Monitor VVE gemeente Deventer

Transcriptie

1 Monitor VVE gemeente Deventer Rapportage DEVENTER, MAART 2018

2 INLEIDING Onder regie van de gemeente Deventer voeren GGD IJsselland, de kindercentra en de scholen, Raster Groep en Sine Limite samen het Deventer VVE-beleid uit. De VVE Monitor meet jaarlijks hoe VVE ervoor staat. De VVE Monitor richt zich op de doelen: het bereik van VVE (worden kinderen die in aanmerking komen voor VVE bereikt?) de uitvoeringskwaliteit van VVE: waaronder de ouderbetrokkenheid en de doorgaande lijn van voorschoolse naar vroegschoolse educatie de effecten van VVE op de ontwikkeling van kinderen De VVE Monitor bestaat uit twee onderdelen. Deel 1 gaat over het bereik en is opgesteld door GGD IJsselland met gebruikmaking van de jaarrapportage over toeleiding naar VVE. Deel 2 gaat over de effecten van VVE op de ontwikkeling van kinderen en is gemaakt door De IJsselgroep. De volledige monitor staat op sinelimite.nl/diensten/documenten/documenten-vve. De Inspectie van het Onderwijs beoordeelde in schooljaar de kwaliteit van de uitvoering VVE in Deventer. Op de website van Sine Limite staat de volledige rapportage en de beknopte factsheet Kwaliteit van VVE in Deventer, De onderwijsinspectie vindt de kwaliteit van de uitvoering goed en op een aantal aspecten zelfs een voorbeeld voor anderen. In 2016 zien we opnieuw dat we alle kinderen bereiken. Van alle kinderen met een VVE-toekenning is eind 2016 maar liefst 98% geplaatst op een kindercentrum. Daarnaast zien we ook dit schooljaar weer dat peuters met een VVE-toekenning zich versneld ontwikkelen wat betreft de taal- en rekenontwikkeling. Het VVE-beleid in de voorschoolse periode blijkt heel effectief! Het gaat dus goed met VVE in Deventer. Toch kunnen we het beleid nog verder versterken. Zie daarvoor ook onze puzzels in de monitor. Dank aan de leden van de werkgroep Monitor VVE: Marja de Jong (GGD), Monique Zeeman/Yvonne Thiemens (Gemeente Deventer), Martijn Vrielink (Quo Vadis), Ingrid Snoeijer (OPOD), Linde Voskamp (Sam&ko) Piet Bakker (IJsselgroep) en Corine van Casteren (Kenniscentrum VVE, Sine Limite) en dank aan Rob Segerink (Snap it) voor de technische verwerking van de gegevens. Natuurlijk ook dank aan de kinderopvangorganisaties, schoolbesturen, scholen, GGD en de toeleiders VVE, die gegevens hebben aangeleverd voor deze monitor. februari 2018, Stuurgroep VVE Deventer 2

3 INHOUDSOPGAVE DEEL 1 BEREIK EN DEELNAME AAN VVE DEEL 2 OPBRENGSTEN VAN VVE 3

4 Monitor VVE gemeente Deventer 2016 In opdracht van de stuurgroep VVE gemeente Deventer juni 2017 Opgesteld door: Marja de Jong 4

5 Monitor VVE Deventer DEEL 1 BEREIK EN DEELNAME AAN VVE Ambitie 1 Opheffen non bereik doelgroep VVE Doelen Alle kinderen die in aanmerking komen voor VVE maken daadwerkelijk gebruik van VVE. Het streefdoel is dat jaarlijks 95% van de kinderen die tot de doelgroep van VVE behoren, gebruik maken van het VVE-aanbod. De overige 5% is in beeld en de motieven van ouders om niet deel te nemen aan VVE zijn bekend. Procedure VVE-toekenning De Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de GGD verstrekt sinds 2012 systematisch VVEtoekenningen aan kinderen vanaf 18 maanden. Dat gebeurt op het consultatiebureau bij een regulier contactmoment, of op verzoek van ouders of een verwijzer. De JGZ registreert de toekenning in het digitaal kind dossier en volgt de plaatsing van kinderen met een VVE toekenning, wat vervolgens ook wordt geregistreerd. Dat maakt het (non) bereik zichtbaar. Er vindt een betrouwbare en uitgebreide registratie van VVE toekenning plaats van kinderen vanaf geboortejaar Toekenning, plaatsing en volgen van het kind is hieronder schematisch weergegeven. Figuur 1. Stroomschema van VVE toekenning naar plaatsing. Cijfers bij bovenstaand schema Totaal aantal kinderen in leeftijd 0-4 jaar in Deventer: In beeld bij consultatiebureau (GGD/JGZ) lft 0-4 jr: 4173 (98,5%) 4281 (98,4%) 4469 (98,8%) # VVE toekenningen in 2016 (tussen 18 mnd en 4 jr): 256 (6,1%) 326 (7,5 %) 240 (5,3%) Toeleiding door toeleiders Raster in 2016: Inkoop VVE plaatsen (op regulier en VVE kindercentrum): Waarvan deelnemend aan 3 + groep:

6 Met de gemeente Deventer is afgesproken dat de JGZ uitgebreid registreert op VVE. Dat wil zeggen dat er naast de toekenning en plaatsing, ook de 5 domeinen waarop gescreend wordt, worden geregistreerd. Kinderen kunnen op meerdere domeinen scoren, dus het eindtotaal is hoger dan het aantal kinderen met een VVE toekenning. Tabel 1. Verder wordt geregistreerd of het een standaard consult of signaal van derden betrof. Tabel 2. Opvallend is het relatief grote aantal kinderen, bijv. in Keizerslanden, Rivierenwijk en Voorstad, die n.a.v. signaal van derden een VVE toekenning hebben gekregen. Een verklaring hiervoor kan zijn het wegvallen van het standaard contactmoment bij 18 maanden (vanaf september 2016). Er is extra alertheid bij de consulten van 14 maanden en 2 jaar op het gebied van VVE. Tevens melden de kindercentra kinderen waar ze twijfels hebben bij de JGZ. Deze kijkt vervolgens het dossier na en roept kinderen zo nodig speciaal op om de toekenning te kunnen afgeven. 6

7 In totaal hebben 256 kinderen in 2016 een VVE toekenning gekregen. De VVE toekenningen zijn per geboortejaar en per wijk (of postcodegebied) uitgesplitst. De wijken Voorstad, de Vijfhoek, Keizerslanden en Zandweerd hebben in absolute aantallen de meeste VVE kinderen. Tabel 3. Van de geboortejaren 2011, 2012 en 2013 is het totale aantal kinderen dat een VVE toekenning heeft gekregen op een rijtje gezet. De aantallen verschillen nauwelijks per geboortecohort. Tabel 4. Signalering en toekenning VVE door JGZ en samenwerking in de keten Van de 256 VVE toekenningen zijn er 193 op basis van het standaard consult door de jeugdgezondheidszorg. Dat is 75%. Dit is ongeveer vergelijkbaar met en De samenwerking tussen gemeente, Kenniscentrum VVE, toeleiders (Raster) en JGZ was vorig jaar al verbeterd en dat is ook dit jaar zichtbaar. De signalen van externen komen bij de JGZ terecht, zodat 7

8 die de toekenning kan afgeven. De professionals in de VVE zorgketen weten elkaar te vinden en zijn goed op de hoogte van elkaars rol en werkzaamheden. Toekenning en plaatsing Kinderen met een VVE-toekenning kunnen gebruik maken van twee extra dagdelen op een kindercentrum. Van de 256 kinderen die een toekenning hebben, is van 246 kinderen bij de GGD bekend dat ze ook deelnemen aan VVE. 10 kinderen nemen begin 2017 niet deel aan VVE. Van deze kinderen zijn er 3 die vanwege verhuizing niet deelnemen en één waarvan de ouders geen belangstelling hebben. Verder zijn er 5 nog in behandeling (4 bij de toeleiders) en staat er één op wachtlijst van een kindercentrum. Het daadwerkelijke bereik, dwz plaatsing op een kindercentrum, is aan het eind van het jaar 98%. Tabel 5. Toeleiders Als ouders hun kind niet uit zichzelf aanmelden op een kindercentrum, zet de GGD via het Kenniscentrum VVE zogenaamde toeleiders in. De toeleiders gaan op huisbezoek bij de betreffende ouders om hen uit te leggen wat VVE inhoudt en kan betekenen voor hun kind. Het doel is ouders te ondersteunen en ertoe te bewegen hun kind aan te melden bij een kindercentrum. In 2016 zijn 224 kinderen aangemeld bij de toeleiders, waarvan 199 afkomstig van de JGZ. Aanmeldingen 2016 Afkomstig van JGZ Toegeleid In behandeling Geen toeleiding nodig na contact Niet toegeleid De reden voor geen toeleiding van 1 kind was dat het te duur was. Er zijn een aantal redenen waarom geen toeleiding nodig was: Reden Aantal Zelf geregeld 20 8

