Vzw Roppov Martelaarslaan Gent tel 09/ web

Transcriptie

1 Vzw Roppov Martelaarslaan Gent tel 09/ web OUDERPARTICIPATIE: HOE EN WAAROM? THEMABUNDEL November 2014 Deze themabundel kwam tot stand op basis van verschillende bronnen: - De teksten vanuit het ouderperspectief die bij Roppov beschikbaar zijn. - Het tijdschrift Schouders nr 33: Waar komen ouders samen? Getuigenissen - De uitwisseling tussen de deelnemers van de regionale werkgroepen. - Praktijkgids participatie Bart Derwael In de regionale werkgroepen werden volgende vragen voorgelegd: - Waarom investeren in een ouderwerking/oudergroep? Wat is de meerwaarde; zowel voor ouders, jongeren, voor voorzieningen, voor de hulpverlener zelf als voor het beleid? - Wat is er voor nodig om deze meerwaarde ook effectief te bekomen? - Zijn er grenzen aan participatie? Uit al deze bronnen geven we hier een bundeling weer rond: 1. Ouderparticipatie: doel en meerwaarde. 2. Ouderparticipatie: grenzen en aandachtspunten. 3. Tips voor de opstart van een oudergroep / ouderparticipatie.? 1. Ouderparticipatie: doel en meerwaarde. Meerwaarde voor de ouders; uit de uitwisseling tussen professionelen: Grotere betrokkenheid - meedenken en inspraak in dossier verhoogt de betrokkenheid bij de hulpverlening. Hier is transparantie dan ook evident. Info-momenten in groep kunnen de betrokkenheid ook vergroten: bv info over opvoedingswinkel, dit kan ook buiten de voorziening, is misschien minder bedreigend. Ouders hebben inspraak - vb. bij afspraken dokter, school. Voorbeeldfunctie: : zo ondervinden ouders aan den lijve dat in het gesprek onderhandelen en compromis gebruikt wordt, het proces van verschillende meningen samen leggen, iedereen horen, grenzen stellen, compromis zoeken Wat speelt allemaal mee in het gesprek met de hulpverlener geeft een leerproces om dit ook aan te gaan met de jongere. Betrokkenheid in de leefgroep is ook een leerproces voor omgaan met kind thuis. Daarnaast is het ook voor ouders een manier om hun expertise te tonen. Hulpverleners kunnen leren van ouders door te observeren. Lotgenoten contact: : als ouders elkaar treffen voelen ze dat ze niet de enige zijn in een moeilijke situatie. Men wisselt uit, leert van elkaar soms vlotter dan van de hulpverlener. Men is ondersteunend. Heeft een positief effect op het zelfbeeld.. Ouders worden meer au sérieux genomen. 1

2 Erkenning in de ouderrol: als je vraagt aan de ouder hoe zij het zouden aanpakken geef je hen erkenning in de ouderrol. Het verhindert dat je als hulpverlener overneemt. Ouder blijft de ouder en de expert over hun kind. Concreet: door ouders te blijven betrekken in de dagelijkse bezigheden; door krachten van ouders te blijven benoemen. Hulpverleners weten het ook niet altijd. Participatieve basishouding is belangrijk. Ouders merken dat ze als gelijkwaardige partners gezien worden in hun expertise. De relatie ouders-jongere versterkt als ouder over de vloer komt: bv. jongere kookt, ouders komen eten,... Betere samenwerking - kan op zijn beurt zorgen voor minder weerstand. Vlotter bereiken van de doelstellingen (van ouders). Dit zorgt er op zijn beurt voor dat de situatie sneller onder controle is en dat de hulpverlening sneller afgerond kan worden. De spontaniteit en het (wederzijds ouder-hulpverlener/hulpverlening) vertrouwen vergroten. Het contact met de hulpverlener wordt minder stressvol. Meer zicht op de sector, meer weg kennen in de sector (vb. in oudergroep, ouders wisselen verhalen en tips uit). Netwerk verbreden zodat ouders beter weten waar ze terecht kunnen en wie of welke dienst voor ondersteuning kan zorgen indien nodig. Neerhalen van de constructie dat hulpverleners alles weten. Ouders kunnen relativeren - door het horen van verhalen van andere ouders. Wat vinden ouders zelf een meerwaarde? Welk doel heeft het voor hen? Het doel van ouders die zich nu inzetten in een oudergroep: Inzet van ouders die meedenken over het beleid naar voorzieningen en overheid: Meedenken, meepraten over de problematiek van BJB. Formuleren van noden en adviezen naar hulpverlening en beleid. Iets doorgeven aan diensten. Beleidsmakers voorzien van de informatie nodig om een beleid uit te stippelen en te realiseren dat aansluit bij de reële noden. Meehelpen aan een betere zorgverlening. De hulpverlening voor andere jongeren verbeteren. Meehelpen zodat diensten zich beter organiseren. Tot oplossingen komen - ook naar de overheid. Onrechtvaardige zaken aanpakken. Mijn kant van de zaak vertellen. Rechtuit kunnen spreken. Met mijn verhaal naar buiten komen, toestanden aanklagen. Inzet naar andere ouders en/of zichzelf: Vormingsmomenten geven. Ervaringen delen. Onderling contact organiseren tussen ouders en hulpverleners. Elkaar steunen. Ergens terecht kunnen. Gehoord worden. De meerwaarde volgens ouders: Indirecte, aanvullende bijdrage aan de hulpverlening met betrekking tot de eigen context. Ervaringen en kennis delen met een ruimer publiek van ouders, hulpverleners en beleidsmakers. Niet meer in de kou staan. 2

