Operatieve ingreep bij urineverlies bij vrouwen. Gynaecologie/Urologie

Transcriptie

1 Operatieve ingreep bij urineverlies bij vrouwen Gynaecologie/Urologie

2 OPERATIEVE BEHANDELING BIJ URINEVERLIES Inleiding Deze brochure geeft informatie over de slingoperatie. Een sling is een bandje dat onder de urinebuis via de schede (vagina) wordt aangebracht. De operatie wordt toegepast bij ongewenst urineverlies bij inspanning ook wel inspanningsincontinentie of stressincontinentie genoemd. Wat is inspanningsincontinentie? Er zijn meerdere typen urineverlies. Deze folder gaat over de behandeling van inspanningsincontinentie. Inspanningsincontinentie is urineverlies die voorkomt bij inspanning zoals tillen, sporten of springen. Men spreekt ook wel van stressincontinentie. Met stress wordt hier bedoeld dat het urineverlies optreedt als de druk in de buikholte plotseling toeneemt door het aanspannen van de buikspieren. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij niezen, hoesten, lachen, tillen, sporten of plotseling opstaan. U verliest dan urine zonder dat u aandrang voelt. Onderzoek Bij incontinentieproblemen is het belangrijk dat de arts goed weet wat uw klachten zijn. Deze worden tijdens het gesprek uitgebreid besproken. De arts stelt u vragen over onder andere plassen, ontlasting, seksualiteit. Ook ziekten, vroegere medische ingrepen, eventuele eetproblemen, medicijngebruik en zwangerschappen kunnen aan de orde komen. Na het eerste gesprek volgt een gynaecologisch onderzoek. Aan de hand van de verzamelde gegevens bespreekt de arts met u of aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Urineonderzoek en een blaas-/plasbuisonderzoek (urodynamisch onderzoek) wordt bij deze klachten het meest uitgevoerd, maar soms is een blaasspiegeling (cystoscopie), echoscopie of röntgenonderzoek nodig. Gynaecologisch onderzoek U neemt plaats op een gynaecologische onderzoekstoel. U ligt met uw benen gespreid, zodat de ingang van de vagina goed zichtbaar is. Vaak begint de arts met de vraag of u wilt persen. Daarna wordt een speculum (spreider) in de vagina gebracht. De baarmoedermond wordt nu bekeken. Soms vraagt de arts u nog een keer om te persen; zo wordt een kleinere verzakking zichtbaar. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2

3 Dan volgt vaak een inwendig onderzoek (vaginaal toucher). De arts brengt twee vingers in de vagina en legt de andere hand op uw buik om de baarmoeder en eierstokken af te tasten. Soms krijgt u de vraag om nog een keer te persen of juist de bekkenbodemspieren aan te spannen om de kracht van deze spieren te meten. Als er klachten zijn over andere organen (darmen, vagina) dan krijgt u meestal een gecombineerd inwendig onderzoek via de vagina en de anus (rectaal toucher). Hierna volgt vaak een gynaecologische inwendige vaginale echoscopie. Hierbij wordt bekeken of er afwijkingen aan de baarmoeder, eierstokken, omgeving van blaas of plasbuis te zien zijn. Urineonderzoek Een urineonderzoek kan uitwijzen of er een blaasontsteking bestaat. Hiervoor is een gewassen plas nodig. U maakt eerst de ingang van de vagina schoon, plast dan een klein beetje uit, en vangt de rest op in een potje. Urodynamisch onderzoek (UDO) Soms spreekt de gynaecoloog af dat er een urodynamisch onderzoek dient plaats te vinden. Dit kan zijn omdat U al eerder een operatie vanwege incontinentie heeft ondergaan of omdat het type urineverlies niet helemaal duidelijk is voor de gynaecoloog. Bij een urodynamisch onderzoek wordt nagegaan hoe de blaas precies werkt. De arts brengt via de urinebuis een dun slangetje (katheter) in de blaas en vult deze met vocht. Terwijl u hoest of juist uit plast, krijgt de arts informatie over de blaasspier, de werking van de bekkenbodem en het soort urineverlies. Voor dit onderzoek is een aparte afspraak nodig. Behandeling Bij inspanningsincontinentie zijn verschillende soorten behandelingen mogelijk: fysiotherapie, een ring of een operatie. De behandeling is afhankelijk van uw klachten en de gegevens van het onderzoek. Urineverlies bij inspanning is niet gevaarlijk. U hoeft dan ook niet onmiddellijk een beslissing te nemen. Als er niet op een eenvoudige manier wat aan uw klachten te doen is, stelt de arts een ingrijpendere behandeling zoals een operatie voor. U bent degene die de voor- en nadelen van een behandeling tegen elkaar moet afwegen. Fysiotherapie Fysiotherapie heeft vaak als doel de bekkenbodemspieren te versterken door oefeningen. U leert uw bekkenbodemspieren bewust te gebruiken, waardoor u het urineverlies bij hoesten of lachen meestal kunt voorkomen of verminderen. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 3

