HANDLEIDING HET GROTE FIETSEXAMEN VOOR DE DERDE GRAAD

Transcriptie

1 FIETSBREVET HANDLEIDING HET GROTE FIETSEXAMEN VOOR DE DERDE GRAAD

2

3 WOORD VOORAF De VSV (Vlaamse Stichting Verkeerskunde) wil alle Vlamingen, van 0 tot 100, slimmer maken rond verkeer en mobiliteit. Dat geldt zeker voor de kleinsten en kwetsbaarste weggebruikers. Het is voor de VSV een essentiële taak hen te leren hoe ze zich op een veilige manier in het verkeer kunnen begeven. Deze opdracht vullen wij op verschillende manieren in. Het Grote Fietsexamen is daar een mooi voorbeeld van. Het is het sluitstuk van onze verticale leerlijn trappen. Want net zoals een kind leert kruipen voor het kan stappen, gebeurt het leren fietsen ook in verschillende fases. De leerlijn trappen begeleidt de leerlingen van in de kleuterklas tot op het einde van de lagere school. Dat deze leerlijn van levensbelang is, bewijzen de cijfers: het risico op een fietsongeval stijgt significant vanaf de leeftijd van 10 jaar. Het behalen van het Fietsbrevet Goud aan de hand van Het Grote Fietsexamen is de eindhalte van dit traject. Dit praktijkexamen zal je een goed beeld geven van de fietsvaardigheid van de leerlingen. Het is dus het ideale werkinstrument om na te gaan of jouw leerlingen klaar zijn om veilig naar de secundaire school te fietsen. Geef er een trap op! Eddy Klynen Coördinator In deze handleiding zal je regelmatig een kader zien terugkomen. Die kader bevat handige tips voor leerkrachten uit het buitengewoon onderwijs of voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. HET GROTE FIETS EXAMEN

4 4 INHOUD Woord vooraf Inleiding Stapsgewijze aanpak leerlijn fietsen Eindtermen Voorbereiding Breng je collega s/directie op de hoogte Breng de ouders op de hoogte van het fietsexamen Ga op zoek naar hulp Stippel de route uit Bewegwijzering Fietscontrole Training Rechts op de rijbaan fietsen Rechts afslaan Links afslaan (zonder voorsorteren) Langs een hindernis fietsen Voorrang verlenen Het fietsexamen afnemen In de klas Controleposten Beoordeling en resultaten Fietsbrevet Goud Evaluatie Colofon... 41

5 5 1. INLEIDING Inleiding HET GROTE FIETS EXAMEN

6 6 Inleiding

7 Ga aan de slag met deze praktijkgerichte handleiding en bereid je leerlingen goed voor op Het Grote Fietsexamen Stapsgewijze aanpak leerlijn fietsen Inleiding Hieronder zie je onze verticale leerlijn fietsen. Voor elke leeftijd hebben we aangepast educatief materiaal. Scholen die met deze leerlijn werken, bereiden hun leerlingen dus goed voor op het fietsexamen. kleuterschool Oefenen voor het Loopfietsbrevet + afleggen van het Loopfietsbrevet Evenwicht eerste leerjaar Oefenen voor het Fietsbrevet Brons Stuurvaardigheid tweede leerjaar Afleggen van het Fietsbrevet Brons derde leerjaar Oefenen voor het Fietsbrevet Zilver Verkeersvaardigheid vierde leerjaar Afleggen van het Fietsbrevet Zilver ü vijfde leerjaar Oefenen voor Het Grote Fietsexamen Fietsvaardigheid ü zesde leerjaar Afleggen van Het Grote Fietsexamen Tijdens het trainen van de vaardigheden zal je misschien merken dat bepaalde leerlingen nog onvoldoende hun evenwicht kunnen houden of nog niet voldoende stuur- of verkeersvaardig zijn. In ons Fietsbrevet Brons en Fietsbrevet Zilver vind je verschillende leuke spelletjes om deze vaardigheden te trainen. Je kunt deze fietsbrevetten bestellen op de website: of ze gratis downloaden via de website

8 8 1.2 Eindtermen Inleiding Inhoudelijk en methodologisch sluiten de vaardigheden van Het Grote Fietsexamen aan bij de volgende eindtermen verkeers- en mobiliteitseducatie voor het lager onderwijs: Mens en maatschappij Verkeer en mobiliteit à à 4.14 De leerlingen kunnen de gevaarlijke verkeerssituaties in de ruimere schoolomgeving lokaliseren. à à 4.15 De leerlingen beschikken over voldoende reactiesnelheid, evenwichtsbehoud en gevoel voor coördinatie en ze kennen de verkeersregels voor fietsers en voetgangers, om zich zelfstandig en veilig te kunnen verplaatsen langs een voor hen vertrouwde route. à à 4.16 De leerlingen tonen zich in hun gedrag bereid rekening te houden met andere weggebruikers.

