VERSLAG VRS CONINGS 2008

Transcriptie

1 VERSLAG VRS CONINGS 2008 Rapportage van de ringactiviteiten van de Ringgroep Conings

2 GERINGDE VOGELS In 2008 werden door de Ringgroep Conings een record aantal van 9973 vogels geringd verdeeld over 74 verschillende soorten. Zowel op het ringstation in Overdinkel als bij de bij de Natuur- en Vogelwerkgroep De Grutto in werden aanzienlijk meer vogels geringd dan in In Overdinkel steeg het aantal geringde vogels van 4945 in 2007 naar 5821 exemplaren in 2008 en in nam het aantal toe van 3086 in 2007 naar 3665 geringde vogels in Ringstation Overdinkel en IVN. Op het ringstation in Overdinkel was in 2008 de vangst van een nieuwe voorspelde baansoort, een bladkoning op 26 september om uur, het hoogtepunt van het jaar. Al enkele jaren was in september en oktober de zang en roep van dit fraaie vogeltje uit de luidsprekers te horen geweest. Eindelijk hing er ook een in de mistnetten in Overdinkel. Bijzonder opwindend was ook de massale invasie van koolmezen in oktober, waarbij regelmatig exemplaren met een ring van buitenlandse ringcentrales. Het controleren en ringen van de gierzwaluwen bij Polaroid in Enschede is ieder jaar weer een hoogtepunt en zeker in 2008 op 7 juli, toen een record aantal van 12 adulten en 31 pullen werd geringd. Er werden in totaal 6308 vogels geringd, waarvan 5821 op het ringstation en 487 vogels, hoofdzakelijk pullen in nestkasten van IVN. Het aantal soorten bedroeg 65. Van 15 soorten werden nog niet eerder zoveel exemplaren in één jaar geringd; deze staan in de tabel cursief gedrukt. Opmerkelijk bij die soorten was het aantal van 3 nachtegalen, die in Twente uitgestorven lijkt, maar waarschijnlijk nog in kleine aantallen doortrekt. Ook het aantal exemplaren van 22 sprinkhaanzangers, 26 bosrietzangers, 34 grasmussen en 15 vuurgoudhanen was boven verwachting hoog. Door ook in het voorjaar doelgericht zwartkoppen te vangen, in april 189 exemplaren, kwam het jaartotaal van deze soort op 1238 geringde vogels. In september werden er 608 geringd en daarmee was het de talrijkste soort in die maand. Na de invasie van koolmezen in 2005 en 2007 was het in 2008 weer goed raak. Het ringstation in Overdinkel werd begin oktober totaal onverwacht overstroomt door koolmezen uit NO-Europa. Via internet is men tegenwoordig meestal tijdig geïnformeerd van op handen zijnde invasies, maar uit Duitsland kwamen geen meldingen. De 23 koolmezen die werden gevangen op 3 oktober waren een kleine voorbode van wat ging komen. Op World Birdwatch Day, 4 oktober, hingen plotseling 50 koolmezen in het bosnet. Twee uur later was de eerste golf voorbij en waren er bijna 100 exemplaren geringd. Tijdens deze invasie die tot begin november aanhield, werden alleen al in de maand oktober 1181 koolmezen geringd. Het was dan ook geen verrassing dat de koolmezen met 1448 exemplaren de talrijkste geringde soort van 2008 was. Er was in oktober en november ook een invasie van pimpelmezen en zwarte mezen, waarvan echter lang niet zo veel exemplaren werden gevangen. Ze droegen echter wel bij aan het gigantische aantal van 1980 vogels die in oktober werden geringd. Van de grote barmsijzen, die in november in behoorlijke aantallen snel over Nederland trokken, werd geen enkel exemplaar gevangen; ze reageerden niet op het geluid. 2

