie tot endotheel disfunctie, zoals: homocysteine, methylering, ADMA, homoarginine, myeloperoxidase, NO en oxidatieve stress markers. Tevens worden de onderliggende processen onderzocht die leiden tot hart- en vaatziekten. Gebruik wordt gemaakt van gekweekte cellen (o.m. HUVECs), proefdieren en diverse cohorten zoals de Hoornstudie. Het onderzoek is ingebed binnen het ICaR-VU onderzoeksinstituut Thema V. MOLECULAIR BIOLOGISCH LABORATORIUM Het onderzoeksthema van het Moleculair Biologisch Laboratorium betreft onderzoek naar de functionele mechanismen van en ontwikkeling van vroegdiagnostiek voor de meest voorkomende risico zwangerschappen (pre-eclampsie, HELLP, groeivertraging, Down-syndroom). Het merendeel van dit onderzoek valt onder het Onderzoeksinstituut ICaR-VU. Het onderzoek is deels mede door onverwachte maar interessante bevindingen voortkomende uit dit onderzoek, uitgebreid met onderzoek naar de relatie van het STOX1 gen en Alzheimer en de analyse van niet-coderend RNA (microrna) voor hart- en vaatziekten en Alzheimer. Deze ontwikkelingen ondersteunen het feit dat de processen die zich tijdens de vroege ontwikkeling afspelen alsook de benodigde analytische methoden informatief en klinisch bruikbaar kunnen zijn voor latere processen in het leven (Alzheimer, hart- en vaatziekten). 9

10 Pre-eclampsie Door de toekenning van een Ter Meulenfonds stipendium heeft dr. M. van Dijk (Pre-eclampsie) met succes vervolgonderzoek verricht naar de functionele genetica van pre-eclampsia in het Samuel Lunenfeld Research Institute in Toronto, Canada. De combinatie van de expertise van dr. M. van Dijk en de infrastructuur van dit gerenommeerde instituut was zeer vruchtbaar. Dr. M. van Dijk zal haar onderzoek na terugkeer voortzetten in het Moleculair Biologisch Laboratorium. HELLP De zoektocht naar het gen voor dit ernstige syndroom is met succes voortgezet en in een beslissende fase gekomen. Het gebied waarin het oorzakelijk gen gelokaliseerd moet zijn, is teruggebracht tot baseparen. Verrassenderwijs is dit gebied een zogenaamd gene desert en is er sprake van een genproduct met functie maar zonder eiwit (non-coding). Kandidaat mutaties zijn geïdentificeerd die zullen worden onderworpen aan functionele analyses. De nieuwe collega O.J. Abdul-Hamid werd met groot genoegen begroet. Op grond van deze progressie is een VENI-aanvraag door dr. M. van Dijk ingediend bij NWO. Trisomie 21 Het promotieonderzoek van drs. A.T.J.I. Go (Verloskunde/Gynaecologie) is, mede door de analytische inbreng van mw. A. Visser, in volle gang en zal naar verwachting resulteren in de succesvolle verdediging van haar proefschrift. STOX1 Het gen, STOX1, verantwoordelijk voor pre-eclampsie bij Nederlandse vrouwen bleek ook betrokken te zijn bij de ziekte van Alzheimer. Dit onverwachte maar interessante en belangrijke gegeven wordt door drs. D. van Abel onderzocht in een promotieonderzoek. MicroRNA Het gegeven dat het zogenaamde niet-coderende RNA en DNA ertoe doet en niet zoals voorheen gedacht werd junk was, is met succes aangepakt in samenwerking met enthousiaste clinici en wetenschappers. Voor de analyse van micrornas in het liquor van patiënten met Alzheimer is drs. A.C. van Harten aangesteld als promovendus bij het Alzheimer centrum en gedetacheerd bij de afdeling Klinische Chemie. Voor de analyse van micrornas in hartweefsel van patiënten met hartfalen werd met succes een preklinische samenwerking gestart met de afdeling Fysiologie (dr. J. van der Velden) en met succes door prof. dr. W.J. Paulus een Europese miljoenen subsidie verkregen in het kader van het FrameWork programma. MicroRNA analyse vormt in dit multicenter project een essentieel onderdeel. FACILITAIRE P-PROJECTEN Aanvragers van buiten en binnen het VUmc vragen in het kader van onderzoek bepalingen aan bij de afdeling Klinische Chemie. Deze vorm van onderzoek wordt op de afdeling Klinische Chemie aangeduid met de term P-project. Het aantal nieuw gestarte P-projecten bedroeg in 2008, 85. Voor een overzicht zie appendix 6. Kwaliteitsysteem Arbo en milieu Uit de calamiteitenoefening in 2007 bleek de bekendheid met het calamiteitenplan niet erg groot. Om het Hoe te handelen in geval van calamiteiten toegankelijker te maken voor de medewerkers heeft een aantal arbo- en milieucontactpersonen een aanzet gegeven tot het maken van een calamiteitenkaartje. Het milieuaspectenregister is in 2008 opnieuw geactualiseerd. Er waren geen bijzonderheden waarvoor het milieuaspectenregister aanpassing behoefde. Er wordt overlegd met de AMD over het voortbestaan van het register. Het waterleidingnet voor het laboratorium en dat voor drinkwater op de Brug bleek één en hetzelfde net te zijn. Door Waternet wordt dat niet toegestaan, aangezien het mogelijk is dat vervuild laboratoriumwater in het drinkwater terecht kan komen. De waterleiding van de koffiekamer, dienstenruimte en de toiletgroepen zijn nu gescheiden van die van het laboratorium. In 2008 is er voldoende getest om het chemicaliënregistratiesysteem E-quest te accepteren. Een aantal medewerkers van de pilotafdelingen, waaronder Klinische Chemie, die met het systeem gaat werken, heeft een cursus gevolgd en is aan de slag gegaan. Om de rest van de medewerkers op te leiden is het verzoek gedaan een lesomgeving aan te maken. Deze was in 2008 nog niet gerealiseerd. Wel zijn de verschillende handleidingen gemaakt voor de beheerders, voor het raadplegen van Chemoss en voor de applicatiebeheerders. Op de AMD-website is een en ander te vinden. 10

11 Interne audits Om het kwaliteitssysteem te beoordelen worden interne audits gehouden. In 2008 is een auditschema gemaakt met onderwerpen die afdelingsbreed bekeken gingen worden. De keuze van onderwerpen is gemaakt n.a.v. de tekortkomingen uit de externe audit in januari 2008 en de probleemgebieden die uit de klachten naar voren zijn gekomen. Uiteindelijk zijn er 14 audits in de planning opgenomen. Twee audits zijn vervallen. Eén omdat het onderwerp (Valideren en beheren software) nog niet voldoende duidelijk was om een audit op uit te voeren. De andere audit (Aanname materiaal en invoer aanvragen (buisidentificatie/invoerfout)) bleek bij de voorbereiding te veel verbanden te hebben met twee eerdere audits, waardoor dezelfde vragen op dezelfde werkplekken gesteld zouden worden. Vier van de twaalf audits hebben niet in 2008 plaatsgevonden, maar in het 1e kwartaal van Door het wegvallen van meerdere auditoren was de behoefte om weer medewerkers op te leiden tot intern auditor. Daarvoor is een in-company training georganiseerd. Kerteza heeft de training gegeven. Voor de afdeling zijn 5 nieuwe auditoren opgeleid. Vanwege het succes in 2007 zijn in 2008 weer auditorendagen georganiseerd. Een terugblik op 2007, rapportage (het juist benoemen van de verbeterpunten en bijbehorende score) en de onderwerpen voor de interne audits 2008 stonden op het programma. Uit de terugblik bleek dat de rapportagetermijn voor het overgrote deel wel wordt gehaald. De gemiddelde termijn in 2007 was 62 dagen, het streven is 2 maanden. 11