9 9 2. VOORBEREIDING Inleiding HET GROTE FIETS EXAMEN

10

11 Het Grote Fietsexamen voorbereiden is voor iedereen haalbaar, maar een goede organisatie is wel essentieel. Als je de volgende stappen volgt, kun je niets vergeten en kom je de dag van het examen niet voor verrassingen te staan. 2.1 Breng je collega s/directie op de hoogte 11 Voorbereiding Prik samen met je directie, je parallelcollega s en de turnleerkracht een gepaste datum om het fietsexamen te organiseren. Vergeet niet om deze datum ook vast te leggen in je online dossier op Betrek ook de kinesitherapeut en/of orthopedagoog bij het fietsexamen. Zij kunnen je helpen bij het bepalen in welke mate de leerling in staat is om zelfstandig of onder begeleiding de vaardigheden te trainen en de test af te leggen. 2.2 Breng de ouders op de hoogte van het fietsexamen Het pakket bevat 30 flyers die je mee naar huis kunt geven met de leerlingen. Het is belangrijk dat de ouders goed op de hoogte zijn en hun toestemming geven (daarvoor dient de afscheurkaart aan de flyer). Op de afscheurkaart duiden de ouders ook aan of ze op de dag van de fietsexamen willen komen helpen. TIP: Bezorg de route van het fietsexamen ook aan de ouders. Op die manier kunnen ze samen met hun kind de vaardigheden inoefenen.

12 Ga op zoek naar hulp Voorbereiding Als je een fietsexamen wil organiseren, kun je best hulp inroepen van een aantal personen. Denk in eerste instantie aan andere leerkrachten, politie en verkeersouders. Andere leerkrachten zoals bijvoorbeeld de turnleerkracht kunnen de fietscontrole op zich nemen. Ook de dag van het examen kan de extra leerkracht een oogje in het zeil houden op de speelplaats bij de wachtende leerlingen, aan een controlepost staan, enzovoort. De school kan helemaal autonoom een fietsexamen organiseren, maar de ervaring leert dat samenwerken met externe partners altijd een meerwaarde is. De lokale politie kan zeker een belangrijke partner zijn. Ze kunnen meehelpen om het parcours uit te stippelen, een controlepost bemannen of een oogje in het zeil te houden. Door samen te werken met de lokale politie toon je bovendien dat je er als school alles aan doet om het fietsexamen zo veilig mogelijk te laten verlopen. Misschien heeft jouw school wel Verkeersouders? Dit zijn ouders, grootouders, of andere geëngageerde vrijwilligers die mee de handen uit de mouwen willen steken. Op onze website kun je zien welke verkeersouders op jouw school al bij ons geregistreerd zijn. Door zich te registeren, kunnen ze genieten van tal van voordelen: gratis actiepakketten, vormingen, uitnodiging voor de Dag van de Verkeersouder, enzovoort. Ook bij steden en gemeenten kun je terecht voor hulp bij een fietsexamen. Vraag zeker na of jouw gemeente iets te bieden heeft. Misschien is er wel een centraal fietsexamen voor verschillende scholen tegelijk.

13 2.4 Stippel de route uit 13 Het is belangrijk om een goede route uit te stippelen. Hou daarom rekening met de volgende zaken: n De start van de route is bij voorkeur op school. Zo kunnen de wachtende leerlingen in een veilige omgeving blijven. n Kies een omgeving die voor hen relevant is, zoals bijvoorbeeld de route naar huis of naar de toekomstige secundaire scholen. n Stippel een route uit langs die relevante plaatsen: secundaire school, sporthal, muziekschool, enzovoort. n Kijk goed of de vijf vaardigheden waarop ze beoordeeld worden, voorkomen in de route. n Een traject van 3 tot 5 kilometer volstaat meestal. Voorbereiding TIP: Zijn er in de schoolomgeving verkeerspunten zoals een rotonde, verkeerslichten of een spooroverweg, neem die dan op als als extra vaardigheid in het fietsexamen. Op de website vind je daarvoor bijkomende oefen- en controlefiches Bewegwijzering Om de route goed zichtbaar te maken, raden wij je aan om bewegwijzering te plaatsen. Op onze website kun je de wegwijzers downloaden. Het is ideaal om de bewegwijzering een week voor het fietsexamen al te plaatsen. Zo kunnen de ouders met hun kind de route ook al eens oefenen. HET GROTE FIETS EXAMEN Vraag op het gemeentehuis of je de wegwijzers enkele dagen/weken voor het fietsexamen mag hangen en neem ze na het examen meteen weer weg. TIP: Geef een geprinte versie van de route mee met de leerlingen naar huis. Zo kunnen ouders het parcours met hun kind inoefenen. TIP: Je kunt wegwijzers op duurzaam materiaal kiezen als beloning bij onze Medailles Verkeer op School. Zie voor meer info.