3 Ook het aantal kepen viel tegen; slechts 3 exemplaren. Mooie vangsten in de herfst waren er ook van de koperwiek en kramsvogels, vogels die meestal moeilijk zijn te vangen. Alleen als ze uitgehongerd zijn verliezen ze hun schuwheid en zijn door bessen en appels te lokken. Tegenvallende aantallen werden er geringd van de grote gele kwikstaart. In de nestkasten werden slechts 41 pullen geringd en op het ringstation bleef het aantal steken op 47. Ook ronduit tegenvallend was het aantal van 30 ringmussen; in 2007 werden er nog 111 geringd. De slechte broedresultaten waren al een duidelijke aanwijzing. De geringde aantallen roofvogels en uilen verschillen slechts weinig met voorgaande jaren. Alleen daalde het aantal geringde en van 119 naar 70, doordat de legsels kleiner waren dan in het absolute topjaar Bij de andere soorten welke met een grote ringmaat worden geringd, waren slechts 4 roeken en 76 kauwen. In 2007 waren er nog 69 roeken en 326 kauwen geringd. Dit jaar lukte het niet om meer roeken te vangen en bij 76 kauwen werd gestopt met vangen en ringen van deze soort om de ringkosten in de hand te houden. Natuur- en Vogelwerkgroep De Grutto Bij de Natuur- en Vogelwerkgroep De Grutto in was de bonte vliegenvanger de meest geringde soort met 866 exemplaren, waaronder 43 adulte vogels, die vaak bij de nestkastcontroles nog in de nestkasten werden aangetroffen. Eind mei-begin juni werden 819 pullen geringd en op 16 juni nog een laat vervolglegsel, hetgeen zelden voorkomt bij de bonte vliegenvangers. Zo mooi als adulte spreeuwen in het voorjaar zijn, zo lelijk zijn de jonge spreeuwen in de nestkasten tijdens het ringen. Daarbij is het verstandig om als ringer niet al te beste kleren te dragen, zeker niet als er 783 pullen geringd moeten worden zoals in De toename van het aantal geringde spreeuwen is vooral te danken aan de uitbreiding van de kolonie bij Henk Plas in. Het aantal boerenzwaluwen dat jaarlijks wordt geringd, neemt geleidelijk af; simpelweg omdat het aantal broedparen ook jaarlijks minder wordt. Van zijn familielid, de huiszwaluw, werden in op één boerderij 7 legsels, goed voor 27 pullen, in kunstnesten geringd. De kleine karekieten in de rietkragen langs het Almelo-Nordhornkanaal hebben, niet gestoord door veel wind en slagregens zoals in 2007, veel jongen kunnen groot brengen. Door enkele ervaren natuurvorsers werden flink wat nestjes opgezocht, waarin later 411 pullen werden geringd. Het aantal koekoeken bleef met 12 duidelijk achter bij de verwachtingen. Bij dit prachtige kanaal met zijn rijke natuur, waar we heel trots op mogen zijn en pleziervaart uit den boze is en ook absoluut niet mogen dulden, broedden ook enkele paartjes grote gele kwikstaarten. Voor deze Rode-lijstsoort zijn enkele speciale nestkasten opgehangen waarin 18 nestjongen werden geringd. Goede resultaten beleefden de boomklevers, ook een geliefde vogelsoort van Hennie Kaptein en waarvan hij eveneens veel nestkasten controleert. In Rossum was het wel erg dringen in één nestkast, want er zaten zelfs 10 exemplaren in. Geringd werden er 306 pullen. Verbaasd reageerde Hennie toen hij in een van zijn oudste nestkasten voor het eerst een boomkruiper aantrof. Meestal broeden boomkruipers op moeilijk toegankelijke plekken, zoals achter gevelplanken e.d. Nu was het wel mogelijk de 6 jonge boomkruipers te ringen. Andere holenbroeders die ook in nestkasten werden aangetroffen en geringd waren o.a. 29 glanskoppen, 24 zwarte mezen en 46 ringmussen. Evenals in 2007 werden er totaal slechts 43 pullen van weidevogels geringd, ondanks dat er best wel naar jonge weidevogels is uitgekeken, want ze genieten prioriteit bij het ringen. Het aantal van 27 kieviten was het laagste aantal ooit in het bestaan van de werkgroep. Het eerste nestje met 3 pullen werd op 16 april in De Benneker bij Rossum geringd. Voor het ringen van één grutto moest eerst nog een fors sprintje getrokken worden want het kuiken was al aan de maat en kon nog net niet vliegen, maar wel hard rennen. Er boden zich geen andere kansen voor het ringen van jonge grutto s. Verheugend was het flinke aantal van 9 geringde wulpen; het hoogste aantal sinds 10 jaar. Hierbij waren ook enkele grote kuikens die ongemerkt nog flinke afstanden door het gras aflegden voor ze geringd konden worden. Het eerste legsel met 4 kuikens werd op 12 mei in Saasveld geringd. De 3

4 scholeksters, 6 in totaal, werden allen geringd in Rossum. In de Benneker 3, aan de Boschweg 1 en aan de Haarstraat nog 2 exemplaren. Het hadden er nog een paar meer kunnen zijn in de Rossummermeden, maar de ringer was alleen en op de fiets en dat is onbegonnen werk. De dagen daarna liepen ze niet meer in de buurt. Voorgaande jaren was het steeds gelukt enkel tureluurs te ringen, maar in 2008 lukte dat niet. De druk alarmerende tureluurs hielden hun kroost goed verborgen in het hoge gras of slootkanten. Het ringen van roofvogels en uilen was in 2008 een forse klus, want het waren er weer veel en het ringen van een kast vol uilen of torenvalken neemt veel meer tijd in beslag dan het ringen van een nestje vliegenvangers of karekieten. En de kerkuil was weer koploper, hoewel niet zoveel al in het absolute topjaar 2007, maar 226 exemplaren is nog altijd veel. Het aantal broedparen was zelfs hoger dan in 2007, maar de legsels waren kleiner. Vooral de latere legsels hadden maar weinig jongen of mislukten gedeeltelijk en tweede legsels waren er niet. Ook de bosuil had een goed broedseizoen met op 3 locaties zelfs 4 pullen in een nestkast. Op 2 locaties hadden de jonge bosuilen al de kast verlaten toen de ringers arriveerden. Hoog in de boom geklauterd keken ze nieuwsgierig naar beneden wat er bij hun nestkast gebeurde. De extra aandacht voor de steenuilen door het plaatsen van nestkasten in de afgelopen jaren heeft zijn vruchten afgeworpen. Nog niet eerder werden er 70 steenuilen geringd in één ringseizoen. In enkele nestkasten werden zelfs 5-6 jongen aangetroffen. De ringers hadden in een buitenkansje met het ringen van 3 jonge ransuilen. Deze fraaie uilen komen maar sporadisch voor in onze regio en broeden meestal zeer hoog in bomen in een oud kraaiennest. Boven verwachting hoog was het aantal van 127 torenvalken die in 26 kasten werden geringd. Dit aantal had nog meer kunnen zijn als op 2 locaties de ringers een weekje eerder waren geweest, want nu zaten de jongen al op uitvliegen. Tijdens het ringen van 4 torenvalken op 23 mei in werd de ringer aangenaam verrast toen de gastvrouw opmerkte dat in de andere kast ook nog 5 eieren lagen. En inderdaad in een kast die 3 meter naar rechts achter de topgevel hing, lagen 5 warme eieren van een torenvalk. Dat betekende over 3 weken weer controleren. Op 13 juni werden dus de 5 valkjes geringd van dit tweede legsel. Er werd slechts één sperwer geringd en van onze grootste roofvogel, de havik, kregen 3 mannetjes een ring van 11 mm aangelegd. Nog 14 ringen van 11 mm waren er nodig om de gevangen buizerden in te voorzien van een ring. SOORT RINGSTATION OVERDINKEL IVN LOSSER DE GRUTTO WEERSELO TOTAAL VRS CONINGS 1.Blauwe Reiger Havik Sperwer Buizerd Torenvalk

