G1/06 RONDSCHRAPERS VOOR PE BUIZEN EN PE HULPSTUKKEN

Transcriptie

1 RONDSCHRAPERS VOOR PE BUIZEN EN PE HULPSTUKKEN Versie 10/2002

2 INHOUDSTAFEL 1. INLEIDING ONDERWERP EN TOEPASSINGSGEBIED REFENTIENORMEN ALGEMEENHEDEN DOCUMENTATIE GEBRUIKSAANWIJZING TOEPASSINGSGEBIED KLASSEN BEDIENING OPBERGING KLEIN ONDERHOUD PERIODIEKE CONTROLE VAN HET TOESTEL GEBRUIKSGESCHIKTHEID EISEN VEILIGHEID LEVENSDUUR ROBUUSTHEID CORROSIEBESTENDIGHEID ERGONOMIE GEWICHT SLIJTAGE ONDERDELEN Messen Andere mechanische onderdelen AFMETINGEN VAN DE SPAAN Buizen met een maximum ovaliteit volgens ISO (grade B-close tolerance) Buizen afkomstig van haspels met een maximum ovaliteit van 6 % Opmerking TYPE PROEVEN AANTAL TE EVALUEREN TOESTELLEN INITIËLE PROEVEN Controle van de hardheid van de messen Proeven op buizen met een maximum ovaliteit volgens ISO (grade B-close tolerance) Proeven op buizen afkomstig van haspels met een maximum ovaliteit van 6 % AANVULLENDE PROEVEN Impactproef Corrosieproef TESTRAPPORT... 9 Versie 10/2002

3 1. INLEIDING Het schrapen van polyethyleen voor het realiseren van elektrolasverbindingen van buizen en hulpstukken is enerzijds delicaat en anderzijds onontbeerlijk om een correcte lasverbinding te bekomen. Het gebruik van (manuele) handschrapers laat meestal niet toe om in functie van o.a. de wanddikte van de buis een gelijkmatige schraping van circa 0.20 mm te bekomen over het benodigde lasoppervlak. Het gebruik van manuele rondschrapers daarentegen laat toe om in de meeste omstandigheden aan dergelijke eisen te voldoen. 2. ONDERWERP EN TOEPASSINGSGEBIED Dit lastenboek legt de voorwaarden op waaraan manuele rondschrapers moeten voldoen voor het schrapen van polyethyleenbuizen en polyethyleenhulpstukken voor de realisatie van elektrolasverbindingen bij PE-aardgasnetten. Manuele mechanische schrapers die enkel toegepast kunnen worden voor het plaatselijk schrapen van buizen voor het lassen van zadels worden hierna in een aparte klasse behandeld gezien het geen specifieke rondschrapers betreft. Andere schrapers zoals handschrapers, vallen buiten het domein van dit lastenboek. 3. REFENTIENORMEN Deze normatieve verwijzingen zijn op passende plaatsen in de tekst aangehaald en de publicaties zijn hierna opgesomd. Bij gedateerde verwijzingen zijn latere wijzigingen of herzieningen van een van deze publicaties slechts van toepassing op dit lastenboek, indien ze door wijziging of herziening daarin zijn verwerkt. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste publicatie waarnaar is verwezen van toepassing. EN : Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) - Part 3: Fittings pren : Plastics piping systems for the supply of gaseous fuels Polyethylene (PE) -Part 7: Guidance for assessment of conformity. ISO 13953: ISO 13954: ISO 13955: ISO/DIS 13956: ISO : DIN 50133: Polyethylene (PE) pipes and fittings Determination of the tensile strength of test specimens from a butt-fused joint. Polyethylene (PE) pipes and fittings Peel decohesion test for polyethylene electrofusion assemblies of nominal outside diameter greater than or equal to 90 mm. Polyethylene (PE) pipes and fittings Crushing decohesion test for polyethylene electrofusion assemblies. Polyethylene (PE) pipes and fittings Determination of the cohesive strength - Tear test for polyethylene assemblies. Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids Dimensions and tolerances - Part 1: Metric series Determination of the Vickers hardness 1