14 Fietscontrole Voorbereiding Een belangrijk onderdeel dat wel eens over het hoofd wordt gezien bij het organiseren van een fietsexamen zijn de fietsen zelf. Het is van groot belang dat elke leerling met een veilige fiets rijdt. De VSV heeft hiervoor een mooi Actiepakket Fietscontrole ontwikkeld. Dit is kant-en-klaar materiaal om een fietscontrole te organiseren en om leerlingen alles bij te brengen over de wettelijk verplichte uitrusting van een fiets. TIP: Heb jij verkeersouders op je school? Vraag hen dan om het Actiepakket Fietscontrole te bestellen, want voor hen is dit gratis! En vraag hen ook om mee te helpen aan het fietsexamen. Zie voor meer info. Naam: Datum: Wettelijk verplichte uitrusting (kruis aan wat niet in orde is) rode reflector achteraan doeltreffende rem achteraan doeltreffende rem vooraan bel tot op 20 meter hoorbaar witte reflector vooraan Bijkomende aandachtspunten: (kruis aan wat niet in orde is) Zadel: stevig vastgezet op de juiste hoogte (bal van beide voeten op de grond). Stuur: stevig vastgezet, iets hoger dan het zadel. Wielen: stevig vastgezet, zonder speling. Spaken: strak aangespannen. Velgen: niet vervormd. Banden: goed opgepompt, geen scheuren, uitstulpingen of afgesleten loopvlak. Ketting: goed gesmeerd, met ongeveer 1 cm speling. Pedalen en trapas: geen speling. Frame: geen roest of beschadiging. Opmerkingen: 2 zijdelingse reflectoren per wiel en/of 2 reflecterende stroken op elke band in elke pedaal 2 gele of oranje reflectoren Verlichting: s Nachts, of als het zicht beperkt is tot 200 meter, moet je fiets verlicht zijn. Vooraan moet je een wit of geel licht hebben en achteraan een rood. Dat mag vaste of losse fietsverlichting zijn die mag knipperen of permanent mag branden.

15 15 3. TRAINING Voorbereiding HET GROTE FIETS EXAMEN

16 16 Een leerling slaagt voor het fietsexamen wanneer hij de vijf vaardigheden tot een goed einde brengt én zichzelf of anderen niet in gevaar heeft gebracht. Deze vaardigheden oefen je altijd eerst in een beschermde omgeving (speelplaats of turnzaal) en daarna pas in het echte verkeer. Voorbereiding Hanteer bij het oefenparcours in de beschermde omgeving realistische afmetingen (bv. wegbreedte van ± 4 meter). Besteed extra aandacht aan een aantal visuele elementen die de opstelling realistischer maken. Dit kun je doen door kleuren te gebruiken, extra kegels te zetten of door extra elementen toe te voegen, zoals een zebrapad of een stippellijn als midden van de rijbaan. Zo ervaren de leerlingen het meer als echte verkeerssituaties. Focus tijdens het oefenen in de beschermde omgeving goed op de deelvaardigheden zodat ze ingeprent zijn voor ze zich in het echte verkeer begeven. In het echte verkeer oefen je best eerst in een rustige buurt met plaatselijk verkeer (bijvoorbeeld in een doodlopende straat).

17 3.1 Rechts op de rijbaan fietsen 17 Vaardigheid Als fietser moet je zo rechts mogelijk op de rijbaan fietsen als er geen fietspad is. Hiervoor moet je voldoende stuurvaardig zijn. Als de leerlingen rechts op de rijbaan fietsen, moeten ze steeds rekening houden met de volgende punten: Training 1 rij op voldoende afstand van geparkeerde auto s; 2 snij de bochten niet af; 3 wijk enkel uit naar links als er een hindernis op de rijbaan is of als je een andere fietser inhaalt.

18 18 Oefenen in een beschermde omgeving Training n Baken een rijbaan af op de speelplaats die minstens 4 meter breed is met een hoek van 90 en een terugkerende bocht. n Een deel van de leerlingen rijdt met de wijzers van de klok mee, een ander deel tegen de wijzers van de klok in. n Let erop dat de leerlingen zoveel mogelijk rechts rijden. n Plaats (en verplaats) een hindernis zodat de leerlingen verplicht zijn uit te wijken naar links.

19 Oefenen in het echte verkeer 19 n Kies een rustige straat in de schoolomgeving waar geen fietspad is. n Maak de leerlingen bewust van het feit dat ze nu in het echte verkeer zijn. Maak duidelijke afspraken: zoveel mogelijk rechts rijden, inhalen is verboden, hou 2 meter afstand en let op bij in- en uitritten en geparkeerde wagens. n Laat de leerlingen blokje rond rijden, de helft met de wijzers van de klok mee, de andere helft in de andere richting. Training Merk je dat je leerlingen niet stuurvaardig genoeg zijn om rechts op de rijbaan te fietsen? Neem eens een kijkje in het Fietsbrevet Brons! Hierin vind je verschillende leuke spelletjes om de stuurvaardigheid te trainen.

