Tweede Woningen. Voorraad en ontwikkelingen. September Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

Transcriptie

1 Tweede Wningen Vrraad en ntwikkelingen Hans van der Reijden (RIGO) Restlan Aykaç (RPB) Jhan van Iersel (RIGO) Geurt Keers (RIGO) Femma den Breejen (RIGO) Philippe Sprenger (RIGO) September 2003 Ruimtelijk Planbureau Pstbus GH Den Haag telefn fax RIGO Research en Advies BV De Ruyterkade AC Amsterdam telefn fax RIGO rapprtnummer: Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

2 Afbeelding vrzijde: Camping De vier jaargetijden in Vrthuizen (ft: RIGO)

3 Inhudspgave 1 INLEIDING AANLEIDING EN DOEL STAPPEN IN HET ONDERZOEK LEESWIJZER 3 2 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN DEFINITIE VOOR ONDERZOEK TWEEDE WONINGEN IN NEDERLAND: DE KWANTITATIEVE GEGEVENS TWEEDE WONINGEN VAN NEDERLANDERS IN HET BUITENLAND PERMANENTE BEWONING TOENAME TWEEDE WONINGEN IN DE AFGELOPEN JAREN INSCHATTING OMVANG VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 10 3 TWEEDE-WONINGBEZIT IN DE TOEKOMST WBO EN TWEEDE WONINGEN DE TWEEDE-WONINGBEZITTERS DE TOEKOMST: HET DEMOGRAFISCHE EFFECT DE TOEKOMST: ECONOMISCHE IMPULSEN 10 4 FUNCTIEVERBREDING MEER DAN ALLEEN RECREATIE VAKER NAAR DE TWEEDE WONING EN VERDER WEG GEVOLGEN VOOR INRICHTING 10 5 RUIMTELIJKE ASPECTEN; RUIMTELIJKE SPREIDING INLEIDING BUITENLAND; SPREIDING WONINGBEZIT 10 6 RUIMTELIJKE ASPECTEN; VERSCHIJNINGSVORMEN EN INRICHTINGSKENMERKEN VERSCHIJNINGSVORMEN EN INRICHTINGSKENMERKEN VERANDERINGEN IN INRICHTING 10 Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

4 6.3 LOKALE OMGEVINGSEFFECTEN 10 7 SAMENVATTING ONDERZOEKSRESULTATEN ONTWIKKELINGEN IN DE VOORRAAD TOENAME TWEEDE WONINGEN IN DE TOEKOMST ALGEMENE TRENDS GEBRUIK RUIMTELIJKE IMPLICATIES LOKALE OMGEVINGSASPECTEN 10 BIJLAGE I LITERATUUR EN BRONNEN 10 BIJLAGE II AANTAL TWEEDE WONINGEN VOLGENS VERSCHILLENDE BRONNEN 10 BIJLAGE III VRAGEN WBO 10 BIJLAGE IV ECOLOGISCHE HOOFDSTRUCTUUR 10 BIJLAGE V RUIMTEBEHOEFTE TWEEDE WONINGEN 10 BIJLAGE VI CASESTUDIES 10 VI 1. JULIANADORP 10 VI 2. DE DORPSKERNEN ELLEMEET EN NOORDWELLE 10 VI 3. TWEEDE WONINGEN IN VOORMALIGE AGRARISCHE COMPLEXEN; FRIESLAND 10 VI 4. VOORTHUIZEN: VAN STACARAVAN NAAR CHALETWONING 10

5 INLEIDING 1 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en del Een van de kernprjecten van het Ruimtelijk Planbureau is het prject Verkenning van de Ruimte. In dit prject wrdt de ruimtebehefte in de kmende decennia verkend. Tegen de achtergrnd van te verwachten maatschappelijke ntwikkelingen wrden prgnses pgesteld van de ruimtebehefte vr wnen, werken, mbiliteit etc., met name m het beleid van een gedegen en nafhankelijke nderlegger te vrzien. Een van de thema s die hier een rl spelen is het fenmeen tweede wningen. Het hebben van een tweede wning is geen nieuw fenmeen in Nederland. Ok het bezit van een tweede wning in het buitenland zals bijvrbeeld in Frankrijk is niet iets van de laatste jaren. Tch is er vral wanneer het gaat m het ruimtelijk beleid maar geringe aandacht geweest vr tweede wningen. Wanneer men een vergelijking maakt met de reguliere wningen valt p dat veel meer studie wrdt gedaan naar de wningbehefte en de daarvan afgeleide ruimtebehefte. Aan de hand van deze studies wrdt nder meer tekmstig ruimtelijk beleid gefrmuleerd. Hiernder vallen k studies naar verhuismtieven en verhuizen binnen en tussen typen wningen, typen lcaties (wnmilieus) en de ruimtelijke gevlgen die dit met zich meebrengt. Met betrekking tt tweede wningen lijkt er veel minder infrmatie vrhanden. Tch staat het fenmeen tweede wningen vlp in de belangstelling; veelal in relatie tt het permanent bewnen van recreatiewningen. Tweede wningen hebben zich sms ntwikkeld van stacaravan tt chalet en cmpleet ingerichte bungalw f wnhuizen die nauwelijks meer verschillen van reguliere wningen. Dit rept de vraag p f er ng verschillen zijn in verschijningsvrm tussen reguliere wningen en tweede wningen en vr welke functies tweede wningen wrden gebruikt. Wat is de mvang van de grep wningen die aangeduid wrdt als tweede wningen en welke effecten heeft een tename van het bezit van tweede wningen p de Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

6 2 INLEIDING ruimte? Om te nderzeken wat de ruimtelijke effecten zijn, dient eerst zrgvuldig in kaart gebracht te wrden wat wrdt verstaan nder een tweede wning en wat de huidige mvang is van het aantal tweede wningen en wat de behefte is aan tweede wningen vr de tekmst. Over de mvang van de tweede-wningvrraad bestaat bijvrbeeld geen eenduidig beeld. Z wrdt in de Vijfde Nta gesprken ver tweede wningen terwijl het CBS het heeft ver rnd de wningen. Om bvenstaande redenen heeft het Ruimtelijk Planbureau beslten het nderwerp tweede wningen als nderdeel p te nemen in zijn nderzeksprgramma ruimtelijke verkenningen. Het Ruimtelijk Planbureau heeft in het kader van zijn verkenningen als delstelling: Het verkrijgen van meer inzicht in de behefte aan tweede wningen in Nederland en de ntwikkeling van de vraag van Nederlanders naar tweede wningen in het buitenland. En het verkrijgen van meer inzicht in de ntwikkelingen aangaande de functieverbreding, de verschijningsvrm en de ruimtelijke effecten van tweede wningen in Nederland. Het Ruimtelijk Planbureau heeft beslten een verkennend nderzek te verrichten waarmee dit inzicht wrdt verkregen dan wel vergrt. RIGO Research & Advies is hierm gevraagd een nderzek te den in samenwerking met het Ruimtelijk Planbureau. Ten beheve van dit verkennende nderzek zijn de vlgende nderzeksvragen gefrmuleerd: 1. Wat is de huidige mvang van het tweede-wningbezit in Nederland en het bezit van Nederlanders in buitenland? 2. Wat is de behefte aan tweede wningen in Nederland en welke betekenis heeft de vraag naar tweede wningen vr de bestaande wningbehefteramingen? 3. He ntwikkelt zich het gebruik van tweede wningen ten pzichte van reguliere wningen? 4. Welke ruimtelijke gevlgen van tweede wningen in Nederland kunnen wrden nderscheiden? Naast dit nderzek is tevens een ntwerpteam binnen het Ruimtelijk Planbureau gestart met een studie naar de ruimtelijke aspecten van tweede wningen. 1.2 Stappen in het nderzek Om de nderzeksvraag te beantwrden wrden enkele nderzeksstappen genmen. Het gaat hierbij m zwel kwantitatief als kwalitatief nderzek. Het nderzek richt zich p het verder verzamelen van cijfers en mdat er vralsng weinig bekend is ver de vraag naar tweede wningen zal een prgnsemdel ntwikkeld wrden. De ntwikkelingen en ruimtelijke effecten van tweede wningen wrden verkend aan de hand van literatuur, casestudies en dr gebruik te maken van aanwezige bureaustudies. Dit nderzek is nderverdeeld in vier deelnderzeken welke vereenkmen met de vier nderzeksvragen (zie tabel 1).