4 Een ring of pessarium Een ring (pessarium) biedt soms een oplossing voor urineverlies bij inspanning. Door een ring wordt een verzakte blaas of urinebuis weer op de juiste plaats teruggebracht. Niet elke vrouw met incontinentieklachten kan met een ring geholpen worden. De stevigheid van de bekkenbodem speelt hierbij een rol. Een goed passende ring voelt u niet zitten, ook niet bij seksuele gemeenschap. Een ring kan voor sommige vrouwen een simpele oplossing bieden voor inspanningsincontinentie. Andere hulpmiddelen Bij klachten over inspanningsincontinentie zijn er naast bekkenbodemoefeningen en een ring nog andere mogelijkheden om de klachten te verminderen. Een simpele oplossing is het inbrengen van een (eventueel natgemaakte) tampon in de vagina. Hierdoor wordt de overgang tussen de blaas en de urinebuis als het ware wat naar boven geduwd, zodat urine moeilijker wegstroomt. Voor vrouwen die bijvoorbeeld alleen tijdens sporten last van urineverlies hebben, is dit soms voldoende. Er zijn nog een aantal andere hulpmiddelen die u zelf in de vagina of de urinebuis kunt inbrengen om ongewenst urineverlies tegen te gaan. De arts geeft u hierover meer informatie. Operatieve behandelingen Als eerder vermelde maatregelen onvoldoende oplossing voor uw klachten bieden, wordt doorgaans een operatie aangeraden. Tegenwoordig is een sling operatie de meest uitgevoerde operatie voor urineverlies bij inspanning, waarbij een bandje onder de plasbuis wordt geplaatst. Er zijn verschillende bandjes. De soort operatie is afhankelijk van uw klachten, het gynaecologisch onderzoek en de uitkomsten van eventueel aanvullend onderzoek. Een operatie heeft als voordeel dat uw klachten meestal verminderen of verdwijnen. De kans dat na een sling operatie het urineverlies bij inspanning helemaal verdwijnt, is ongeveer 85%, bij 9 % van de vrouwen is er vermindering van het urineverlies en bij 6 % helpt de operatie niet. Helaas is de operatie geen garantie op succes. Maar ook na een operatie kan het gebeuren dat de klachten na verloop van enkele jaren terugkomen en dat er opnieuw geopereerd moet worden. De operatie Sinds enkele jaren bestaat er een operatietechniek die relatief weinig belastend is: het plaatsen van een niet-oplosbaar kunststofbandje. Deze techniek houdt in dat een bandje spanningsloos onder de urinebuis geplaatst wordt. De urinebuis wordt niet opgehangen, maar uitsluitend ondersteund. Bij drukverhoging (bijvoorbeeld door hoesten) zal de urinebuis tegen het bandje dichtgedrukt worden, zodat geen of weinig urineverlies optreedt. Er zijn 2 soorten bandjes. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 4