4 4. ALGEMEENHEDEN 4.1. Documentatie De fabrikant stelt de richtlijnen voor het bedienen van het toestel ter beschikking bij ieder geleverd toestel in de twee landstalen Gebruiksaanwijzing De richtlijnen voor het bedienen van het toestel moeten op een duidelijke manier medegedeeld zijn in de technische instructies van de fabrikant, d.m.v. een tekst en bijhorende foto s en/of tekeningen Toepassingsgebied Manuele mechanische rondschrapers, behorende tot de klassen 1 t.e.m. 6, geschikt voor het schrapen van één of meerdere diameters buizen en/of hulpstukken voor het realiseren van elektrolasverbindingen. Manuele mechanische schrapers, behorende tot de klasse 7, geschikt voor het plaatselijk schrapen van één of meerdere diameters buizen voor het lassen van elektrolaszadels Klassen De toestellen worden onderverdeeld in 7 klassen. De klassen 1-4 betreffen mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen en/of zadels met een maximum ovaliteit van 1%. De klassen 5 en 6 betreffen mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen en/of zadels afkomstig van haspels met een maximum ovaliteit van 6%.De toestellen kunnen tot één of meerdere klassen behoren. Klasse 7 betreft manuele mechanische toestellen die enkel geschikt zijn voor het plaatselijk schrapen van buizen voor het lassen van zadels. Klasse 1: mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen voor het lassen van moffen: Klasse 2: mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen voor het lassen van moffen en zadels Klasse 3: mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen voor het lassen van moffen en het schrapen van hulpstukken (reducties, bochten en T-stukken, ) met glad uiteinde: Klasse 4: mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen voor het lassen van moffen en zadels en het schrapen van hulpstukken (reducties, bochten en T-stukken, ) met glad uiteinde Klasse 5: mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen van haspels voor het lassen van moffen Klasse 6: mechanische rondschrapers die geschikt zijn voor het schrapen van buizen van haspels voor het lassen van moffen en zadels Klasse 7: toestellen die enkel geschikt zijn voor het plaatselijk schrapen van buizen en het plaatselijk schrapen van buizen afkomstig van haspels voor het lassen van zadels 4.5. Bediening De richtlijnen voor het bedienen van het toestel moeten op een duidelijke manier medegedeeld zijn in de 2

5 technische instructies van de fabrikant, d.m.v. een tekst en bijhorende foto s en/of tekeningen. De rondschrapers zijn volledig manueel te gebruiken en mogen niet elektrisch of hydraulisch aangedreven zijn. De instelling en de bediening van het toestel voor het uitvoeren van alle schraapfuncties moet manueel kunnen gebeuren zonder gebruik van randapparatuur, sleutels e.d, 4.6. Opberging Het toestel en bijbehoren moeten geleverd worden in een daartoe passende koffer Klein onderhoud De gebruiker moet voor iedere schraping het toestel ontdoen van alle vuil (aarde, zand, schraapsel, ) en moet de correcte werking van het toestel controleren. Zonodig moeten de messen vervangen worden Periodieke controle van het toestel Het nazicht van de correcte werking van het toestel gebeurt door de fabrikant of de keuringsinstantie bij de periodieke controle Gebruiksgeschiktheid Het toestel kan geschikt zijn om buizen en/of hulpstukken met glad eind te schrapen voor één of voor meerdere diameters voor het realiseren van elektrolasverbindingen. De diameterklasse waarin één toestel gebruikt wordt is in principe beperkt tot de diameterklassen zoals gedefinieerd in pren , d.w.z.: dn = 63; 75 = DN = 225 en 250 = DN = 630. De proeven vermeld in 6 moeten uitgevoerd worden voor het kleinste en de grootste diameterbereik van het toestel corresponderend met de vermelde klasse. Indien het toestel meerdere diameterklassen omvat dan moeten de hierna vermelde proeven uitgevoerd worden voor het kleinste en het grootste diameterbereik van het toestel corresponderend met iedere klasse. 5. EISEN 5.1. Veiligheid Het toestel moet zodanig ontworpen zijn dat de gebruiker in normale omstandigheden geen verwondingen kan oplopen, zoals snijwonden, kneuzingen,. De fabrikant moet aangeven welke PBM (Persoonlijke Beschermmiddelen) moeten getroffen worden voor, tijdens en na het schrapen (bvb. handschoenen, bril, ) Levensduur De fabrikant moet bij een normaal gebruik van het toestel een levensduur van minimum drie jaar garanderen op de vaste delen (uitgezonderd de messen) van het toestel en één jaar op de beweegbare delen Robuustheid De schraper moet geschikt zijn om op de werf gebruikt te worden en aan de courante werfcondities te weerstaan. De rondschrapers moeten voldoen aan de impactproef beschreven in