9 Verhuisd 7 Via school/psz/3+ groep 3 Al geplaatst 2 Voor meer informatie over de toeleiders verwijzen we naar de Jaarrapportage (bijlage ) Conclusies en aanbevelingen Vanaf 1 september 2016 is de werkwijze van de jeugdgezondheidszorg veranderd. Er zijn minder vaste contactmomenten waarop alle kinderen worden opgeroepen. Een eerste conclusie over 2016 is dat het wegvallen van de vaste contactmomenten bij de JGZ op de leeftijd van 18 maanden en tussen 2 en 3 jaar niet tot minder VVE toekenningen heeft geleid. Ouders kunnen op eigen verzoek of met een vraag altijd bij de JGZ terecht. Signalering van taalachterstand bij peuters gebeurt ook door de kindercentra en deze weten de JGZ te vinden. Op verzoek van kindercentrum en ouders vindt een extra onderzoek plaats en kan de JGZ een VVE toekenning afgeven. Aanbeveling voor 2017 is om goed te volgen of er veranderingen optreden in het aantal en het moment (leeftijd van het kind) van toekenning van VVE. Ook de samenwerking tussen kindercentra en JGZ verandert door de nieuwe werkwijze en dient gemonitord te worden. De terugkoppeling (melding) door de kindercentra van de plaatsing van een kind aan de JGZ blijft een aandachtspunt. Dit bevordert een sluitende registratie door de JGZ. In 2016 zijn 224 kinderen aangemeld bij de toeleiders, waarvan 199 afkomstig van de JGZ. Dat betekent dat voor bijna 2/3 van de VVE toekenningen de toeleiders zijn ingezet. Omdat de inzet van de toeleiders vanaf 2017 is verminderd, hebben JGZ en toeleiders hierover nieuwe afspraken gemaakt. Er zullen minder ouders worden doorverwezen naar de toeleiders waardoor deze zich kunnen concentreren op die ouders waar specifieke laagdrempelige manier van aansluiten nodig is. De toeleiders kunnen voor deze ouders van toegevoegde waarde zijn in het activeren van ouders en het eventueel signaleren van andere problematiek in het gezin. Aanbeveling is om ook tussentijds- te monitoren of kinderen met een VVE toekenning wel aankomen bij een kindercentrum en wat de redenen zijn als de plaatsing stagneert. In gezamenlijk overleg tussen kindercentra, JGZ, Sine Limite en toeleiders kunnen eventuele belemmeringen (gebrek aan tijd en/of expertise, afstemming en communicatie ed). gedurende het jaar worden aangepakt en opgelost. 9

10 Monitor VVE gemeente Deventer Rapportage

11 Monitor VVE gemeente Deventer Schooljaar In opdracht van de stuurgroep VVE gemeente Deventer juni 2017 Opgesteld door: Piet Bakker Nienke Bouwman Rob Segerink 11

12 Inleiding In de gemeente Deventer wordt al vele jaren gewerkt aan voor- en vroegschoolse educatie. In 2010 heeft de Onderwijsinspectie een bestandsopname gemaakt van de voor- en vroegschoolse educatie in Deventer. In 2010 is ook de wet OKE, waarin o.a. het landelijke VVE-beleid is vastgelegd, in werking getreden. Deze bestandsopname en de wet OKE hebben geresulteerd in een aantal vernieuwingen binnen het Deventer VVE-beleid. In maart 2012 is een convenant gesloten tussen het rijk en de gemeente Deventer over de inzet van de extra middelen die Deventer krijgt voor met name VVE. In 2013 heeft de Onderwijsinspectie onderzocht in hoeverre binnen de gemeente Deventer voortgang wordt geboekt op het terrein van VVE. In 2016 heeft de Onderwijsinspectie dat nogmaals gedaan en constateerde: Afgezet tegen 2013 en de bestandsopname in 2011 is sprake van een forse toename van de kwaliteit. De gemeente Deventer kent een stuurgroep VVE die onder regie van de gemeente de voortgang bewaakt van Voor- en Vroegschoolse Educatie. In opdracht van de stuurgroep verzorgt de IJsselgroep een rapportage over de effecten van VVE over het schooljaar Deze rapportage richt zich in eerste instantie op de streefdoelen die de gemeente gesteld heeft. Daar waar mogelijk wordt een trendanalyse gemaakt van de opbrengsten van VVE in de schooljaren tot en met Naast bevindingen over de streefdoelen zijn bevindingen met betrekking tot onder andere type (voor)scholen en leerlingen van lager en hoger opgeleide ouders in beeld gebracht. Bij de kleuters is voor het eerst een uitsplitsing gemaakt tussen kinderen met en zonder VVE-toekenning. Deze rapportage is opgebouwd uit een algemeen deel waarin de streefdoelen en algemene gegevens over aantallen deelnemende kinderen te vinden zijn. Als tweede volgt een hoofdstuk met opbrengsten van VVE in de peuterperiode. Het volgende deel gaat over de opbrengsten in de kleuterperiode. Dan volgt een deel over de doorgaande lijn naar groep 3, 4 en 5. Het voorlaatste onderdeel betreft een aantal trendanalyses en als afsluiting volgt een hoofdstuk met samenvattende conclusies en aanbevelingen. 12

13 Inhoud Inleiding 12 Inhoud 13 Algemene gegevens VVE-beleid 14 Opbrengsten VVE in de peuterperiode. 17 Opbrengsten VVE in de kleuterperiode 25 Resultaten kleuters met een startniveau van C, D of E 26 Resultaten kleuters met een startniveau van A of B 27 Overige resultaten VVE 28 Resultaten alle kleuters. 28 Resultaten alle kleuters uitgesplitst naar leerlinggewicht 29 Resultaten kleuters met een startniveau C, D of E uitgesplitst naar leerlinggewicht. 31 Resultaten kleuters met startniveau A of B uitgesplitst naar leerlinggewicht. 32 Resultaten uitgesplitst naar VVE-scholen, VVE-volgscholen en reguliere scholen 32 Doorgaande lijn groep Trendanalyses 44 Conclusies en aanbevelingen 47 Bijlagen 54 BIJLAGE 1 Scholen en aantallen kleuters, uitgesplitst naar leerlinggewicht 55 BIJLAGE 2 Toelichting over Citotoetsen 59 BIJLAGE 3 Zittenblijvers 61 13

14 Algemene gegevens VVE-beleid In dit hoofdstuk beschrijven we het VVE-beleid in Deventer en de manier waarop dit in de praktijk vorm wordt gegeven. Het doel van VVE is ervoor te zorgen dat alle kinderen die naar groep 3 gaan een goede basis meekrijgen voor hun verdere schoolloopbaan. Kinderen met een verhoogd risico op onderwijsachterstanden hebben veelal ondersteuning nodig om dit doel te realiseren. VVE biedt die ondersteuning. De doelgroep van VVE wordt gevormd door kinderen die meer stimulans of steun nodig hebben vanwege: sociaal-medische problemen, sociaal-economische problemen, sociaal-emotionele problemen en / of een taalachterstand. Voor al deze peuters stelt de gemeente kindplaatsen beschikbaar op een kindercentrum met voorschoolse educatie. Het consultatiebureau (GGD) onderzoekt bij alle kinderen of ze in aanmerking komen voor een VVEtoekenning. Een kind dat een VVE toekenning krijgt, heeft daarmee de mogelijkheid van deelname aan voorschoolse educatie. Dat VVE-aanbod wordt verzorgd door reguliere kindercentra, VVE kindercentra of 3+ groepen. Ook basisscholen bieden VVE aan in groep 1 en 2, waardoor een doorgaande lijn ontstaat van de voor- naar de vroegschoolse periode. De doelgroep van het Deventer VVE-beleid wordt primair gevormd door de kinderen die een VVEtoekenning hebben gekregen. 1. Kinderen volgen in hun ontwikkeling Op de Deventer basisscholen en op de voorschoolse voorzieningen wordt op grote schaal gewerkt met de Citotoetsen Taal en Rekenen. Deze toetsen geven een indicatie of kinderen aan het eind van groep 2 tot de risicogroep behoren van de 25% laagst scorende kinderen. VVE gaat natuurlijk over meer dan taal en rekenen. Daarom wordt ook de sociaal-emotionele ontwikkeling van deze kinderen gevolgd met behulp van observatielijsten. Doelen Het Deventer VVE-beleid is ambitieus. De doelen met betrekking tot de effecten VVE zijn: 1. kinderen ontwikkelen hun taal- en rekenvaardigheden dankzij het VVE-aanbod sneller dan gemiddeld. De streefdoelen zijn: a. Minimaal 80% van de peuters met een VVE-toekenning vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 12 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 15 vaardigheidspunten op de toets Rekenen tijdens de peuterperiode (3-4 jaar). b. Minimaal 80% van de kleuters met een startniveau van C, D of E vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 28 vaardigheidspunten op de toets Rekenen in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. 1 In Deventer is nadrukkelijk gekozen voor een brede doelgroepdefinitie. Kinderen die meer stimulans of steun nodig hebben vanwege: sociaal-medische problemen, sociaaleconomische problemen, sociaal-culturele, sociaal-emotionele problemen en/of een taalachterstand tot de doelgroep van VVE. 14