7 INLEIDING 3 tabel 1 Deelnderzeken tweede wningen Deelnderzeken 1. Huidige mvang vrraad tweede wningen in Nederland en bezit Nederlanders in buitenland. 2. De behefte aan tweede wningen in Nederland en de invled en betekenis van de vraag naar tweede wningen p de bestaande wningbehefteramingen. Srt nderzek Deskresearch kwantitatief Interviews kwantitatief Deskresearch kwantitatief Opbuw rekenmdel 3. Functieverbreding tweede wningen. Deskresearch 4. De ruimtelijke gevlgen van het tweedewningbezit in Nederland. Deskresearch en casestudies kwantitatief 1.3 Leeswijzer Deze rapprtage is zdanig pgebuwd dat de nderzeksstappen terug te vinden zijn in de hfdstukken. In het eerste hfdstuk wrdt ingegaan p een werkdefinitie van tweede wningen, waarna verslag wrdt gedaan van het nderzek naar de mvang van de tweede-wningvrraad. In Hfdstuk 3 is een typering van de gebruikers van de tweede wningen en een vrspelling van de grei van het aantal tweede wningen pgenmen. De veranderingen in de functie van de tweede wningen zijn beschreven in hfdstuk 5. In hfdstuk 4 Hfdstuk 5 en 6 hebben betrekking p de ruimtelijke aspecten van tweede wningen. Allereerst wrdt ingegaan p de spreiding ver Nederland en het buitenland (H5) en daarna, p een lager schaalniveau, de inrichtingskenmerken(h6). Het rapprt wrdt afgeslten met een samenvatting van de nderzeksresultaten (H7). In bijlage IV is een beschrijving van de casestudie weergegeven. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

8 4 INLEIDING

9 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 5 2 De vrraad tweede wningen He staat het nu met het aantal tweede wningen in Nederland? Deze vraag zal iedereen stellen bij een nderzek naar tweede wningen. Er is al een aantal verkennende nderzeken gedaan m deze vraag te beantwrden. Dit heeft nder meer geleid tt het pnemen van een aantal van tweede wningen in de Vijfde nta ruimtelijke rdening. 1 Er heerst echter ng steeds veel nduidelijkheid ver de mvang van de tweede wningvrraad. In deze studie wrdt een pging gedaan m hier meer inzicht in te krijgen. Het del hiervan is m bestaande gegevens waar mgelijk te actualiseren en anderzijds te nderzeken f er nieuwe (aanvullende) brnnen bruikbaar zijn. In dit deelnderzek is een tweetal stappen genmen: Gekeken is in heverre er een werkbare definitie van tweede wningen is te hanteren (2.1) Er is literatuur- en brnnennderzek gedaan en er zijn interviews gehuden met als nderwerp de mvang van de tweede-wningvrraad (2.2). 2.1 Definitie vr nderzek Verschillende definities Ondanks het feit dat het begrip tweede wning een term is die de laatste jaren veel gebruikt wrdt, is er geen algemeen gebruikte definitie vrhanden. De definitie van een tweede wning in studies en inventarisaties is dan k niet altijd gelijk. Wanneer wij kijken naar de verschillende definities die er in mlp zijn, blijkt dat er drie dimensies gehanteerd wrden bij de afbakening van het begrip tweede wning: Functie van het bject Verschijningsvrm Eigendmsverhuding vetnt 1 Inclusief vlkstuinhuisjes. Vijfde Nta Deel 1, Hfdstuk 5. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

10 6 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN De belangrijkste en meest gebruikte dimensie is de functie van het bject. Het gaat dan letterlijk m de functie die het vr de gebruiker heeft. De 'tweede wning' is dan een directe verwijzing naar het gebruiken van deze wning naast de 'eerste wning. Het meest duidelijk kmt deze naar vren in de definitie van De Hnd en Ketsier 2 uit Hier werd een tweede wning gedefinieerd als 'iedere vrm van verblijfsaccmmdatie die iemand, naast de wning waarin hij zijn hfdverblijf vindt, duurzaam als tijdelijk als wn- en/f slaapverblijf kan gebruiken'. Een andere veel gebruikte dimensie is de verschijningsvrm. Sms gaat het alleen m 'echte' wningen die vergelijkbaar zijn met de reguliere wnvrmen. Bij andere brnnen wrdt een bredere definitie gehanteerd. Dan vallen daar k bijvrbeeld tuinhuisjes p vlkstuincmplexen f zelfs campers nder tweede wningen. Als laatste wrdt dikwijls k de eigendmsverhuding betrkken in de definitie. Z valt vaak een gehuurde vakantiebungalw niet nder tweede wningen in tegenstelling tt een recreatiewning in particulier bezit. figuur 1 Een indeling van tweede wningen naar intensiteit van gebruik Gebruikers per nderkmen per jaar Verdeling gebruik in een jaar Omschrijving Vrmen Veel Veel gebruikers tegen een dagprijs Htel Mtel Trekkershut 1 Vakantiehuisjes Verhuur, timesharing Bt met bed (zeiljacht, kruiser) 2 Caravan Vakantiehuisjes 3 Eigenaar-gebruiker (blauw) en deels gebruik dr derden Bt met bed (zeiljacht, kruiser) Caravan Vakantiehuisjes Weinig 4 Eigenaar-gebruiker (blauw) znder gebruik van derden (wit) Bestaande wningen Pieds-à-terre Bt met bed (zeiljacht, kruiser) Caravan/camper Vlkstuinhuisjes vetnt 2 M. de Hnd en J. Ketsier, De tweede wning in Nederland, in Gegrafisch Tijdschrift, 1970.