5 SOORT RINGSTATION OVERDINKEL IVN LOSSER DE GRUTTO WEERSELO TOTAAL VRS CONINGS 6.Scholekster Kleine Plevier Kievit Grutto Wulp Kokmeeuw Holenduif Houtduif Koekoek Steenuil Bosuil Ransuil Gierzwaluw Groene Specht Grote Bonte Specht Veldleeuwerik Boerenzwaluw Huiszwaluw Boompieper Graspieper Grote Gele Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Heggenmus Roodborst Nachtegaal Gekraagde Roodstaart Merel Kramsvogel Zanglijster Koperwiek Grote Lijster Sprinkhaanzanger Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Braamsluiper Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Bladkoning Tjiftjaf Fitis Goudhaan Vuurgoudhaan

6 52.Grauwe Vliegenvanger Bonte vliegenvanger Staartmees Glanskop Matkop Kuifmees Zwarte Mees Pimpelmees Koolmees Boomklever Boomkruiper Gaai Ekster Kauw Roek Spreeuw Huismus Ringmus Vink Keep Groenling Sijs Geelgors 2 2 Totaal Totaal soorten GIERZWALUW In de nestkasten bij Polaroid in Enschede hebben 15 paartjes gierzwaluwen gebroed. Hiervan hadden 13 paartjes een succesvol broedsel en 29 jonge gierzwaluwen vlogen er uiteindelijk uit. Het aantal uitgevlogen jongen was nog nooit eerder zo hoog. Bij één paartje mislukte het broedsel al in de eifase en bij 2 andere paartjes stierven de pullen in het nest. Naast de vele jonge vogels werden er ook nog 12 adulte exemplaren geringd en 5 adulte vogels worden ; deze waren in 2002 (2), 2005 (1) en in 2006 (2). In was ook een nestkast bezet, maar helaas mislukte het broedsel al in de eifase. 6

7 Gierzwaluwen Polaroid RAS-PROJECT BOERENZWALUW 2008 Het RAS-project Retrapping Adults for Survival, ofwel oudervogels vangen om de overleving te berekenen, is een ringproject van het vogeltrekstation. Het doel van het project is om terugvangstgegevens te verzamelen, die het ons mogelijk maakt om de overlevingskansen van vogels te berekenen. Eerdere ring- en terugvangststudies hebben duidelijk aangetoond dat veranderingen in de populaties van veel trans-sahara trekvogels, zoals de boerenzwaluw, veroorzaakt worden door problemen in de Afrikaanse winterkwartieren. Kennis van de overlevingskansen is daarom van essentieel belang voor doeltreffende beschermingsmaatregelen. Maar al te vaak is onze kennis op dit gebied bedroevend klein. Het RAS-Project vraagt jaarlijks de gegevens van minimaal 30 broedparen, die elk jaar op dezelfde plek opnieuw gevangen moeten worden. In het kader van het RAS-Project werden in 2008 boerenzwaluwen geringd en gevangen op twee boerderijen. Eén hiervan had betrekking op het oude boerenzwaluwenproject. Het aantal broedparen daalde van 40 naar 37 broedparen. De beproefde methode om in de vroege ochtenduren te vangen, staat al jaren garant voor het vangen van bijna alle broedvogels. Ook in 2008 wisten we alle 74 broedvogels in de netten te krijgen. Het betrof 35 mannetjes en 39 vrouwtjes. Van deze 74 gevangen boerenzwaluwen waren 42 exemplaren reeds geringd. In de onderstaande tabel staat behalve het ringjaar ook de toenmalige status aangegeven van de terugvangsten in 2008: Ringjaar van de terugmeldingen in Geringd als broedvogel op vanglocatie Geringd als nestjong op vanglocatie Totaal teruggevangen in

8 Zoals te verwachten, hadden de meeste terugvangsten betrekking op boerenzwaluwen die in 2005, 2006 en 2007 als nestjong of als broedvogel werden geringd. De terugvangsten uit voorgaande jaren waren gering. In 2007 werden 80 broedvogels gevangen waarvan er 36 nieuw waren en dus nog ongeringd. Van de 36 geringde broedvogels uit 2007 werden er het afgelopen jaar 14 teruggevangen. Dit komt overheen met 39 %. Zwaluwen zijn zeer plaatstrouw aan de broedlocatie en zullen, als ze de trek en winterperiode in Afrika hebben overleefd, terugkeren naar hun broedplek. Van alle 80 broedvogels die in 2007 werden gevangen wisten er 42 oftewel 53 % in 2008 terug te keren op hun broedplaats. De oudste teruggevangen zwaluw van het afgelopen jaar werd geringd in 2003 als broedvogel en was op moment van terugvangst in 2008 dus minimaal 6 jaar oud. Behalve de broedvogels werden op beide boerderijen ook alle nestjongen geringd en dit leverde een totaal op van 244 geringde jonge boerenzwaluwen uit 71 nesten. Dit komt neer op jongenproductie van 6,6 jong per broedpaar. Dit is een gemiddelde score die, volgens onderzoek, voor het instandhouden van de huidige populatie net voldoende zou moeten zijn. Van de 282 geringde pullen in 2007 werden er 6 teruggevangen. Een percentage van 2 %. EIGEN TERUGVANGSTEN RINGSTATION Als er veel vogels worden geringd, worden er ook veel teruggevangen en dit geldt zeker als er een mezeninvasie is geweest. Het aantal van 646 teruggevangen koolmezen was wel extreem hoog, maar ook pimpelmezen werden veel teruggevangen. De pimpelmees die in 1999 werd geringd en elk jaar werd teruggevangen is in 2008 niet meer en is zeer waarschijnlijk dood. De eer van oudste vogel gaat nu naar een merel die in 2000 op het ringstation in Overdinkel is geringd en goede tweede is een vink uit Soort/Jaar Totaal Sperwer 2 2 Houtduif Kleine bonte specht 1 1 Grote bonte specht 3 3 Groene specht 4 4 Winterkoning Heggenmus Roodborst Merel Zanglijster Sprinkhaanzanger 2 2 Braamsluiper 3 3 Zwartkop Tjiftjaf Goudhaan Matkop 4 4 8