15 c. Kleuters met een startniveau A en B laten gemiddeld een licht versnelde vaardigheidsgroei (van minimaal 22 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Rekenen) zien in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. 2. ouders van kinderen met een VVE-toekenning zijn actief betrokken bij de ontwikkeling van hun kind 3. tussen voorschool en basisschool is er sprake van een doorgaande lijn. In deze rapportage kijken we alleen naar de taal- en de rekenontwikkeling, zoals die gemeten wordt via de Cito-toetsen Taal en Rekenen. Peuters Het hoofdstuk over het bereik van VVE bevat de informatie over aantallen en percentages kinderen met een VVE-toekenning. 2 Deventer kent verschillende typen kindercentra waar kinderen vanaf 2 tot 4 jaar terecht kunnen: Reguliere kindercentra: voldoen aan wettelijke eisen en registratie LRKP. VVE-Kindercentra: conform regulier, maar voldoen hiernaast ook aan de wettelijke VVE kwaliteitsnormen en werken conform het kwaliteitskader Onderwijsinspectie. Er wordt gewerkt met een VVE-programma en gecertificeerde pedagogisch medewerkers. De kinderen gaan vier dagdelen naar het kindercentrum. 3 + groepen (VVE): Conform VVE-kindercentra met het verschil dat de groep mede wordt geleid door een HBO-leerkracht onder de regie van het onderwijs. Een pilot met 3+ groepen is in 2012 gestart om niet alleen keuzevrijheid van ouders te vergroten en daarmee het non-bereik op te lossen, maar ook om een aanbod te ontwikkelen waarbij HBO-leerkrachten direct op de groep worden ingezet in combinatie met een pedagogisch medewerker. De kinderen worden ingeschreven bij het kindercentrum, maar de groepen bevinden zich in een schoollocatie met aansluiting op de schooltijden en gaan vijf ochtenden naar de groep. Reguliere kindercentra en VVE kindercentra bieden peuters met een VVE-toekenning van hun tweede tot hun vierde jaar veertig weken per jaar vier dagdelen VVE van 3,5 uur. De 3+ groep biedt wekelijks vijf dagdelen VVE van 3,5 uur. Hiernaast kunnen de kindercentra in het kader van de VVE- bestuursafspraken een VVE-zomerschool aanbieden waardoor kinderen ook in vakantieperiodes maximaal 4 weken per jaar het programma kunnen blijven volgen. Kleuters Op teldatum 1 oktober 2015 bezochten in totaal en 5-jarige leerlingen de basisscholen in Deventer. Van hen hadden er 2052 een leerlinggewicht 3 van 0 (= 90.47%); 123 een leerlinggewicht van 0,3 (= 5.42%) en 93 een leerlinggewicht van 1,2 (= 4.10%). In Deventer wordt onderscheid gemaakt tussen VVE-scholen, VVE-volgscholen en reguliere scholen. VVE school: 40% of meer van de kinderen in groep 1 en 2 scoort D of E op de CITO-Taaltoets en/of 2 Dit hoofdstuk is niet opgenomen in deze deelrapportage. In de uiteindelijke VVE-monitor, waar deze deelrapportage deel van uitmaakt, is ook informatie opgenomen over doelgroepbereik. 3 Voor informatie over de gewichtenregeling in het basisonderwijs, zie: 15

16 heeft op sociaal-emotioneel gebied ondersteuning nodig; VVE volgschool: de school heeft de VVE-doelgroep op school maar minder dan 40% van de kinderen in groep 1 en 2 scoort D of E op de CITO-Taaltoets en/of heeft op sociaal-emotioneel gebied ondersteuning nodig; Reguliere scholen zijn de overige scholen. NB: De doelgroep van het Deventer VVE-beleid wordt primair gevormd door de kinderen die een VVEtoekenning hebben gekregen. Daarnaast wordt er binnen het Deventer VVE-beleid gekeken naar het niveau waarop de kleuters instromen in het basisonderwijs. Naast de peuter- en kleuterresultaten nemen we sinds ook de resultaten van de kinderen uit de hogere groepen mee in de monitor. Doel is te ontdekken of behaalde positieve resultaten worden vastgehouden in latere leerjaren. In bijlage 1 is een tabel opgenomen met de aantallen en percentages gewichtenleerlingen van alle Deventer basisscholen geordend op percentage gewichtenleerlingen in groep 1 en 2. Uit de demografische gegevens van de gemeente Deventer valt af te leiden dat op teldatum het aantal 4- en 5-jarige kinderen respectievelijk 1073 en 1188 is. In totaal waren er dus en 5- jarigen in de gemeente. Het totaal aantal 4- en 5-jarigen in het Deventer basisonderwijs bedraagt kinderen. Dit aantal correspondeert met de demografische gegevens van de gemeente van de 4- en 5- jarigen op 1 oktober De resultaten van VVE zijn een bewerking van de CITO toetsgegevens van de peuters en de kleuters die verzameld zijn in het schooljaar In bijlage 2 is een uitgebreide toelichting over Citotoetsen opgenomen 4. 4 Zie bijlage 2 voor uitleg Cito toetsen 16

17 Opbrengsten VVE in de peuterperiode De streefdoelen die de gemeente heeft vastgesteld voor de peuters met een VVE-toekenning luiden als volgt: Ambitie 1 De doelgroep VVE laat een aanzienlijk snellere ontwikkeling zien dan gemiddeld op de CITO-toetsen Taal en Rekenen. Streefdoel a Minimaal 80% van de peuters met een VVE-toekenning vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 12 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 15 vaardigheidspunten op de toets Rekenen tijdens de peuterperiode (3-4 jaar). Om deze doelen in het juiste perspectief te plaatsen is het van belang te weten dat de gemiddelde vaardigheidsgroei van P1 naar P2 landelijk voor Taal 6 punten en voor Rekenen 7 punten is. Inleiding Peuters met een VVE-toekenning worden twee maal getoetst: als ze net drie jaar zijn (P1) en als ze bijna vier jaar zijn (P2). De toetsgegevens van de peuters zijn digitaal verwerkt. Van elk kind wordt het niveau van de toetsscores op het eerste en het tweede toetsmoment vergeleken. In totaal zijn er toetsgegevens beschikbaar van 399 peuters. Van een groot aantal peuters is echter alleen de P1 of de P2-score bekend. Dat is logisch omdat van de jongste peuters nog geen P2-score bekend is. De P1- en de P2-score zijn bekend van 243 peuters (Taal) en van 229 peuters (Rekenen). Van deze kinderen zijn de resultaten verwerkt 5. Een aanzienlijk aantal peuters is nog niet toetsbaar als ze net drie jaar zijn. Dat betreft met name kinderen die nog onvoldoende Nederlands begrijpen om de toetsvragen te kunnen beantwoorden. Deze kinderen scoren dan 0 items goed. Op het tweede toetsmoment, als de kinderen bijna vier jaar oud zijn, is hun beheersing van het Nederlands over het algemeen voldoende om de toetsvragen te kunnen beantwoorden. De peutertoetsen bestaan uit drie-keuzevragen: kinderen moeten het juiste van drie plaatjes aanwijzen. Als een kind gokt, heeft hij een derde van de antwoorden goed. Dat maakt dat het niet realistisch is om de vaardigheidsgroei van deze kinderen te berekenen door de vaardigheidsscore van P1 (= 0) af te trekken van die score op P2. Dat zou een forse overschatting geven van hun vaardigheidsgroei. Daarom beschrijven we de ontwikkeling van deze kinderen apart (32 bij de Taaltoets en 44 bij de Rekentoets). Resultaten De onderstaande figuren hebben betrekking op alle 3-jarige kinderen met een VVE-toekenning van wie P1- en P2-scores beschikbaar zijn, met uitzondering van de kinderen die op P1 een score van 0 hebben. 5 Van nog eens 3 kinderen hebben de ouders geen toestemming gegeven voor het gebruik van de gegevens van hun kinderen voor de VVE-monitor. 17