11 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 7 Definitie en de ruimtevraag Duidelijk is dat de functie vr de gebruiker een belangrijk aspect is binnen het begrip tweede wning. De definitie als 'verblijfsaccmmdatie welke men zwel duurzaam als tijdelijk als wn- en/f slaapverblijf kan gebruiken naast zijn f haar hfdverblijf' lijkt echter niet altijd afdende vr een heldere afbakening. Met name vr studies naar de gevlgen vr het ruimtegebruik lijkt k vral van belang f deze verblijfsaccmmdatie al dan niet dr meerdere huishudens gebruikt kan wrden binnen een bepaalde tijdsperide. Het tijdelijk huren f het gedeeltelijk in eigendm hebben (timesharing) heeft per huishuden een kleinere ruimtevraag tt gevlg dan het in bezit hebben van een tweede wning die een deel van het jaar leegstaat (zie figuur 1). In dit kader is permanente bewning van recreatiewningen natuurlijk een specifiek geval. Hier is de ruimtevraag per huishuden in principe gelijk aan huishudens znder tweede wningen indien men niet elders een wning leeg laat staan. Operatinalisatie en werkdefinitie Omdat het begrip tweede wningen (ng) niet eenduidig is uitgekristalliseerd, is een inventarisatie van het aantal tweede wningen p basis van bestaande brnnen niet eenvudig. Een directe indeling naar de intensiteit van het gebruik is helaas niet vrhanden. Z ntbreken bijvrbeeld gegevens ver het verhuren f uitlenen van de tweede wning aan kennissen. Maar k is uit bestaande brnnen niet af te leiden in heverre rganisaties wningen nderverhuren p het mment dat de eigenaar niet aanwezig is. Duidelijk is dat in een studie waarin de ruimtelijke impact van tweede wningen een nderdeel vrmt, de nadruk zal liggen p die vrmen van tweede wningen waar dit het meeste speelt. In figuur 1 gaat het m grep 3 en 4. In deze studie wrdt er vr gekzen m uit te gaan van de vlgende definitie van tweede wningen: Een tweede wning is in alle gevallen een verblijf dat men dr eigendm f anderszins min f meer permanent vr zichzelf beschikbaar heeft náást de hfdwning (eerste wning). In de praktijk wrden gegevens vral bijgehuden p basis van de verschijningsvrm en functie. Wanneer we bvenstaande definitie tepassen p de verschillende verschijningsvrmen kmen we p het gearceerde gebied zals weergegeven in figuur 2. Hierbij wrdt er van uitgegaan dat recreatiewningen die dr particulieren gehuurd wrden niet langdurig beschikbaar zijn en daarmee niet nder de werkdefinitie van een tweede wning vallen. Bij de definitie is bij verschijningsvrm niet van belang waar de wningen gelegen zijn. Een recreatiewning gelegen p bijvrbeeld een recreatiepark valt dus nder de werkdefinitie van een tweede wning mits in particulier bezit en niet permanent bewnd. De functie als zijnde de beschikbaarheid van een wning naast de reguliere wning is in de praktijk meilijk uit inventarisaties af te leiden. Dit geldt met name vr reguliere wningen. Er wrden nu alleen die reguliere wningen meegeteld bij tweede wningen die een recreatieve functie hebben. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

12 8 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN figuur 2 Werkdefinitie van tweede wningen binnen de dimensies functie, verschijningsvrm en eigendmsverhuding (grijs) Eigendmsverhuding Particulier bezit In bezit van een BV/NV, stichting, crpratie etc. Functie 1: beschikbaar naast reguliere wning 2: permanente bewning 1: beschikbaar naast reguliere wning 2: permanent bewning Vrm Wningen Recreatiewning Reguliere wning Pieds-à-terre Niet-wningen Stacaravan/chalet Vlkstuinhuis met vernachtingsmgelijkheid Het gaat hier dus in principe alleen m verblijfsruimtes die in eigendm zijn van een particulier. Een uitzndering wrdt gemaakt vr de vlkstuinen en pieds-à-terre. De kavel van een vlkstuin wrdt drgaans gehuurd, terwijl het huisje vaak in eigendm van de gebruiker is. Het nderscheid tussen wningen en niet-wningen kan gemaakt wrden p basis van het feit dat vr de wning net zals bij de reguliere wning een vergunning ndzakelijk is die wrdt afgegeven als het ingediende plan vldet aan de vrschriften van het Buwbesluit en de Buwverrdening. 2.2 Tweede wningen in Nederland: de kwantitatieve gegevens In deze paragraaf wrdt ingegaan p de mvang van de vrraad tweede wningen in Nederland. Na een beschrijving van eerdere inventarisaties en de geïnventariseerde brnnen wrdt achtereenvlgens ingegaan p: Recreatiewningen, stacaravans en vlkstuinhuisjes met vernachtingsmgelijkheid van Nederlanders Recreatie wningen in Nederland in bezit van buitenlanders Reguliere wningen in gebruik als tweede huis en pied-à-terre Eerdere inventarisaties en nderzek Studies naar de mvang van de tweede-wningvrraad in Nederland zijn er niet in vervled. Een eenduidig beeld van het aantal en de grei van tweede wningen in Nederland is niet direct vrhanden. Z hudt bijvrbeeld het CBS geen gegevens bij ver het aantal tweede wningen. Inzicht dient dus verkregen te wrden dr het naast elkaar huden van verschillende srten inventarisaties en nderzeken. Vr dit nderzek is gezcht naar een aantal brnnen en nderzeken dat mgelijk beter inzicht kan geven in de (actuele) mvang van het aantal tweede wningen in Nederland dan tt dusver bekend. De brnnen en nderzeken die hiervr zijn geraadpleegd zijn in bijlage 1 weergegeven. Naast literatuur zijn k verschillende instan-

13 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 9 ties benaderd m te achterhalen f zij (meer) inzicht knden geven in de mvang van de tweede-wningvrraad (zie geïnterviewde persnen bijlage I). Uit deze bureaustudie kmt naar vren dat er grte verschillen zijn wat betreft de infrmatie ver tweede wningen. De belangrijkste verschillen den zich vr bij de vlgende aspecten: Definities van tweede wningen. De definities van tweede wningen lpen uiteen. Zals hierbven aangegeven, is dat niet verwnderlijk. Ok p nderdelen uit de deelverzameling zals recreatiewningen wrden verschillende definities gehanteerd. Z wrdt vaak k geen nderscheid gemaakt tussen binnenlands en buitenlands bezit en tussen huur- en kpwningen. Registratie versus enquête. De ene brn is gebaseerd p registraties (bijvrbeeld het CBS en de belastingdienst), andere zijn weer gebaseerd p enquêtes (bijvrbeeld het Centraal Vakantie Onderzek en het WningBehefte Onderzek). Verschillende meetniveaus. Het laagste meetniveau is de registratie van recreatiewningen p zespsitiepstcdeniveau dr het CBS. Veel andere brnnen kmen niet verder dan uitspraken ver afznderlijke regi s, f betreffen zelfs alleen landelijke gegevens. Mnitring versus incidenteel nderzek. Vr een inzicht in de ntwikkeling van het aantal tweede wningen is het van belang dat gegevens ver een langere tijd vrhanden zijn. Veel recente nderzeken zijn gebaseerd p eenmalige inventarisaties f inschattingen en daardr minder geschikt vr een tijdsbeeld. In Bijlage II is een verzicht gegeven van verschillende nderzchte brnnen en de gevnden aantallen. Hierbij zijn tevens de gehanteerde definitie en de wijze van registreren pgenmen. Recreatiewningen, stacaravans en vlkstuinhuisjes van Nederlanders Zals aangegeven, is een eenduidig beeld van het aantal tweede wningen p dit mment maar meizaam exact uit de beperkte gegevens te achterhalen, Daarnaast hangt het sterk af van wat men nder een tweede wning verstaat. Uit de beschikbare gegevens is evenwel een beeld te cnstrueren van de mvang van de tweedewningvrraad met inachtneming van de in dit nderzek gehanteerde definitie. Het gaat hier dus m wningen in particulier bezit. Er is bij deze inschatting van tweede wningen in bezit van Nederlanders in Nederland getracht zveel mgelijk gebruik te maken van registraties in plaats van enquêtes. Van beschikbare brnnen en de daaruit af te leiden aantallen is in bijlage II een verzicht weergegeven. In tekstkader 1 is de uiteindelijke inschatting nader tegelicht. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