5 De Trans Obturator Tape ( TOT) Het bandje wordt via de schede geplaatst en wordt naar beide liezen, in een opening in de bekkenbeenderen gelegd (zie figuur 1). Figuur 1. Plaatsing Trans Obturator Tape (TOT) In de linker- en in de rechterlies wordt een kleine snede gemaakt, waardoor het bandje wordt aangetrokken. De Tension-free Vaginal Tape ( TVT ) Het bandje wordt eveneens via de schede geplaatst, maar wordt in de richting van de buikwand getrokken, achter het schaambeen langs ( zie figuur 2 ). Figuur 2. Plaatsing Tension-free Vaginal Tape ( TVT ) Vlak boven het schaambeen worden 2 kleine sneetjes gemaakt, waarlangs het bandje wordt aangetrokken. Het TOT en TVT-bandje wordt niet vast gemaakt omdat het is gemaakt van een materiaal dat snel vergroeit met het omringende weefsel en daardoor goed op zijn plaats blijft zitten. Het is een snelle en eenvoudige procedure die met de ruggenprik of volledige narcose wordt uitgevoerd. Welke vorm van narcose gekozen wordt bespreekt de anesthesiemedewerker met u. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 5

6 Tijdens de operatie krijgt U meestal via het infuus een antibioticum toegediend. Als de arts het nodig acht, krijgt U tijdens of na de operatie een spuitje om trombose te voorkomen. Na de operatie Na de operatie wordt U naar de uitslaapkamer ( recovery) gebracht. Meestal hebt u een infuus in uw arm en een blaaskatheter, om urine via een dun slangetje af te voeren. Soms heeft U een vaginale tampon om een bloeduitstorting te voorkomen. Zodra de anaesthesist daar toestemming voor geeft, gaat U terug naar de verpleegafdeling. Op de verpleegafdeling Zodra U op de afdeling bent en in geval van een ruggenprik de verdoving is uitgewerkt, wordt de katheter verwijderd. Nadat u zelf de eerste keren geplast heeft, controleert een verpleegkundige of u de blaas voldoende leegt. Na twee à drie keer plassen lukt dit meestal goed. Zodra het plassen goed gaat en bij 2 controles er niet teveel urine in de blaas achterblijft, mag U naar huis. Het wondje in de vagina veroorzaakt na de operatie vaak een paar dagen wat bloedverlies en/of bloederige afscheiding. De dag van de operatie of de volgende ochtend gaat U naar huis. Na ontslag De hechtingen van de wondjes lossen na ongeveer twee weken vanzelf op. Na zes weken komt U voor een controle na het spreekuur van uw behandelde arts. Leefregels bij ontslag U kunt direct na de operatie weer onder de douche. Wacht met in bad gaan tot het bloedverlies gestopt is. Het is raadzaam twee weken niet auto te rijden. Wij adviseren U om de eerste 2 weken niet buitenshuis te werken. U mag gedurende 3 weken niet fietsen, sporten en niet zwaar tillen. We adviseren de eerste 6 weken nog rustig aan te doen met zware belasting. Na 6 weken mag U alle werkzaamheden weer hervatten. Neem de tijd om rustig te plassen. Dit kost in het begin wat meer moeite, maar dat is over het algemeen van tijdelijke aard. Het gevoel bij het plassen zal na de ingreep veranderen. Sommige vrouwen hebben het gevoel over een weerstand te plassen. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 6

7 Gebruik de eerste 2 weken geen tampons. Geslachtsgemeenschap kan 4 weken na de ingreep weer plaats vinden. Mogelijke complicaties Tijdens de operatie Er kan een bloeding optreden. Dit lijdt zelden tot de noodzaak om opnieuw te opereren. Er kan een beschadiging optreden van urinebuis of blaas. Meestal kan in dat geval het bandje niet geplaatst worden. De urinebuis of blaas moet eerst herstellen, alvorens een nieuwe operatie kan plaats vinden om de tape te plaatsen. Er kan een zenuw geraakt worden bij het plaatsen van de tape, wat pijnklachten of een dof gevoel in het been kan veroorzaken. Direct na de operatie Direct na de operatie kunt u pijn hebben in het operatiegebied. Deze kan met medicijnen bestreden worden. U kunt een blauwe verkleuring krijgen op de plaats van het litteken. Dit kan geen kwaad en hoeft geen behandeling. Soms treedt een urineweginfectie op, ondanks het feit dat u tijdens (en soms na) de operatie antibiotica krijgt. De huisarts kan u in dit geval alsnog een antibioticumkuur voorschrijven. Soms komt het voor dat na het verwijderen van de blaaskatheter het plassen niet meteen spontaan op gang komt. Dit komt omdat de blaas zich moet aanpassen aan de nieuwe situatie. Meestal kunt u na enkele dagen zelf weer voldoende, spontaan plassen. De eerste weken na de operatie De eerste 7 tot 10 dagen kunt u, door het wondje onder de urinebuis, last hebben van een beetje vaginaal bloedverlies. Daarna kunt u tijdelijk iets meer afscheiding hebben die veroorzaakt wordt door de genezing van het wondje. De eerste weken na de operatie heeft u meestal wat vaker aandrang tot plassen. Dit komt doordat de urinebuis en de blaas wat geprikkeld worden omdat er een operatie in dit gebied is uitgevoerd. Heel soms kunt u dan, meestal tijdelijk, bij aandrang de urine niet goed ophouden. Als u echt pijn heeft bij het plassen, dan moet u bij de huisarts of bij uw behandelende arts de urine laten controleren op een blaasontsteking. Als u echt abnormale vaginale afscheiding heeft en denkt aan een infectie dient u contact op te nemen met uw behandelde arts. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 7