18 Het betreft de resultaten van dezelfde kinderen op de twee tijdstippen P1 en P2 6. Figuur 1: ontwikkeling alle getoetste peuters Taal + Rekenen (respectievelijk 207 en 180 kinderen) Toelichting: Het percentage kinderen dat laag scoort (D- en E-score) op Taal neemt in de peuterperiode af van 50,3% tot 21,7%. Bij Rekenen is er een afname van 45,6% naar 20,5%. Het percentage kinderen dat wat betreft taal- en rekenontwikkeling in de laagste twee niveaubanden scoort, neemt dus sterk af. Het percentage kinderen met een A- of B-score op de Taaltoets neemt in de peuterperiode toe van 26.1 % tot 53,7%. Bij Rekenen neemt het aantal kinderen dat A of B scoort toe van 25,0% tot 57,2%. Het aantal peuters met een VVE-toekenning dat hoog scoort op taal en rekenen neemt dus sterk toe. Van de kinderen die nog niet toetsbaar waren aan het begin van de peuterperiode staan vergelijkbare staafdiagrammen in figuur 2. Het aantal kinderen dat niet toetsbaar was aan het begin van de peuterperiode laat een licht wisselend beeld zien over de afgelopen 3 schooljaren. Het percentage niet toetsbare kinderen schommelt rond de 18% bij taal en rond de 26% bij rekenen. Figuur 2: ontwikkeling peuters Taal + Rekenen die op toetsmoment P1 niet toetsbaar waren (respectievelijk 32 en 44 kinderen) 6 Voorheen gebruikten we op deze plaats grafieken met gekleurde niveaubanden. In verband met methodologische problemen met deze grafieken doen we dat bij de peuters niet meer. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met Piet Bakker, piet.bakker@ijsselgroep.nl 18

19 Toelichting: Aan het begin van de peuterperiode was het niveau van de kinderen zo laag dat ze niet getoetst konden worden. Eigenlijk scoorden deze kinderen laag in de E-band. Aan het einde van de peuterperiode was het wel mogelijk om deze kinderen te toetsen (P2). Een groot deel van deze kinderen scoorde zelfs niet meer in de E-band: dat was het geval bij 46,9% van de kinderen bij taal en bij 61,4% van de kinderen bij rekenen. Deze kinderen maakten dus een (sterk) versnelde ontwikkeling door. Aan het einde van de peuterperiode scoort 71,9% van de kinderen in de laagste twee niveaubanden D en E bij de Taaltoets. Bij rekenen betreft dit 72,7%. De overige kinderen scoren na deelname aan het VVEaanbod in niveauband C of hoger. Als gekeken wordt naar de twee uitvoeringsvarianten van voorschools VVE (VVE-kindercentra en reguliere kindercentra), dan valt op dat de verschillen tussen kinderen die gebruik maken van beide varianten minimaal zijn. Eén van de doelstellingen van het Deventer VVE-beleid heeft betrekking op de vaardigheidsgroei van de peuters. De grafieken in figuur 3 geven antwoord op de vraag of deze doelen gerealiseerd zijn in schooljaar Figuur 3: vaardigheidsgroei van alle peuters Taal en Rekenen (respectievelijk 207 en 180 kinderen) Toelichting: De gemiddelde vaardigheidsgroei van de peuters op de toets Taal is 13,8 vaardigheidspunten en op de 19

20 toets Rekenen is dat 16,0 vaardigheidspunten. Dat ligt ver boven het landelijk gemiddelde van 6 punten (taal) en 7 punten (Rekenen). Uit de onderste rij figuren blijkt dat 51,7% van de peuters een vaardigheidsgroei van 12 of meer boekt bij Taal en 48.3% van de peuters boekte bij Rekenen een vaardigheidsgroei van 15 of meer. Het rode gedeelte van de staaf betreft het percentage kinderen dat onder het landelijk gemiddelde scoort van 6 of 7 vaardigheidspunten. Dat betreft bij taal 14,0% en bij rekenen 23,3%. Het landelijk gemiddelde ligt op 50%. Immers, de helft van de kinderen zal minder dan de gemiddelde vaardigheidsgroei van 6 respectievelijk 7 punten doormaken. De peuters in Deventer laten dus een enorme leerwinst zien, die ver uitstijgt boven het landelijk gemiddelde. Conclusies over de resultaten van alle peuters: De Deventer peuters die deelnemen aan het VVE-aanbod laten aan het begin van de peuterperiode een laag niveau zien op de toetsen Taal en Rekenen. Aan het eind van de peuterperiode is de scoreverdeling over de niveaubanden bij de peuters die aan het begin van de peuterperiode wel toetsbaar waren, vergelijkbaar met die van de landelijke normgroep. De peuters die aan het begin van hun peuterperiode nog niet toetsbaar waren, laten in de peuterperiode ook een duidelijke ontwikkeling zien, maar scoren aan het einde van de peuterperiode nog ruim onder het landelijk gemiddelde. Het streefdoel: minimaal 80% van de peuters vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 12 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 15 vaardigheidspunten op de toets Rekenen, wordt echter niet behaald. Van de Deventer peuters laat 51,7% (Taal) en 48,3% (Rekenen) een dergelijke sterk versnelde ontwikkeling zien. Resultaten peuters uitgesplitst naar uitvoeringsvariant In Deventer wordt voorschoolse VVE aangeboden in twee categorieën voorschoolse voorzieningen 7 : VVE-kindercentra: bieden peuters van 2 en 3 jaar vier dagdelen VVE van 3,5 uur (14 uur). De groep wordt begeleid door twee pedagogisch medewerkers. Er wordt gewerkt met een VVEprogramma en de medewerkers zijn VVE opgeleid. (In de 3+ groepen is het aanbod nog intensiever en wordt ook een HBO-geschoolde medewerker ingezet.) Reguliere kindercentra: bieden peuters van 2 en 3 jaar vier dagdelen VVE van 3,5 uur (14 uur). De groep wordt begeleid door twee pedagogisch medewerkers. Hieronder geven we aan hoe de peuters zich gemiddeld ontwikkelen binnen deze twee uitvoeringsvarianten. 7 In schooljaar werd er ook met een aantal 3+ groepen gewerkt. In deze rapportage nemen we de kinderen uit deze groepen samen met de kinderen die de VVE-kindercentra bezochten. Zie ook pagina 6. 20

21 Figuur 4a: resultaten peuters VVE-kindercentra: respectievelijk 80 (taal) en 74 (rekenen) kinderen Toelichting: Het percentage kinderen dat laag scoort (D- en E-score) op Taal neemt in de peuterperiode af van 43,8% tot 10,0%. Bij Rekenen is er een afname van 45,9% naar 20,3%. Het percentage kinderen dat wat betreft taal- en rekenontwikkeling in de laagste twee niveaubanden scoort, neemt dus sterk af. Het percentage kinderen met een A- of B-score op de Taaltoets neemt in de peuterperiode toe van 31,3 % tot 65,1%. Bij Rekenen neemt het aantal kinderen dat A of B scoort toe van 27,1% tot 59,4%. Het aantal peuters met een VVE-toekenning dat hoog scoort op taal en rekenen neemt dus sterk toe. Figuur 4b: resultaten peuters reguliere kindercentra: respectievelijk 111 (taal) en 91 (rekenen) kinderen Toelichting: Het percentage kinderen dat laag scoort (D- en E-score) op Taal neemt in de peuterperiode af van 52,2% tot 27,9%. Bij Rekenen is er een afname van 44,0% naar 20,9%. Het percentage kinderen dat wat betreft taal- en rekenontwikkeling in de laagste twee niveaubanden scoort, neemt dus sterk af. Het percentage kinderen met een A- of B-score op de Taaltoets neemt in de peuterperiode toe van 24,3 % tot 47,7%. Bij Rekenen neemt het aantal kinderen dat A of B scoort toe van 25,3% tot 55,0%. Het aantal peuters met een VVE-toekenning dat hoog scoort op taal en rekenen neemt dus sterk toe. Figuren 5a en 5b geven de gemiddelde vaardigheidsgroei van de peuters weer in beide uitvoeringsvarianten. 21