14 10 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN tabel 3 Inschatting Nederlandse vrraad wningen, stacaravans en vlkstuinhuisjes in bezit van Nederlanders Recreatiewningen Op recreatiepark + 45% Buiten recreatiepark + 55% Stacaravan/chalet Vlkstuin met vernachtingsmgelijkheid Ttaal Brn: Belastingdienst 2000, WBO 2002 (wningen), CVO 3 (vlkstuinhuisjes), NRIT 2000 (stacaravans) Kader 1 Telichting p inschatting vrraad recreatiewningen, (sta-)caravans en vlkstuinhuisjes in bezit van Nederlanders Recreatiewningen in particulier bezit van Nederlanders Het gaat hier m het aantal wningen dat in het bezit is van een particuliere persn. Het aantal recreatiewningen dat het CBS registreert betreft wningen die eveneens verhuurd kunnen wrden dr beleggers en recreatiebedrijven. Daarnaast registreert het CBS alleen die wningen waar fficieel een recreatieve bestemming p rust. Vr het aantal wningen waar zeker van is dat deze in particulier eigendm zijn is p dit mment alleen de belastingdienst en enquêtes zals het CVO en WBO geschikt. De belastingdienst registreerde z n recreatiewningen in particulier bezit in Nederland (2000). Het gaat hier alleen m bezit van Nederlanders. Het CVO kmt uitgaande van een gelijke definitie p z n wningen (2000). Beide brnnen hebben hun beperkingen. Het CVO is maar een kleine enquête terwijl het bij de aangifte bij de belastingdienst van een tweede huis vr een particulier niet altijd zeker is dat deze k daadwerkelijk recreatief gebruikt wrd. Het WBO2002 kent k zijn beperkingen aangezien er een wat grtere kans is dat tweede-wningbezitters niet zijn geënquêteerd (zie verder hfdstuk 3). Het WBO2002 duidt p tweede wningen 4. De werkelijke aantallen liggen hgstwaarschijnlijk tussen de en wningen. Stacaravans in particulier bezit Vr dit nderzek zijn stacaravans interessant welke in particulier bezit zijn. Er zijn verschillende brnnen met ieder k verschillende schattingen van de vrraad. Z wrden sms alleen de plaatsen p kampeerterreinen gemeten f is er een nderscheid gemaakt naar vaste en seizensplaatsen. In principe gaan wij er hier van uit dat alle stacaravans welke in bezit zijn van een particulier vallen nder de definitie van tweede wning. Dus k wanneer een deel van het jaar de caravan niet gebruikt kan wrden (seizensplaats) en k wanneer deze bij een ber is geplaatst. Hierdr lijkt de telling van het NRIT het best aan te sluiten. Men kwam in 2000 p stacaravans bij kampeerbedrijven en p gepachte f eigen grnd. In ttaal dus rnd de stacaravans. Vlkstuinhuis met vernachtingsmgelijkheid Nederland telt z n tuinhuisjes. In deze studie gaat het m huisjes met vernachtingsmgelijkheden. Er is uiteraard een verschil tussen vlkstuinhuisjes waar men mag vernachten en waar men kan vernachten. Vlgens de AVVN is naar schatting bij z n huisjes vernachvetnt 3 4 Cntinu Vakantie Onderzek. Hier is het aantal wningen gelijkgesteld aan het aantal bezitters.

15 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 11 ten tegestaan. De lcaties waar dit is tegestaan bevinden zich met name in de Randstad. Uiteraard is het interessanter m een beeld te hebben van de huisjes waar men kan vernachten. Dit is maar meilijk te meten mdat de geschiktheid vr vernachten gerelateerd is aan de persnlijke (luxe-)eis die men hieraan stelt. In het centraal vakantie nderzek (CVO) is aan de bezitters gevraagd naar de vernachtingsmgelijkheid in tegenstelling tt het WBO2002. Hier kwam naar vren dat bezitters aangaven te kunnen vernachten in het huisje. Dit gegeven lijkt daarm het meest geschikt vr deze studie. Bezit van buitenlanders in Nederland Niet alle tweede wningen in ns land zijn in het bezit van Nederlanders. Ok buitenlanders hebben een tweede wning in Nederland welke vr recreatie gebruikt wrdt. Tijdelijke bewning van niet-inwners vr werk wrdt hier buiten beschuwing gelaten. Het is p dit mment niet exact te achterhalen uit welke landen deze bezitters van recreatiewningen afkmstig zijn. Het is vrij aannemelijk dat het vral m Duitsers gaat. Deze grep is ged vr 44% van het aantal buitenlandse vernachtingen in Nederland. Zij maken zelfs z n 65% van de buitenlandse gasten uit van de kust, watersprt- en bs- en heidegebieden. Op de tweede plaats vlgen de Belgen met 10% van de buitenlandse bezekers in deze recreatieve gebieden. De Engelsen en verige Eurpeanen gaan relatief veel vaker naar de grte steden dan de Duitsers en Belgen. tabel 4 Overnachtingen van buitenlandse gasten naar land van herkmst en verblijfsmgeving Verblijfsmgeving Ttaal Kustgebied Watersprtgebied Bs- en heidegebied Grte steden Overig Duitsland % België % Grt-Brittannië % Frankrijk 960 3% Italië en Spanje % Overig Eurpa % Amerika % Overige landen % Brn: CBS Trendrapprt Terisme en Recreatie ; bewerking RIGO Vr zver bekend zijn er slechts enkele brnnen die een landelijk beeld geven van het aantal wningen in buitenlandse handen (zie bijlage II). De belastingdienst registreerde in recreatiewningen. Schattingen ver het bezit van Duitsers bij twee andere brnnen liggen rnd de wningen in 2001 (NRIT 5 en VEH 6 ). Ervan uitgaande dat het merendeel in bezit is van Duitsers, is het aannemelijk dat er tussen de en tweede wningen in Nederland in het bezit van buitenlanders zijn. vetnt 5 6 Nederlands Research Instituut vr Recreatie en Terisme. Vereniging Eigen Huis. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