3 Gevoel van (h)erkenning. Maakt deel uit van mijn verdere verwerkingsproces. Je ondervindt dat het zin heeft. Het motiveert om vol te houden. Er wordt naar mij geluisterd. Ik kan met mijn problemen ergens terecht, om erover te praten. Een goede babbel. Steun en tips krijgen. Hart luchten, stoom afblazen, gezellig samenzijn, een luisterend oor, begrip. Motivatie om de week positief te starten. Het is bemoedigend. De samenkomsten zijn waardevol. Er wordt geluisterd; ouders worden als volwaardige partners erkend. Ondersteuning en begrip. Inspireerde mij om te zien hoe anderen omgaan met bepaalde situaties. Voldoening om elkaar te ondersteunen. Je kan telkens terecht met vragen en bedenkingen. Meerwaarde voor de jongere; uit de uitwisseling tussen professionelen: Als het kind voelt dat de hulpverlener en de ouder de aanpak dragen, wordt het aanbod beter aanvaard. Samenwerking met de ouder lost het loyaliteitsprobleem op. Ouders en hulpverlener staan niet tegenover elkaar, er is wederzijdse betrokkenheid. Dit is beter voor het kind. Het hoeft niet te denken dat er een reden is waarom ouders geweerd worden. Bij afwezigheid van ouders zou het kind kunnen denken dat dit wijst op een fout bij ouders. De flexibele toepassing van verblijf loopt vlotter in samenwerking met ouders en biedt een goede oplossing voor de voorbereiding van een terugkeer naar huis. Er wordt immers aan een betere relatie met ouders gewerkt. Bovendien is een 18-jarige niet helemaal vervreemd van thuis op die manier. Door kennis te maken met de leefomgeving van het kind en het dagelijks gebeuren in een voorziening kunnen ouders de frustraties beter begrijpen. Dit kan een positief effect hebben op de band tussen ouders en kinderen. Voelen zich minder 'weggestoken': voldoende contacten met de ouders kunnen ervoor zorgen dat jongeren zich minder verlaten voelen, dat de verbinding met de ouders blijft. Gevolg kan zijn dat er minder gedragsproblemen zijn. Het vertrouwen in de ouders en hulpverlening groeit. De loyaliteit stijgt. Jongeren kunnen loyaal blijven ten opzichte van hun ouders als de hulpverleners de ouders een plaats blijven geven. Dit kan ook een positief effect hebben op de eigenwaarde van jongeren. De hulpverlener heeft een belangrijke taak in het 'aanvaardingsproces' van jongeren naar hun ouders toe. Er wordt meer rekening gehouden met hun noden/wensen... Meerwaarde voor de dienst; uit de uitwisseling tussen professionelen: De dienst krijgt een positieve naam. Het imago van de voorziening is positiever bij ouders. Dit is goed voor het voortbestaan van de dienst. Meer transparantie en betere samenwerking ouders-hulpverleners zorgt voor meer vertrouwen wat op zijn beurt weer voor zorgt dat er dichter bij de doelen gewerkt wordt snellere 3