22 Figuur 5a: vaardigheidsgroei peuters VVE-kindercentra op Taal en Rekenen (respectievelijk 80 en 74 kinderen) Toelichting: De gemiddelde vaardigheidsgroei van de peuters op de toets Taal is 15,9 vaardigheidspunten en op de toets Rekenen is dat 17,4 vaardigheidspunten. Dat ligt ver boven het landelijk gemiddelde van 6 punten (Taal) en 7 punten (Rekenen). Uit de onderste rij figuren blijkt dat 56,3% van de peuters een vaardigheidsgroei van 12 of meer boekt bij Taal en 50% van de peuters boekte bij Rekenen een vaardigheidsgroei van 15 of meer. Figuur 5b: vaardigheidsgroei peuters reguliere kindercentra op Taal en Rekenen (respectievelijk 111 en 91 kinderen) 22

23 Toelichting: De gemiddelde vaardigheidsgroei van de peuters op de toets Taal is 12,3 vaardigheidspunten en op de toets Rekenen is dat 14,4 vaardigheidspunten. Dat ligt ver boven het landelijk gemiddelde van 6 punten 23

24 (taal) en 7 punten (Rekenen). Uit de onderste rij figuren blijkt dat 47,7% van de peuters een vaardigheidsgroei van 12 of meer boekt bij Taal en 45,1% van de peuters boekte bij Rekenen een vaardigheidsgroei van 15 of meer. Conclusies naar aanleiding van figuur 4 en 5: In beide uitvoeringsvarianten is er sprake van een vaardigheidsgroei die ver boven het landelijk gemiddelde ligt. Dit geldt zowel voor taal als voor rekenen. De vaardigheidsgroei van de peuters die naar een regulier kindercentrum gaan is echter minder groot dan de vaardigheidsgroei van de peuters die naar een VVE-kindercentrum of een 3+ groep gaan. Peuters met een VVE-toekenning profiteren sterker van het aanbod op de VVE-kindercentra dan van het aanbod op de reguliere kindercentra. 24

25 Opbrengsten VVE in de kleuterperiode De streefdoelen die de gemeente heeft vastgesteld voor de kleuters luiden als volgt: Ambitie 1 De doelgroep VVE laat een aanzienlijk snellere ontwikkeling zien dan gemiddeld op de CITO-toetsen Taal en Rekenen. Streefdoelen b. Minimaal 80% van de kleuters met een startniveau van C, D of E vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 28 vaardigheidspunten op de toets Rekenen in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. c. Kleuters met een startniveau A en B laten gemiddeld een licht versnelde vaardigheidsgroei (van minimaal 22 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Rekenen) zien in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. Om deze doelen in het juiste perspectief te plaatsen is het van belang te weten dat de gemiddelde vaardigheidsgroei van M1 naar E2 landelijk voor Taal 18 punten en voor Rekenen 21,5 punten is. Inleiding Van de kinderen die aan het einde van schooljaar 2015/2016 in groep 2 zaten, zijn alle toetsgegevens verwerkt. Zo kunnen we op een betrouwbare manier de ontwikkeling van de kinderen in beeld brengen over een langere periode. Dat doet goed recht aan VVE: kinderen nemen immers gedurende enkele jaren deel 8. Uit tabel 1 in bijlage 1 kan afgeleid worden hoeveel kinderen er in schooljaar 2015/2016 in groep 2 zaten. In oktober 2015 zaten er op de Deventer basisscholen in totaal en 5-jarige kinderen. De helft van dat aantal (1136) geeft een redelijke schatting van het aantal kinderen in groep 2. Onder deze ± 1136 kinderen bevinden zich naar schatting 123 leerlingen met een leerlinggewicht groter dan 0. Een aantal scholen in Deventer heeft geen gegevens aangeleverd voor de VVE-monitor. Het betreft de volgende scholen: Nicolaas basisschool, Deventer Leerschool, Deventer Montessorischolen, L Ambiente, Vrije school Kleine Johannes, de EBS Deventer, De Sleutel, Sancta Maria en De Ontdekking. Het totaal aantal kinderen op deze negen scholen in Deventer in groep 2 in schooljaar 2015/2016 schatten we op 319, waaronder zich ongeveer 6 leerlingen bevinden met een leerlinggewicht groter dan 0. In totaal hebben we gegevens ontvangen van 880 kinderen die in schooljaar 2015/2016 in groep 2 zaten, inclusief doublures. Van scholen die gegevens hebben aangeleverd zijn gegevens bekend van een zeer hoog percentage van de kinderen 9. 8 NB: kinderen die in juni 2016 in groep 2 zaten en in de periode 2013/2016 zijn blijven zitten, zijn niet meegenomen, omdat dat een verkeerd beeld zou geven. Die kinderen doen immers twee jaar over groep 2: het ligt voor de hand dat zij het tweede jaar in groep 2 hoger scoren dan het eerste jaar. Het meenemen van de zittenblijvers zou dus een te rooskleurig beeld geven. In bijlage 3 is een beeld van deze groep kleuters te zien. 9 Zie bijlage 1, tabel 2 voor een overzicht van aangeleverde toetsgegevens 25

26 Omdat we de ontwikkeling van de kinderen in de kleuterperiode willen volgen, verwerken we alleen de gegevens van kinderen van wie we toetsgegevens hebben op vier toetsmomenten: M1, E1, M2 en E2. Dit betreft voor de toets Taal 348 kinderen en voor de toets Rekenen 355 kinderen. Op de 26 scholen die toetsgegevens hebben aangeleverd, blijkt in groep 1 door 20 scholen niet of niet structureel getoetst te worden. We hebben overigens een check gedaan om te kijken of deze resultaten in lijn zijn met gegevens over meer kinderen maar met minder toetsresultaten (van 594 kinderen zijn de resultaten op E1, M2 en E2 beschikbaar): De resultaten komen overeen. Resultaten kleuters met een startniveau van C, D of E Kinderen die aan het begin van de kleuterperiode relatief laag scoren op de toetsen vormen een belangrijke doelgroep van het Deventer VVE-beleid. Deze kinderen krijgen extra ondersteuning. Hieronder brengen we in beeld hoe de ontwikkeling verloopt van de kleuters die aan het begin van de kleuterperiode C, D of E scoren op de toetsen. Het betreft de resultaten van dezelfde leerlingen op de vier tijdstippen M1, E1, M2 en E2. De leerlingen worden dus met zichzelf vergeleken op vier verschillende tijdstippen. Figuur 6: Resultaten Taal en Rekenen van kinderen die C, D of E scoren op M1 (respectievelijk 105 en 114 lln) De grafieken laten een licht versnelde vaardigheidsgroei zien, zowel bij Taal als bij Rekenen. De leerlingen lopen hun achterstanden dus gedeeltelijk in. Op de toets Taal en de toets Rekenen scoren de leerlingen halverwege groep 1 laag in de D- band; 26

27 aan het einde van groep 2 scoren ze op beide toetsen hoog in de D- band. Van de leerlingen die op de taaltoets bij toetsmoment M1 C, D of E scoorden, scoort anderhalf jaar later nog 61,9% C, D of E. 38,1 % van deze kinderen scoort dus aan het einde van groep 2 A of B. Van de leerlingen die op de rekentoets bij toetsmoment M1 C, D of E scoorden, scoort anderhalf jaar later nog 67,6% C, D of E. Van deze kinderen scoort 32,4% aan het einde van groep 2 dus A of B. Resultaatafspraken gerealiseerd? De doelstelling van het Deventer VVE-beleid is: minimaal 80% van de kleuters met een startniveau van C, D of E vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 28 vaardigheidspunten op de toets Rekenen tijdens de kleuterperiode. Uit bovenstaande figuren blijkt dat deze doelstelling niet behaald is. Bij Taal behaalt 30% van de kinderen die op M1 C, D of E scoren de gewenste vaardigheidsgroei van 25 of meer punten; bij Rekenen behaalt 27% van de kinderen die op M1 C, D of E scoren de gewenste vaardigheidsgroei van 28 of meer punten. Wanneer de vaardigheidsgroei in Deventer wordt vergeleken met de gemiddelde landelijke vaardigheidsgroei dan blijkt dat zeer veel leerlingen een bovengemiddelde vaardigheidsgroei laten zien: Bij Taal behaalt 61,8% van de kinderen een vaardigheidsgroei van meer dan 18 punten en bij Rekenen haalt 54,9% van de kinderen een vaardigheidsgroei van meer dan 21,5 punten. Ter vergelijking: Landelijk scoort 50% van de kinderen boven het gemiddelde. Figuur 6 laat verder zien dat binnen de groep kinderen met lager opgeleide ouders, veel minder kinderen een bovengemiddelde vaardigheidsgroei (18 en 21 punten) laten zien, namelijk 27,8% bij Taal en 31,8% bij Rekenen. De taal- en rekenachterstand van kinderen met laag opgeleide ouders neemt dus in de kleuterperiode toe. Resultaten kleuters met een startniveau van A of B Extra ondersteuning voor kinderen die relatief laag scoren op toetsen mag niet ten koste gaan van kinderen die aan het begin van de kleuterperiode juist relatief hoog scoren. Hieronder brengen we de ontwikkeling in beeld van de kleuters die aan het begin van de kleuterperiode A of B scoren op de toetsen. Figuur 7: Vaardigheidsgroei Taal en Rekenen van kinderen die A of B scoren op M1 (respectievelijk 252 en 246 leerlingen) 27

