Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen

Transcriptie

1 Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen Canan Ziylan Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Evelyne Meynen Beleidsadviseur Publieke Gezondheid, Welzijn en Zorg Festival Rotterdam wordt ouder, 13 maart 2018

2 Promotieonderzoek Wageningen Universiteit Prof. dr. Lisette de Groot Dr. Annemien Haveman-Nies Dr. Stefanie Kremer

3 Laten we meteen jullie startkennis meten! Pak je mobiel Ga naar kahoot.it Vul de pincode in op je scherm Kies een gebruikersnaam Start! Je krijgt punten voor het aantal goede antwoorden én voor de snelheid waarmee je antwoordde

4 Ondervoeding in verschillende settings H 33% in thuiszorg 25% in ziekenhuis VPH 15% in verpleeghuis Bron: Schilp et al., 2012

5 Verschillende oorzaken Fysiologisch Psychisch Sociaal Medisch Afnemende smaak en geur Depressie Boodschappen doen Kauwproblemen Verminderde mobiliteit Angst Mogelijkheid om eten te bereiden Slikproblemen Vertraagde opname voeding Eenzaamheid Financiële status/armoede Ziekte Ontregeling van het verzadigingsgevoel Veranderingen in de levenssituatie Minder dagelijkse dingen kunnen uitvoeren Medicijnen Minder maagzuur Verdriet Alleen eten Alcoholverslaving Minder vetvrije lichaamsmassa Zwaarmoedigheid Dementie Bron: Website Stuurgroep Ondervoeding

6 en veel negatieve gevolgen Meer sterftegevallen Meer kans op complicaties Verergering onderliggende ziekten Verminderde wondgenezing / grotere kans op decubitus Gevolgen Afname kwaliteit van leven (onder andere door uitputting en lusteloosheid) Meer kans op infecties (door verminderde darmwerking en verlaagde weerstand) Multimorbiditeit Afname gewicht spiermassa: afname ADL Bron: Website Stuurgroep Ondervoeding

7 Bij ondervoeding zijn eiwitten belangrijk Eiwitten: bouwstoffen voor spieren Ouderen moeten meer eiwitten consumeren dan volwassenen

8 Eiwitten zijn de bouwstoffen van spieren Spier 1 Spier aanmaak \. Spiereiwit \ Spier afbraak r/ -- - ~- Bloed

9 Verminderde opname en aanmaak bij ouderen MINDER MEER MINDER LAGERE OPNAME

10 Belangrijke vragen vóór eiwitverrijking Wat zijn de huidige maatregelen tegen ondervoeding rondom vroege herkenning en diagnose? In hoeverre zijn deze haalbaar in de praktijk? Doel: Bestuderen van ervaringen van professionals rondom ondervoeding bewustzijn, monitoring en behandeling van ondervoeding.

11 We hebben goede richtlijnen in NL ~ stuurgroep l ondervoeding RICHTLIJN ONDERVOEDING HERKENNING, DIAGNOSESTELLING EN BEHANDELING VAN ONDERVOEDING BIJ VOLWASSENEN LESA n~ vs - vn Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak Ondervoeding

12 Als iemand niet piept De mensen piepen niet, dus die komen niet, die zeggen van 'oh wat ben ik ondervoed', dat is natuurlijk een probleem. En als mensen te licht zijn, dan ben je eigenlijk al blij, want dat is wel gunstig voor heel veel kwalen. Dus daar zit wel een probleem. Huisarts

13 Dus... waar komt het op neer? Actievere rol in signaleren en monitoren van professionals rondom ouderen Maar welke professionals dan? Volgens diëtisten & onderzoekers: huisarts & thuiszorg Volgens huisartsen: thuiszorg Volgens thuiszorg: ja waarschijnlijk wij maar... geen tijd

14 En hoe moet dat monitoren dan gebeuren? Weer verschillende meningen / visies: Diëtisten & onderzoekers: SNAQ65+ Huisartsen: een vragenlijst Thuiszorg: observatie

15 Maar vertrouwen op klinische blik is risicovol! Als ze mensen echt op de weegschaal zetten, dan kun je het eerder inschatten, maar voordat je ziet dat iemand echt afgevallen is aan lichamelijke kenmerken, dan is iemand al meerdere kilo's afgevallen. En in het geval van sarcopenie, als er een verandering is van lichaamssamenstelling, dan zie je dat ook niet aan de weegschaal. Diëtist

16 Zie dwarsdoorsnede van deze dijbenen vet vet spier Gelijke BMI spier Jong volwassene, 25 jaar Oudere, 63 jaar

17 Verlies spiermassa gaat snel! Een gezond mens verliest bij een week verplichte bedrust 1,5kg spiermassa; bij ouderen kan dat nog meer zijn. Ouderen hebben 12 tot 24 weken nodig om 1.5 kg aan spieren op te bouwen d.m.v. 2 wekelijkse krachttraining in combinatie met eiwitsuppletie Bron: Drummond et al. (2012); Tieland et al. (2012)