16 12 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN Wningen in bezit van buitenlanders Reguliere wningen en pieds-à-terre De tweede wningen in Nederland kunnen nderscheiden wrden naar reguliere wningen die als tweede wning wrden gebruikt en naar pieds-à-terre. Het verschil tussen beide vrmen is klein, en verlapping is mgelijk. Het nderscheid tussen beide vrmen kan wrden gemaakt p basis van de achterliggende functie. Bij de reguliere wningen is veelal sprake van gebruik vr recreatieve delen. Bij pieds-àterre is er vaker sprake van gebruik ten beheve van iemands functie: een persn die, bij vrbeeld, (al dan niet met gezin) buiten de Randstad wnt en gaat werken in een grte stad als Amsterdam f Rtterdam kan ervr kiezen in deze stad een pied-à-terre te kpen vr dr de week en in het weekend in het riginele huis te wnen. Dit laatste vrbeeld biedt ng steeds de mgelijkheid m de pied-à-terre k recreatief te gebruiken vr bijvrbeeld cultuurrecreatie. Enige verlapping tussen de functies is dus mgelijk. Gebruik van reguliere wningen als tweede wning Het best kan dit fenmeen beschreven wrden als het recreatieve gebruik van wningen met een wnbestemming. Het is vrnamelijk het sciale aspect dat de laatste jaren veel in de publiciteit is geweest: de tijdelijke leegstand in bepaalde drpen als gevlg van beperkte, tweede bewning. De mvang van dit fenmeen is vr zver bekend slechts éénmaal landelijk geïnventariseerd. Uit een nderzek van het SGBO 7 bleek dat z n 15% van de gemeenten te maken heeft met recreatief gebruik van bestaande wningen. Aantallen zijn uit dit nderzek meilijk te achterhalen mdat maar een deel van de gemeenten het aantal wningen kn achterhalen. Vr alle gemeenten ttaal die het aantal wisten f knden schatten ging het m ruim wningen. Dit kmt neer p gemiddeld 1% van de gemeentelijke wningvrraad in deze gemeenten. Dit waren 53 van de ttaal 84 gemeenten welke te maken hebben met permanente bewning. Ervan uitgaande dat de verige 84 gemeenten gemiddeld van gelijke mvang zijn als deze 53 gemeenten levert een vrzichtige schatting (84/53) * * respnsepercentage(1,3) = reguliere wningen in Nederland p. Reguliere wningen met recreatief gebruik De reguliere wningen die gebruikt wrden als tweede wning zijn drgaans gelegen in gebieden welke en recreatief aantrekkelijk zijn en waar de druk p de reguliere wningmarkt niet al te grt is. Uit het nderzek van SGBO kmt naar vren dat gemeenten die te maken hebben met recreatief gebruik van reguliere wningen met vetnt 7 SGBO, Permanente bewning van recreatieverblijven en het recreatief gebruik van wningen met een wnbestemming; inventarisatie van de stand van zaken, Den Haag, ktber 2000.

17 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 13 een wnbestemming vral te vinden zijn in Zeeland, Friesland, de waddeneilanden Drenthe en in mindere mate de prvincie Grningen. figuur 2 Percentage gemeenten dat een grei waarneemt van reguliere wningen die vr recreatieve deleinden wrden gebruikt, % 15% 15% tegenmen gelijk nbekend afgenmen 60% Brn: SGBO, 2000 Pieds-à-terre Verwacht wrdt dat pieds-à-terre vral in de grtere steden gecncentreerd zijn. Het kwantitatief nderzek heeft zich daarp k gericht. Gebleken is echter dat veel gemeenten geen zicht hebben p het aantal pieds-à-terre binnen hun gemeente. Onderzek bij de gemeente Eindhven liet zien dat deze gegevens hier niet bijgehuden wrden. In Rtterdam wrdt het aantal pieds-à-terre niet bijgehuden, maar zijn er wel mgelijkheden m te achterhalen heveel niet-inwners van Rtterdam een wning bezitten in de Maasstad. 8 Dit zullen zeker niet allemaal pieds-à-terre (denk bijvrbeeld aan een dr uders gekchte wning vr studerende kinderen) zijn, maar zij geven wel een indicatie. Klandersmans (1998) schat in dat in Amsterdam 1,5% tt 2% van de wningvrraad (5.000 tt wningen) bestaat uit pieds-à-terre. Een meer exacte inschatting van dit aantal is niet vrhanden. Bij deze cijfers dienen we er rekening mee te huden dat het in Amsterdam k gaat m pieds-à-terre in bezit van buitenlanders. Het bvenstaande laat zien dat het aantal pieds-à-terre nauwelijks te bepalen is. Anderzijds blijkt k dat dit vr grte gemeenten (in tegenstelling tt de kleine meer in teristische gebieden gelegen gemeenten) nauwelijks een beleidsnderwerp is. Inzicht in aantallen is p dit mment dus meilijk. Wel kan p basis van het CVO een vrzichtige inschatting gemaakt wrden. Uit het CVO kwam naar vren dat Nederlanders z n appartementen bezitten vr recreatieve deleinden in eigen land. Naar eigen schatting zal ruwweg een derde deel daarvan buiten de steden liggen. Dit zijn de appartementen in bijvrbeeld de watersprtgebieden. Dan zuden er zuivere pieds-à-terre zijn in bezit van Nederlanders. Dit aantal lijkt gevetnt 8 Hieraan zijn ksten verbnden en is derhalve niet uitgeverd. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

18 14 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN zien de schatting vr Amsterdam aan de lage kant. Gecncludeerd kan wrden dat een juiste schatting met de huidige brnnen niet ged te maken is. 2.3 Tweede wningen van Nederlanders in het buitenland Exacte gegevens ver de mvang van de tweede-wningvrraad in het buitenland zijn niet vrhanden. Hierbij speelt nder meer dat het vr bezitters en makelaars niet gebruikelijk en vrdelig is het bezit p te geven bij een fficiële instantie. Een grt deel van de makelaars treedt zelfs behedzaam p bij het verstrekken van gegevens ver de mvang van de tweedewningvrraad, mede vanwege mgelijke zwart-geldpraktijken van hun klanten. Daarnaast reageren makelaars p de tenemende vraag van tweede-wningzekenden - en hun tenemende deskundigheid - met een specialisatie naar bepaalde gegrafische regi s, waardr zij slechts een reginaal beeld hebben van het tweede-wningbezit. Ten beheve van deze studie is cntact pgenmen met statistische verheidsinstanties in Spanje, Frankrijk, Engeland en Duitsland, alsmede met een aantal bedrijven die gespecialiseerd zijn in nrerend ged in het buitenland. 9 Hieruit kwam naar vren dat gegevens ver bezit van Nederlanders niet direct vrhanden zijn en dat een nderscheid tussen eerste en tweede wningen binnen deze grep al helemaal niet valt te maken. Inschatting van het aantal wningen in het bezit van Nederlanders in het buitenland kan p dit mment alleen p basis van enquêtes, te weten het CVO en het WBO2003, gemaakt wrden. De schattingen van deze nderzeken lpen uiteen tussen en wningen (zie k bijlage II). Hiervan is zwel vlgens het WBO als het CVO ngeveer 17% een stacaravan. Het bezit in het buitenland in ttaal is z n 18% van het ttaal aantal tweede wningen en stacaravans in bezit van Nederlanders. Dit is lager dan de inschattingen met betrekking tt de Belgische situatie (hier gaat het m 40%, zie kader 2). In hfdstuk 4 wrdt nder meer ingegaan p spreiding van dit bezit naar de verschillende landen. Tweede wningen van Nederlanders in het buitenland Stacaravans van Nederlanders in het buitenland Ttaal Brn: WBO 2002 en CVO 10 vetnt 9 10 Cuncil f Mrtage Lenders, UK,; Bulwien AG; INSEE; INE, Spain; Statistisches Bundesambt, Deutschland; Dmiduca Internatinal; Real Estate. Cntinu Vakantie Onderzek.