9 Soort/Jaar Totaal Glanskop Staartmees Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Gaai 1 1 Kauw Huismus Ringmus Keep 1 1 Vink Groenling Sijs 4 4 Totaal TERUGMELDINGEN EIGEN GERINGDE VOGELS 1. Arnhem Van de vele in 2007 geringde pullen van de kerkuil zijn veel terugmeldingen ontvangen en meestal worden kerkuilen dood als gemeld. In 2008 werden er gelukkig ook enkele levend in een nestkast gemeld. Deze kerkuil werd geringd op 14 juni 2007 in Saasveld en op 24 december 2007 aangetroffen in een nestkast in Grossenbrode in Duitsland. De Oostzee heeft deze uil waarschijnlijk afgeschrokken nog verder te trekken dan de 363 km. 2.Holenduif Arnhem De Franse Ringcentrale in Parijs heeft in 2008 zeker eens goed opruiming gehouden en kwamen toen nog wat verdwaalde terugmeldingen tegen, want diverse ringers in den lande ontvingen nog enkele oude terugmeldingen. Zo ontvingen wij een terugmelding van een holenduif die op was geringd in Saasveld in dat zelfde jaar op werd geschoten in Ahetze in de Pyreneeën. Holenduiven trekken dus soms behoorlijk ver naar het zuiden; dit exemplaar zelfs 1194 km. 3.Zanglijster Arnhem L Deze op in Overdinkel geringde zanglijster werd teruggemeld uit onverwachte hoek. De vogel werd op door een kat gegrepen in Watford in Engeland. De meeste zanglijsters trekken meer richting ZW om te overwinteren in Frankrijk en Spanje. 4. Arnhem Deze kerkuil die geringd is op in Albergen, heeft de grootste afstand afgelegd van de pullen die in 2007 werden geringd. De kerkuil werd ziek of gewond gemeld op in de Müritz, een bekend natuurgebied in Mecklenburg-Vorpommern op 435 km. 5.Tuinfluiter Arnhem V Van de in totaal 478 geringde tuinfluiters in Overdinkel is dit het 4 e exemplaar dat wordt teruggemeld. Deze werd in Saint-Froult in Frankrijk en had net als zijn voorgangers een trekrichting van ZZW. 6.Roek Arnhem In de voorzomer van 2007 werden 69 roeken geringd op het Ringstation in Overdinkel. Dit is het 2 e exemplaar van deze serie die werd teruggemeld en ook dood, nu als op de A-28 thv De Punt in Drente Deze kerkuil is een broertje of zusje van (zie nr.1) en vloog in tegenovergestelde richting op zoek naar een eigen nestkast en gaan dus hun eigen weg. Helaas had deze uil niet zoveel geluk als de ander, want bij Roosendaal op 179 km van de ringplaats werd hij als op de A58 gevonden. 8. Arnhem Veel en worden dood teruggemeld, gelukkig worden er af en toe nog exemplaren levend teruggemeld, die dan meestal in een nestkast worden aangetroffen. Zo ook dit exemplaar, dat broedend in een nestkast zat in Arendorf in Duitsland. Het was een van de vele 9