28 Uit de figuren blijkt dat bij kinderen die op de M1 toets A of B scoorden de gemiddelde vaardigheidsgroei bij Taal 15,9 vaardigheidspunten bedraagt. Bij Rekenen ligt de gemiddelde vaardigheidsgroei op 23,2 vaardigheidspunten. Landelijk bedraagt de gemiddelde vaardigheidsgroei van M1 tot E2 voor Taal 18 punten en voor Rekenen 21,5 punten. De Deventer kinderen die op M1 A of B scoren, laten op Taal een vaardigheidsgroei zien die 2,1 punt lager ligt dan het landelijk gemiddelde. Bij Rekenen ligt die vaardigheidsgroei 1,8 punten boven dat gemiddelde. Resultaatafspraken gerealiseerd? De doelstelling van het Deventer VVE-beleid is: Kleuters met een startniveau A en B laten gemiddeld een licht versnelde vaardigheidsgroei (van minimaal 22 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Rekenen) zien in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. Dit doel van het gemeentelijke VVE-beleid wordt dus niet behaald voor Taal en Rekenen. Figuur 7 laat zien dat de vaardigheidsgroei bij Taal en Rekenen van kinderen die A of B scoorden op de M1-toets, bij kinderen met lager opgeleide ouders beduidend lager is dan die van kinderen van hoger opgeleide ouders. Overige resultaten VVE Resultaten alle kleuters In figuur 8 presenteren we de toetsgegevens van alle leerlingen die in 2015/2016 in groep 2 zaten en die niet zijn blijven zitten in de periode 2013/

29 Figuur 8: Resultaten Taal en Rekenen (betreft respectievelijk 348 en 355 leerlingen) van alle kinderen. De kinderen scoorden op de toets Taal in januari 2015 (M1) gemiddeld op de grens van de A-band en de B-band en anderhalf jaar later (E2) ligt hun score laag in de A-band. Op de toets Rekenen scoorden de kinderen in januari 2015 (M1) gemiddeld laag in de A-band en anderhalf jaar later (E2) ligt hun score opnieuw laag in de A-band. Het verloop van de taalontwikkeling en de rekenontwikkeling bij alle kinderen is vrijwel gelijk aan de landelijke vergelijkingsgroep. Resultaten alle kleuters uitgesplitst naar leerlinggewicht VVE heeft als primair doel het verkleinen van de onderwijsachterstanden bij kinderen die het grootste risico lopen op een dergelijke achterstand. Binnen het landelijke Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) vormen kinderen van laagopgeleide ouders de doelgroep van VVE in het basisonderwijs. In het landelijke achterstandenbeleid wordt gewerkt met de gewichtenregeling. Er worden drie categorieën onderscheiden: kinderen met een leerlinggewicht van 1.2 (zeer laag opgeleide ouders), van 0.3 (laag opgeleide ouders) en van 0 (hoger opgeleide ouders) 10. In figuur 9 geven we een overzicht van de Deventer kleuters, uitgesplitst naar leerlinggewicht. Omdat het om relatief kleine aantallen leerlingen gaat, nemen we de kinderen met een leerlinggewicht van 0,3 en 1,2 samen. 10 NB: de doelgroep van het Deventer VVE-beleid wordt gevormd door kinderen met een VVE-toekenning. Helaas zijn we niet in staat de resultaten van deze groep kinderen separaat te presenteren. 29

30 Figuur 9: Resultaten Taal uitgesplitst naar leerlinggewicht: 0 (303 lln) en ,2 (33 lln) en Rekenen uitgesplitst naar leerlinggewicht: 0 (308 lln) en ,2 (35 lln) Conclusies op basis van de bovenstaande grafieken: Op de toets Taal scoren de leerlingen met een leerlinggewicht van 0 halverwege groep 1 op de grens van de A- en de B-band en aan het einde van groep 2 laag in de A-band. De kinderen met een leerlinggewicht van 0,3 en 1,2 scoren gemiddeld ongeveer een band lager dan de kinderen zonder leerlinggewicht. De gewichtenleerlingen scoren gemiddeld echter wel rond het landelijke gemiddelde (de grens van de C- en de B-band). Op de toets Rekenen scoren de leerlingen met een leerlinggewicht van 0 halverwege groep 1 en aan het einde van groep 2 laag in de A-band. De kinderen met een leerlinggewicht van 0,3 en 1,2 scoren gemiddeld meer dan een band lager dan de kinderen zonder leerlinggewicht. Aan het begin van de kleuterperiode scoren ze op de grens van de C- en de B-band, dus ongeveer op het landelijk gemiddelde. Aan het einde van groep 2 scoren ze net onder het landelijk gemiddelde. De onderstaande figuren geven de vaardigheidsgroei van de kleuters weer, uitgesplitst naar leerlinggewicht. 30

31 Figuur 10: vaardigheidsgroei kleuters Taal en Rekenen, uitgesplitst naar leerlinggewicht: Taal: alle lln 362; 0: 310 lln en ,2:40 lln Rekenen: alle lln: 368; 0: 314 lln en ,2: 42 lln Conclusies naar aanleiding van figuur 10: De gewichtenleerlingen laten op de taaltoets een lagere vaardigheidsgroei zien (13,6 tegenover 18 landelijk). Dit geldt ook bij de Rekentoets (17,3 tegenover 21,5 landelijk). Bij de Taaltoets ligt de gemiddelde vaardigheidsgroei van alle leerlingen rond het landelijk gemiddelde. De kinderen van lager opgeleide ouders vertonen een vaardigheidsgroei die onder het landelijk gemiddelde ligt. Bij de Rekentoets ligt de gemiddelde vaardigheidsgroei van alle leerlingen iets boven het landelijk gemiddelde. De kinderen van lager opgeleide ouders vertonen een vaardigheidsgroei die ruim onder het landelijk gemiddelde ligt. Resultaten kleuters met een startniveau C, D of E uitgesplitst naar leerlinggewicht Hieronder beschrijven we de resultaten van de leerlingen die aan het begin van hun schoolloopbaan C, D of E scoren, uitgesplitst naar leerlinggewicht. Figuur 11: Resultaten Taal en Rekenen van kinderen die C, D of E scoren op M1, uitgesplitst naar leerlinggewicht. Taal: leerlinggewicht 0: n= 82, leerlinggewichten ,2: n = 16 Rekenen: leerlinggewicht 0: n = 93, leerlinggewichten ,2: n = 19 31

32 Als gekeken wordt naar de taal- en rekenontwikkeling van de kinderen die aan het begin van de kleuterperiode C, D of E scoren, valt op dat de vaardigheidsgroei van de kinderen van hoger opgeleide ouders groter is dan de vaardigheidsgroei van de kinderen van lager opgeleide ouders. Bij Taal behaalt 29,4% van de kinderen van hoger opgeleide ouders een vaardigheidsgroei van 25 of meer vaardigheidspunten, terwijl dat bij 22,2% van de kinderen van lager opgeleide ouders het geval is. Bij Rekenen behaalt 30,6 % van de kinderen van hoger opgeleide ouders een vaardigheidsgroei van 28 of meer vaardigheidspunten, terwijl dat bij slechts 4,5% van de kinderen van lager opgeleide ouders het geval is. Resultaten kleuters met startniveau A of B uitgesplitst naar leerlinggewicht Figuur 7 op blz 17 laat de vaardigheidsgroei zien de kleuters met een startniveau A of B op M1, uitgesplitst naar leerlinggewicht. Hieruit blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn in vaardigheidsgroei tussen kinderen van hoger en lager opgeleide ouders bij Taal. De gemiddelde vaardigheidsgroei van de kinderen van hoger opgeleide ouders bedraagt 16,2 punten, terwijl de kinderen van lager opgeleide ouders een gemiddelde vaardigheidsgroei van 11,5punten laat zien. Bij Rekenen zien we hetzelfde patroon. Kinderen van hoger opgeleide ouders vertonen een vaardigheidsgroei van 23,8 punten, terwijl de kinderen van lager opgeleide ouders een gemiddelde vaardigheidsgroei van 18 punten laten zien. Resultaten uitgesplitst naar VVE-scholen, VVE-volgscholen en reguliere scholen Binnen het Deventer VVE-beleid wordt onderscheid gemaakt tussen VVE-scholen, VVE-volgscholen en reguliere scholen. Hieronder gaan we na of de kinderen die gebruik maken van deze drie categorieën scholen, verschillen in begin- en eindniveau en of er verschillen zijn in vaardigheidsgroei. In figuur 12 staan de opbrengsten van de drie categorieën scholen onder elkaar. Figuur 12: resultaten Taal en Rekenen voor VVE-scholen, VVE-volgscholen en reguliere scholen VVE: Taal: 94 lln, Rekenen: 101 lln; VVE-volg: Taal: 92 lln, Rekenen: 90 lln; regulier: Taal: 162 lln, Rekenen: 164 lln. 32