19 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 15 Kader 2 Tweede wningen in België Uit een nderzek van het West-Vlaams Ecnmisch Studiebureau (WES) bij zesduizend gezinnen blijkt dat 7,9% van alle Belgische gezinnen in 1998 een tweede wning bezit vr recreatieve deleinden. Dat kmt neer p gezinnen. Ongeveer gezinnen gaan recreëren in klassieke tweede verblijven zals een appartement, een villa f een hevetje. Om en nabij de huden het bij een chalet f stacaravan met vaste standplaats en zwat kunnen naar een bt met een vaste ligplaats trekken. Ongeveer 60% van de tweede wningen ligt in België, vrnamelijk aan de Kust (25%). De Ardennen kmen p de tweede plaats met circa 15%. Frankrijk en Spanje huisvesten ngeveer 10% van de gezinnen met vakantiewning. Het percentage gezinnen met een tweede wning lpt in de grtstedelijke gebieden als Brussel f Antwerpen p tt 13%. Het cijfer neemt k te met leeftijd van gezinshfd. Het maximum wrdt bereikt bij een leeftijd tussen 45 en 54 jaar (11,4%) en 55 tt 64 jaar (10,3%). Ongeveer 12% van de Belgische gezinnen die tt de hgste bereps- en inkmensgrepen behren beschikt ver een tweede wning. WES heeft vastgesteld dat het aantal gezinnen dat ver een tweede wning beschikt, gedaald is van 8,5% in 1994 tt 7,9% in De daling is vral te wijten aan de teruglpende belangstelling vr chalets en stacaravans ( ). Het aantal appartementen, bungalws en villa's als tweede wning neemt te ( ). 2.4 Permanente bewning Naar de mvang van permanente bewning van recreatiewningen heeft vr zver bekend slechts éénmaal een landelijke inventarisatie plaatsgevnden. Uit een nderzek van het SGBO 11 bleek dat het naar schatting van gemeenten m ngeveer wningen in 2000 gaat. De afgelpen drie jaar is dr de meeste gemeenten een tename van dit fenmeen waargenmen (figuur 3). In de praktijk kan het aantal wningen dat permanent bewnd wrdt uiteraard hger liggen. Het is vr gemeenten immers meilijk in te schatten wanneer er sprake is van permanente bewning. Het gedgbeleid in het verleden en het tekrt aan handhavingmgelijkheden dragen bij aan deze nzekerheid. Permanente bewning Recreatiewningen 67% Stacaravans/chalets 33% vetnt 11 SGBO, Permanente bewning van recreatieverblijven en het recreatief gebruik van wningen met een wnbestemming; inventarisatie van de stand van zaken, Den Haag, ktber Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

20 16 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN figuur 3 Percentage gemeenten dat een grei waarneemt van het aantal permanent bewnde wningen, % 11% 35% 45% tegenmen gelijk nbekend afgenmen Brn: SGBO, Tename tweede wningen in de afgelpen Jaren In de bestaande literatuur wrdt geduid p een tename van het aantal tweede wningen in Nederland. Daarnaast wrdt k geduid p verschuivingen in het type wningen zals minder stacaravans en meer (luxe) bungalws. Opvallend is dat de cnstatering van deze trends niet altijd cijfermatig is nderbuwd. Dr de beperkte kwantitatieve infrmatie is dit k niet altijd mgelijk. Van de tt dusver bekende infrmatie geven de statistiek recreatiewningen en tweede wningen van het CBS (registratie) en het CVO de mgelijkheid m een aantal jaren met elkaar te vergelijken. Het blijven echter alleen indicaties vr het werkelijke aantal tweede wningen, gezien de beperkingen van de brnnen. Trend Nederland Gegevens ver de trend zals die zich de afgelpen jaren heeft vrgedaan in de Nederlandse vrraad zijn alleen in de registraties van fficiële recreatiewningen en het CVO vrhanden. Hieruit blijkt een cnstante tename in de peride van in ttaal recreatiewningen. De laatste twee jaar is een lichte afname van deze grei waar te nemen. De grei is ieder jaar hger geweest dan de grei van de reguliere wningvrraad (zie k figuur 4). Wanneer we de gegevens ver stacaravans en vernachtingsmgelijkheden p vlkstuinparken hier naast zetten is te zien dat het aantal stacaravans lijkt af te nemen. Dit fenmeen dat verigens k uit de Belgische statistieken bleek (WES 12 ) duidt p een verschuiving van stacaravans naar luxere wngebuwen (zie k kader 2). In de praktijk blijkt het hier sms k m dezelfde lcaties te gaan. Terreinen waar eerst stacaravans stnden wrden mgezet naar terreinen met luxere bungalws (zie verder H3 en H4). vetnt 12 West-Vlaams Ecnmisch Studiebureau.

21 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 17 figuur 4 Ontwikkelingen Nederlandse vrraad recreatiewningen, vlkstuinhuisjes in particulier bezit en stacaravans in particulier bezit p campings recreatiewningen vlkstuinhuisjes met vernachtingsmgelijlkheid stacaravans Brn: CBS (recreatiewningen) en CVO (vlkstuinhuisjes en stacaravans); bewerking RIGO figuur 5 Grei van het aantal recreatiewningen in vergelijking met de reguliere wningvrraad (geïndexeerd) recreatiewningen wningen Brn: CBS, bewerking RIGO Trend inclusief buitenland Gegevens ver tweede wningen als verzameling zmerhuisjes, bungalws en appartementen inclusief die in het buitenland zijn in het verleden bijgehuden dr het CBS. Met het bijhuden van deze gegevens is men helaas na 1996 gestpt. Hieruit bleek een grei van bijna wningen tussen 1992 en Hier zijn k vetnt 13 Dit aantal is lager dan het ttale aantal stacaravans inclusief die buiten de campings ( ). Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