20 Rechts afslaan Training Vaardigheid Omdat kinderen de rijbaan niet moeten kruisen, is rechts afslaan met de fiets iets minder gevaarlijk dan links afslaan. Het gevaar van de dode hoek bij vrachtwagens is hier echter wel reëel. Daarom moeten ze ook bij dit manoeuvre voorzichtig zijn en de volgende deelvaardigheden uitvoeren: 1 kijk tijdig om over de linkerschouder en wijk niet af van de rijlijn; 2 kondig het manoeuvre aan door de rechterarm uit te steken; 3 minder snelheid, neem de bocht met twee handen aan het stuur en sla rechts af met een korte bocht.

21 Oefenen in een beschermde omgeving n Baken een oefenterrein af met één of meerdere hoeken. Je geeft de breedte aan van de rijbaan en plaatst een aantal kegels in de bocht die de fietsers verplichten om een korte bocht te nemen. n De fietsers rijden met de wijzers van de klok mee en nemen telkens een bocht naar rechts op de correcte manier. 21 Training Hebben je leerlingen het nog moeilijk met deze deelvaardigheden, visualiseer ze dan. Dit kun je doen door op de plaats waar de vaardigheden moeten uitgevoerd worden leerlingen te zetten die bordjes vasthouden met de woorden OM-ARM- STUUR op. Je kunt deze drie woorden ook vervangen door pictogrammen. (Deze kun je terugvinden op onze website: Oefenen in het echte verkeer n Kies een rustige straat in de schoolomgeving waar geen fietspad is. n De leerlingen rijden met de wijzers van de klok mee rond een huizenblok waar ze een paar keer rechts afslaan. n Je kunt hier in eerste fase ook nog werken met de kaarten OM, ARM, STUUR. Merk je dat je leerlingen niet verkeersvaardig genoeg zijn om bijvoorbeeld hun arm uit te steken? Neem eens een kijkje in het Fietsbrevet Zilver! Hierin vind je verschillende leuke spelletjes om de verkeersvaardigheid te trainen.

22 Links afslaan (zonder voorsorteren) Training Vaardigheid Links afslaan is een gevaarlijk manoeuvre voor fietsers, omdat ze doorgaand verkeer moeten kruisen. Om dit veilig te laten verlopen voeren de fietsers de volgende deelvaardigheden uit: 1 kijk om, links en rechts en hou rekening met zowel achteropkomend verkeer als tegenliggers; 2 kondig het manoeuvre aan door de linkerarm uit te steken; 3 neem een wijde bocht met beide handen aan het stuur; 4 kom in de linkerzijstraat opnieuw aan de rechterkant van de rijbaan uit.

23 Oefenen in een beschermde omgeving 23 n Baken een oefenterrein af met één of meerdere hoeken. Je geeft de breedte aan van de rijbaan en plaatst een aantal kegels in de bocht die de fietsers verplichten om een wijde bocht te nemen. n De fietsers rijden tegen de wijzers van de klok in en nemen telkens een wijde bocht naar links. Training De bordjes met de woorden of pictogrammen OM-ARM-STUUR op kun je bij deze vaardigheid opnieuw gebruiken. Oefenen in het echte verkeer n Kies een rustige straat in de schoolomgeving waar geen fietspad is. n De fietsers rijden tegen de wijzers van de klok in rond een huizenblok waarbij ze een aantal keer links afslaan. Je kunt hier in eerste fase ook nog werken met de kaarten OM, ARM en STUUR.

24 Langs een hindernis fietsen Training Vaardigheid Wanneer er geen fietspad is, moeten fietsers rechts op de rijbaan fietsen. Uiterst rechts blijven kan niet altijd. Geparkeerde auto s verplichten de fietser vaak om uit te wijken naar links, meer naar het midden van de rijbaan. Achterop- en tegemoetkomende voertuigen vormen dan een reëel gevaar. Om die reden is het belangrijk dat ze een hindernis op de rijbaan voorzichtig voorbijrijden. Dit doen ze veilig aan de hand van de volgende deelvaardigheden: 1 vertraag en kijk om over de linkerschouder; 2 stop als er achterop- of tegemoetkomend verkeer een gevaar oplevert; 3 steek de linkerarm uit; 4 wijk tijdig uit naar links en houd ongeveer 1 meter afstand; 5 rij daarna opnieuw zo rechts mogelijk op de rijbaan.

25 Oefenen in een beschermde omgeving 25 n Baken een oefenterrein af van ongeveer 30 meter lang met een rijbaan van 4 meter breed. Zet aan het begin en op het einde van de rijbaan een kegel als keerpunt. n Zet aan de kanten van de rijbaan een hindernis. Voor, tijdens en na ze langs de hindernis rijden, moeten de leerlingen de juiste handelingen uitvoeren. Training De bordjes met de woorden of pictogrammen OM-ARM-STUUR op kun je bij deze vaardigheid opnieuw gebruiken. Oefenen in het echte verkeer n Kies een rustige straat in de schoolomgeving waar geen fietspad is. n Zet de situatie in scène door een hindernis op de baan te zetten, zoals bijvoorbeeld je wagen. n De fietsers rijden om de beurt voorbij de hindernis rekening houdend met de juiste handelingen. n Indien mogelijk rijden ze rond een klein huizenblok waarbij ze telkens opnieuw langs de hindernis komen. n Je kunt hier in eerste fase ook nog werken met de kaarten OM, ARM en STUUR.