12 WAARDERING Door klanten KLACHTEN In 2008 zijn door klanten en patiënten 130 klachten geuit en incidenten gemeld. Ten opzichte van 2007 is het aantal gedaald met 21%. De top 5 meldingen is weergegeven in de tabel. Oorzaak externe melding Aantal 2008 (%) Monsterverwisseling arts/afdeling 25 (19%) Invoerfout 25 (19%) Uitvoeringsfout medewerker 14 (11%) Onvoldoende/onjuiste gegevens op materiaal/aanvraag 9 (7%) Geen klacht 8 (6%) Het aantal monsterverwisselingen op de afdeling voert nog steeds de top 5 aan, maar is wel met bijna de helft afgenomen. Het bezoek aan de afdelingen in 2007 heeft mogelijk een positieve bijdrage hieraan geleverd. Het aantal meldingen waarbij een invoerfout is gemaakt, is gelijk gebleven. Het zijn voornamelijk bepalingen die vergeten worden in te voeren, waardoor geen analyses worden uitgevoerd en dus geen uitslagen in ZIS verschijnen. De 4 e en 5 e plaats zijn nieuwe oorzaken in de top 5. Het aantal meldingen waarbij storing van de apparatuur ten grondslag lag is met de helft verminderd en daardoor uit de top 5. De op de 5 e plaats staande oorzaak Geen klacht, betekent dat de geuite klacht ongegrond is. Als voorbeeld kan genoemd worden een aanvrager die klaagt dat een uitslag niet in ZIS staat en dat dan blijkt dat de bepaling niet is aangevraagd. MIP-meldingen In 2008 heeft de afdeling in totaal 3 MIP-meldingen ontvangen met verzoek tot opheldering en advies ter voorkoming. Bij twee meldingen betrof het een monsterverwisseling. De eerste monsterverwisseling was het gevolg van gelijktijdig in behandeling nemen van 2 verschillende aanvragen. De tweede was het gevolg van een menselijke fout, die alleen verder terug te dringen is wanneer aanvragen van bepalingen meer geautomatiseerd wordt. De derde melding ging over een te late uitslag. Oorzaak hiervan was onderhoud aan het apparaat en er was geen back-up apparaat voorhanden. Januari 2008 is een back-up apparaat in gebruik genomen. De laatste melding betrof het ontbreken van glucosestrips op een verpleegafdeling. De oorzaak hiervan lag in het feit dat de verpleegafdeling niet op de hoogte was van de juiste procedure, die overigens al jaren zo is afgesproken. Drie van de vier MIP-meldingen waren geschreven in 2007, maar door de MIP-commissie pas naar onze afdeling gestuurd begin Door de maatschappij PRIJZEN Drs. M.M.C. Wamelink Beste jonge onderzoeker 2008 van de vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland (ESN) Drs. L.P. van der Zwan 15th LVM & ICaR-VU Scientific Meeting, 19 november, poster award: Myeloperoxidasae (MPO) is positively associated with ADMA, whereas CRP is negatively associated with arginine, resulting in a negative association between both inflammation markers and the arginine to ADMA ratio EXTERNE AUDITS/VISITATIES CCKL Op 28 en 29 januari 2008 vond de derde externe audit van onze afdeling plaats door CCKL. Een team van 6 mensen, een teamleider, een ambtelijk secretaris en 4 vakauditoren, hebben 1½ dag op de laboratoria rondgekeken en een deel van de medewerkers geïnterviewd. De conclusie was dat het kwaliteitssysteem door iedereen wordt gedragen en alle medewerkers goed op de hoogte zijn en het nut en de noodzaak van het kwaliteitssysteem inzien. Er zijn een aantal te verbeteren punten gesignaleerd met scores 2 en 3, totaal

13 De afwijkingen met score 3 zijn direct na de audit opgepakt en binnen 2 maanden na ontvangst van het rapport afgerond. Voor de punten 2 is een Plan van Aanpak gemaakt met een maximale deadline van een jaar. Alles is naar CCKL gestuurd, die akkoord is gegaan met het Plan van Aanpak. In juni 2008 is onze afdeling voorgedragen voor heraccreditatie en deze is ook verkregen. Het CCKL-certificaat is nu geldig tot juni DOORVERWIJZING/BUITENLAND Metabool Laboratorium ONDERZOEK AANTAL BUITENLANDSE AANVRAGEN AANTAL EXTERNE AANVRAGEN BINNENLAND Basisdiagnostiek Homocysteine 0 87 Enzymdiagnostiek DNA-diagnostiek Prenatale basisdiagnostiek 9 2 Prenatale DNA-diagnostiek

14 EINDRESULTATEN Patiëntenzorg AANTALLEN VERRICHTINGEN Patiëntenzorg Productie afdeling Klinische Chemie toegelicht: binnen de afdeling Klinische Chemie worden bepalingen verricht in het kader van patiëntenzorg, die aangevraagd worden door aanvragers binnen het VUmc. Over de hoeveelheid en de prijzen van productie voor de patiëntenzorg zijn afspraken gemaakt, die vastgelegd worden in het faciliteitenbudget. In de tweede plaats verricht de afdeling afnames en bepalingen voor huisartsen, hetgeen eerstelijnsproductie heet. Hierover worden afspraken gemaakt via de zorgverzekeraars. In de derde plaats doet de afdeling Klinische Chemie (Metabool Laboratorium) bepalingen die vallen onder de zogenaamde Artikel 2-code voor de Stichting Klinische Genetica Amsterdam (SKGA). Afspraken hierover vallen binnen de bijzondere productie. In de vierde plaats doet de afdeling ook bepalingen voor aanvragers van buiten het VUmc die deze bepalingen zelf niet in het pakket hebben, hetgeen inkomsten genereert voor de afdeling Klinische Chemie. Dit valt onder de Wet Declaratie Structuur onderlinge dienstverlening ziekenhuizen. Bepalingen (in aantallen en in geld) In Tabel A wordt de productie (in aantal bepalingen) van de afdeling in 2008 weergegeven. Deze informatie is afkomstig uit het management informatiesysteem (Cognos) van het VU medisch centrum. De verrichte bepalingen worden in het ziekenhuis informatiesysteem (ZIS) vastgelegd, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen patiëntenzorg, projecten (in het kader van patiëntgebonden onderzoek), WDS-productie (wat wij doen voor derden) en eerstelijnsproductie en overige specialismen. Tabel A Productie (in aantal bepalingen) PRODUCTIE 2008 VERSCHIL t.o.v Patiëntenzorg Projecten/onderzoek WDS-productie Eerstelijnsproductie Totaal ,55% Tabel B Faciliteitenbudget (productie in geld) KC BUDGET 2008 IN REALISATIE 2008 IN VERSCHIL t.o.v. BUDGET Faciliteitenbudget % Afnamepoli volwassenen Tabel C Aantal poli-patiënten voor bloedafname Volwassenen Gemiddeld aantal patiënten per dag VERSCHIL t.o.v ,7% 14

15 Afnamepoli kinderen Tabel D Aantal polipatiënten voor bloedafname Kinderen Gemiddeld aantal patiënten per dag VERSCHIL t.o.v ,8 28,3 8,8% KWALITEIT: RESULTATEN INTERNE & EXTERNE QC Klinisch Chemisch Laboratorium Interne QC Alle bepalingen worden op juistheid (stabiliteit) en (im)precisie gecontroleerd middels interne kwaliteitscontrole (per analyse serie of enkele malen per dag, afhankelijk van de bepalingsfrequentie). Als de uitslagen van individuele controle monsters niet aan de gestelde eisen voldoen wordt direct actie ondernomen. De resultaten worden vastgelegd in de QC programma s QC-Today (voor on-line gekoppelde apparatuur) en multi-qc, dan wel op controlekaarten. Externe QC ENQUÊTE FREQUENTIE (N /PERIODE) BEPALINGEN DOELSTELLING SCORE 2008 ACE 6 / 6 mnd ACE - - Allergie Bloedgassen Combi Algemene Chemie Combi Immunochemie Combi Urine Chemie Hartmerkers Totaal IgE en 3 / 3 mnd wisselende allergenen Bloedgassen, ISE, 3 / 6 mnd coöximetrie Bijna volledig pakket 6 / 3 mnd algemene klinische chemie Bijna volledig pakket 6 / 3 mnd eiwitchemie Kwalitatief en 6 / 3 mnd kwantitatief urineonderzoek 2 / 12 mnd LD, CK, CKMB massa, CRP,TnT, NTproBNP HbA1c 24 / 12 mnd HbA1c - - Hemocytometrie IgG subklassen (via CLB) 8 / 2 mnd Volledig - - hemocytometriepakket 3 / 12 mnd IgG1, IgG2, IgG3, IgG4 - - Mproteïne 3 / 3 mnd Mproteïnescreening - - Liquor 6 / 6 mnd - - Metalen in serum 6 / 6 mnd Zink, koper, aluminium - - Porfyrine 12 / jaar ALA, PBG, porfyrines - - Photometerkontrolle 3 / jaar Controle juistheid spectrofotometer Semenanalyse 4 / 3 mnd Telling en morfologie

16 De enorme hoeveelheid resultaten van de externe enquêtes is niet in een beknopte tabel samen te vatten. Voor de Combi enquêtes, de enquêtes hemocytometrie, metalen in serum en porfyrine wordt gestreefd voor elke bepaling een SA-score (een score die aangeeft hoe gescoord wordt ten opzichte van de state of the art van de techniek) te behalen die 95 (maximum is 100) is. Indien een lagere score wordt behaald dan worden de individuele resultaten nader onderzocht. Dit wordt gedaan door de individuele resultaten te beoordelen op juistheid door ze te vergelijken met de referentiemethode, het landelijk gemiddelde of met het landelijk gemiddelde van laboratoria die dezelfde methode hanteren. Ook voor de andere enquêtes geldt: na ontvangst van de rapportage worden de uitslagen van de individuele bepalingen beoordeeld op juistheid door deze te vergelijken met de referentiemethode, het landelijk gemiddelde of met het landelijk gemiddelde van laboratoria die dezelfde methode hanteren. De rapportage geeft ook inzicht in de (im)precisie van de bepaling. De resultaten van de enquêtes worden besproken met de betrokken hoofdanalisten. Als de juistheid en/of de precisie niet aan algemene eisen voldoen wordt actie ondernomen in samenspraak met betrokkenen. Deze actie worden op actiebladen vastgelegd. Voor externe kwaliteitsbewaking voor de bepalingen TSH, FT4, FT3 en ferritine wordt geparticipeerd aan enquêtes van het Endocrinologisch Laboratorium. Voor de d-dimeer bepaling wordt geparticipeerd aan de ECAT-enquête die bij het Hematologie Laboratorium loopt. Endocrinologisch Laboratorium Interne QC Op het Endocrinologisch Laboratorium wordt bij elke bepaling de interne QC gecontroleerd met behulp van minimaal 2 controles op verschillende niveaus, waarbij de voorkeur uitgaat naar de materiaalsoort serum. Voor elke controle is vastgesteld wat de richtwaarde is en de toegestane spreiding rondom deze richtwaarde. Bij afwijkingen van de richtwaarde dan wel te hoge spreiding rondom de richtwaarde wordt actie ondernomen. Alle resultaten en eventuele acties daarop worden bijgehouden in het programma MultiQC. Externe QC ENQUÊTE FREQUENTIE BEPALINGEN DOELSTELLING SCORE 2008 LWBA/SKML 6x per jaar (2 monsters) 35 75% 60% DGKL 4x per jaar (2 monsters) % 100% DEQAS 4x per jaar (5 monsters) 2 80% >80% UK NEQAS 12x per jaar (3 monsters) 2 geen geen Metabool Laboratorium Interne QC Met elke bepalingsserie worden interne controlemonsters meegenomen en geanalyseerd op basis van de bekende richtwaarden (gemiddelde waarde van het monster en spreiding van de bepaling). Ze worden gebruikt om de kwaliteit van de bepaling te kunnen beoordelen en indien er een afwijking is van de richtwaarden wordt er altijd overlegd met de leidinggevende en indien nodig actie ondernomen. 16