6 De slijtage van de mechanische delen van de schraper moet beperkt zijn zodat de schraper tussen twee onderhoudsbeurten in correct blijft schrapen Corrosiebestendigheid Alle onderdelen van de schraper, met uitzondering van de vervangbare messen, moeten uit een corrosiebestendig materialen vervaardigd zijn (kunststof, RVS, aluminium, ). Deze moeten voldoen aan de corrosieproef beschreven in Ergonomie De afmetingen van de schraper moeten zodanig opgevat zijn dat een vlotte montage en regeling van het toestel op de buis of het hulpstuk mogelijk is bij een normale sleufbreedte. De montage- en regelingstijd moet beperkt zijn tot maximum 2 minuten voor buizen en tot 3 minuten voor hulpstukken Gewicht Het gewicht van het toestel moet beperkt zijn in functie van de te schrapen diameterklasse volgens onderstaande tabel. De diameterklasse waarin één toestel gebruikt wordt is in principe beperkt tot de diameterklasse overeenkomstig de drie diametergroepen zoals gedefinieerd in de gasnorm pren , d.w.z.: DN = 63; 75 = DN = 225 en 250 = DN = 630). Diametergroepen Maximum gewicht kg DN = 63 <2 75 = DN = 225 <3 250 = DN = 630 <5 Indien het toestel meerdere diameterklassen omvat dan moet het gewicht van het toestel beperkt zijn tot het gewicht van de kleinste diameterklasse waarin het toestel kan gebruikt worden Slijtage Onderdelen Messen De messen moeten een hardheid hebben groter dan 500 Vickers (volgens DIN 50133) en na een aantal schrapingen (= één schraping is het schrapen van de buis over de maximum insteekdiepte van de elektrolasmof), gespecificeerd door de fabrikant, door de gebruiker op een eenvoudige wijze kunnen vervangen worden door nieuwe messen, zonder tussenkomst van de fabrikant. De messen mogen door de gebruiker niet bijgeslepen worden. De minimum schraping per mes wordt op 500 m gesteld bij een gemiddelde mesbreedte van 6 mm. De fabrikant geeft in tabelvorm (zie voorbeeld), in functie van de diameter van de buis, het minimum aantal schrapingen aan dat met eenzelfde mes kan uitgevoerd worden. Na het bereiken van dit aantal dient de gebruiker nieuwe messen te plaatsen. 4