10 nestjongen uit het succesvolle kerkuilenjaar 2007 en op 24 NO een geschikte broedlocatie had gevonden. 9.Vink Arnhem V Dit is de 2 e vink die in Overdinkel is geringd en wordt teruggemeld uit Noorwegen. Op geringd en op gepakt door een kat. De 1 e was in 1979 toen het Ringstation in Overdinkel nog een echte vinkenbaan was. 10.Spreeuw Arnhem L Binnen enkele weken nadat het broedseizoen van de spreeuwen voorbij is, verlaten ze hun broedgebied en trekken weg naar het ZW. Een nestjong dat geringd werd op in, werd al op geschoten bij Odijk in de provincie Utrecht. Ja, geschoten in een kersenplantage, waar spreeuwen nauwelijks uit zijn te weren. 11.Scholekster Arnhem Het komt niet vaak voor dat scholekster als teruggemeld worden. Maar het gebeurt zoals deze scholekster overkwam op de N736 tussen Rossum en op , ondanks dat de vogel de omgeving goed kende, want hij was ook in die omgeving geringd op De leeftijd van bijna 20 jaar is niet uitzonderlijk voor scholekster, want ze kunnen wel jaar oud worden. 12.Torenvalk Arnhem Deze torenvalk was een van de laatste exemplaren uit een serie van 800, die op de voormalige Vliegbasis Twenthe werden gevangen en daarna verplaatst naar en geringd in Overdinkel. Van deze torenvalken zijn er redelijk veel teruggemeld; zelfs 3 uit Marokko. Deze torenvalk had zich in Noord Frankrijk gevestigd en werd in juli 2008 levend gevonden en weer losgelaten door een vogelvriendelijke Fransoos. 13.Torenvalk Arnhem Torenvalken werden ze op de voormalige vliegbasis Twenthe massaal weggevangen omdat ze een groot risico vormen voor de vliegveiligheid, zoals in 2008 weer bleek bij een verongelukt vliegtuig in België. Op de luchthaven Schiphol worden ze ook gevangen en verplaatst. Een torenvalk die geringd was in Saasveld op , werd 60 dagen later op de nationale luchthaven gevangen en verplaatst. 14.Zwartkop Arnhem V Nu eens een terugmelding van een zwartkop die niet naar het ZW vloog om te overwinteren, maar een koers pal W koos en aan de kust werd gevangen op de bekende, oude en vermaarde vinkenbaan Van Lennep in de Kennemer Duinen. Geringd op in Overdinkel en al snel terug gevangen op op 169 km. Was deze zwartkop misschien op weg naar Engeland om te overwinteren? 15. Arnhem Uit Anderen in Drente kwam de melding dat deze kerkuil dood gevonden was op Aangezien dat dit exemplaar al op als nestjong was geringd in Beuningen, had deze uil al een zeer respectabele leeftijd van meer dan 15 jaar en dat is echt oud voor een kerkuil. 16.Kievit Arnhem In Frankrijk worden onze weidevogels nog steeds bejaagd, ondanks internationale afspraken. Op werd deze kievit geringd in De Benneker bij Rossum en op geschoten in Jean Lieu in Frankrijk. 17. Arnhem Veel kerkuilen, maar ook andere uilen soorten worden het slachtoffer van het drukke verkeer, waarbij meestal de auto en in mindere mate ook de trein de boosdoeners zijn. In dit geval was echter sprake van een botsing met een vliegtuig bij Ihsterberg in Duitsland. 18.Kleine Karekiet Arnhem AH In 2004 werd begonnen met gericht vangen van kleine karekieten op het ringstation in Overdinkel, middels het lokken met de zang van deze rietbewoner. Het was meteen zeer succesvol want er werden in dat jaar ruim 100 exemplaren gevangen. Een van deze eerste kleine karekieten werd in augustus 2007 terug gevangen in Blauberg in België en was toen al minstens voor de 5 e maal op weg naar Afrika om te overwinteren, want dit taaie vogeltje werd geringd als adulte vogel. 19.Buizerd Arnhem De eerste vogel in 2008 werd al geringd op 1 januari in en het betrof een buizerd, die hier overwinterde. Deze buizerd werd op teruggemeld als uit Bliesekow in Duitsland op 385 km. 20. Arnhem Ook deze kerkuil, als pull geringd in het succesvolle jaar 2007, had in Lübeck in Duitsland op ruim 30 van zijn geboorte plek in Vasse, een onderkomen gevonden. 10

11 Maar werd helaas ook, net als zoveel andere kerkuilen, slachtoffer van het verkeer op 18 december

12 TERUGMELDINGEN VREEMDE VOGELS 1.Koolmees Arnhem V Geringd op bij het Zwarte Meer werd deze koolmees ruim één week later al weer op ons ringstation teruggevangen. De afgelegde afstand bedroeg in 8 dagen slechts 86 km. 2.Ooievaar Helgoland N974. In 2008 vestigde zich in Twente een broedpaar ooievaars aan de Schiphorstdijk nabij de Dinkel en het Almelo-Nordhornkanaal. Na het succesvolle broedpaar van is dit het 2 e broedpaar in het stroomgebied van de Dinkel. Helaas had het paartje geen succes. Het mannetje ooievaar, die ook al in 2006 af en toe ter plekke was, bleek geringd te zijn. Het was niet moeilijk de grote ring met een telescoop af te lezen. De ooievaar werd op geringd als nestjong in Herborn-Uckersdorf in Duitsland. 3.Zwarte Mees Arnhem AN In de herfst worden elk jaar wel trekkende zwarte mezen gemeld, waarvan we op het ringstation in Overdinkel wel 10 tot 20 exemplaren van kunnen vangen en ringen. Verrassend was dat we er in het voorjaar van 2008 ook een vingen die al door anderen geringd was en wel op bij Gemaal Leemans in de Wieringermeer. 4.Pimpelmees Kaunas VT Op werd een pimpelmees gevangen met een ring van de Ringcentrale in Kaunas in Litouwen. Al snel ontvingen we bericht dat deze pimpelmees op was geringd op het grote ringstation Ventes Ragas. Hier worden in de herfst vele duizenden vogels gevangen met Helgolandtraps; dit zijn grote invliegkooien die haaks op de trekrichting staan. De afstand was 994 km. 5.Groenling Copenhagen 9S Een geringde groenling die regelmatig foerageerde op de bekende oranje pindanetjes in een stadstuin in Oldenzaal was volgens de terugmelding afkomstig uit Denemarken. Geringd op in Nimtofte en op afgelezen in Oldenzaal. 6.Bonte Vliegenvanger Helgoland 9D Tijdens een nestkastencontrole in De Lutte op ontdekte Hennie Kaptein een geringde bonte vliegenvanger. Het kostte enige moeite maar uiteindelijk werd het ringetje afgelezen en het was zeer de moeite waard, want het was de eerste bonte vliegenvanger met buitenlandse ring in de kasten van Hennie. De terugmelding liet wel heel lang op zich wachten, dus nogmaals een melding gemaakt. Eindelijk bericht ontvangen in de zomer van De bonte vliegenvanger was geringd bij Elbergen in Duitsland op Pimpelmees Bruxelles Ook vermoedelijk al weer op de terugweg naar het NO werd deze pimpelmees in Overdinkel op Deze pimpelmees was geringd op tijdens de invasie in Knesselare in België. 8. Arnhem In werd op nabij het terrein van de se Markt een geringde dode kerkuil gevonden. Uit de terugmelding bleek dat deze kerkuil wel heel oud, 16 ½jaar, was geworden want de vogels was al geringd op bij Zevenaar in Gelderland. 9.Sperwer Arnhem Op en op werd deze sperwer gevangen en op het ringstation. Dit is waarschijnlijk een roofvogel die vaker op het ringstation een prooi probeert te vangen. Zij was geringd op in Wichmond. 10.Zwartkop Bruxelles De eerste mistnetten voor het nieuwe ringseizoen waren nauwelijks opgesteld of de eerste geringde zwartkop, ook nog met buitenlandse ring, hing al in het net op Het is zeer waarschijnlijk een lokale broedvogel geweest die de voorgaande weken vrij rond gevlogen heeft op het ringstation waar zomerreces was. De zwartkop was geringd op in Averbode in België. 11.Kleine Karekiet Stockholm CB Soms zijn vogelringen moeilijk leesbaar, daarom worden deze, zeker als het buitenlandse ringen betreft, onder het vergrootglas en indien mogelijk door 2 personen afgelezen. Snel een digitale macro-opname kan ook heel nuttig zijn. De ring van deze kleine karekiet was ook een moeilijke. Uiteindelijk dan de terugmelding ontvangen. De kleine karekiet was als juveniel op geringd in Hasslarp in Zweden en op gevangen in Overdinkel. 12