17 Externe QC ENQUÊTE FREQUENTIE BEPALINGEN DOELSTELLING SCORE 2008 SKZL stofwisselingsziekten 2 x 3 urines Diverse kwalitatief 23 van 30 Erndim organic acids Organische zuren 3 x 3 urines kwalitatief 17 van 18 Erndim acylcarnitine bloedspots 2 x 3 bloedspots Acylcarnitines kwalitatief 12 van 12 Euroglycanet CDG QC 1 x 6 Transferrine IEF 6 van 6 Erndim speciale assays serum Erndim speciale assays urine Erndim organische zuren Erndim aminozuren Erndim purines/pyrimidines 8 sera Diverse kwantitatief 13 van 15 8 urines Diverse kwantitatief 9 van 9 8 urines 8 sera 8 urines Organische zuren kwantitatief Aminozuren kwantitatief Purines en pyrimidines kwantitatief Er zijn geen criteria of doelstellingen gesteld voor de externe QC. POINT OF CARE TESTEN (POCT) 16 van van van 15 POCT glucose Na een pilot met Point of Care glucose in de kliniek in 2007 is in 2008 POCT verder geïmplementeerd. Het implementatietraject is vanuit het Klinisch Chemisch Laboratorium georganiseerd door een POCTcoördinator en key-operators POCT. Vanaf augustus 2008 worden de resultaten vanaf de docking stations volledig automatisch naar LABZIS gestuurd, zodat de uitslagen ook in Mirador zichtbaar zijn. De POCTcoördinator en key-operators POCT zijn verantwoordelijk voor instructie van het verplegend personeel en zijn 1 e lijns-vraagbaak bij problemen op de afdelingen. POCT bloedgassen Ter vervanging van de bloedgasapparatuur op de OK en ICVC en als uitbreiding voor IKIN zijn vier bloedgasapparaten in 2007 en 2008 aangeschaft en gevalideerd. In verband met vertraging van de koppeling van de apparatuur aan LABZIS, zodat de uitslagen in Mirador en Metavision komen, is implementatie uitgesteld naar Onderwijs STAGES Stagiair/student en opdracht 2008 E. Acar Nova College, 3 e jaars C.B.A. Baas ROC Midden Nederland, 4 e jaars, stage vroegtijdig beëindigd F. Boer HLO Leiden, 03 december juni 2008, de creatine pathway: varianten in het AGAT gen detecteren & opname van creatine-ethyl-ester in creatine transporter deficiënte fibroblasten Z. Bookob ROC van Amsterdam, 2 e en 3 e jaars F. van der Brand Instituut for Life Sciences, 2 e jaars C. Çevik oktober 2008-februari 2009, MicroRNA E. Çevik Oktober 2008-februari 2009, identificatie van targetgenen voor STOX1 F. Glastra ROC van Amsterdam, 4 e jaars, de validatie van beta-2-microglobuline op de Immulite

18 D. Go 1 September januari 2008, deficienties in de pentose fosfaat route M. Groenemeijer Masteropleiding Vrije Universiteit, september-november 2008, een gerandomiseerd, enkelblind, vergelijkend onderzoek naar het oxidatieve stressverlagende effect van atorvastatine ten opzichte van simvastatine Y. van der Himst 1 September juni 2009, activiteit van enzymen in de pentose fosfaat route H. Öztürk Oktober 2008-februari 2009, functionele genetica van het HELLP syndroom I. Priem ROC Midden Nederland, middenkaderopleiding Medische Laboratoriumtechniek, 7 januari-24 maart 2008, in vitro oxidatie van LDL door myeloperoxidase R. Wester Nova College, 4 e jaars, nieuwe buizen van plastic naar glas D. van Wieringen Nova College, 2 e en 3 e jaars Stages klinisch chemici in opleiding Dr. A. C. Heijboer Dr. A. Kruit Dr. M. Levitus Dr. R. Sanders SCORES PREKLINISCH ONDERWIJS De afdeling houdt zich op een vijftal niveaus bezig met onderwijs: profielonderwijs, begeleiding van stagiairs, voor studenten (curriculum), interne cursussen en het opleiden van assistenten klinische chemie. Uit de jaarlijkse studentenenquêtes komen scores naar voren die betrekking hebben op de waardering van het onderwijs door studenten. In onderstaande tabel zijn per onderwijsonderdeel de gemiddelde beoordelingen door studenten in 2008 opgenomen. Omschrijving Norm 2008 ALCO s 4,0 4,43 Medische biologie 4, Medische chemie 3,5 3,9 Profielonderwijs 4,0 Schaal 1 (zeer slecht) tot en met schaal 5 (uitstekend). Onderzoek PROMOTIES Dr. F.H. Bouwman CSF biomarkers in dementia: Longitudinal aspects and combination with MRI, Vrije Universiteit, Amsterdam, 20 juni 2008 Promotoren: prof. dr. P. Scheltens, prof. dr. M.A. Blankenstein Copromotor: dr. W. van der Flier Dr. I. van der Linden One carbon metabolism and neural tube defects. Case open or closed?, UMC St. Radboud, Nijmegen, 10 januari 2008 Copromotor: dr. H.J. Blom Dr. M.M.C. Wamelink Pentose phosphate pathway: biochemistry, metabolism and inherited defects, Vrije Universiteit, Amsterdam, 11 december 2008 Promotor: prof. dr. C. Jakobs Copromotor: dr. E.A. Struys 18

19 PUBLICATIES In 2008 zijn 80 publicaties (peer reviewed) verschenen, waar medewerkers van de afdeling Klinische Chemie een bijdrage aan hebben geleverd. Voor een volledige lijst publicaties, zie appendix 3. Kwantiteit en kwaliteit van de publicaties (peer reviewed) over de periode Score van internationale tijdschriften op basis van ranking volgens de Science Citation Index (SCI) binnen het vakgebied waarin het tijdschrift het hoogste scoort. JAAR TOP 10% 11-25% 25-50% 50-75% % TOTAAL 2008 n % n % n % n % n % De aantallen publicaties waarbij eerste, tweede en/of laatste auteursplaats werden bezet door een medewerker van Klinische Chemie waren als volgt: (49%) (49%) (59%) (51%) (57%) 19

20 APPENDICES Appendix 1: INK-model Leiderschap Management van Medewerkers Management van Processen Waardering Medewerkers Bestuur & Financiers Strategie& beleid Waardering klant & leveranciers Management van Middelen Waardering door de Maatschappij Leren & verbeteren 20

21 Appendix 2: Lijst met afkortingen ALPCO American Laboratory Products Company AMC Academisch Medisch Centrum APS Arbeitsgemeinschaft Paediatrische Stoffwechselstörungen ASBMR American Society for Bone and Mineral Research ASHG American Society of Human Genetics ASI Arbeitsgemeinschaft Stabile Isotope BCO Bureau Centrale Ondersteuning CCA Cancer Center Amsterdam CCDS Cerebral Creatine Deficiëntie Syndroom CCKL Stichting voor de bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg CLIA Clinical Laboratory Improvement Amendments CMS Centers for Medicare & Medicaid Services CNS Central Nervous Syndrome CUHK Chinese University of Hong Kong DAS Dutch Atherosclerosis Society DEQAS Vitamin D External Quality Assessment Scheme, Engelse externe kwaliteitscontrole (alleen vitamine D s) DGKL Deutsche Gesellschaft für Klinische Chemie und Laboratoriumdiagnistiek, Duitse externe kwaliteitscontrole (Deutsche Ringversuch) DHPLC Denaturing High Performance Liquid Chromatography EAS European Atherosclerosis Society EASD European Association for the Study of Diabetes EL Endocrinologisch Laboratorium EMG European Metabolic Group EMGO Institute for research in Extramural Medicine EMZ Commissie Erfelijke Metabole Ziekten van de NVKC ERNDIM European Research Network for evaluation and improvement of screening, Diagnosis and treatment of Inherited disorders of Metabolism ESF Europees Sociaal Fonds ESHG European Society of Human Genetics ESN Vereniging Erfelijke Stofwisselingsziekten Nederland FMWV Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen FTE Fulltime Equivallent GC-MS Gaschromatografie Massaspectrometrie HELPP Hemolysis elevated liver enzymes and low platelets HPLC High Performance Liquid Chromatography HRM Human Resource Management HRT Hormon Therapy Replacement IAS International Atherosclerosis Society ICaR-VU Institute for Cardiovascular Research ICEN Institute for Clinical Experimental Neurosciences ICIEM International Conference on Inborn Errors of Metabolism ICT Informatie en Communicatie Technologie IDMS Isotope Dilution Mass Spectrometry IFCC International Federation of Clinical Chemistry and laboratory medicine IIS International Isotope Society IOC International Organizing Committee ISNS Intenational Society for Neonatal Screening ISPD International Conference on Prenatal Diagnosis and Therapy ISSHP International Society for the Study of Hypertension in Pregnancy JIMD Journal of Inherited Metabolic Disease KC Klinische Chemie Klinisch Chemisch Laboratorium KNCV Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging LC-MS Liquid chromatography-mass spectrometry LC-MS/MS Liquid chromatography-tandem mass spectrometry LOD Landelijke Overleg DNA-diagnostiek LWBA Landelijke Werkgroep Bindings Analyse, een sectie van de SKML MAC-Lab Materiaal Advies Commissie Laboratoria MBL Moleculair Biologisch Laboratorium MCA Medisch Centrum Alkmaar 21