8 Op de lange termijn Zelden treedt een infectie op van het bandje. Het bandje moet dan in de meeste gevallen verwijderd worden. Heel af en toe moet om andere redenen het bandje verwijderd worden, bijvoorbeeld een bandje dat zo strak zit dat de urine er niet langs kan. Heel soms krijgen patiënten na plaatsen van het kunststofbandje naderhand wat pijn in de liezen of benen. Heel soms ervaren patiënten na het plaatsen van het bandje pijn bij de gemeenschap. Soms wordt hiervoor het bandje gekliefd en/of deels verwijderd. Vaak blijft door het vormen van littekenweefsel rond het bandje de continentie grotendeels behouden. Een complicatie die kan voorkomen bij een bandje is dat een deel van het bandje in de vagina bloot komt te liggen, die hoeft geen klachten te geven. Klachten die dan voorkomen zijn afscheiding, bloedverlies en soms pijn. Dit kan behandeld worden met vagina hormoon crème. Zo nodig verwijderdt de gynaecoloog een deel van het bandje. Dit is meestal geen grote operatie en kan vaak poliklinisch of in dagbehandeling. Wanneer contact opnemen na ontslag? Neem bij onverwachte gebeurtenissen zoals koorts, veel pijn, veel bloedverlies, of niet goed kunnen uitplassen contact op met uw behandelende arts. Tot slot Voor het maken van afspraken en het opvragen van een uitslag kunt u contact opnemen met de polikliniek Gynaecologie. Het telefoonnummer vindt u op de achterzijde van deze brochure. Neem tijdig contact op met de polikliniek indien u verhinderd bent. Iemand anders kan dan uw plaats innemen. Tevens kunt u dan een nieuwe afspraak maken. Deze folder is grotendeels gebaseerd op de voorlichtingsfolder van onze beroepsvereniging, de NVOG ( p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 8

9 De vakgroep Gynaecologie van het Zuyderland Medisch Centrum voldoet aan de voorschriften van de Inspectie van de volksgezondheid en volgt daarnaast de adviezen en voorschriften van haar beroepsvereniging de NVOG betreffende het bijhouden van gegevens van patiënten in veilige registratiesystemen, naast het reguliere elektronische patiënten dossier. Te denken valt hierbij aan complicatieregistratie, implantaatregistratie, kwaliteitsregistraties, registraties ten aanzien van het voorkomen van ziektes. Indien u hier bezwaar tegen heeft kunt u dit aangeven bij uw behandelende arts. Er zal dan beoordeeld worden of dit gevolgen heeft voor de behandeling die we u wensen te geven in het geval dit een verplichte registratie betreft. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 9

10 Geef uw mening! Deel uw ervaring over Zuyderland Medisch Centrum op een onafhankelijk kwaliteitsplatform voor de zorg. Op basis van uw ervaring kunnen wij onze zorgverlening verder verbeteren. Contact Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen of wilt u meer weten, dan kunt u bellen met onze afdeling. Wij staan u graag te woord. Zuyderland Medisch Centrum Gynaecologie / Verloskunde Afspraken polikliniek Openingstijden polikliniek Maandag t/m vrijdag van tot uur. Bezoekadres polikliniek Locatie Heerlen, etage 2, balie 2.10 Locatie Sittard-Geleen, Oost 11 Internetadressen