18 Conclusie Richtlijnen ondervoeding worden niet nageleefd Nederland beschikt over uitstekende richtlijnen voor de monitoring en behandeling van ondervoeding. Ze worden alleen niet nageleefd. De gezondheid van mensen gaat hierdoor onnodig achteruit. Dat zegt ir. Canan Ziylan, wetenschapper bij Wageningen UR Food & Biobased Research. een SNAQ-vragenlijst in te laten vullen als ze voor een griepvaccinatie naar de huisartsenpraktijk komen, maar daar was onder huisartsen weinig animo voor.' Zo'n een op de drie ouderen met thuiszorg en ruim een op de tien ouderen zonder thuiszorg in Nederland is ondervoed, aldus onderzoek (Schilp et al., High Prevalence of undemutrwon in Dutchcommunity dwelling older individuals, doi /j. nutr ). Ondervoeding zorgt voor een snel verlies aan spiermassa. Daarmee is er meer risico op vallen, botbreuken en overlijden. Slechte eetlust en moeite met traplopen zijn signalen voor (dreigende) ondervoeding bij ouderen. Met de

19 Snelle, praktische signalen bleke huid, doffe ogen ring is te ruim etenswaren zijn over de datum Komt Komt koelkast is leeg iemand het iemand huis niet uit? somber over? Is iemand Gaan kleren Zit een Zit een opvallend losser broekriem horloge te minder gaan zitten? te los? los? eten? Bron: Website Stuurgroep Ondervoeding

20 Proactief screenen naast het signaleren Eerstelijn en thuiszorg: SNAQ 65+ Bestaat uit 2 tot 4 stappen, 1x per maand herhalen: 1. Gewichtsverlies bepalen 2. Bovenarmomtrek meten 3. Vragen naar eetlust en functionaliteit (ADL) 4. Behandelbeleid bepalen Multidisciplinair overleg over verdere behandeling gebaseerd op onderliggende diagnoses

21 Samenvattend Weinig bewustzijn over ondervoeding bij ouderen en professionals (wordt wel meer gelukkig!) Zorgprofessionals voelen zich minder verantwoordelijk voor de voeding van cliënten Screening vooral globaal en niet structureel, waardoor diëtisten soms te laat ingeschakeld worden Juiste vorm van behandeling moet volgen op goede diagnostiek en uitleg aan cliënt

22 Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen Canan Ziylan Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Evelyne Meynen Beleidsadviseur Publieke Gezondheid, Welzijn en Zorg Festival Rotterdam wordt ouder, 13 maart 2018

23 Wat kan de gemeente doen om gezonde voeding te stimuleren? - Stadsbreed: bewustzijn van ondervoeding bij ouderen, mantelzorgers en professionals vergroten - Wijkgericht - Samenwerking tussen professionals (medisch én welzijn) stimuleren - Welzijn: meer aandacht voor ondervoeding / activiteiten op dit gebied

24 Bewustzijn ondervoeding vergroten Stadsbreed: - Lokale omroep: minidocumentairereeks ondervoeding - Zorgprofessionals (POH, Thuiszorg): (geaccrediteerde) lessen / e learning over ondervoeding - Stichting Student & Voeding, Hogeschool Rotterdam: meer aandacht voor voeding bij studenten

25 Wijkgerichte aanpak - Ommoord en IJsselmonde - Juist omdat de oorzaken van ondervoeding zo verschillend zijn, is individuele aanpak belangrijk. Samenwerking tussen professionals (medisch en sociaal) essentieel - Twee erg verschillende wijken qua infrastructuur / samenwerking van de professionals - IJsselmonde: gebruik maken van bestaande netwerken om signalering en opvolging van ondervoeding bespreekbaar te maken - Ommoord: voeding en beweging als haakje om samenwerking tussen professionals te vergroten. - In beide wijken: - Binnen welzijn meer aandacht voor signalering ondervoeding (signalering van eenzaamheid / depressie blijft daarbij belangrijk) - Activiteiten in Huizen van de wijk op gebied van gezonde voeding

26 Gezonde voeding voor Rotterdamse ouderen Canan Ziylan Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Evelyne Meynen Beleidsadviseur Publieke Gezondheid, Welzijn en Zorg Festival Rotterdam wordt ouder, 13 maart 2018

27 Stelling Ondervoeding bij ouderen zou bovenaan de prioriteitenlijst van professionals moeten staan

28 Stelling Signaleren van ondervoeding is vooral een taak van de thuiszorg.

29 Stelling Je moet niet ondervoeding aanpakken, maar eenzaamheid en depressie

30 Stelling Dat gezeur met gezonde voeding, laat die ouderen toch lekker genieten van hun oude dag.

31 Vraag Wat kun jíj doen vanuit jouw beroep?

32 Bedankt! Canan Ziylan Onderzoeker Kenniscentrum Zorginnovatie Docent HBO Verpleegkunde Evelyne Meynen Beleidsadviseur Publieke Gezondheid, Welzijn en Zorg Festival Rotterdam wordt ouder, 13 maart 2018