De waarde van kosteneffectiviteitsanalyses (KEA) bij de evaluatie van disease management programma's

Transcriptie

1 Levensverwachting stijgt harder dan gedacht De waarde van kosteneffectiviteitsanalyses (KEA) bij de evaluatie van disease management programma's Maureen Rutten-van Mölken, PhD Universitair Hoofddocent Economie van de Gezondheidszorg imbg/imta, Erasmus Universiteit Rotterdam Bron: VTV 21 bij de geboorte M V op 65 jarige leeftijd Aantal jaren dat we leven met ziekte neemt toe Meer zieken betekent niet automatisch meer zorg: diabetes mellitus Bron: VTV 21 Bron: VTV 21 KEA vanuit maatschappelijk perspectief op Organisatie op Zorgverlener op Patiënt Effecten KEA: een analyse waarin zowel de kosten als de effecten van de situatie mét DMP worden vergeleken met de situatie zόnder DMP Alle mogelijke en alle mogelijke kosten,ongeacht aan wie de baten toevallen en wie de kosten betalen. Niet alleen de zorgkosten die vergoed worden door de ziektekostenverzekeraar of anderszins ten laste komen van het gezondheidszorgbudget van de Nederlandse overheid In kaart brengen populatie Transmurale zorgketen Centrale zorgcoordinator KIS ICT Patiëntenportaal Leefstijladviseur Systeem periodieke controles Taakherschikking van huisarts naar POH, gespecialiseerde verplgk Scholing en training (b.v. motivational interviewing) Audit en feedback individueel. behandelplan beweegkuur stop-roken counseling zelfmanagement periodieke controle kwaliteit van zorg tevredenheid lichamelijke activiteit inspanningsvermogen zelf-management act. rookgedrag HbA1C bloeddruk lipiden longfunctie COPD-Exacerbaties depressie Ziekte-specifieke kvl Generieke kvl QALY Kenmerken patiënten, zorgverleners, organisaties en omgeving Structuur Proces Intermediaire Finale

2 Effectmaten gebruikt in alle 22 DMP PACIC: Patient Assessment of Chronic Illness Care EPAQ2: Epic Norfolk Physical Activity Questionnaire SMAS: Self Management Ability Scale HADS: Hospital Anxiety and Depression Scale SF-36: Short-Form 36 EQ-5D: EuroQol 5-dimension Patiëntenvragenlijst die op T=, T=12 mnd en T=24 mnd wordt afgenomen Kwaliteitsindicatoren zorgstandaarden (organisatorisch en zorginhoudelijk) Data extractie uit HIS/KIS op T=, T=12 mnd en T=24 mnd Rekenmodel in Excel Directe kosten binnen de formele zorgsector bestand (1) 1. Kosten van de interventies in het DMP Kosten ontwikkelen en opstarten interventies: bv ontwikkelen beweegprogramma Kosten interventies Patient: bv zelfmanagement programma, stop-roken counseling Zorgverlener: bv training motivational interviewing, multidisciplinaire patiëntbespreking Organisatie: bv case-manager, ICT Kosten ondersteuning implementatie van de interventies b.v ketenmanagement, infrastructuur, multidisciplinaire samenwerking Directe kosten binnen de formele zorgsector (2) 2. Kosten zorggebruik Vragenlijst patiënt, data extractie HIS/KIS huisarts, POH, gespecialiseerde verpleegkundige, specialist, fysiotherapeut, diëtist, podotherapeut/pedicure, logopedist, ergotherapeut, bedrijfsarts, revalidatie, thuiszorg, SEH, ziekenhuisopname Zowel geplande onderhoudsbehandeling als behandeling complicaties Mark de Koning ( Directe kosten buiten de formele zorgsector Vragenlijst patiënt, Kosten van informele zorg (sommige DMP) Medicijnkosten en kosten hulpmiddelen die worden gemaakt op eigen initiatief Contacten alternatieve genezers Reiskosten van en naar hulpverleners Indirecte kosten buiten de formele zorgsector Vragenlijst patiënt Productiviteitsverlies door ziekteverzuim en verminderde productiviteit op het werk