7 Voorbeeld Diameter buis Maximum insteekdiepte (mm) elektrolasmof DN = 63 DN = 63 dn 63 n = = DN = = DN = 82 dn = 75 n = = DN = = DN = 105 DN = 125 n = = DN = = DN = 120 DN = 200 n = = DN = = DN = 150 DN = 250 n = = DN = = DN = 195 DN = 355 n = Andere mechanische onderdelen Minimum aantal schrapingen per mes (n) in functie van de diameter van de buis - dn = 90; 110 n = 105 DN = 140; 160; 180 n = 50 DN = 225 n = 35 DN =280; 315 n = 20 DN = 400; 450 n = 10 De vervanging van mechanische onderdelen bij slechte werking, breuken, dient door de fabrikant te gebeuren, waarbij deze laatste een attest van herkeuring bezorgt Afmetingen van de spaan Buizen met een maximum ovaliteit volgens ISO (grade B-close tolerance) De toegelaten schraapbreedtes bedragen minimum 4 mm en maximum 8 mm. Voor elk toestel afzonderlijk moet de breedte van de spaan constant zijn met een tolerantie van ± 1 mm zonder echter de minimum en maximum opgegeven grenzen te overschrijden. De dikte van de spaan bedraagt 0.20 mm met een tolerantie van ± 0.05 mm. De spaan moet een minimum continue lengte hebben van 1 m Buizen afkomstig van haspels met een maximum ovaliteit van 6 % De toegelaten schraapbreedtes bedragen minimum 2 mm en maximum 10 mm. Voor elk toestel afzonderlijk echter moet de breedte van de spaan constant zijn met een tolerantie van ± 2 mm zonder echter de minimum en maximum opgegeven grenzen te overschrijden. De dikte van de spaan bedraagt 0.20 mm met een tolerantie van ± 0.07 mm. De spaan moet een minimum continue lengte hebben van 0.5 m Opmerking Voor klasse 7 moet de spaan enkel voldoen aan het diktecriterium zoals vermeld in en TYPE PROEVEN De hierna vermelde proeven gebeuren in een laboratorium geaccrediteerd volgens EN ISO Gezien voor het bepalen van de afmetingen van de spanen van polyethyleen geen normen ter beschikking zijn moet het geaccrediteerd laboratorium hiervoor eigen instructies opstellen. 5

8 6.1. Aantal te evalueren toestellen Voor de basiskeuring van het toestel stelt de fabrikant drie toestellen ter beschikking van het laboratorium, één voor de initiële proeven en twee voor de aanvullende proeven (impactproef en corrosieproef) Initiële proeven De initiële proeven betreffen: - Bepalen van de hardheid van de messen - Bepalen van de afmetingen van de spanen (dikte en breedte) - Bepalen van de cohesieweerstand van de moffen en zadels gelast op buizen en haspels Controle van de hardheid van de messen De hardheid van de messen moet groter zijn dan 500 Vickers. De controle van de hardheid gebeurt op twee messen volgens DIN Proeven op buizen met een maximum ovaliteit volgens ISO (grade B-close tolerance) Controle van de afmetingen van de spaan Voorbereiding De schraper en de buis moeten voorafgaandelijk aan het schrapen gedurende minimum twee uren in een geconditioneerde ruimte bij respectievelijk 5 C ( +/-2 C), 23 C ( +/-2 C) en 45 C ( +/-2 C) gestockeerd worden. Na conditionering worden de spanen vervaardigd in dezelfde geconditioneerde ruimte bij respectievelijk: 5 C ( +/-2 C), 23 C ( +/-2 C) en 45 C ( +/-2 C). Metingen Voorafgaand aan de metingen worden de spanen gedurende 4 h gestockeerd bij 23 C ( +/-2 C). De afmetingen van de spaan worden geëvalueerd door de breedte en de dikte van de spaan op regelmatige afstand (iedere 5 cm) te bepalen op één of meerdere opeenvolgende spanen met een totale lengte van 2,5 m. Hierdoor worden 50 diktes en 50 breedtes bekomen. Aan de hand van deze gegevens worden volgens de klassieke statistische formules de minimum, maximum en gemiddelde breedte en dikte berekend. De dikte van de spanen wordt gemeten met behulp van een buitenmeter of met een schuifmaat met een meetonzekerheid en een afleesnauwkeurigheid van 0.01 mm. De metingen zelf worden afgerond op 0.05 mm. Gezien de spanen de neiging vertonen om te krullen worden deze vooraf platgedrukt met behulp van een dun glazen plaatje waarna de breedte wordt bepaald op het glazen plaatje met behulp van een schuifmaat met een meetonzekerheid en een afleesnauwkeurigheid van 0.01 mm. De metingen zelf worden afgerond op 0.1 mm. Opmerking: voor klasse 7 moet enkel de dikte van de spaan gemeten worden zoals vermeld in Bepaling van de cohesieweerstand De cohesieweerstand van elektrolasmoffen met een diameter 90 mm wordt bepaald op proefstukken zoals beschreven in ISO met als proefparameters deze vermeld in pren De cohesieweerstand van elektrolasmoffen met een diameter < 90 mm wordt bepaald op proefstukken zoals beschreven in ISO met als proefparameters deze vermeld in pren