13 12.Koolmees Arnhem V Op was deze koolmees geringd in het waterwingebied bij Tilburg tijdens de invasie van 2007 en in Overdinkel werd de vogel teruggevangen ook tijdens de invasie van 2008 een jaar later op Koolmees Arnhem V Tijdens de invasie van oktober 2008 werden 3 koolmezen gevangen die elders in Nederland waren geringd. Deze was op geringd in Schildwolde in Groningen. Op hing hij in het net op het ringstation in Overdinkel samen met de andere 97 exemplaren die op die dag werden geringd. Tijdens de piek van deze invasie werden er nauwelijks koolmezen teruggevangen; steeds hingen er nieuwe in het net. 14.Koolmees Arnhem V Op werd deze koolmees gevangen in Overdinkel samen met 75 anderen. Hij was geringd op in het Groene Glop waar het Vogelringstation Schiermonnikoog is gevestigd. 15. Tuinfluiter Bruxelles De eerste elders geringde tuinfluiter die in Overdinkel werd gevangen was geringd op in Mont St Guibert in België. We vingen hem op in de laatste week van juli als de tuinfluiters al weer beginnen met de trek naar hun overwinteringsgebieden. 13

14 VOGELSOORT RINGNUMMER Ooievaar Helgoland N794 Sperwer Arnhem Sperwer Arnhem Sperwer Arnhem Buizerd Arnhem Buizerd Arnhem Buizerd Arnhem Torenvalk Arnhem Torenvalk Arnhem Torenvalk Arnhem Torenvalk Arnhem Scholekster Arnhem Kievit Arnhem Kokmeeuw Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem RINGDATUM RINGPLAATS/LAND Herborn Duitsland Wichmond Deurningen Saasveld Rossum Rossum Zevenaar Beuningen Rossum Beuningen Glanerbrug Geesteren Deurningen Albergen VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Denekamp en Bliesekow Duitsland Canaples, Frankrijk Oldenzaal Luchthaven Schiphol Jean Lieu, Frankrijk Anderen Drente Haaksbergen N Loosbroek Lunteren A Neede Grotegaste Duitsland AFSTAND TIJD 206 km 5770 dg 2 km 118 dg 2 km 220 dg 54 km 66/127 dg 2 km 1023 dg 57 dg 385 km 261 dg 414 km 1811 dg 254 dg 4 km 257 dg 139 km 60 dg 4 km 6927 dg 406 km 904 dg 2 km 2496 dg 69 km 6509 dg 77 km 5616 dg 4 km 4605 dg 34 km 3191 dg 113 km 3188 dg 88 km 715 dg 8 km 731 dg 25 km 2940 dg 97 km 293 dg BIJZONDERHEDEN Levend, ring afgelezen raamslachtoffer Levend, los door nietringer tegen glas gevlogen verward in prikkeldraad verplaatst geschoten Levend korter dan één week onbekend hoe lang 14

15 VOGELSOORT RINGNUMMER Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem RINGDATUM RINGPLAATS/LAND Langeveen De Lutte De Lutte , Smoddebos Langeveen Denekamp Denekamp De Lutte Netterden Lemelerveld Vasse Vasse Albergen Albergen Albergen Albergen Albergen Almelo VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Vorchten Winterswijk Woold Hummelo De Poppe A Deurningen N Oldenzaal Pattensen Duitsland Tubbergen Deurningen Tilligte Borne Geesteren Denekamp Lübeck Duitsland Nutter Müritz Duitsland Dotlingen Duitsland Goor Grubbenvorst Oud Ootmarsum AFSTAND TIJD 48 km 223 dg 56 km 1070 dg 54 km 1459 dg 5 km 1384 dg 12 km 467 dg 3 km 302 dg 201 km 665 dg 6 km 604 dg 9 km 808 dg 7 km 219 dg 2 km 389 dg 7 km 386 dg 55 km 204 dg 25 km 452 dg 7 km 251 dg 299 km 575 dg dg 6 km 287 dg 435 km 230 dg 123 km 288 dg 36 km 213 dg 115 km 286 dg 16 km 275 dg BIJZONDERHEDEN korter dan één week korter dan één week Dood verdronken in veedrinkbak verdronken in waterput Ziek, gewond korter dan één week korter dan één week 15