22 MDRD Modification of Diet in Renal Disease MIP Melding Incident Patientenzorg ML Metabool Laboratorium NLC Nederlandse Lipoproteinenclub NT Nederlands Tijdschrift voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde NVCB Nederlandse Vereniging voor Calcium en Botstofwisseling NVE Nederlandse Vereniging voor Endocrinologie NVHG Nederlandse Vereniging Humane Genetica NVKC Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde NWP Niet-wetenschappelijk Personeel OC Ondernemings Commissie P&O Personeel en Organisatie PND Paediatric Neurotransmitter Disease Association POCT Point Of Care Testing PPP Pentose Phosphate Pathway QC Quality Control / kwaliteitscontrole RES Research KC RIE Risico-Inventarisatie en Evaluatie RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu SIMD American Society Inherited Metabolic Disease SKGA Stichting Klinische Genetica Amsterdam SKML Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek SSIEM Society for the Study of Inborn Errors of Metabolism TBV Taken, Bevoegdheden en Verantwoordelijkheden TIA Transcient Ischaemic Attack TNO Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek UHD Universitair Hoofd Docent UKNEQAS United Kingdom National External Quality Assesment Schemes for Immunology and Immunochemistry, Engelse externe kwaliteitscontrole UMC Universitair Medisch Centrum VAPRO Stichting Vakopleiding Procesindustrie VKGL Vereniging Klinisch Genetisch Laboratoriumdiagnostiek WDS Wet Declaratie Structuur WECO Wetenschapscommissie van de NVKC WP Wetenschappelijk Personeel ZIS Ziekenhuis Informatie Systeem 22

23 Appendix 3: Publicaties Peer reviewed 1. Abbink FC, Laarman CA, Braam KI, van Wijk JA, Kors WA, Bouman AA, Spreeuwenberg MD, Stoffel-Wagner B, Bökenkamp A. Beta-trace protein is not superior to cystatin C for the estimation of GFR in patients receiving corticosteroids. Clin Biochem 2008;41: Aires CC, Soveral G, Luis PB, ten Brink HJ, de Almeida IT, Duran M, Wanders RJ, Silva MF. Pyruvate uptake is inhibited by valproic acid and metabolites in mitochondrial membranes. FEBS Lett 2008;582: Alssema M, Schindhelm RK, Dekker JM, Diamant M, Kostense PJ, Teerlink T, Scheffer PG, Nijpels G, Heine RJ. Postprandial glucose and not triglyceride concentrations are associated with carotid intima media thickness in women with normal glucose metabolism: the Hoorn prandial study. Atherosclerosis 2008;196: Alssema M, Schindhelm RK, Dekker JM, Diamant M, Nijpels G, Teerlink T, Scheffer PG, Kostense PJ, Heine RJ. Determinants of postprandial triglyceride and glucose responses after two consecutive fat-rich or carbohydrate-rich meals in normoglycemic women and in women with type 2 diabetes mellitus: the Hoorn Prandial Study. Metabolism 2008;57: Been JV, Bok LA, Willemsen MA, Struys EA, Jakobs C. Mutations in the ALDH7A1 gene cause pyridoxine-dependent seizures. Arq Neuropsiquiatr 2008;66: Betsalel OT, van de Kamp JM, Martínez-Muñoz C, Rosenberg EH, de Brouwer AP, Pouwels PJ, van der Knaap MS, Mancini GM, Jakobs C, Hamel BC, Salomons GS. Detection of low-level somatic and germline mosaicism by denaturing high-performance liquid chromatography in a EURO-MRX family with SLC6A8 deficiency. Neurogenetics 2008;9: Breij EC, Brink BP, Veerhuis R, van den Berg C, Vloet R, Yan R, Dijkstra CD, van der Valk P, Bö L. Homogeneity of active demyelinating lesions in established multiple sclerosis. Ann Neurol 2008;63: Brouwers O, Teerlink T, van Bezu J, Barto R, Stehouwer CD, Schalkwijk CG. Methylglyoxal and methylglyoxal-arginine adducts do not directly inhibit endothelial nitric oxide synthase. Ann N Y Acad Sci 2008;1126: Burren KA, Savery D, Massa V, Kok RM, Scott JM, Blom HJ, Copp AJ, Greene ND. Gene-environment interactions in the causation of neural tube defects: folate deficiency increases susceptibility conferred by loss of Pax3 function. Hum Mol Genet 2008;17: Carlström M, Brown RD, Edlund J, Sällström J, Larsson E, Teerlink T, Palm F, Wåhlin N, Persson AE. Role of nitric oxide deficiency in the development of hypertension in hydronephrotic animals. Am J Physiol Renal Physiol 2008;294:F362-F Carrozzo R, Bellini C, Lucioli S, Deodato F, Cassandrini D, Cassanello M, Caruso U, Rizzo C, Rizza T, Napolitano ML, Wanders RJ, Jakobs C, Bruno C, Santorelli FM, Dionisi-Vici C, Bonioli E. Peroxisomal acyl-coa-oxidase deficiency: two new cases. Am J Med Genet A 2008;146A: Chafekar SM, Zwart R, Veerhuis R, Vanderstichele H, Baas F, Scheper W. Increased Abeta1-42 production sensitizes neuroblastoma cells for ER stress toxicity. Curr Alzheimer Res 2008;5: Davelaar EM, van de Lande J, von Mensdorff-Pouilly S, Blankenstein MA, Verheijen RH, Kenemans P. A combination of serum tumor markers identifies high-risk patients with early-stage squamous cervical cancer. Tumour Biol 2008;29: Debray FG, Boulanger Y, Khiat A, Decarie JC, Orquin J, Roy MS, Lortie A, Ramos F, Verhoeven NM, Struys E, Blom HJ, Jakobs C, Levy E, Mitchell GA, Lambert M. Reduced brain choline in homocystinuria due to remethylation defects. Neurology 2008;71: Delnooz CC, Schelhaas JH, van de Warrenburg BP, de Graaf RJ, Salomons GS. Alexander disease causing hereditary late-onset ataxia with only minimal white matter changes: A report of two sibs. Mov Disord 2008;23: Eikelenboom P, Veerhuis R, Familian A, Hoozemans JJ, van Gool WA, Rozemuller AJ. Neuroinflammation in plaque and vascular beta-amyloid disorders: clinical and therapeutic implications. Neurodegener Dis 2008;5: Ellger B, Richir MC, Van Leeuwen PA, Debaveye Y, Langouche L, Vanhorebeek I, Teerlink T, Van den Berghe G. Glycemic control modulates arginine and asymmetrical-dimethylarginine levels during critical illness by preserving dimethylargininedimethylaminohydrolase activity. Endocrinology 2008;149: Ellger B, Langouche L, Richir M, Debaveye Y, Vanhorebeek I, Teerlink T, Van Leeuwen PA, Van den Berghe G. Modulation of regional nitric oxide metabolism: blood glucose control or insulin? Intensive Care Med 2008;34: Eussen SJ, Ueland PM, Hiddink GJ, Schneede J, Blom HJ, Hoefnagels WH, van Staveren WA, de Groot LC. Changes in markers of cobalamin status after cessation of oral B-vitamin supplements in elderly people with mild cobalamin deficiency. Eur J Clin Nutr 2008;62: Fons C, Sempere A, Arias A, López-Sala A, Póo P, Pineda M, Mas A, Vilaseca MA, Salomons GS, Ribes A, Artuch R, Campistol J. Arginine supplementation in four patients with X-linked creatine transporter defect. J Inherit Metab Dis 2008;31: Frederiksen CB, Lomholt AF, Lottenburger T, Davis GJ, Dowell BL, Blankenstein MA, Christensen IJ, Brunner N, Nielsen HJ. Assessment of the biological variation of plasma tissue inhibitor of metalloproteinases-1. Int J Biol Markers 2008;23: Giltay EJ, Bunck MC, Gooren LJ, Zitman FG, Diamant M, Teerlink T. Effects of sex steroids on the neurotransmitter-specific aromatic amino acids phenylalanine, tyrosine, and tryptophan in transsexual subjects. Neuroendocrinology 2008;88: Go AT, Visser A, van Dijk M, Mulders MA, Eijk P, Ylstra B, Blankenstein MA, van Vugt JM, Oudejans CB. A novel method to identify syncytiotrophoblast-derived RNA products representative of trisomy 21 placental RNA in maternal plasma. Methods Mol Biol 2008;444: Go AT, Visser A, Betsalel OT, van Vugt JM, Blankenstein MA, Oudejans CB. Measurement of allelic-expression ratios in trisomy 21 placentas by quencher extension of heterozygous samples identified by partially denaturing HPLC. Clin Chem 2008;54: Groeneweg M, Vergouwe MN, Scheffer PG, Vermue HP, Sollewijn Gelpke MD, Sijbers AM, Leitinger N, Hofker MH, de Winther MP. Modification of LDL with oxidized 1-palmitoyl-2-arachidonoyl-sn-glycero-3-phosphorylcholine (oxpapc) results in a novel form of minimally modified LDL that modulates gene expression in macrophages. Biochim Biophys Acta 2008;1781: Heijboer AC, Otten JH, Jelles WJ, Blankenstein MA, Vroonhof K. Importance of sample size in hospital point-of-care glucose measurements. Clin Chem Lab Med 2008;46: Heill SG, Vermeulen SH, Van der Rijt-Pisa BJ, den Heijer M, Blom HJ. Role for mitochondrial uncoupling protein-2 (UCP2) in hyperhomocysteinemia and venous thrombosis risk? Clin Chem Lab Med 2008;46: Hogeveen M, van Beynum I, van Rooij A, Kluijtmans L, den Heijer M, Blom H. Methylmalonic acid values in healthy Dutch children. Eur J Nutr 2008;47: Hoozemans JJ, Rozemuller JM, van Haastert ES, Veerhuis R, Eikelenboom P. Cyclooxygenase-1 and -2 in the different stages of Alzheimer's disease pathology. Curr Pharm Des 2008;14:

AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2009

AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2009 AFDELING KLINISCHE CHEMIE VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2009 ---------------------------------------------------------Inhoudsopgave---------------------------------------------------------- VOORWOORD

Nadere informatie

ALGEMEEN. Jaargang: 4 Nr.: 2 Datum: november 2006 IN DEZE UITGAVE: Het Moleculair Biologisch Laboratorium. Promoties. Gewijzigde bepalingsmethode PTH

ALGEMEEN. Jaargang: 4 Nr.: 2 Datum: november 2006 IN DEZE UITGAVE: Het Moleculair Biologisch Laboratorium. Promoties. Gewijzigde bepalingsmethode PTH Jaargang: 4 Nr.: 2 Datum: november 2006 IN DEZE UITGAVE: Algemeen Het Endocrinologisch Laboratorium Promoties Gewijzigde bepalingsmethode PTH Klacht van de maand: 06050 en en osteocalcine 27-316 patiëntenverwisseling

Nadere informatie

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten.

Nawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten. Nawoord 171 Wat ik met dit boek duidelijk heb willen maken, is dat verschillende personen een verschillende stofwisseling hebben. Net zoals er benzinemotoren bestaan en dieselmotoren. Verschillende motoren

Nadere informatie

Jaarverslag 2015 SKML sectie Algemene Chemie

Jaarverslag 2015 SKML sectie Algemene Chemie Jaarverslag 2015 SKML sectie Algemene Chemie 10-11-2016 1 Voorwoord De sectie Algemene Chemie van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML) heeft in 2015 diverse projecten

Nadere informatie

Consultverlening. Achterom zien en vooruit blikken Dr Hans Janssen 19 september 2013, De ReeHorst, Ede

Consultverlening. Achterom zien en vooruit blikken Dr Hans Janssen 19 september 2013, De ReeHorst, Ede Consultverlening Achterom zien en vooruit blikken Dr Hans Janssen 19 september 2013, De ReeHorst, Ede 1 2 3 4 5 6 C n a V 7 M r a a n Onder consultverlening door de laboratoriumspecialist wordt hier verstaan:

Nadere informatie

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019

Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Toelichting Ranglijst woongebied land van matena 1 januari 2019 Hieronder treft u de geanonimiseerde ranglijst per 1 januari 2019 aan voor het woongebied van Land van Matena. Het betreft een momentopname.

Nadere informatie

Laboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Laboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium Laboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Laboratorium aanvraagformulier huisartsen - Mededeling referentiewaarden

Nadere informatie

What s New Klinische Chemie Bewogen biomarkers

What s New Klinische Chemie Bewogen biomarkers What s New Klinische Chemie Bewogen biomarkers Nascholing Jordanie Rick Brouwer Klinische chemie Meting van endogene biomarkers in lichaamsvloeistoffen routine chemie, hematologie, endocrinologie, immunologie,

Nadere informatie

PAOKC LC-MS: The Matrix

PAOKC LC-MS: The Matrix PROGRAMMA Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde PAOKC LC-MS: The Matrix Dinsdag 17 november 2015 Burgers Zoo, Arnhem INTRODUCTIE Bij het opzetten en valideren van kwantitatieve massaspectrometrische

Nadere informatie

Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte. 18 november

Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte. 18 november Hartelijk welkom bij de Landelijke HCM dag Verleden, heden en de toekomst van Hypertrofe Hartspierziekte 18 november 11.00-11.20 De ontwikkeling van het ziektebeeld Wie zijn wij? Michelle Michels, cardioloog

Nadere informatie

KLINISCHE CHEMIE. REFER002 Referentiewaarde Overzicht intern Klinische Chemie /H.v.I./Versie1. referentie waarden.

KLINISCHE CHEMIE. REFER002 Referentiewaarde Overzicht intern Klinische Chemie /H.v.I./Versie1. referentie waarden. REFER002 Referentiewaarde Overzicht intern Klinische Chemie KLINISCHE CHEMIE 03012012/H.v.I./Versie1 waarden bronvermelding natrium mmol/l 135-145 NVKC consensus kalium (plasma!) mmol/l 3.5-4.8 Diagnostisch

Nadere informatie

Specialist. De chemie van geneeskunde. demedisch. Federatiepartner NVKC in beeld. TAAKHERSCHIKKING Vertrouwen speelt een sleutelrol

Specialist. De chemie van geneeskunde. demedisch. Federatiepartner NVKC in beeld. TAAKHERSCHIKKING Vertrouwen speelt een sleutelrol TAAKHERSCHIKKING Vertrouwen speelt een sleutelrol MSB EN VMSD Hoe samenwerking meer oplevert 3 OPLEIDEN IS VOORUITZIEN Investeren in de toekomst demedisch Specialist OKTOBER 2015 UITGAVE VAN DE FEDERATIE

Nadere informatie

Acknowledgement. Acknowledgement

Acknowledgement. Acknowledgement Acknowledgement Acknowledgement This study is part of TREND (Trauma RElated Neuronal Dysfunction), a Dutch Consortium that integrates research on epidemiology, assessment technology, pharmacotherapeutics,

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: ijlage bij accreditatieverklaring (scope van accreditatie) van Eurofins Central Laboratory.V. (s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor ergschot 71 4817 PA reda Nederland

Nadere informatie

Jaarverslag 2016 SKML sectie Algemene Chemie

Jaarverslag 2016 SKML sectie Algemene Chemie Jaarverslag 2016 SKML sectie Algemene Chemie 07 09 2017 1 Voorwoord De sectie Algemene Chemie van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML) heeft in 2016 diverse projecten

Nadere informatie

AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2010

AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2010 AFDING KLINISCHE CHEMIE VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2010 ---------------------------------------------------------Inhoudsopgave---------------------------------------------------------- VOORWOORD 3

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: ijlage bij accreditatieverklaring (scope van accreditatie) van Eurofins Central Laboratory.V. ergschot 71 4817 PA reda Nederland Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor

Nadere informatie

Uitrol laboratoriumdiagnostiek 1 ste lijn

Uitrol laboratoriumdiagnostiek 1 ste lijn Uitrol laboratoriumdiagnostiek 1 ste lijn Laboratorium Klinische Chemie en Hematologie & Jeroen Bosch Diagnostiek Dr. Marcel van Borren Toenemende behoefte aan (laboratorium)diagnostiek in de 1 ste lijn

Nadere informatie

List of publications

List of publications List of publications 122 List of publications Hoogendam J, Parlevliet ET, Miclea R, Lowik CW, Wit JM, Karperien M. Novel early target genes of parathyroid hormone-related peptide in chondrocytes. Endocrinology

Nadere informatie

Apparatuurontwikkeling voor, in en met de. kliniek

Apparatuurontwikkeling voor, in en met de. kliniek Apparatuurontwikkeling voor, in en met de ZIE 2013 7 maart 2013 Delft Alex Vernooij Jan Jaap Baalbergen Leids Universitair Medisch Centrum kliniek Ontwikkeling apparatuur voor het LUMC Apparatuur voor

Nadere informatie

AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2011

AFDELING KLINISCHE CHEMIE. VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2011 AFDING KLINISCHE CHEMIE VU Medisch Centrum JAARVERSLAG 2011 ---------------------------------------------------------Inhoudsopgave----------------------------------------------------------- VOORWOORD 3

Nadere informatie

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt?

Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Hoe kijken we naar het DNA van een patiënt? Ies Nijman UMC Utrecht Dept of Genetics, Centre for Molecular Medicine Center for Personalized Cancer Treatment (CPCT), Hartwig Medical Foundation 1994 DNA sequenties,

Nadere informatie

Medische Diagnostiek. Meer antwoord op uw vraag

Medische Diagnostiek. Meer antwoord op uw vraag Medische Diagnostiek Meer antwoord op uw vraag Unieke expertise brengt u verder Máxima Medisch Centrum Medische Diagnostiek is een vooraanstaand regionaal expertisecentrum voor een uitgebreid palet aan

Nadere informatie

Renal function? Landelijke standaardisatie nierfunctiemeting is nodig

Renal function? Landelijke standaardisatie nierfunctiemeting is nodig Renal function? Landelijke standaardisatie nierfunctiemeting is nodig Renal function = glomerular filtration rate (GFR) = volume of plasmawater that is filtrated per unit of time Prof.dr Jack F.M. Wetzels

Nadere informatie

Publications PUBLICATIONS

Publications PUBLICATIONS Publications 164 Publications PUBLICATIONS 1. Heemskerk B, Veltrop-Duits LA, van Vreeswijk T, ten Dam MM, Heidt S, Toes RE, van Tol MJ, Schilham MW. Extensive cross-reactivity of CD4 + adenovirus-specific

Nadere informatie

Adrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden!

Adrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden! s.a.a.vandenberg@erasmusmc.nl Adrenogenitaal syndroom bij kinderen ken je steroïden! Sjoerd van den Berg Laboratoriumspecialist klinische chemie + endo Afdeling Klinische Chemie Ken je steroiden? ken je

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: ijlage bij accreditatieverklaring (scope van accreditatie) van Eurofins Central Laboratory.V. ergschot 71 4817 PA reda Nederland Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor

Nadere informatie

Kenniscentrum patiëntenlogistiek VUmc-VU

Kenniscentrum patiëntenlogistiek VUmc-VU Kenniscentrum patiëntenlogistiek VUmc-VU Prof. Dr. Ger Koole Hoogleraar Optimalisatie van Bedrijfsprocessen VU, Faculteit der Exacte Wetenschappen Wat is er al gebeurd: een terugblik (1) Deelname VUmc

Nadere informatie

Curriculum Vitae. Persoonlijke gegevens. M.Y.J. Berfelo. Adres: Sintjorisstraat 21

Curriculum Vitae. Persoonlijke gegevens. M.Y.J. Berfelo. Adres: Sintjorisstraat 21 Curriculum Vitae Persoonlijke gegevens Naam: M.Y.J. Berfelo Roepnaam: Monique Adres: Sintjorisstraat 21 Postcode: 3811 DG Woonplaats: Amersfoort Telefoon nr.: 033-8795481 Mobiel nr.: 0640055773 Geboortedatum:

Nadere informatie

Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk

Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk Alzheimer Centrum Amsterdam De Alzheimer biomarkers Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk Dementie Update 21 maart 2019 tangle plaque Tau Amyloid beta i.verberk@vumc.nl Veranderingen van de Alzheimer

Nadere informatie

Opleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud

Opleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Opleiden voor Public Health Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Public Health = alles wat we doen om de volksgezondheid te verbeteren Cellen > individuen -> maatschappij Preventie Effectiviteit

Nadere informatie

Apolipoprotein CI binds free fatty acids and reduces their intracellular esterification.

Apolipoprotein CI binds free fatty acids and reduces their intracellular esterification. Publications Full papers Endogenous apoci increases hyperlipidemia in apoe-knockout mice by stimulating VLDL production and inhibiting LPL. Marit Westerterp,Willeke de Haan, Jimmy F.P. Berbée, Louis M.

Nadere informatie

Heraccreditatie CCKL. Dr L Stolk, Klinische Farmacie, Academisch Ziekenhuis Maastricht

Heraccreditatie CCKL. Dr L Stolk, Klinische Farmacie, Academisch Ziekenhuis Maastricht Heraccreditatie CCKL Dr L Stolk, Klinische Farmacie, Academisch Ziekenhuis Maastricht 19-02-2002 middag symposium eerste CCKL accreditatie Deelnemers: Laboratoria apotheek van de ziekenhuizen Tilburg,

Nadere informatie

Sectie Endocrinologie SKML

Sectie Endocrinologie SKML SKML Programma symposium 2014 Welkom en mededelingen: Dr. ir. Paul P.C.A Menheere, voorzitter Wetenschappelijk Symposium: Genetisch Endocriene Ziekten (2) MEN I: kliniek G Valk, endocrinoloog, UMC Utrecht

Nadere informatie

Publications. Publications

Publications. Publications Publications Publications Publications De Bildt, A., Mulder, E.J., Scheers, T., Minderaa, R.B., Tobi, H. (2006) PDD, behavior problems and psychotropic drug use in children and adolescents with MR, Pediatrics

Nadere informatie

Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief

Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Charlotte Teunissen Hoofd Neurologisch Laboratorium en Biobank Afdeling klinische chemie VUmc Amsterdam Inhoud van de presentatie: 1. De ziekte van

Nadere informatie

Klinisch Bioloog verantwoordelijk voor de algemene POCT coördinatie :

Klinisch Bioloog verantwoordelijk voor de algemene POCT coördinatie : Procedure POCT Glucose COM BC 02/2007 Onderwerp Deze procedure beschrijft de organisatie en het onderhoud van de POCT, in het bijzonder van de glucosemeters. Het labo speelt een centrale rol in het beheer

Nadere informatie

In deze uitgave: TERUGBLIK Jaargang: 2 Nr.: 1 Datum: januari Wijziging bepalingsmethode. Uniformering identificatie bloedbuizen

In deze uitgave: TERUGBLIK Jaargang: 2 Nr.: 1 Datum: januari Wijziging bepalingsmethode. Uniformering identificatie bloedbuizen Jaargang: 2 Nr.: 1 Datum: januari 2005 In deze uitgave: Terugblik 2004 Klinisch Chemisch Laboratorium Uniformering identificatie bloedbuizen Weekend urines Koper Aluminium Oligoclonale banden in liquor

Nadere informatie

Nutrition and Biomarkers in Psychiatry

Nutrition and Biomarkers in Psychiatry Nutrition and Biomarkers in Psychiatry Research on micronutrient deficiencies in schizophrenia, the role of the intestine in the hyperserotonemia of autism, and a method for non-hypothesis driven discovery

Nadere informatie

Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes?

Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part B: Evaluation of point-of-care instruments for glycated hemoglobin A1c testing in an ambulant hospital setting

Nadere informatie

Referentiewaarden. KLINISCHE CHEMIE Bepaling Eenheid Leeftijd / geslacht. Referentie waarden. Bronvermelding

Referentiewaarden. KLINISCHE CHEMIE Bepaling Eenheid Leeftijd / geslacht. Referentie waarden. Bronvermelding Referentiewaarden REFER002 Referentiewaarden overzicht intern Pagina 1 van 5 KLINISCHE CHEMIE Referentie waarden natrium mmol/l 135-145 NVKC consensus kalium (plasma!) mmol/l 3.5-4.8 Diagnostisch Kompas

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Externe QC. Judith Emmen Laboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam. Externe QC laboratorium bepalingen.

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Externe QC. Judith Emmen Laboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam. Externe QC laboratorium bepalingen. Dia Externe QC Judith Emmen aboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam -- Dia Dia Externe QC - Inzicht of je meetresultaten overeenkomen met laboratoria die dezelfde of een vergelijkbare meetmethode gebruiken

Nadere informatie

Moleculaire biologische kwaliteits rondzendingen: Harmonisatie via netwerken. 14 juni 2011 Dr. R. Maatman

Moleculaire biologische kwaliteits rondzendingen: Harmonisatie via netwerken. 14 juni 2011 Dr. R. Maatman Moleculaire biologische kwaliteits rondzendingen: Harmonisatie via netwerken 14 juni 2011 Dr. R. Maatman Overzicht Nationale QCs Europese projecten EQUAL Spidia Biobanken Kwaliteit in harmonisatie 2 SKML

Nadere informatie

Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie (NVVP) Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie (NVVP)

Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie (NVVP) Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie (NVVP) 1 15 februari 2008 3de Moleculaire Dag Ed Schuuring Doel: stimuleren moleculaire diagnostiek binnen pathologie in NL borging en verbetering van kwaliteit vernieuwing moleculaire diagnostiek inventarisatie

Nadere informatie

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische

Nadere informatie

De waarde van de expert IGF-1 harmonisatie

De waarde van de expert IGF-1 harmonisatie De waarde van de expert IGF-1 harmonisatie Eef Lentjes Sectie Endocrinologie SKML Jun 2015 doel van laboratorium bepalingen Identificeren van verstoring in een patient en monitoren van behandelingen Goede

Nadere informatie

Prijsinformatie rondzendingen

Prijsinformatie rondzendingen informatie rondzendingen 1 Sectie : Algemene Chemie ACE 2 x 6 Contributie 232,83 Extra monsterset 169,88 AF-isoenzymen 2 x 6 Contributie 232,75 CDT 2 x 6 Contributie 236,88 Extra monsterset 173,93 Combi

Nadere informatie

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam

Bloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische

Nadere informatie

Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl

Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Samenvatting Elf Japanse top-onderzoeksuniversiteiten spraken tijdens zijn bezoek aan

Nadere informatie

STAR-MDC ZOEKT EEN KLINISCH CHEMICUS (M/V)

STAR-MDC ZOEKT EEN KLINISCH CHEMICUS (M/V) STAR-MDC ZOEKT EEN KLINISCH CHEMICUS (M/V) Star-MDC is een organisatie waar diagnostiek en begeleiding van patiënten van met name de huisarts centraal staan. Hiervoor wordt laboratorium-, functie- en beeldvormend