9 De cohesieweerstand van zadels wordt bepaald op proefstukken zoals beschreven in ISO met als proefparameters deze vermeld in pren Naargelang de klasse moeten de volgende proeven uitgevoerd worden. Klasse 1: bepaling van de cohesieweerstand van twee elektrolasmoffen gelast bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C. Klasse 2: bepaling van de cohesieweerstand van drie elektrolasmoffen en twee zadels gelast op buizen bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C Klasse 3: bepaling van de cohesieweerstand van twee elektrolasmoffen gelast op buizen en van twee elektrolasmoffen gelast op hulpstukken met glad uiteinde (reducties of bochten of T-stukken, ) bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C. Klasse 4: bepaling van de cohesieweerstand van twee elektrolasmoffen en twee zadels gelast op buizen en van twee elektrolasmoffen gelast op hulpstukken met glad uiteinde (reducties of bochten of T-stukken, ) bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C. Klasse 7: bepaling van de cohesieweerstand van twee zadels gelast op buizen bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C Proeven op buizen afkomstig van haspels met een maximum ovaliteit van 6 % De buisdiameter van de haspel is beperkt tot Φ160 mm Controle van de afmetingen van de spaan Voorbereiding De schraper en de buis moeten voorafgaandelijk aan het schrapen gedurende minimum twee uren in een geconditioneerde ruimte bij respectievelijk 5 C ( +/-2 C), 23 C ( +/-2 C) en 45 C ( +/-2 C) gestockeerd worden. Na conditionering worden de spanen vervaardigd in dezelfde geconditioneerde ruimte bij respectievelijk: 5 C ( +/-2 C), 23 C ( +/-2 C) en 45 C ( +/-2 C). Metingen Voorafgaand aan de metingen worden de spanen gedurende 4 h gestockeerd bij 23 C ( +/-2 C). De afmetingen van de spaan worden geëvalueerd door de breedte en de dikte van de spaan op regelmatige afstand (iedere 5 cm) te bepalen op één of meerdere opeenvolgende spanen met een totale lengte van 2,5 m. Hierdoor worden 50 diktes en 50 breedtes bekomen. Aan de hand van deze gegevens worden volgens de klassieke statistische formules de minimum, maximum en gemiddelde breedte en dikte berekend. De dikte van de spanen wordt gemeten met behulp van een buitenmeter of met een schuifmaat met een meetonzekerheid en een afleesnauwkeurigheid van 0.01 mm. De metingen zelf worden afgerond op 0.05 mm. Gezien de spanen de neiging vertonen om te krullen worden deze vooraf platgedrukt met behulp van een dun glazen plaatje waarna de breedte wordt bepaald op het glazen plaatje met behulp van een schuifmaat met een meetonzekerheid en een afleesnauwkeurigheid van 0.01 mm. De metingen zelf worden afgerond op 0.1 mm. Opmerking: voor klasse 7 moet enkel de dikte van de spaan gemeten worden zoals vermeld in