4 doorstroom begeleidingen zijn sneller gedaan en de kans op terugval wordt kleiner. (Meerwaarde voor beleid: minder subsidies besteden?) Door meer betrokkenheid is de slaagkans van de hulpverlening groter. Er is meer gedragenheid en minder weerstand. De wederzijdse verwachtingen zijn duidelijker door de wisselwerking tussen ouders en hulpverleners. Een kwaliteitsvolle relatie biedt meer kwaliteitsvolle hulp. Meer mensen die meepraten over het aanbod biedt meer garantie tot groei, inspraak van ouders geeft input vanuit ervaringsdeskundigheid. Ouders integreren het stukje van thuis in de voorziening, er wordt samen naar compromissen gezocht waardoor de dienst sterker staat, meer kwaliteit kan bieden. Input vanuit ouderparticipatieraad over de concrete werking. Bvb. bijwerken van bepaalde procedures - open verslaggeving. ouders vanuit hun ervaring laten meedenken; tevredenheidmeting rond bepaalde thema's. Verlichting van de praktische taken is ook een meerwaarde voor de individuele hulpverleners. Kan zorgen voor zinvolle observaties van de interactie tussen ouder en kind. De hulpverlener leert eruit, zowel de positieve zaken als de werkpunten. Vlottere samenwerking zorgt op zijn beurt voor meer slaagkansen in de hulpverlening. Door observaties kan je sneller de krachten van mensen zien, benoemen en verder inzetten. Dus: leren van elkaar. Niet alleen hulpverleners maar ook ouders leren door de observaties. Het blikveld kan van beide kanten verruimen. Minder weerstand waardoor de hulpverlening efficiënter verloopt. Meer vertrouwen en samenwerken. Er kan ruimer gewerkt worden rond algemene thema's, met de inbreng van ouders. Meerwaarde voor de hulpverlener: Een comfortabelere positie als hulpverlener. Ouders hebben zelf meer verantwoordelijkheid, je bent als hulpverlener mee verantwoordelijk. Je zit als hulpverlener minder tussen twee vuren (contacten met ouders - met beleid), zit niet meer in vertaalpositie of in positie van brugfiguur. Door transparant te werken naar ouders toe, ervaar je als hulpverlener minder weerstand (zowel zelf als bij ouders). Daardoor ga je je meer op je gemak voelen, heb je meer energie en werkvreugde en minder stress. Je leert ouders op een andere manier kennen waardoor je een grotere bewegingsruimte krijgt. Je kan je meer permitteren als hulpverlener. Dit zorgt ook voor een betere samenwerking wat op zijn beurt weer zorgt voor een aangenamere werkomgeving. Je kan meer werken met meerzijdige partijdigheid. Leren van ouders - ouders zijn je leidraad. Ouders zien dat begeleiders ook geen 'supermensen' zijn. De verantwoordelijkheid wordt mee gedeeld, het werk wordt verlicht. Meerwaarde voor het beleid: Hulpverlening wordt goedkoper? Efficiënter werken, gerichter. Meer op maat van de doelgroep werken; regels, wetten, verdeling van de subsidies. 4

5 2. Ouderparticipatie: grenzen en aandachtspunten. Is er een gemeenschappelijke visie? Doel? We moeten weten wat we bedoelen met ouderparticipatie, en welke weerstanden er zijn: Bij inspraak in de leefregels zijn er toch een aantal gevoelige thema s: de ruimte die een jongere krijgt in de dienst. Voor wie is het belangrijk dat een bepaalde regel blijft gelden? Wat levert inspraak hier op? Voor wie? Er is een ethisch verschil: op school ga je vrijwillig en weet je dat het voor jaren is plaatsing in de Bijzondere Jeugdbijstand is meestal niet zo vrijwillig en hopelijk heel tijdelijk. Je kan de inspraakorganen van school niet zomaar overnemen voor voorzieningen Bijzondere Jeugdbijstand. Er is een opsplitsing in enerzijds betrokkenheid van ouders individueel versus ouders in groep en informele koffieklets. Er is een opdeling in het denken over participatie: ouders in eigen traject: ok participatie naar beleid is een ander paar mouwen. Organiseren van een oudergroep: ok maar hoe pak je dit aan? Lotgenotenontmoeting: soms positief, kan ook zeer negatief uitdraaien wegens bedreigend, conflicten, info die doorgaat naar kinderen,... Hoe ver kan/moet participatie gaan? Zijn er grenzen aan ouderparticipatie? Waar liggen die? (~ participatie-raden Pleegzorg) Ouders in de Raad van Bestuur van de voorziening? Ouders die mee beslissen over de financiën? Ouders die mee bepalen wie in de voorziening werkt? Ouders in de sollicitatiecommissie? Ouders kunnen mee de visie en concrete werking van de dienst bepalen? Zou de overheid een soort van participatieraad of ouderraad moeten verplichten in voorzieningen Bijzondere Jeugdbijstand? Voor- en nadelen? Hoe aanpakken? Wie is de voorzitter? Nadenken over hoe ouders het zien, hoe de dienst het ziet en hier een compromis zoeken kan een meerwaarde bieden. Belangrijk om bij stil te staan: hoe neem je input van ouders mee in de dienst? Bvb. over slaapuur van jongeren? In bepaalde voorzieningen kunnen ouders mee beslissen wanneer hun kind gaat slapen. Ouders weten vaak heel goed hoeveel slaap hun kind nodig heeft. Jongeren uit één leefgroep hebben daardoor verschillende uren. Vaak wordt aangegeven dat dit tot chaos kan leiden. Of heeft dit met verlies aan controle te maken? Zijn hulpverleners bang dat dit de structuur overhoop zal gooien? Hier moet je ook de participatieladder bekijken: inspraak, advies, beslissen... hoe ver ga je? Inspraak cfr. zoals geregeld in de participatieraad in Pleegzorg (zie decreet pleegzorg)? Is het een risico dat je door ouders meer inspraak te geven de band met de jongere schaadt? Er leven weerstanden: gevoel dat je ouders beter niet in groep samenbrengt want dat je dan nieuwe problemen creëert Voor sommige kinderen blijft het moeilijk dat hun ouders nooit komen. Bij navraag bij ouders blijkt de nood aan een oudergroep heel verschillend te zijn: gaande van absoluut niet, naar interesse, ook ja zeggen maar niet opdagen op de dag zelf. Eén vaststelling: het is niet goed om op voorhand te selecteren wie men uitnodigt en wie niet. Aanbod aan iedereen bekendmaken. 5