16 VOGELSOORT RINGNUMMER Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Arnhem Steenuil Arnhem Steenuil Arnhem RINGDATUM RINGPLAATS/LAND De Lutte Geesteren Oldenzaal Saasveld Saasveld Lemselo Deurningen Langeveen Harbrinkhoek Lemselo Lemselo Tilligte Geesteren Geesteren Overdinkel VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Oud Maarsseveen Heerde A Arendorf Duitsland Grossenbrode Duitsland Roosendaal A Emlichheim Duitsland Deurningen Grou A32 Aquaduct Hengelo De Lutte Fleringen Lemselo Poortugaal Wilp Heerenveen Ihsterberg Duitsland Zuidwolde Onstwedde De Lutte Overdinkel AFSTAND TIJD 128 km 380 dg 51 km 266 dg dg 363 km 193 dg 179 km 290 dg 22 km 178 dg 310 dg dg 21 km 172 dg 6 km 127 dg 2 km 71 dg 8 km 66 dg 4 km 174 dg 41 dg 177 km 253 dg 63 km 172 dg 94 km 114 dg 76 km 73 dg 33 km 122 dg dg 7 km 3289 dg 2939 dg BIJZONDERHEDEN Levend, in nestkast korter dan één week niet uitgevlogen verdronken in veedrinkbak Dood vliegtuigslachtoffer gepakt door dier Levend, in nestkast Levend, in nestkast 16

17 VOGELSOORT RINGNUMMER Steenuil Arnhem Steenuil Arnhem Steenuil Arnhem Steenuil Arnhem Steenuil Arnhem Steenuil Arnhem Bosuil Arnhem Bosuil Arnhem Bosuil Arnhem Holenduif Arnhem Houtduif Arnhem Houtduif Arnhem Houtduif Arnhem Groene Specht Arnhem Roodborst Arnhem AN72557 Merel Arnhem K Merel Arnhem L Zanglijster Arnhem L Kleine Karekiet Arnhem AH51487 Kleine Karekiet Stockholm CB01885 Kleine Karekiet Arnhem AN53187 Kleine Karekiet Arnhem AN53195 Kleine Karekiet Arnhem AN53222 RINGDATUM RINGPLAATS/LAND Rossum Overdinkel Albergen Saasveld Deurningen Denekamp Oldenzaal Saasveld Saasveld Grönvik Zweden Kanaal A/N Kanaal A/N Kanaal A/N VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Rossum Overdinkel Zwolle Saasveld Deurningen Denekamp Oldenzaal Ahetze Frankrijk Gronau Duitsland Overdinkel Gronau Overdinkel Saasveld Watford Engeland Blauberg België Ringst.Overdinkel Bokrijk België Lobith Oorderen België AFSTAND TIJD 729 dg 1439 dg 42 km 1412 dg 1102 dg 385 dg 4 km 110 dg 9 km 738 dg 3 km 128 dg 92 dg 1174 km 105 dg 4 km 3053 dg 1 km 1073 dg 4 km 852 dg 1 km 91 dg 293 dg 2071 dg 156 dg 514 km 572 dg 195 km 1460 dg 574 km 26 dg 189 km 51 dg 76 km 362 dg 214 km 53 dg BIJZONDERHEDEN Levend, in nestkast Levend, in nestkast Levend, in nestkast binnengevlogen treinslachtoffer geschoten geschoten geschoten geschoten gepakt door huisdier, hond korter dan één week gepakt door een kat tegen glas gevlogen 17

18 VOGELSOORT RINGNUMMER Kleine Karekiet Arnhem AP46682 Tuinfluiter Arnhem V Tuinfluiter Bruxelles Zwartkop Arnhem V Zwartkop Arnhem V Zwartkop Arnhem V Zwartkop Arnhem v Zwartkop Arnhem V Zwartkop Bruxelles Zwartkop Bruxelles Zwartkop Arnhem AP06326 Helgoland 9D39904 Arnhem AJ26861 Arnhem AJ26929 Arnhem AL60076 Arnhem AK01198 Arnhem AK01396 Arnhem AK01970 Arnhem AK02599 Arnhem AL60008 Arnhem AL60141 Arnhem AN03829 RINGDATUM RINGPLAATS/LAND Kanaal A/N Mont St Guibert België Flone België Averbode België Baarlo Elbergen Duitsland Volthe Volthe-Rossum Oldenzaal Volthe-Rossum WWG-Enschede Koppelboer De Lutte Enschede WWG Rossum VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Bokrijk België Saint-Froult Frankrijk Ringst.Overdinkel Olne België Lebbeke België Ibbenbüren Duitsland Kennemer Duinen Munsterbilzen België Ringst.Overdinkel Ringst.Overdinkel Ringst.Overdinkel De Lutte Rossum Ambt-Delden Roden Weldam-Markelo Ambt-Delden Egheria De Lutte Enschede Rossum AFSTAND TIJD 189 km 57 dg 915 km 421 dg 244 km 363 dg 203 km 16 dg 242 km 14 dg dg 169 km 17 dg 182 km 12 dg 219 km 235 dg 196 km 272 dg 115 km 367 dg 22 km 359 dg 5 km 753 dg 26 km 363 dg 99 km 746 dg 1097 dg 29 km 727 dg 1091 dg 17 km 719 dg 2 km 719 dg 2 km 743 dg 366 dg BIJZONDERHEDEN korter dan één week verward in beschermnet verdronken 18