Nadere informatie

Hartfalen dubieus. Hartfalen onwaarschijnlijk

Hartfalen dubieus. Hartfalen onwaarschijnlijk Referentiewaarden Klinische Chemie Datum: 01-07-2012 BLOED Naam Referentiewaarde Eenheid 1-Antitrypsine 0,80 2,00 g/l 1-Foetoproteïne (AFP) < 6,0 ku/l ACE 0 2 jaar 8 109 IU/L 3 7 jaar 12 99 IU/L 8 14 jaar

Nadere informatie

Deel 1: Uitleg MUSE Multi Sample Evaluation. Externe QC SKML score en rapportagesysteem Eric Vermeer Jurgen Riedl Francois Verheijen

Deel 1: Uitleg MUSE Multi Sample Evaluation. Externe QC SKML score en rapportagesysteem Eric Vermeer Jurgen Riedl Francois Verheijen Deel 1: Uitleg MUSE Multi Sample Evaluation Externe QC SKML score en rapportagesysteem Eric Vermeer Jurgen Riedl Francois Verheijen Inleidende termen Casusgericht Bepalingsgericht Kwantitatief Kwalitatief

Nadere informatie

Programmacommissie neonatale hielprikscreening (PNHS) Naam Functie Organisatie

Programmacommissie neonatale hielprikscreening (PNHS) Naam Functie Organisatie Bijlage 4: samenstelling werkgroepen en programmacommissie neonatale Programmacommissie neonatale (PNHS) Prof. dr. M. Cornel Professor of community genetics, VUmc voorzitter Dr. Ir. M.L. Heijnen Coördinator

Nadere informatie

Gentherapie begint beloftes in te lossen

Gentherapie begint beloftes in te lossen Gentherapie begint beloftes in te lossen Gerard Wagemaker Vz. Ned. Ver. Gen- en Celtherapie Lid European Union Committee of Experts on Rare Diseases (EUCERD) 12 september 2013 Gentherapie begint beloftes

Nadere informatie

Reflecterend testen. Dr. Wytze P. Oosterhuis Arts klinische chemie

Reflecterend testen. Dr. Wytze P. Oosterhuis Arts klinische chemie Reflecterend testen Dr. Wytze P. Oosterhuis Arts klinische chemie Wat is reflective testing / reflecterend testen? 1. Toevoegen van testen wanneer dat nodig wordt geacht 2. Toevoegen van commentaar 3.

Nadere informatie

LESA. Rationeel aanvragen van laboratoriumdiagnostiek, waarom? Historie en cijfers uit de praktijk

LESA. Rationeel aanvragen van laboratoriumdiagnostiek, waarom? Historie en cijfers uit de praktijk LESA Rationeel aanvragen van laboratoriumdiagnostiek, waarom? Historie en cijfers uit de praktijk Dr. Ed Slaats, senior klinisch chemicus, t.b.v. 12 februari Vice Versa Toetsing zinvol labaanvragen bij

Nadere informatie

AKL mededelingen 2009-25

AKL mededelingen 2009-25 AKL mededelingen 2009-25 AKL mededelingen: ook vindbaar op Internet (Algemeen) Behalve op het Intranet van het Elkerliek ziekenhuis zijn alle AKL mededelingen ook vindbaar op Internet. Kies hiervoor op

Nadere informatie

Prijsinformatie rondzendingen

Prijsinformatie rondzendingen informatie rondzendingen 1 Sectie : Algemene Chemie ACE 2 x 6 Contributie 232,84 Extra monsterset 169,88 AF-isoenzymen 2 x 6 Contributie 232,75 Extra monsterset 169,80 CDT 2 x 6 Contributie 236,88 Extra

Nadere informatie

Laboratoriumdiagnostiek en risicomanagement

Laboratoriumdiagnostiek en risicomanagement Laboratoriumdiagnostiek en risicomanagement Dr N. de Jonge Klinisch chemicus 1 2 3 Medische fout Onbedoelde schade Tijdelijke of permanente beperking voor patiënt Overlijden Vermijdbaar Patient safety

Nadere informatie

Laboratoria Nieuwsbrief September 2011 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Laboratoria Nieuwsbrief September 2011 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium Laboratoria Nieuwsbrief September 2011 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: ALLERGIERAPPORTAGE; DETECTIEGRENS VERLAAGD ANTISTOFFEN BIJ DIABETES

Nadere informatie

Gelre-iLab Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium

Gelre-iLab Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium Gelre-iLab Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium Wie zijn wij? Algemeen Gelre ziekenhuizen, bestaande uit de locaties Apeldoorn en Zutphen, is een topklinisch ziekenhuis met ca. 3500 medewerkers,

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rooden, Stephanie Maria van Title: Clinical patterns in Parkinson s disease Date:

Nadere informatie

Risk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease

Risk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease Risk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease Nadine Goessens Risk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease Utrecht, Universiteit Utrecht,

Nadere informatie

Betaalbare en gepersonaliseerde zorg. Page 1 Smaling 2012 Siemens Healthcare

Betaalbare en gepersonaliseerde zorg. Page 1 Smaling 2012 Siemens Healthcare Betaalbare en gepersonaliseerde zorg Page 1 Smaling 2012 Siemens Healthcare Betaalbare en gepersonaliseerde zorg Beelden bepalen de toekomst De beste manier om de toekomst te voorspellen is door hem zelf

Nadere informatie

Hoe manage ik een incident / recall

Hoe manage ik een incident / recall Hoe manage ik een incident / recall 17 september 2014 Jan Hazelhof DSMH+E Diaconessenhuis Meppel Incident op de poli urologie 23 december 2013, Diaconessenhuis Meppel Dienst Medische Techniek Constateert

Nadere informatie

SLE patiëntensymposium

SLE patiëntensymposium SLE patiëntensymposium 16 november 2017 Amstelzaal, VU medisch centrum Afdeling Reumatologie Amsterdam Rheumatology and immunology Center, locatie Vumc Amsterdam Programma Voorzitter Prof.dr. Alexandre

Nadere informatie

DECENTRALE KLINISCH-CHEMISCHE TESTEN BINNEN HET VUMC

DECENTRALE KLINISCH-CHEMISCHE TESTEN BINNEN HET VUMC DECENTRALE KLINISCH-CHEMISCHE TESTEN BINNEN HET VUMC Raad van Bestuur 27 maart 2007 Inhoudsopgave Inleiding 3 Medische ontwikkelingen 5 Verantwoordelijkheid voor decentraal testen 5 Professionele normen

Nadere informatie

Expert of geen expert: QBase en MUSE nu ook voor semen Frans A.L. van der Horst Klinisch chemicus

Expert of geen expert: QBase en MUSE nu ook voor semen Frans A.L. van der Horst Klinisch chemicus Expert of geen expert: QBase en MUSE nu ook voor semen Frans A.L. van der Horst Klinisch chemicus 9 juni 2015 SKML congres 2015 SEMEN rondzending Stukje Historie: 1994 eerste SALON rondzending vanuit Meander

Nadere informatie

Onderwerpen (1) 29 januari Kwaliteitszorg conform ISO in de praktijk aanpak St Jansdal

Onderwerpen (1) 29 januari Kwaliteitszorg conform ISO in de praktijk aanpak St Jansdal Kwaliteitszorg conform ISO 15189 in de praktijk aanpak St Jansdal Sharona Smit, kwaliteitsfunctionaris Conferentie Milieu & Veiligheid, 29-01- 2015 Onderwerpen (1) 1. Even voorstellen 2. Voorbereiding

Nadere informatie

Publicaties, Projecten en Onderzoek Database Klinische Chemie

Publicaties, Projecten en Onderzoek Database Klinische Chemie Publicaties, Projecten en Onderzoek Database Klinische Chemie Gebruikershandleiding Inleiding... 2 Doelstelling... 2 Structuur van de PPO database... 2 Bladeren en Zoeken... 4 Bladeren in de PPO database...

Nadere informatie

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB

PA 9623PB 9623PC 9623PE 9623PG 9623PH 9623PJ 9623PK 9623TH PA 9624PB 1 9616 9616TC 9616TH 9616TM 9617 9617AA 9617AN 9617AR 9617AT 9617AV 9617TB 9617TC 9618 9618PA 9618PB 9618PC 9618PD 9618PE 9618PG 9618PH 9619 9619PA 9619PD 9619PL 9619PM 9619PR 9619PS 9619PT 9619TA 9619TB

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:

Nadere informatie

Externe QC. Paul Geutjes Laboratorium Endocrinologie & Radiochemie AMC Amsterdam

Externe QC. Paul Geutjes Laboratorium Endocrinologie & Radiochemie AMC Amsterdam Externe QC Paul Geutjes Laboratorium Endocrinologie & Radiochemie AMC Amsterdam Externe QC Overkomsten andere laboratoria Wel of niet in control Inzicht over langere periode Benchmark ten opzichte van

Nadere informatie

µg/l. U/mL M/V, jaar ku/l Bjerner (2008) <17,2 U/mL M/V, jaar <35,8 ku/l Bjerner (2008) M/V, jaar Bjerner (2008)

µg/l. U/mL M/V, jaar ku/l Bjerner (2008) <17,2 U/mL M/V, jaar <35,8 ku/l Bjerner (2008) M/V, jaar Bjerner (2008) Wijziging referentiewaarden per 8 februari 2016 De klinisch chemici hebben de afgelopen tijd alle referentiewaarden beoordeeld. Hierbij is uitgebreid de literatuur bestudeerd mede in relatie tot de bepalingsmethodiek