26 Voorrang verlenen Training Voorrang geven aan bestuurders die van rechts komen, is één van de basisregels in het verkeer. Alleen intensieve training kan ervoor zorgen dat de regel rechts gaat voor een automatisme wordt bij jonge fietsers. Maak leerlingen duidelijk dat ze altijd voorzichtig moeten zijn op een kruispunt, want voorrang hebben, betekent niet dat je ook voorrang krijgt. Er zijn bovendien heel wat vormen van voorrang die getraind kunnen worden: n voorrang zonder verkeersborden; n voorrang met een stopbord en voorrangsborden; n voorrang met een omgekeerde driehoek en haaientanden als wegmarkering; n voorrang op een rotonde; n voorrang bij een smalle doorgang; n Bij al deze verschillende vormen moeten de leerlingen rekening houden met de volgende deelvaardigheden: 1 rij rechts op de rijbaan; 2 vertraag en kijk of er een bestuurder van rechts komt (oogcontact); 3 stop indien nodig om voorrang te verlenen.

27 Oefenen in een beschermde omgeving T-kruispunt: 27 nmaak met kegels een T-kruispunt. nbij het fluitsignaal vertrekt de leerling van groep A. Hij rijdt over het kruispunt, maar moet voorrang verlenen aan een leerling van groep B die naar het kruispunt komt om links af te slaan. nhij voert de deelvaardigheden uit. nals een leerling van groep A een fietser van groep B tegenkomt op het kruispunt zegt hij hardop RECHTS GAAT VOOR! Het verwoorden is belangrijk voor het automatiseren. nde fietser van groep A sluit nu achteraan aan bij groep B en die van groep B bij groep A. Training Vierarmig kruispunt: nmaak met kegels een vierarmig kruispunt. nplaats in elke richting twee tot vier fietsers. nnoem de naam van twee kinderen die met de fiets klaar staan om te vertrekken. nelke fietser heeft de opdracht rechtdoor te fietsen en aan te sluiten bij de groep die daar staat te wachten. nhierbij moeten ze rekening houden met de voorrang van rechts en alle deelvaardigheden uitvoeren.

28 28 Oefenen in het echte verkeer Training n Kies een voor jullie relevant kruispunt in de schoolomgeving. n De leerlingen stellen zich op zoals in de oefening op de speelplaats (groep A en B). n Wijs de leerlingen er op dat ze nu ook rekening moeten houden met het echte verkeer. n Fiets eerst een aantal keer mee en herhaal de regels. n Tijdens de oefening voeren de leerlingen de deelvaardigheden uit. n In een volgende fase fietsen de leerlingen rond een huizenblok, eventueel in verschillende groepjes, waarbij ze voorrang verder oefenen. Beslis na het oefenen samen met de kinesitherapeut, orthopedagoog hoe de leerling het examen zullen afleggen: zelfstandig of onder begeleiding. Sommige leerlingen zijn immers niet klaar om zich alleen in het verkeer te begeven, maar wel om MEE te fietsen. Misschien is dat voor die leerlingen wel het hoogst haalbare.

29 4. HET FIETSEXAMEN AFNEMEN HET GROTE FIETS EXAMEN

30

31 4.1 In de klas 31 Breng je leerlingen tijdig op de hoogte van Het Grote Fietsexamen. Je kunt een klassikaal momentje organiseren waarbij je samen met de leerlingen stilstaat bij wat het allemaal inhoudt. Dit kun je doen aan de hand van de klasposter die je kunt terugvinden in het pakket. Laat ook het introductiefilmpje zien op Zo kunnen de leerlingen zich een beeld vormen van wat er van hen verwacht wordt. Leg ze ook het doel uit van het fietsexamen, namelijk dat dit een test is om na te gaan of ze bekwaam zijn om individueel als fietser deel te nemen aan het verkeer. Zo zijn ze dus klaar om binnenkort naar de secundaire school te fietsen. Maak de volgende afspraken met de leerlingen: Het fietsexamen afnemen n Zowel tijdens het trainen als tijdens het fietsexamen zelf draag je steeds een fluohesje en een fietshelm. n Je mag tijdens het examen niemand voorbijsteken. Kom je te dicht in de buurt van de leerling die voor jou vertrokken is, dan vertraag je. n Je wordt tijdens het examen niet alleen beoordeeld op de vaardigheden, maar ook op je algemeen verkeersgedrag. Breng jezelf en anderen dus nooit in gevaar! Nu de leerlingen een goed beeld hebben van wat hen te wachten staat, kun je hen vragen om hun naam en handtekening op de klasposter te zetten om hun deelname te bevestigen. HET GROTE FIETS EXAMEN Wij doen mee! Klas:... Datum:... Naam: Handtekening: Naam: Handtekening:

32 32 Het fietsexamen afnemen 4.2 Controleposten De dag van het examen heb je wat helpers nodig om de controleposten te bemannen. Bij voorkeur zijn dat (verkeers)ouders, leerkrachten, politie, stadswachten of gemachtigd opzichters. Aan elke geteste vaardigheid moet er een controlepost zijn. Hier gaan de controleurs na of de leerling de vaardigheid correct uitvoert. Elke controleur krijgt een controlefiche waarop hij alle leerlingen van één klas voor deze vaardigheid kan beoordelen. Dit doet hij door een kruisje te zetten op de controlefiche als er een fout gemaakt wordt. De controlefiches kun je downloaden op onze website HET GROTE FIETS EXAMEN RECHTS OP DE RIJBAAN FIETSEN Deze vaardigheid bestaat uit een aantal deelvaardigheden. Zet een kruisje wanneer de leerling het NIET goed deed. DE FIETSER: rijdt altijd rechts op de rijbaan op minstens 80 centimeter van geparkeerde auto s; snijdt de bochten niet af of neemt ze niet te wijd; wijkt enkel links uit als er een hindernis is of als hij een andere fietser inhaalt; gedraagt zich veilig in het verkeer. DE FIETSER: rijdt altijd rechts op de rijbaan op voldoende afstand van geparkeerde auto s; snijdt de bochten niet af of neemt ze niet te wijd; wijkt enkel links uit als er een hindernis is of als hij een andere fietser inhaalt; gedraagt zich veilig in het verkeer. CONTROLEFICHE 1 Om de controle snel en objectief te laten verlopen, dragen de leerlingen een fluohesje met een rug- of buiknummer. Op onze website kun je de nummers downloaden en aan het fluohesje of op de voorkant van de fiets hangen. De nummers van de leerlingen moeten dus overeenkomen met de nummers op de controlefiche. Om het voor de controleurs gemakkelijk te maken, laat je de leerlingen in volgorde vertrekken met een tussentijd van 2 minuten. Op de dag van het examen geef je de controleurs een korte briefing. In een map geef je ze alle nodige informatie en materiaal mee: n een plattegrond met de exacte locatie van hun controleplaats; n de controlefiche; n een klembord; n schrijfgerief; n een telefoon/noodnummer; n een fluitje dat als noodsignaal gebruikt kan worden; n een fluohesje; n de klaslijst; n instructies over de manier van controleren.

33 van geparkeerde auto s; een andere fietser inhaalt. rechtdoor fietsen; slaat rechts af met een korte bocht. rijdt rechts op de rijbaan of het fietspad; gedraagt zich veilig in het verkeer. Tijdens de observatie houden de controleurs uiteraard een oogje in het zeil om de veiligheid te bewaken. Hou ook rekening met het weer en denk aan schaduw, schuilplaats voor regen, een drankje, enzovoort. Leerlingen die het fietsparcours onder nauw toezicht afleggen, hebben een begeleider nodig die meefietst. Informeer de begeleiders over hun taak: Welke leerling gaan ze begeleiden? Waarop letten ze bij de controle van de vaardigheden? Ze hoeven de controlefiche niet tijdens de rit in te vullen. Ze doen dit vlak na het beëindigen van de test. Wanneer moeten ze ingrijpen? 33 Het fietsexamen afnemen CONTROLEFICHE MEEFIETSENDE BEGELEIDER HET BUITENGEWOON FIETS BREVET RECHTS OP DE RIJBAAN De leerling: rijdt altijd rechts op de rijbaan op minstens 80 centimeter snijdt bochten niet af of neemt ze niet te wijd; wijkt enkel links uit als er een hindernis is of als hij RECHTS AFSLAAN De leerling: kijkt tijdig over de linkerschouder en blijft ondertussen kondigt het manoeuvre aan door de rechterarm uit te steken; mindert snelheid en voert het manoeuvre uit met twee handen aan het stuur; LINKS AFSLAAN ZONDER VOORSORTEREN De leerling: kijkt om, kijkt links en rechts, en houdt rekening zowel met achteropkomend verkeer als met tegenliggers; kondigt het manoeuvre aan door de linkerarm uit te steken; neemt een wijde bocht met twee handen aan het stuur; komt in de linkerzijstraat opnieuw uit aan de rechterkant van de rijbaan. LANGS EEN HINDERNIS FIETSEN De leerling: vertraagt en kijkt om over de linkerschouder; stopt als een tegenligger of achterligger een gevaar oplevert; kondigt het manoeuvre aan door de linkerarm uit te steken; wijkt uit naar links en houdt ± 1 meter afstand; neemt zijn plaats rechts op de rijbaan weer in. VOORRANG OP EEN KRUISPUNT ZONDER VERKEERSBORDEN De leerling: vertraagt en kijkt of er een bestuurder van rechts komt; stopt indien nodig om voorrang te verlenen. ALGEMEEN VERKEERSGEDRAG De leerling: CONTROLEFICHE HET BUITENGEWOON FIETSBREVET Doe net voor het examen nog een laatste controletocht. Je kijkt na of alle controleurs ter plaatse zijn, op de juiste plaats staan en of er geen bewegwijzering ontbreekt. Nu ben je helemaal klaar om te starten met Het Grote Fietsexamen!