19 VOGELSOORT RINGNUMMER Arnhem AN52281 Staartmees Arnhem Y38044 Zwarte mees Arnhem AN76251 Pimpelmees Arnhem F Pimpelmees Arnhem AF40904 Pimpelmees Arnhem AL84995 Pimpelmees Bruxelles Pimpelmees Arnhem AK83618 Pimpelmees Arnhem AN05600 Pimpelmees Kaunas VT88568 Pimpelmees Arnhem AN72474 Pimpelmees Arnhem AP47629 Koolmees Arnhem AJ00839 Koolmees Arnhem V Koolmees Arnhem V Koolmees Arnhem V Koolmees Helgoland Koolmees Arnhem V Koolmees Arnhem V Koolmees Arnhem V Koolmees Arnhem V Koolmees Arnhem V Boomklever Arnhem V RINGDATUM RINGPLAATS/LAND De Lutte hof Wieringermeer Tilburg Knesselare België Ringst.Overdinkel Silute Litauwen Ringst.Overdinkel Fleringen Zwarte Meer Elbergen Duitsland Schiermonnikoog Tilburg Schildwolde Saasveld VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Enschede Overdinkel Ringst.Overdinkel en Tongeren Eersel Tongeren Fleringen Lunen Duitsland Terwolde Ermelo Saasveld AFSTAND TIJD 9 km 50 dg 123 dg 153 km 125 dg 1787 dg 1764 dg 158 km 103 dg 276 km 128 dg 77 km 912/ km 51 dg 994 km 439 dg 127 dg 77 km 3 dg 2 km 719 dg 86 km 8 dg 78 km 67 dg 2 km 31 dg 29 km 121 dg dg 159 km 365 dg 112 km 263 dg 64 km 15 dg 96 km 13 dg 225 dg BIJZONDERHEDEN raamslachtoffer Dood in nestkast korter dan één week tegen glas gevlogen korter dan één week 19

20 VOGELSOORT RINGNUMMER Kauw Arnhem Kauw Arnhem Roek Arnhem Spreeuw Arnhem L Spreeuw Arnhem L Ringmus Arnhem V Ringmus Bruxelles 48V50656 Ringmus Arnhem V Ringmus Arnhem V Ringmus Arnhem V Groenling Copenhagen 9S46381 Vink Arnhem V Vink Arnhem V Geelgors Arnhem V RINGDATUM RINGPLAATS/LAND Hamme België Nimtofte Denemarken Ringst.Overdinkel VINDDATUM VINDPLAATS/LAND Gronau Duitsland Overdinkel De Punt A Odijk Oldenzaal As, Hellinga Noorwegen AFSTAND TIJD 4 km 5667 dg 2 km 2095 dg 102 km 249 dg 340 dg 119 km 47 dg 1080 dg 233 km 216 dg 33 dg 37 dg 52 dg 514 km 143 dg 859 km 108 dg 151 dg 691 dg BIJZONDERHEDEN onbekend hoe lang binnengevlogen tegen gebouw gevlogen geschoten gepakt door roofvogel tegen glas gevlogen tegen glas gevlogen Dood in nestkast gepakt door kat tegen obstakel gevlogen Bijzonder voorval Kerkluilen als adoptieouders voor steenuiljong 20

21 Ongeveer medio mei 2008 werd er gebeld door Marieke Alberink uit Harbrinkhoek over een jonge uil die daar over het erf strompelde. Omdat er op het prachtige - door eiken omringde erf van de familie Alberink al jaren kerkuilen broeden, was het aannemelijk dat het een jonge kerkuil betrof. Zelf de situatie in ogenschouw nemen, was op dat moment vanwege andere verplichtingen geen optie. Terugplaatsen in de kast was dan ook het advies. Hierbij bleek echter dat de vondeling er wel heel anders uitzag als de andere jonge kerkuilen in de kast. Het jonge beestje was veel kleiner en ook duidelijk een andere soort. Na een telefoontje de volgende dag was het wel duidelijk dat het hier geen kerk- maar een steenuiljong betrof die elders op het erf kennelijk uit het nest was gevallen. Omdat de broedplek van de steenuil niet bekend was en er al een nacht overheen was gegaan, werd besloten de situatie maar te laten voor wat het was. De kans echter dat een dergelijk jong zich staande zou weten te houden tussen de alsmaar uitdijende jonge kerkuilen leek praktisch uitgesloten; laat staan dat het kerkuilenpaar hem/haar zou accepteren. Als de ware uilenliefhebster heeft de vindster hier nog wel enige dagen een naar gevoel aan over gehouden. Bij de controle van de nestkast op 31 mei hier opvolgend voor het ringen van de jonge kerkuilen, viel de ringer van verbazing bijna van de ladder. Een paar gele ogen staarden de ringer doordringend aan. Luid snavelknakkend zat daar warempel een bijna volwassen jonge steenuil te midden van zijn nog relatief hulpeloze pleegbroers- en zussen. Bij de verdeling van het voedsel heeft de jonge steenuil zich blijkbaar goed staande weten te houden. Misschien kon deze dreumes door een inmiddels beter ontwikkelde motoriek wel sneller de prooi van de pleegouders afpakken, sneller dan de op dat moment nog minder ontwikkelde kerkuiljongen. Benieuwd over de afloop keerde de ringer begin augustus terug op het erf van de famlie Alberink. Een aantal keren had men de steenuil naderhand overdag gezien. Vliegend of zittend op een balk in de kapschuur. Bij de eerste ontmoeting reageerde de jonge steenuil nogal geschrokken en zocht onmiddellijk dekking en vloog als een speer terug in de kerkuilkast. Later vloog de steenuil ook buiten 21

22 rond, zodat men met een gerust hart kan spreken van een - in eerste instantie niet geheel zo bedoelde wonderbaarlijke geslaagde adoptie van een jonge steenuil door een kerkuilbroedpaar. VRS Conings Leo Hassing, Johan Drop en Harrie Linckens Dit verslag kwam mede tot stand dankzij financiële steun van de Rabobank Twente Oost 22