22 18 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN wningen in het buitenland meegerekend. Uit het CVO zijn alleen gegevens vanaf 1995 vrhanden. De cmbinatie van deze twee brnnen levert het beeld p zals in figuur 6 is weergegeven. figuur 6 Tename tweede wningen 14 inclusief buitenland tt 1996 zals gepubliceerd dr het CBS en de gegevens uit het CVO CVO enquete CBS CBS gat Brn: CVO en CBS, Jaarbek terisme en vrijetijdsbesteding 1992 en CBS, Terisme en recreatie in cijfers 1995, 1996 en 1997 Wanneer we de trends binnen Nederland vergelijken met de trend waarbij k het buitenlandse bezit is meegenmen blijkt dat de grei van het Nederlands bezit in het buitenland grter is dan die binnen Nederland. Het ttale aantal tweede wningen van Nederlanders in binnen- en buitenland blijkt vlgens de gegevens ruim verdubbeld te zijn in de afgelpen 10 jaar. Het aantal recreatiewningen binnen Nederland greide met een derde (33%). Ervan uitgaande dat de grei van het aantal recreatiewningen een gede indicatie biedt ver de ttale tename van k nietgeregistreerde recreatiewningen, geeft dit aan dat de grei van het bezit in het buitenland hger was dan binnen Nederland. 2.6 Inschatting mvang vrraad tweede wningen In tabel 6 is een verzicht gegeven van de stand van zaken zals die p basis van dit nderzek te geven is met betrekking tt de vrraad tweede wningen zals in paragraaf 2.1 gedefinieerd. In ttaal gaat het in de schatting m tussen de en wningen in bezit van Nederlanders. Ttaal heeft vlgens deze inschatting 6% van de Nederlandse huishudens de beschikking ver een tweede wning inclusief de vlkstuinhuisjes en stacaravans. vetnt 14 Onder tweede wningen vallen zmerhuisjes, bungalws en appartementen, deze kunnen zich k in het buitenland bevinden.

23 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN 19 In principe met het aantal tweede wningen altijd gecrrigeerd wrden dr te kijken naar de permanente bewning. Deze is geschat p z n wningen. Dit zijn in principe geen tweede wningen, ervan uitgaande dat de gebruikers niet elders een wning leeg laten staan. tabel 6 Inschatting mvang vrraad tweede wningen Nederlandse vrraad Wningen In bezit van Nederlanders: In bezit van buitenlanders: Op park: 65%, Buiten park: 55% Vlkstuin met vernachtingsmgelijkheid Pieds-à-terre? Stacaravan In bezit van buitenlanders? Ttaal vrraad in Nederland Hiervan zijn reguliere wningen is gebruik als tweede wning Bezit van Nederlanders in buitenland Tweede wningen/verblijseenheden wningen 83% stacaravans 17% Ttaal bezit Nederlanders De aantallen zijn geschat aan de hand van een cmbinatie van verschillende brnnen zals de belastingdienst, het Cntinu Vakantienderzek, het NRIT, het WBO2002 en Vereniging Eigen Huis (zie vr telichting vrgaande paragraven). Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

24 20 DE VOORRAAD TWEEDE WONINGEN

25 TWEEDE-WONINGBEZIT IN DE TOEKOMST 21 3 Tweede-wningbezit in de tekmst Niemand weet exact wat de tekmst gaat brengen, k niet vr wat betreft de ntwikkeling van het tweede-wningbezit. Het is echter ged mgelijk een richting en een rde van grtte aan te geven. In dit hfdstuk den we dit p basis van de verwachte demgrafische en ecnmische ntwikkelingen. Vr beide mag wrden verwacht dat deze een belangrijke invled hebben bij het achterhalen van de behefte aan tweede wningen. Als basisbestand vr de tekmstverkenning gebruiken we het nieuwe WningBehefte Onderzek. Dit nderzek levert veel nieuwe infrmatie, niet zzeer ver het aanbd van tweede wningen, maar vral ver de kenmerken van de huishudens die dit aanbd bezitten. In de eerstvlgende paragraaf wrdt nader ingegaan p de rl die het WBO kan vervullen bij nderzek naar tweede wningen. Vervlgens wrdt een krte typering gegeven van de tweedewningbezitters, waarna wrdt vergegaan p de tekmstverkenning. 3.1 WBO en tweede wningen Het WningBehefte Onderzek Het WBO betreft een vierjaarlijks enquêtenderzek ver de wnsituatie en wnwensen van de Nederlandse bevlking. Recentelijk, in de peride van april 2002 tt februari 2003, zijn in het kader van dit nderzek enquêtes afgenmen. In de vragenlijst van het WBO zijn dit keer diverse vragen ver tweede-wningbezit pgenmen. Een verzicht hiervan vindt u in de bijlage. Hiermee is een uniek bestand pgebuwd met gegevens ver de huisvestingssituatie van de bezitters van tweede wningen: inkmen, leeftijd, wnplaats etc. zijn alle bekend. Kwalitatieve waarde Het WBO kent k zijn beperkingen. Het is vral ingericht p de zelfstandig regulier wnende huishudens. De steekpref wrdt getrkken uit de Gemeentelijke BevlkingsAdministratie (GBA). Dit betekent dat de geïnterviewden zijn benaderd p het adres waar zij fficieel staan ingeschreven. Huishudens die permanent wnen in een recreatiewning zijn hierdr ndervertegenwrdigd in de steekpref. Ok Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

26 22 TWEEDE-WONINGBEZIT IN DE TOEKOMST mensen die langere periden in bijvrbeeld hun stacaravan verblijven, lpen een kleinere kans in de steekpref terecht te zijn gekmen. Een en ander heeft tt gevlg dat het aantal tweede-wningbezitters in het WBO nderschat is. Dat blijkt k bij vergelijking van de aantallen vlgens het WBO en de aantallen uit registraties, zals weergegeven in het vrige hfdstuk. De belangrijkste meerwaarde van het WBO is de kwalitatieve infrmatie: he ziet de grep tweede-wningbezitters er uit? En: he gaat deze zich (in relatieve zin) in de tekmst ntwikkelen? Het zijn deze vragen die we in dit hfdstuk centraal stellen. Definities Het WBO is afgenmen nder de Nederlandse bevlking. Het gaat in dit hfdstuk dus enkel m tweede wningen en recreatieve verblijven in het bezit van Nederlanders. Daarnaast vlgen de hier gehanteerde definities rechtstreeks uit de vragenlijst van het WBO: a. Tweede wning vr regulier gebruik. Een recreatieve f reguliere wning die dr de eigenaar wrdt gebruikt als gewne wning (en niet als vakantiebestemming f vr recreatieve deleinden). b. Tweede wning vr recreatief gebruik. Een wning die dr de eigenaar wrdt beschuwd als recreatief verblijf, waar men in de vrije tijd naarte gaat. c. Bt. Het gaat m bten met kajuit. d. Caravan. Caravan met een vaste standplaats. e. Vlkstuinen. Geen nadere specificatie. Vr wat betreft de categrie bten en vlkstuinen geldt dat niet bekend is f er gelegenheid is m p de bt f in het tuinhuisje te vernachten. Het nderscheid tussen recreatief en regulier gebruik is dr de geënquêteerde zelf aangegeven. Dit p basis van zijn f haar beleving en de wijze waarp de wning wrdt gebruikt (als wning f als recreatief verblijf). De definities lpen dus niet parallel aan de definities in gangbare registraties. Een reguliere wning kan immers als recreatiewning wrden gebruikt. Andersm kan een recreatiewning p een park dr de eigenaar als reguliere wning wrden gebruikt. Oplssen kunnen we deze definitiekwestie niet, wel u erp wijzen. 3.2 De tweede-wningbezitters In bijgaande tabel staan enkele kenmerken van de tweede-wningbezitters weergegeven. Hierbij is nderscheid gemaakt tussen wningen vr recreatief gebruik, wningen vr gewn gebruik en tussen bezit in binnen- f buitenland. Vral een luxe ged Van het ttaal aantal tweede-wningbezitters heeft bijna de helft een inkmen van meer dan 2x mdaal. Landelijk behrt slechts 20% tt deze categrie. Er zijn diverse verschillen tussen de nderscheiden typen tweede wningen. Wningeigenaren die hun tweede wning k daadwerkelijk als wning gebruiken, hebben een wat lager inkmen dan de huishudens in bezit van een recreatiewning. De tweede wning