34

35 5. BEOORDELING EN RESULTATEN HET GROTE FIETS EXAMEN

36 36 De beoordeling laat je bij voorkeur onmiddellijk na het examen volgen. Ga samenzitten met alle betrokkenen: controleurs, leerkrachten, politie, verkeersouders, enzovoort. Leg de verschillende controlefiches samen, bespreek ze en beslis samen over het eindresultaat. Beoordeling en resultaten WIJ GAAN UIT VAN DE VOLGENDE TWEE PRINCIPES OM TE SLAGEN: n Leerlingen moeten vijf op vijf behalen op de vaardigheden om te slagen voor Het Grote Fietsexamen. Bij elk van de vijf vaardigheden moet de controleur meerdere deelvaardigheden nagaan. Het zou kunnen dat de leerling tijdens een deelvaardigheid iets vergeet of niet helemaal correct uitvoert. In dat geval kan hij toch nog slagen voor de hele vaardigheid. n Het algemeen verkeersgedrag van de leerlingen moet in orde zijn om te kunnen slagen. Wie zichzelf of anderen niet in gevaar heeft gebracht, slaagt voor de globale fietsvaardigheid. Deze vaardigheid staat daarom ook op elke controlefiche. Een aantal voorbeelden: Geslaagd: Een leerling vergeet zijn arm uit te steken bij het rechts afslaan. Hij vergeet dus een deelvaardigheid. De andere deelvaardigheden voert hij wel correct uit en hij heeft niemand in gevaar gebracht. Dan kun je er voor kiezen om de leerling toch te laten slagen. Niet geslaagd: Een leerling slaagt voor alle vaardigheden, maar heeft zichzelf en/ of anderen in gevaar gebracht door bijvoorbeeld een rood licht te negeren. Hij zal dan niet slagen omwille van zijn algemeen verkeersgedrag. Als je nog extra vaardigheden gaat testen, bepaal dan zelf hoe zwaar ze doorwegen bij de eindbeoordeling. We willen je vooral meegeven om correct te zijn in de beoordeling en de lat niet te laag te leggen. Een leerling laten slagen voor Het Grote Fietsexamen terwijl hij eigenlijk niet klaar is om het verkeer zelfstandig te trotseren, is een verkeerd signaal geven aan het kind en de ouders. De vijf vaardigheden zijn een minimum om veilig en alleen in het verkeer te kunnen fietsen.

37 5.1 Fietsbrevet Goud 37 Na het afleggen van Het Grote Fietsexamen ontvangt elke leerling een Fietsbrevet Goud. Deze kun je verkrijgen door in je online-dossier de beoordeling van elke leerling digitaal in te vullen in je klasdossier. Je kunt eventueel ook zelf opmerkingen toevoegen. Als je dat gedaan hebt, zal je automatisch gepersonaliseerde Fietsbrevetten Goud met de naam van de leerlingen en met alle beoordelingspunten en opmerkingen kunnen afdrukken. Het is mogelijk dat er leerlingen niet slagen voor het examen. Geef per leerling aan welke vaardigheden nog bijzondere aandacht verdienen. Het Grote Fietsexamen is zo opgesteld dat ieder kind beloond wordt voor zijn inspanning, geslaagd of niet geslaagd. Daarom krijgt elke leerling, naast het brevet, als beloning ook een bijhorende sticker (om bijvoorbeeld op zijn fiets of boekentas te kleven). Beoordeling en resultaten Je deelt deze fietsbrevetten en stickers best zo snel mogelijk uit na het afnemen van het examen. Zo weten de leerlingen nog goed wat de verschillende vaardigheden precies waren en kunnen ze nog terugblikken op hun prestatie. Het is ook heel prettig voor de leerlingen als je hiervan een plechtig momentje maakt samen met bijvoorbeeld de ouders en de directie. FIETSBREVET GOUD Vaardigheden Naam: School: Klas: Rechts op de rijbaan fietsen Rechts afslaan Links afslaan Langs een hindernis fietsen Voorrang verlenen Veilig algemeen verkeersgedrag Opmerkingen: Eindbeoordeling geslaagd nog verder oefenen Handtekening: FIETSBREVET # Leerling: GRATIS TOEGANGSTICKET GRATIS* TICKET VOOR BOBBEJAANLAND * Gratis toegang voor 1 persoon mits vergezeld van 1 betalende. Betalend ticket moet aangekocht worden aan de kassa van Bobbejaanland, aan dagtarief. Goedkoopste ticket is gratis. Geldig van 1 september 2017 tot 4 november Deze bon is niet geldig in combinatie met voorverkooptickets of schoolreizen en groepsuitstappen. De bon is niet terugbetaalbaar, noch cumuleerbaar met andere acties/promoties. Deze bon mag niet verkocht noch uitgedeeld worden VSV-Fietsbrevet-STICK-GOUD x60.indd 10/08/ :27 PLU51398