Nadere informatie

Dr. ir. Marijn Vlaming Research Scientist

Dr. ir. Marijn Vlaming Research Scientist Working@TNO Dr. ir. Marijn Vlaming Research Scientist marijn.vlaming@tno.nl Introduction Dr.ir. Marijn Vlaming 1997 2003 Biomedical engineering (TU/e) afstudeerrichting Biomolecular Engineering Stage en

Nadere informatie

SPOTTEN MET BLOED. Ir. Mariëtte T. Ackermans, PhD Analytisch Chemica Laboratorium voor Endocrinologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam

SPOTTEN MET BLOED. Ir. Mariëtte T. Ackermans, PhD Analytisch Chemica Laboratorium voor Endocrinologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam SPOTTEN MET BLOED Ir. Mariëtte T. Ackermans, PhD Analytisch Chemica Laboratorium voor Endocrinologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam Burgers Zoo 17-11-2015 DISCLOSURE (Potentiële) Belangenverstrengeling

Nadere informatie

Algemene uitgangspunten Beroepspraktijkvorming (stages )

Algemene uitgangspunten Beroepspraktijkvorming (stages ) Algemene uitgangspunten Beroepspraktijkvorming (stages ) Om de opleiding Allround laborant of analist positief te kunnen afronden moet je in verschillende leerjaren stage lopen. Deze stages worden in het

Nadere informatie

GHC Zorgprotocol Point-Of-Care Test (POCT)

GHC Zorgprotocol Point-Of-Care Test (POCT) GHC Zorgprotocol Point-Of-Care Test (POCT) Groningen, november 2016 CRP metingen De NHG standaard Acuut hoesten adviseert bij het vermoeden op een pneumonie of gecompliceerd luchtweginfect een C-reactieve

Nadere informatie

Genes, Molecular Mechanisms and Risk Prediction for Abdominal Aortic Aneurysm

Genes, Molecular Mechanisms and Risk Prediction for Abdominal Aortic Aneurysm Genes, Molecular Mechanisms and Risk Prediction for Abdominal Aortic Aneurysm Arne IJpma Clinical Genetics Department, Erasmus MC, Rotterdam, The Netherlands Financial Disclosure I have no financial relationships

Nadere informatie

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation

Nadere informatie

Erkenningscertificaat Genetisch Laboratorium Supervisor.

Erkenningscertificaat Genetisch Laboratorium Supervisor. Erkenningscertificaat Genetisch Laboratorium Supervisor. Doel van het certificaat Het certificaat van Genetisch Laboratorium Supervisor wordt uitgereikt door de Belgian Society of Human Genetics (BeSHG).

Nadere informatie

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2017-2018 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschappelijk onderzoek? Misschien kun jij

Nadere informatie

23-1-2014. Classificeren en meten. Overzicht van de officiële definities van de meter sinds 1795. Raymond Ostelo, PhD. Klinimetrie

23-1-2014. Classificeren en meten. Overzicht van de officiële definities van de meter sinds 1795. Raymond Ostelo, PhD. Klinimetrie Raymond Ostelo, PhD Professor of Evidence-Based Physiotherapy Dept. Health Sciences EMGO+ Institute for Health and Care Research VU University Amsterdam, the Netherlands r.ostelo@vumc.nl 1 Classificeren

Nadere informatie

Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland

Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland Laboratoriumdiagnostiek van ANCA: dagelijkse praktijk in Nederland Renate van der Molen Medisch Immunoloog Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Laboratorium Medische Immunologie Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

Sectie Endocrinologie SKML

Sectie Endocrinologie SKML SKML Programma symposium 2010 Welkom en mededelingen: Dr. ir. Paul P.C.A Menheere, voorzitter Wetenschappelijk Symposium Vitamine-D assay: grote verschillen of valt het wel mee? Dr. Annemieke C. Heijboer,

Nadere informatie

Beoordeling SKML QC voor steroïden

Beoordeling SKML QC voor steroïden Beoordeling SKML QC voor steroïden Jacquelien Hillebrand Laboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam 9-- Externe QC laboratorium bepalingen Inzicht of de meetresultaten overeenkomen met laboratoria die dezelfde

Nadere informatie

- Rapport 2- MBT analyse in urine van 37 personen. Waalwijk, 6 december 2016, Dr HMJ Goldschmidt, algemeen directeur DCT Versie 2.0.

- Rapport 2- MBT analyse in urine van 37 personen. Waalwijk, 6 december 2016, Dr HMJ Goldschmidt, algemeen directeur DCT Versie 2.0. - Rapport 2- MBT analyse in urine van 37 personen Waalwijk, 6 december 2016, Dr HMJ Goldschmidt, algemeen directeur DCT Versie 2.0. Op maandag 24 oktober 2016 werden 37 urine monsters ontvangen die semi-

Nadere informatie

PUBLICATIES. Wassenaar MJ, Biermasz NR, van Duinen N, van der Klaauw AA, Pereira AM, Roelfsema F,

PUBLICATIES. Wassenaar MJ, Biermasz NR, van Duinen N, van der Klaauw AA, Pereira AM, Roelfsema F, CURRICULUM VITAE Monica Johanna Elisabeth Wassenaar werd geboren op 24 december 1980 te Rotterdam. Als plattelandsmeisje groeide zij op in Strijen en volgde de middelbare school C.S.G. Willem van Oranje

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Gezondheidsraad H e a l t h C o u n c i l o f t h e N e t h e r l a n d s Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Onderwerp : Briefadvies Amendement bij het onderzoek naar NIPT voor prenatale

Nadere informatie

Dubbeltalent gezocht. VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam

Dubbeltalent gezocht. VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2019-2020 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam De opleiding Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschap pelijk onderzoek? Misschien

Nadere informatie

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht

VUmc Zigma Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam. Dubbeltalent gezocht VUmc Zigma 2018-2019 Zij-Instroomprogramma Geneeskunde Master Amsterdam Dubbeltalent gezocht Ben je een talentvolle student met interesse in en ervaring met wetenschappelijk onderzoek? Misschien kun jij

Nadere informatie

Trainingen: Biologische effecten van straling Dosimetrie (in de ruimte)

Trainingen: Biologische effecten van straling Dosimetrie (in de ruimte) Alle opleidingen/studies (alle niveaus : bachelor, master, master na master, voortgezette opleiding, enz.) die door uw universiteit worden aangeboden, alsook de titels van de lessenreeksen die verband

Nadere informatie

Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit

Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Dr BHW Faas Laboratorium Specialist Klinische Genetica Radboud Universiteit Nijmegen Afdeling Genetica

Nadere informatie

Nieuwe toepassingen van massaspectrometrie. Ido P. Kema Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen

Nieuwe toepassingen van massaspectrometrie. Ido P. Kema Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Nieuwe toepassingen van massaspectrometrie Ido P. Kema Afdeling Laboratoriumgeneeskunde Universitair Medisch Centrum Groningen Wist u dat Principe massaspectrometer Sample + _ Ion Source Mass Analyzer

Nadere informatie

De waarde van DNA. Center for Molecular Medicine Hartwig Medical Foundation. UMC Utrecht Amsterdam

De waarde van DNA. Center for Molecular Medicine Hartwig Medical Foundation. UMC Utrecht Amsterdam De waarde van DNA Prof dr ir Edwin Cuppen Hoogleraar Humane Genetica Directeur Center for Molecular Medicine Hartwig Medical Foundation UMC Utrecht Amsterdam Wat is DNA? DeoxyriboNucleic Acid (Desoxyribonucleïnezuur)

Nadere informatie

Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd. Flexibele scope 1

Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd. Flexibele scope 1 Vervangt bijlage d.d.: N.v.t. De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam Nederland Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Flexibele scope 1 Medisch werkveld: Klinische chemie

Nadere informatie

Implementatie PALGA moleculaire protocolmodule

Implementatie PALGA moleculaire protocolmodule Implementatie PALGA moleculaire protocolmodule Joyce Radersma-van Loon Senior analist Moleculaire Pathologie - UMC Utrecht Gedetacheerd bij PALGA - 1/8/2018 tot medio 2019 Moleculaire pathologie - van

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de moleculaire pathologie. Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie. Morfologisch. Functioneel

Ontwikkelingen in de moleculaire pathologie. Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie. Morfologisch. Functioneel Ontwikkelingen in de moleculaire pathologie Moleculaire dag WMDP Carel van Noesel Utrecht, 29 januari 2010 Morfologisch Functioneel Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie Opleiding tot klinisch

Nadere informatie

Opbrengst workshop: Onderwijs voor de toekomst, DAS conferentie 23 maart 2017

Opbrengst workshop: Onderwijs voor de toekomst, DAS conferentie 23 maart 2017 Hieronder volgt de inhoud van de workshop Onderwijs voor de toekomst, die gehouden is op de DAS conferentie van 23 maart 2017, gevolgd door de opdracht die vooraf toegestuurd is aan de deelnemers en tot

Nadere informatie

Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten. Ad W. van Gorp, oprichter en CEO

Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten. Ad W. van Gorp, oprichter en CEO Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten Ad W. van Gorp, oprichter en CEO Agenda 1. Historie 2. Strategie 3. Projecten 10/28/2013 2 Historie Spin off bedrijf van het Hubrecht

Nadere informatie