6 3. Tips voor de opstart van een oudergroep / ouderparticipatie. Wat is belangrijk voor de opstart van een oudergroep/uitbouwen van een ouderwerking? Vragen om bij stil te staan: Wat is ouderwerking voor de voorziening? En wat wordt bedoeld met ouderparticipatie? Moet er per sé een oudergroep zijn? Het is belangrijk om stil te staan bij waarom je een oudergroep wil. Wat is het doel, wat zijn de verwachtingen, wat wil men bereiken en wat zal er gebeuren met de resultaten? Moet dit een groep zijn die op regelmatige basis samenkomt of bevragen we ouders apart (kan uiteraard ook een ouderwerking zijn)? Moet de ouderwerking ook een soort doorsijpeling naar de dienst hebben? Welke invloed kan de ouderwerking uitoefenen? Tips voor de opstart van een ouderwerking: Ken je eigen doelen en communiceer deze duidelijk naar de ouders. Van waaruit en waarom willen we een oudergroep opstarten? Bewaak de doelen en blijf deze bewaken. Zorg voor een draagvlak zodat er effectief iets mee kan gebeuren. Weet duidelijk en maak duidelijk wat je gaat doen met de resultaten. Vertel duidelijk aan ouders wat het nut is van de ouderwerking/groep. Heb aandacht voor de ontvangst. Ouders moeten weten dat ze vrij zijn om te vertellen wat ze zelf willen of om niets te vertellen. Uitnodiging: schrijf iedereen persoonlijk aan. Uitnodiging aan iedereen bezorgen (geen selectie maken). Bevraag aan ouders welk moment voor hen het beste past om de oudergroep te laten doorgaan. (Welke dag van de week, welk uur is voor de meesten het best haalbaar? Hoe lang zal het duren,...) Betrek de ouders bij het maken van de uitnodiging, de ontvangst,... (spreek ouders aan op hun kwaliteiten). Wees duidelijk over het nagestreefde niveau van participatie. Tevredenheidmeting: Laat stagiairs tijdens een interview de tevredenheidmeting doen bij ouders thuis. Dit is een onafhankelijker persoon. Studenten kunnen dit als eindwerk doen en de resultaten verwerken en ook terugkoppelen naar de ouders. Het is beter om het afnemen van de tevredenheidmeting anoniem te doen, niet in het bijzijn van hulpverlener en onafhankelijk van de evaluatie van de hulpverlening in het eigen dossier. Betrokkenheid van ouders in de dagelijkse leefgroepmomenten: Dit kan als last beschouwd worden, daar ouders die binnenkomen ook aandacht vragen. Als men dan alleen staat en een aantal opdrachten moet vervullen, wordt dit moeilijk. Het is nodig om dan ook ondersteuning te voorzien. Iemand extra die de ouders mee opvangt, aandacht geeft, invoegt in de dagdagelijkse routine. Na een tijdje loopt dit vanzelf en is er geen overlast meer, integendeel, het loont op termijn. Soms moet men gewoon stoppen met er op voorhand erover na te denken of dit de routine niet te veel verstoort, men moet er gewoon aan beginnen. Betrokkenheid van ouders mag niet afhangen van of er vraag naar is (van de jongere of van de ouders). De uitnodiging moet van de hulpverlener uitgaan. De houding van de dienst naar de ouders, bepaalt ook hoe jongeren over hun ouders denken. Wanneer de dienst de ouder niet in zijn rol laat, of geen moeite doet om hun positie te respecten, zal de jongere dit ook opmerken en veronderstellen dat daarvoor wel een (negatieve) reden zal zijn. Dit beïnvloedt dus ook de manier waarop de jongeren naar zijn ouders kijkt. 6