38 38 Beoordeling en resultaten Aan de hand van het Fietsbrevet Goud worden de ouders ook op de hoogte gebracht van de resultaten van hun kind zodat zij weten of hun kind klaar is om alleen in het verkeer te fietsen. Wij zijn er voorstander van om de ouders ook via mail/brief op de hoogte te brengen van de resultaten zodat zij heel duidelijk weten welke vaardigheden nog extra oefening vragen. Hiervoor hebben wij een standaardmail/brief opgemaakt die je kunt downloaden op Voor het buitengewoon onderwijs hebben wij een apart Fietsbrevet Goud voorzien dat je de mogelijkheid geeft om de mate van hulp afzonderlijk te bepalen voor elke leerling. De kolom geslaagd met hulp wordt gebruikt voor leerlingen die het parcours onder begeleiding hebben afgelegd. Omwille van een motorische beperking maken sommige leerlingen gebruik van een aangepaste fiets, bijvoorbeeld een driewieler. We beschouwen hen niet als een aparte categorie bij de afname van het brevet. Naam: School: FIETSBREVET Klas: GOUD GOUD Geslaagd Nog verder Vaardigheden: Geslaagd met hulp oefenen Rechts op de rijbaan fietsen Vaardigheden: Rechts afslaan Links afslaan Rechts op de rijbaan fietsen Langs een hindernis fietsen Rechts afslaan Voorrang verlenen Veilig algemeen verkeersgedrag Links afslaan Opmerkingen: Langs een hindernis fietsen Voorrang verlenen Veilig algemeen verkeersgedrag Eindbeoordeling Handtekening: geslaagd Opmerkingen: nog verder oefenen # # FIETSBREVET Naam: School: Klas: Geslaagd Geslaagd met hulp Nog verder oefenen Eindbeoordeling GRATIS geslaagd TOEGANGSTICKET Leerling: nog verder oefenen GRATIS* TICKET VOOR BOBBEJAANLAND * Gratis toegang voor 1 persoon mits vergezeld van 1 betalende. Betalend ticket moet aangekocht worden aan de kassa van Bobbejaanland, aan dagtarief. Goedkoopste ticket is gratis. Geldig van 1 september 2017 tot 4 november Deze bon is niet geldig in combinatie met voorverkooptickets of schoolreizen en groepsuitstappen. De bon is niet terugbetaalbaar, noch cumuleerbaar met andere acties/promoties. Deze bon mag niet verkocht noch uitgedeeld worden. Handtekening: PLU51398 Leerling: GRATIS TOEGANGSTICKET GRATIS* TICKET VOOR BOBBEJAANLAND * Gratis toegang voor 1 persoon mits vergezeld van 1 betalende. Betalend ticket moet aangekocht worden aan de kassa van Bobbejaanland, aan dagtarief. Goedkoopste ticket is gratis. Geldig van 1 september 2017 tot 4 november Deze bon is niet geldig in combinatie met voorverkooptickets of schoolreizen en groepsuitstappen. De bon is niet terugbetaalbaar, noch cumuleerbaar met andere acties/promoties. Deze bon mag niet verkocht noch uitgedeeld worden.

39 6. EVALUATIE HET GROTE FIETS EXAMEN

40 40 Om Het Grote Fietsexamen in de toekomst minstens even goed te organiseren, is het belangrijk om stil te staan bij hoe alles verlopen is. Evaluatie Het resultaat n Hoeveel leerlingen zijn geslaagd? n Voldoen de resultaten aan de verwachtingen van de ouders en leerkrachten? n Moeten we de trainingen aanpassen of opvoeren? De route n Voldoet de test aan de verwachtingen van de ouders en leerkrachten? n Geeft de test een realistisch beeld van het verkeer op de openbare weg? n Is de moeilijkheidsgraad realistisch? n Zijn de controleposten op de juiste plaats gesitueerd? n Zijn er onverwachte situaties die de veiligheid in het gedrang brengen? Helpende handen n Zijn er voldoende helpers? n Zijn de helpers voldoende ingelicht over hun taak? n Zijn de controlefiches goed ingevuld? Wij vragen je graag om ook de evaluatie in je online dossier in te vullen. Zo kun je ons laten weten wat je vond van onze ondersteuning en wat we in de toekomst nog kunnen verbeteren.

41 COLOFON 41 Redactie Helen Craps Leescommissie Kim Jacobs, Bart Nobels en Dirk Gabriels Eindredactie Daan Degroote Lay-out en vormgeving Artoos Foto s David Legreve Daan Degroote Verantwoordelijke uitgever Jan Peumans - Stationsstraat 110, 2800 Mechelen Wettelijk depot D/2017/8258/4 Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden overgenomen zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. HET GROTE FIETS EXAMEN

42 42 VSV Stationsstraat Mechelen Tel