3 Kosten Ontwikkelen en opstarten interventies Implementeren interventies Zorggebruik Kosten voor eigen rekening van de patiënt Productiviteitsverlies Kosteneffectiviteit Gezondheidseffecten Intermediaire Finale Kosten-effectiviteitsratio s Streven naar ratio s die het mogelijk maken DMPs met elkaar te vergelijken: Kosten per QALY Kosten per per additionele patiënt met een minimale klinisch relevante verbetering in kwaliteit van leven Kosten per additionele patient met een klinisch relevante verbetering in een intermediaire klinische effectmaat Kosten per voorkomen ziekte-episode/complicatie Mantelzorg Wat maakt deze KEA bijzonder? Weinig bekend over de toegevoegde waarde van DMP. Uniform framework dat vergelijking tussen DMP mogelijk maakt. Implementatiestudie en geen gecontroleerde trial. Weinig stringente indicatiecriteria. Intentie om na het ZONMW traject het DMP te continueren. Tijdshorizon Kosten gaan ver voor de baten uit. Een tijdshorizon van 2 jaar na start van een DMP is te kort om alle relevante te meten. Extrapolatie van de gevonden effecten naar de lange termijn met behulp van bestaande ziektemodellen geeft beter inzicht in kosteneffectiviteit van DMP. Omdat we in veel projecten geen controlegroep hebben is het heel belangrijk dat we het mechanisme achter het effect van een interventie op de kunnen verklaren. Case-study: economische evaluatie van een interdisciplinary community based COPD management program (INTERCOM) 4 maanden gestandaardiseerde intensieve interventie Training (zowel kracht als uithoudingsvermogen) 2/week fysiotherapie + 3 min/dag thuis oefenen Educatie, training coping strategieën, zelf-management Longverpleegkundige + patiënten informatie map Stoppen met roken ondersteuning Longverpleegkundige (LMIS) Voedingssupplementen (Respifor) en voedingscounseling op indicatie diëtist 2 maanden minder gestandaardiseerde en minder intensieve onderhoudsbehandeling 1/maand fysiotherapie + 3 min/dag thuis oefenen Als inspanningsvermogen laag blijft na een COPD exacerbatie dan 2/week fysiotherapie gedurende 3 weeks Patiënt kan op eigen initiatief contact opnemen met longverpleegkundige en/of diëtist Opzet onderzoek DMP INTERCOM Intensief Onderhoud Randomisatie n=199 maanden

4 Fietstest en looptest Kortademigheid en kwaliteit van leven CWR-7%: change from baseline p-value:.2 6 MWD: change from baseline p-value:.16 MRC score: change from baseline p-value:.24 SGRQ-total: change from baseline p-value:.45 Change from baseline in CWR-7% (sec) 4 p=.4 p=.4 p= Change from baseline in 6 MWD p=.2 p=.8 p= Change from baseline in MRC score.4 p=.7 p=.19 p= Change from baseline in SGRQ-total score 6 p=.4 p=.5 p= n usual care: n intercom: n usual care: n usual care: n usual care: EQ-5D Kosten interventie per COPD patiënt (2 jaar) Change from baseline in EQ-5D utility score EQ-5D utility: change from baseline p-value:.168 p=.7 p=.32 p= n usual care: n intercom: INTERCOM 395 USUAL CARE zuurstof voedingssupplementen longverpleegkundige dietist fysiotherapeut Verschil 1628 Totale kosten per COPD patiënt (2 jaar) INTERCOM 1814 USUAL CARE Verschil 2751 (95% CI: -631;6372) productiviteitsverlies kosten betaald door patiënt andere directe medische kosten medicatie ziekenhuisopname specialist huisarts interventie Totale kosten per COPD patiënt (2 jaar) Subgroep met verlies aan spiermassa Costs ( ) INTERCOM USUAL CARE N=16 N=14 INTERCOM: n = 3 hospitalizations; 2 patients; mean 12 days/hosp : n= 21 hospitalizations; 1 patients; mean 1 days/hosp Overig Ziekenhuisopnames Voedingssupplementen Dietist Fysiotherapie Longverpleegk

5 Kosten per gewonnen QALY (totale groep) Toepassingsmogelijkheden resultaten limiet = 5.. Kosten/QALY Pakketsamenstelling: bijdragen aan discussie over wat tot de verzekerde zorg gerekend zou moeten worden Ondersteunen onderhandelingen met ziektekostenverzekeraars op basis van inzicht in effectiviteit en kosten-effectiviteit DMP Aandragen evidence tbv richtlijnen en standaarden Mogelijk bijdragen aan het vaststellen van DBCzorgprofielen (gemiddelde verrichtingenprofiel per patiëntengroep binnen een DBC) Als 5 patiënten opgenomen in revalidatiekliniek worden geëxcludeerd: kosten/qaly= 8421 Oud concept nog steeds actueel (ziektelast) Laten we met zijn allen trachten aan te tonen dat DMPs pakketwaardig zijn!! Dank voor uw aandacht M.Rutten@bmg.eur.nl