33 VVE-scholen: VVE-volgscholen: Reguliere scholen: Conclusies op basis van de grafieken in figuur 12: Het startniveau van Taal en Rekenen bij alle kinderen ligt op reguliere scholen en VVE-volgscholen vrijwel gelijk; het startniveau op de VVE-scholen ligt beduidend lager. Deze verschillen zijn natuurlijk te verwachten, omdat de categorieën scholen gedefinieerd worden op basis van het percentage 33

34 leerlingen met (een risico op) onderwijsachterstanden. Om na te kunnen gaan of de categorieën scholen verschillen in effectiviteit (gerealiseerde vaardigheidsgroei) presenteren we in figuur 13 de vaardigheidsgroei uitgesplitst naar leerlinggewicht. Figuur 13: vaardigheidsgroei kleuters Taal en Rekenen, uitgesplitst naar categorie scholen en naar leerlinggewicht. VVE-scholen: (Taal: alle: 104, gew = 0: 70; gew > 0: 22; Rekenen: alle: 111, gew = 0: 75; gew > 0: 24) VVE-volgscholen: (Taal: alle: 95, gew = 0: 84; gew > 0: 11; Rekenen: alle: 93, gew = 0: 82; gew > 0: 11) Reguliere scholen: (Taal: alle: 163, gew = 0: 156; gew > 0: 7; Rekenen: alle: 164, gew = 0: 157; gew > 0: 7) 34

35 Conclusies op grond van figuur 13: Het aantal kinderen van laag opgeleide ouders waarvan gegevens beschikbaar zijn is dermate klein, dat het niet mogelijk is betrouwbare uitspraken te doen over hun vaardigheidsgroei. Dit geldt met name voor de VVE-volgscholen en de reguliere scholen. Figuur 10 laat zien dat kinderen van laag opgeleide ouders een lagere vaardigheidsgroei laten zien dan kinderen van hoger opgeleide ouders. Als figuur 13 een ander beeld laat zien, zal dat het gevolg zijn van individuele kinderen met een hoge vaardigheidsgroei en kan dit niet gezien worden als gevolg van systematische verschillen tussen categorieën scholen. Taal: Op de VVE-scholen laten de kinderen voor Taal een sterkere vaardigheidsgroei zien dan op de VVEvolg- en reguliere scholen. Rekenen: Kinderen op de reguliere scholen boeken de grootste vaardigheidsgroei, deze ligt boven het landelijk gemiddelde. De vaardigheidsgroei van kinderen op de VVE-volgscholen ligt rond het landelijk gemiddelde en op de VVE-scholen ligt deze net onder het landelijk gemiddelde. 35

36 Doorgaande lijn groep In de VVE-monitors , en is het niveau en de vaardigheidsgroei beschreven van de kinderen die in dat schooljaar in groep 2 zaten. In grote lijnen kwam daaruit naar voren dat het gemiddelde niveau aan het eind van groep 2 op de toetsen Taal en Rekenen bovengemiddeld hoog is. Een interessante vraag is dan: hoe ontwikkelen deze kinderen zich in groep 3 en verder? Om die vraag te beantwoorden, zijn de resultaten verzameld van de kinderen die in schooljaar in groep 3, 4 of 5 zaten, op een drietal toetsen: Woordenschat, Begrijpend lezen, Rekenen / wiskunde 11. Deze toetsen geven een goed beeld van kennis en vaardigheden die van groot belang zijn voor de schoolloopbaan van de kinderen. We kunnen de toetsen voor groep 3 en hoger niet weergeven in één grafiek met de kleutertoetsen. Deze toetsen liggen niet op één schaal en hebben bovendien betrekking op andere domeinen. De drie toetsen Woordenschat, Begrijpend lezen en Rekenen-wiskunde lopen door tot en met groep 8. Dat maakt dat we de taal- en rekenontwikkeling van de kinderen in principe kunnen volgen tot het einde van de basisschool. Beschikbare gegevens Toetsgegevens uit groep 3 zijn beschikbaar van: Woordenschat: 681 kinderen, waaronder 65 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Begrijpend Lezen 2012: 107 kinderen, waaronder 19 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Rekenen-wiskunde 2012: 200 kinderen, waaronder 24 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Toetsgegevens uit groep 4 zijn beschikbaar van veel kinderen: Woordenschat: 688 kinderen, waaronder 59 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Begrijpend Lezen 2012: 248 kinderen, waaronder 16 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Rekenen/wiskunde: 558 kinderen, waaronder 48 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Toetsgegevens uit groep 5 zijn beschikbaar van: Woordenschat: 491 kinderen, waaronder 45 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Begrijpend Lezen 2012: 280 kinderen, waaronder 24 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Rekenen/wiskunde: 429 kinderen, waaronder 54 kinderen met een leerlinggewicht > 0 Overigens is er één school waarvan de leerlinggewichten onbekend zijn, waardoor het aantal kinderen 11 Cito heeft voor de toetsen Begrijpend lezen en Rekenen / wiskunde nieuwe normen bepaald. Uit onderzoek van Cito was namelijk gebleken dat van de kinderen die na het normeringsonderzoek de toetsen maakten, ruim meer dan 50% boven het landelijk gemiddelde scoort. De normen die opgesteld zijn naar aanleiding van het normeringsonderzoek zijn dus te laag en corresponderen niet met het daadwerkelijke landelijk gemiddelde. Cito heeft de normen van een aantal toetsen daarom bijgesteld, zodat ze beter overeenkomen met de werkelijkheid. In dit hoofdstuk presenteren we grafieken die uitgaan van de nieuwe, realistischer normen. 36

37 met een leerlinggewicht wellicht iets hoger is. Cito heeft de toetsen rekenen/wiskunde en Begrijpend lezen vernieuwd. Veel scholen in Deventer zijn overgestapt op de nieuwe toetsen. Dat hebben ze echter niet allemaal in hetzelfde schooljaar gedaan. Dat maakt dat de beschikbare gegevens van de toets begrijpend lezen betrekking hebben op een beperkt aantal scholen in Deventer en dus geen representatief beeld geven van de ontwikkeling van het begrijpend lezen in groep 3 en hoger. Datzelfde geldt voor de toets rekenen voor de kinderen die in schooljaar in groep 3 zaten. Deze resultaten worden daarom hieronder niet gepresenteerd. Van de vernieuwde toetsen zijn ook onvoldoende gegevens beschikbaar om een representatief beeld te geven. We brengen eerst de resultaten in beeld van de kinderen die in schooljaar in groep 3 zaten, vervolgens van de kinderen die vorig schooljaar in groep 4 zaten, en daarna van de kinderen die toen in groep 5 zaten. Groep 3 We presenteren hieronder de resultaten van alle leerlingen in groep 3, ook uitgesplitst naar leerlinggewicht. Figuur 14: Resultaten Woordenschat uitgesplitst naar leerlinggewicht: alle leerlingen: n = 681; gewicht 0: n = 597; gewicht 0,3 en 1,2: n =

38 Conclusies t.a.v. Woordenschat op basis van de bovenstaande grafieken Het beginniveau voor alle leerlingen ligt laag in de B-band, iets boven het landelijk gemiddelde. De kinderen van hoger opgeleide ouders hebben een beginniveau dat halverwege de B-band ligt; de kinderen van lager opgeleide ouders hebben een startniveau boven in de E-band, zeer ruim onder het landelijk gemiddelde. Het niveau op de woordenschattoets aan het einde van groep 3 ligt gemiddeld midden in de B-band. De kinderen met een leerlinggewicht van 0,3 of 1,2 scoren aan het einde van groep 3 onder in de D- band, ruim onder het landelijk gemiddelde. Alle leerlingen, ook de kinderen van laag opgeleide ouders, laten een vergelijkbare vaardigheidsgroei zien die iets boven het landelijk gemiddelde ligt. Groep 4 We presenteren hieronder de resultaten van alle leerlingen die in schooljaar in groep 4 zaten, ook uitgesplitst naar leerlinggewicht. 38