27 TWEEDE-WONINGBEZIT IN DE TOEKOMST 23 is niet altijd een luxe ged, maar sms k een ndzakelijk ged: bijvrbeeld vanwege werk f studie in een verderweg gelegen stad (in binnen- f buitenland). Vr recreatiewningen in het buitenland gaat dit niet p: juist hier gaat het in hge mate m een luxe ged vr de welgestelden. tabel 3-1 De bezitters van tweede wningen vr regulier f recreatief gebruik getypeerd Nederlandse huishudens regulier gebruik recreatief gebruik* ttaal Neder land Buiten land Ttaal Neder land Buiten land Ttaal Neder land Buiten land Ttaal N = inkmensverdeling beneden mdaal 45% 26% 32% 28% 21% 20% 21% 23% 23% 23% tt 1,5 keer mdaal 21% 12% 14% 13% 19% 11% 15% 16% 12% 14% tt 2 keer mdaal 14% 14% 11% 14% 16% 14% 15% 15% 13% 15% tt 3 keer mdaal 12% 17% 12% 16% 20% 16% 19% 19% 15% 18% > 3 keer mdaal 8% 30% 30% 30% 24% 39% 31% 27% 37% 30% huishudensamenstelling alleenstaand 34% 27% 25% 26% 19% 19% 19% 22% 20% 21% samenwnend 29% 33% 52% 38% 46% 45% 46% 41% 47% 43% samenw. met kinderen 30% 31% 18% 28% 33% 33% 33% 32% 29% 31% verige 8% 9% 6% 8% 2% 3% 3% 5% 4% 4% leeftijd < 35 23% 15% 9% 13% 5% 11% 7% 9% 10% 9% 35 tt 45 21% 20% 16% 19% 11% 17% 13% 14% 17% 15% 45 tt 55 19% 27% 21% 26% 29% 27% 28% 28% 26% 27% 55 tt 65 15% 26% 35% 28% 23% 28% 25% 24% 29% 26% 65 e.. 21% 12% 18% 13% 33% 18% 26% 24% 18% 22% *Exclusief recreatieve wningen mede vr regulier gebruik. Brn: WBO 2002 Overigens heeft k een pmerkelijk grt aandeel van de tweede-wningbezitters een inkmen beneden mdaal. Hiervr zijn verschillende verklaringen. De eerste is dat de definities ruim zijn: wningen in allerlei kwaliteiten kunnen hiernder wrden geschaard. De tweede heeft te maken de grep uderen nder de bezitters van tweede wningen. Zij hebben na hun pensien een laag inkmen, maar kunnen in het verleden wel vermgen hebben pgebuwd. Ok de financiële psitie van bijvrbeeld jngeren kan als gevlg van een erfenis slechts in beperkte mate tt uitdrukking kmen in de hgte van het inkmen. Ten sltte geldt vr het buitenlandse bezit dat deze deels gelegen is in landen als Turkije. Naar verwachting gaat het vr een deel m vakantiewningen aan de Turkse riviera in het bezit van Nederlanders. Een ander deel is in bezit van Turkse Nederlanders die in het drp f de stad waar men rsprnkelijk vandaan kmt een wning bezitten. De inkmens van deze laatste grep zijn ver het algemeen relatief laag. Ruimtelijk Planbureau & RIGO Research en Advies BV

28 24 TWEEDE-WONINGBEZIT IN DE TOEKOMST Gezinnen en samenwnenden Samenwnenden, met f znder kinderen, (59% van de Nederlandse huishudens valt nder deze grep) hebben 74% van de tweede wningen in hun bezit. Vral bij wningen vr recreatief gebruik ligt dit aandeel hg, 79%, terwijl het aandeel bij tweede wningen wat lager is: 66%. Ruim een kwart van de wningen vr regulier gebruik is in bezit van alleenstaanden (terwijl het hier m 21% van de Nederlandse huishudens gaat). Waarschijnlijk gaat het hier vral m een tweede wning in relatie met werk f studie in een verder weg gelegen stad f drp. De samenstelling van de grep tweede-wningbezitters naar leeftijd hangt nauw samen met de huishudensamenstelling. De nadruk ligt p de klassen tussen 45 en 65 jaar: zij hebben 53% van de tweede wningen in hun bezit. Ok bij de leeftijdsverdeling kmen er verschillen naar bven tussen wningen vr recreatief, dan wel, regulier gebruik. De eigenaren van wningen vr regulier gebruik zijn gemiddeld genmen wat jnger. Overige recreatieverblijven In tabel 3-2 staan de kenmerken weergegeven van de huishudens die in het bezit zijn van een bt, caravan f vlkstuin. De bt lijkt vral een luxe speeltje van samenwnenden. Daarnaast is k het bezit nder de lage inkmens ng vrij hg. Dit lijkt vral een gevlg van de gehanteerde definitie: een gammel kajuitbtje in de Amsterdamse grachten en een luxe jacht: beide vallen binnen de hier gehanteerde definitie. De caravan blijkt een gewild prduct in alle lagen van de samenleving. Dit geldt in wat mindere mate vr caravans met de standplaats in het buitenland. Dergelijk bezit zien we vral bij de wat hgere inkmensklassen terug. Vr de vlkstuinen geldt een heel ander verhaal. Deze zijn vral in het bezit van de lagere inkmensklassen. Het zijn relatief vaak uderen met tuinieren als hbby. tabel 3-2 De bezitters van bten, caravans en vlkstuinen getypeerd nederlandse huishudens bt caravan vlkstuin Nederlanlanland Buiten- Ttaal Neder- Buitenland Ttaal N = inkmensverdeling beneden mdaal 45% 20% 29% 20% 34% 25% 34% 48% tt 1,5 keer mdaal 21% 17% 0% 16% 28% 29% 28% 26% tt 2 keer mdaal 14% 18% 7% 18% 18% 20% 18% 12% tt 3 keer mdaal 12% 21% 19% 21% 11% 17% 12% 9% > 3 keer mdaal 8% 23% 45% 24% 8% 8% 8% 5% huishudensamenstelling alleenstaand 34% 14% 32% 14% 12% 9% 12% 19% samenwnend 29% 46% 33% 46% 45% 50% 45% 52% samenw. met kinderen 30% 38% 35% 38% 40% 41% 40% 26% verige 8% 2% 0% 2% 4% 1% 3% 3%