10 Bepaling van de cohesieweerstand De cohesieweerstand van elektrolasmoffen met een diameter= 90 mm wordt bepaald op proefstukken zoals beschreven in ISO met als proefparameters deze vermeld in pren De cohesieweerstand van elektrolasmoffen met een diameter < 90 mm wordt bepaald op proefstukken zoals beschreven in ISO met als proefparameters deze vermeld in pren De cohesieweerstand van zadels wordt bepaald op proefstukken zoals beschreven in ISO met als proefparameters deze vermeld in pren Naargelang de klasse moeten de volgende proeven uitgevoerd worden Klasse 5: bepaling van de cohesieweerstand van twee elektrolasmoffen gelast bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C. Klasse 6: bepaling van de cohesieweerstand van twee elektrolasmoffen en twee zadels gelast op buizen bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C Klasse 7: bepaling van de cohesieweerstand van twee zadels gelast op buizen bij respectievelijk 5 C, 23 C en 45 C 6.3. Aanvullende proeven Impactproef Valhoogte: 1 m vrije val (afstand tussen de vloer en de onderkant van het toestel geplaatst in verticale positie) Ondergrond: vlakke betonnen vloer Proeftemperatuur: 23 +/- 2 C Aantal impactproeven per toestel: 3 Onder eigengewicht mag een toestel in vrije val van op een hoogte van 1 m tijdens het contact met een vlakke betonnen vloer, geen beschadigingen oplopen die de correcte werking van het toestel belemmeren. Na de impactproef wordt nagegaan of het toestel nog correct functioneert door het realiseren van een schraping op een buis, 23 C ( +/-2 C) met een maximum ovaliteit van 1 %, waarbij een continue spaan wordt bekomen. De afmetingen worden uitgevoerd volgens doch echter op een spaanlengte van 1 m en beperkt tot één temperatuur: 23 C ( +/-2 C). Opmerking: voor klasse 7 moet enkel de dikte van de spaan gemeten worden zoals vermeld in Corrosieproef Het toestel wordt vooraf ontvet door onderdompeling in een (Teepol) zeepoplossing (5%) bij 40 C ± 5 C gedurende 1 h, waarna het overvloedig gedurende minimum 3 minuten gespoeld wordt. Vervolgens wordt het toestel aan de volgende cyclus onderworpen: Onderdompeling in drinkbaar water gedurende minimum 1 minuut. In natte toestand wordt het toestel ingebracht in een luchtoven en gedroogd bij 60C gedurende 15 minuten Deze cyclus wordt 10 keer herhaald. Er mag geen zichtbare corrosie optreden. Na de corrosieproef wordt nagegaan of het toestel nog correct functioneert door het realiseren van een schraping op een buis, 23 C ( +/-2 C) met een maximum ovaliteit van 1 %, waarbij een continue spaan wordt bekomen. De afmetingen worden uitgevoerd volgens doch echter op een spaanlengte van 1 m en beperkt tot één temperatuur: 23 C ( +/-2 C). 8

11 Opmerking: voor klasse 7 moet enkel de dikte van de spaan gemeten worden zoals vermeld in TESTRAPPORT Het testrapport moet de volgende informatie vermelden: - Verwijzing naar dit lastenboek en naar de betreffende normen; - Volledige identificatie van de schraper en de bijhorende hulpstukken met inbegrip van de fabrikant(en) en de productiedatum; - De klasse of klassen waartoe de schraper behoort; - De hardheid van de messen; - De afmetingen van de spanen (dikte en breedte); - De cohesieweerstand van de moffen en/of zadels gelast op buizen en/of op haspels; - Het impactgedrag van de rondschraper; - Het corrosiegedrag van de rondschraper; - Elementen die van invloed kunnen zijn op de proefresultaten, zoals vaststellingen die niet conform zijn met dit lastenboek. 9