39 Figuur 15: Resultaten Woordenschat uitgesplitst naar leerlinggewicht: alle leerlingen: 688; gewicht 0: 603; gewicht 0,3 en 1,2: 59 39

40 Toelichting en conclusies t.a.v. Woordenschat op basis van bijgaande grafieken;. De woordenschat van alle kinderen ligt gemiddeld in de B-band, met een uitschieter op toetsmoment E3. Het niveau van kinderen van laag opgeleide ouders is het laagst. Het niveau van de woordenschat ligt in de E-band, drie banden lager dan bij de kinderen van hoger opgeleide ouders. De vaardigheidsgroei ligt rond het landelijke gemiddelde. De kinderen met een leerlinggewicht hebben een iets grotere vaardigheidsgroei. Figuur 16: Resultaten Rekenen-Wiskunde uitgesplitst naar leerlinggewicht: alle leerlingen: 561; gewicht 0: 487; gewicht 0,3 en 1,2: 49 Toelichting en conclusies t.a.v. Rekenen-Wiskunde op basis van figuur 16: De kinderen die vorig jaar in groep 4 zaten, scoren gemiddeld hoog en stabiel op de toets Rekenen- Wiskunde. De kinderen van laag opgeleide ouders zitten duidelijk in een lagere niveauband. De vaardigheidsgroei van kinderen met lager opgeleide ouders is iets groter dan die van de kinderen zonder leerlinggewicht. 40

41 Groep 5 We presenteren hieronder de resultaten van alle leerlingen die in schooljaar in groep 5 zaten, ook uitgesplitst naar leerlinggewicht. Figuur 17: Resultaten Woordenschat uitgesplitst naar leerlinggewicht: alle leerlingen: 491; gewicht 0: 446; gewicht 0,3 en 1,2: 45 41

42 Toelichting en conclusies t.a.v. Woordenschat op basis van deze grafieken: De resultaten van alle kinderen op de toets Woordenschat liggen op de B/C band, met een dip bij de M4-toets. De kinderen van laag opgeleide ouders scoren erg laag op deze toets, de resultaten liggen vanaf groep 4 in de E-band. De vaardigheidsgroei van alle kinderen ligt onder het landelijk gemiddelde, voor de kinderen van laag opgeleide ouders geldt dit nog meer dan voor de kinderen zonder leerlinggewicht. Figuur 18 : Resultaten Rekenen-Wiskunde uitgesplitst naar leerlinggewicht: alle leerlingen: 429; gewicht 0: 375; gewicht 0,3 en 1,2: 54 42

43 Toelichting en conclusies t.a.v. Rekenen-Wiskunde op basis van deze grafieken: De resultaten van alle kinderen op Rekenen-Wiskunde schommelen gemiddeld rond A-B niveau; De kinderen van ouders met een lage opleiding scoren onder het landelijk gemiddelde, in de D-band De kinderen van ouders met een hoger opleidingsniveau scoren hoger dan het landelijk gemiddelde. De vaardigheidsgroei van alle kinderen ligt iets onder het landelijk gemiddelde, deze vertraging geldt sterker voor de kinderen zonder leerlinggewicht. 43

44 Trendanalyse Er zijn nu vier VVE-monitors gemaakt, over de schooljaren , , en Dat geeft de mogelijkheid om trends te schetsen in de opbrengsten van het Deventer VVE-beleid. Peuters In schooljaar waren te weinig gegevens van peuters beschikbaar om een representatief beeld te geven. Daarom beperken we ons hier tot de laatste drie schooljaren. De belangrijkste maat voor de effectiviteit van het VVE-beleid is de vaardigheidsgroei van de kinderen in de peuterperiode. Figuur 19: percentage peuters dat een vaardigheidsgroei van meer dan 12 (bij Taal) en meer dan 15 (bij Rekenen) laat zien in de afgelopen drie schooljaren In deze figuur is te zien dat het percentage peuters dat op de taaltoetsen een vaardigheidsgroei van meer dan 12 punten laat zien, afgelopen schooljaar gedaald is ten opzichte van de twee schooljaren daarvoor. Het percentage peuters dat een vaardigheidsgroei van meer dan 15 punten laat zien op de rekentoetsen fluctueerde in de afgelopen schooljaren. Afgelopen schooljaar lag het percentage hoger dan het jaar daarvoor. Voor elk schooljaar geldt dat het percentage kinderen dat de zeer hoge gewenste vaardigheidsgroei laat zien bij Taal hoger ligt dan bij Rekenen. Om deze percentages in het juiste perspectief te zien is het belangrijk om te constateren dat de vaardigheidsgroei waar Deventer naar streeft bij 80% van de peuters twee keer zo hoog ligt als het landelijk gemiddelde. Ongeveer 50% van de Deventer peuters laat zo n sterke groei zien. Elders zou je dergelijke percentages verwachten bij een vaardigheidsgroei van meer dan 6 (Taal) of meer dan 7 (Rekenen). Immers, dat zijn de landelijke gemiddeldes, en daar zit gemiddeld 50% onder en 50% boven. 44

45 Een andere invalshoek om de trend in de vaardigheidsgroei tussen P1 en P2 te beoordelen bieden gegevens over het niveau aan het begin van de peuterperiode. Als we de gemiddelde vaardigheidsscore op P1 bekijken voor afgelopen schooljaren, zien we de volgende trend: SCHOOLJAAR P1 TAAL P1 REKENEN 2013/14 26,3 (N = 123) 33,0 (N = 94) 2014/15 26,8 (N = 171) 33,9 (N = 145) 2015/16 28,8 (N = 189) 35,7 (N = 167) Het gemiddelde beginniveau is in de afgelopen drie jaren op beide toetsen elk schooljaar gestegen. Het verschil is niet groot, maar omdat het om vrij grote aantallen kinderen gaat, is het wel betekenisvol. Het licht gestegen beginniveau van de kinderen bepaalt samen met de vaardigheidsgroei het niveau aan het einde van de peuterperiode. Uit de gegevens is natuurlijk niet af te leiden wat de oorzaak is van de trend. Een mogelijke verklaring kan liggen in de verhoogde kwaliteit van het VVE-aanbod aan kinderen jonger dan 3 jaar. Kleuters Bij de kleuters kunnen trends over de afgelopen vier schooljaren geschetst worden. We kijken eerst naar de vaardigheidsgroei van kleuters met een startniveau C, D of E. In figuur 20 is een trendanalyse gemaakt van het percentage kleuters dat streefdoel behaalt: Minimaal 80% van de kleuters vertoont een vaardigheidsgroei van minimaal 25 vaardigheidspunten op de toets Taal en van minimaal 28 vaardigheidspunten op de toets Rekenen in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. Figuur 20: percentages kleuters met startniveau van C, D of E dat de gewenste vaardigheidsgroei laat zien in vier schooljaren Uit figuur 20 blijkt dat het percentage van de kleuters dat de gewenste vaardigheidsgroei laat zien op de toetsen Taal en Rekenen fluctueert. In het schooljaar liggen de percentages het laagst. We kunnen ook kijken naar het percentage van de Deventer kleuters met een relatief laag startniveau dat een bovengemiddelde vaardigheidsgroei laat zien. (Het landelijke gemiddelde is 18 punten voor Taal en 21,5 punten voor Rekenen.) Uit figuur 21 blijkt dat deze percentages hoog liggen; de hoogste percentages worden behaald in schooljaar en de laagste in schooljaar

46 Figuur 21: percentages kleuters met startniveau van C, D of E met bovengemiddelde vaardigheidsgroei in vier schooljaren We kijken vervolgens naar de trends in de vaardigheidsgroei van kinderen met een beginniveau dat boven het landelijk gemiddelde ligt. Figuur 22 beschrijft de trends in de gemiddelde vaardigheidsgroei in de kleuterperiode van kleuters met een beginniveau A en B. Figuur 22: gemiddelde vaardigheidsgroei kleuters met beginniveau van A of B in vier schooljaren = landelijke gemiddelde Uit figuur 22 blijkt dat de gemiddelde vaardigheidsgroei van kleuters met een bovengemiddeld beginniveau fluctueert; bij Taal ligt de vaardigheidsgroei rond het landelijk gemiddelde, bij Rekenen ligt de gemiddelde vaardigheidsgroei van deze leerlingen (ruim) boven het landelijk gemiddelde. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat er geen duidelijke trends zijn aan te geven in de opbrengsten van VVE in Deventer. Er is meer sprake van fluctuaties dan van trends in een bepaalde richting. 46