Een alcohol- en drugbeleid voor het secundair onderwijs

Transcriptie

1 Een alcohol- en drugbeleid voor het secundair onderwijs V E R E N I G I N G V O O R A L C O H O L - E N A N D E R E D R U G P R O B L E M E N ( V A D ) W W W. V A D. B E

2 Een beleid opzetten Middelengebruik heeft een directe invloed op het sociaal, emotioneel, cognitief en fysiek functioneren van de leerling op school Het kan de kansen op een succesvolle schoolloopbaan hypothekeren Middelengebruik houdt risico s in voor de gezondheid, het welzijn en de veiligheid van de leerling én de schoolomgeving

3 Beleidsmatige aanpak Drugpreventie vereist een beleidsmatige aanpak Gekaderd binnen het pedagogisch project van de school Werking op verschillende niveaus Drugbeleid op school (DOS) is opgebouwd rond: Regelgeving Begeleiding Educatie Structurele maatregelen

4 Anticiperen Een drugbeleid laat toe te anticiperen op mogelijke problemen met drugs of druggebruik VOET Vakoverschrijdende eindtermen VAD concretiseerde welke combinaties van eindtermen kunnen worden nagestreefd Verfijning of verbreding van het ontwerp op maat van het eigen schoolproject

5 Regelgeving Zie Juridische handvatten De school bepaalt de regels m.b.t. bezit, gebruik, onder invloed zijn, delen en dealen op school Welke situaties en plaatsen vallen binnen de schoolcontext (aan de schoolpoort, activiteiten extra muros, ) Regelgeving alleen is onvoldoende Ook procedures uitwerken met een taakverdeling rond wie en hoe er gereageerd wordt bij (vermoeden van) regelovertreding

6 Regelgeving De school bepaalt idealiter ook de communicatie met de diverse partners: CLB, ouders, justitie, Houvast: Juridische handvatten voor het gebruik en misbruik van alcohol en andere drugs op school

7 Begeleiding Welke stappen moeten worden ondernomen wanneer de school bezorgd is over een leerling die minder goed functioneert Wie neemt welke taak en rol op zich bij het opvolgen en het signaleren van verminderd functioneren, het begeleiden en eventueel doorverwijzen van leerlingen met drugproblemen Belangrijke partner: CLB VAD ontwikkelde de SEM-J (individueel Screeningsinstrument Ervaringen met Middelengebruik Jongeren) Daarnaast: een vorming Motiverende gespreksvoering

8 Educatie Kwaliteitscriteria Corrigeren van verkeerde beeldvorming: jongeren overschatten systematisch het middelengebruik bij leeftijdsgenoten ( Social Norms Approach ) Werken aan persoonlijke en sociale vaardigheden: jongeren komen vaak in situaties waar het niet zozeer gaat om een stellingname voor of tegen drugs maar om een veel gecompliceerdere keuze (zich manifesteren in een bepaalde situatie, respect krijgen van vrienden, ). Omgaan met druk van leeftijdsgenoten, eigen beslissingen nemen, assertiviteit zijn belangrijke vaardigheden De leefwereld van de jongere centraal stellen (aansluiten bij kennis en het ervaringsniveau en interactief werken)

9 Didactisch materiaal Enkele voorbeelden Leefsleutels van De Sleutel Maat in de shit (Christophe Kino) cannabis

10 Structurele maatregelen Voorbeelden Opstarten en ondersteunen van een leerlingenraad Zorgen voor een aangename infrastructuur Positieve contacten tussen leerkracht en leerling bevorderen

11 VAD-leerlingenbevraging Audit van de situatie van de school m.b.t. de alcohol- en andere drugthematiek (frequentie en hoeveelheid van gebruik, motieven, houding van vrienden, beschikbaarheid van illegale drugs, ) Opgesteld volgens de pijlers van een drugbeleid (regelgeving, begeleiding, educatie, structurele maatregelen) Informatie over elk van deze onderdelen, zodat het beleid kan worden uitgewerkt of bijgestuurd Rapport op maat en uitnodiging voor een vorming

12 Norm voor aanvaardbaar alcoholgebruik VAD, 2009 Jongeren onder de 16 jaar: geen alcohol Jongeren onder de 18 jaar: geen sterke drank 16- tot 17-jarigen: niet meer dan 1-2 (meisjes) of 2 (jongens) standaardglazen per keer en niet meer dan 2 dagen/week en geen wekelijkse gewoonte

13 Leerkrachten Hebben geen beroepsgeheim. Ze zijn niet wettelijk verplicht gevoelige informatie geheim te houden Ook de vertrouwensleerkrachten en de schooldirectie niet! Ze kennen wel een ambtsgeheim of discretieplicht, gebaseerd op hun arbeidscontract/statuut: ze moeten discreet en zorgvuldig omgaan met de informatie die ze als leerkracht krijgen en mogen geen geheimen prijsgeven buiten de school. Maar ze hebben geen zwijgrecht

14 Leerkrachten Geen zwijgrecht. Zij moeten relevante feiten melden aan hun hiërarchische oversten de directie Bovendien moeten leerkrachten als ze ondervraagd worden door de politie, spreken Hulpverleners kunnen zich op dat moment op hun beroepsgeheim beroepen, en dit zelfs ten opzichte van een rechter

15 De CLB-medewerker Als CLB-medewerker is men werkzaam in één van de sectoren van de Integrale Jeugdhulp en dus kent men wel een beroepsgeheim

16 Wat zeggen richtlijnen? Maak alcohol- en andere drugeducatie een integraal onderdeel van het curriculum Diegenen die educatie geven, moeten het vertrouwen en respect van de betrokken jongeren hebben. Deze preventiewerkers moeten adequate training hebben ontvangen en in staat zijn om accurate informatie te geven gebruikmakend van passende technieken

17 Wat zeggen de richtlijnen? Stem alcohol- en andere drugeducatie af op de leeftijd van de jongeren en houd rekening met een verschil in leerbehoeften (gebaseerd op b.v. individuele, sociale en omgevingsfactoren). Het programma moet, wat alcoholgebruik betreft, tot doel hebben jongeren aan te moedigen niet te drinken, de leeftijd waarop jongeren beginnen met drinken te verhogen en schade te beperken onder degenen die drinken

18 Wat zeggen de richtlijnen? Educatieve programma s moeten: Kennis verhogen over de potentiële schade van middelengebruik op lichamelijk, mentaal en sociaal vlak (inclusief de juridische gevolgen) De gelegenheid bieden om de houdingen en perceptie t.o.v. het gebruik van alcohol en andere drugs te exploreren Helpen bij het ontwikkelen van besluitvorming, assertiviteit, coping en verbale/non-verbale vaardigheden Bijdragen tot de ontwikkeling van zelfrespect Jongeren bewust maken van de impact van de media, advertenties, rolmodellen en de standpunten van ouders, peers en de samenleving op hun middelengebruik

19 Wat zeggen richtlijnen? Hoewel bepaalde individuen kwetsbaarder zijn dan anderen, is het niet aangewezen om de preventie alleen te richten op die personen. Jongeren van alle achtergronden en in alle schooltypen kunnen schadelijke hoeveelheden alcohol drinken

20 Wat zeggen de richtlijnen? Introduceer een whole school approach (integrale of schoolomvattende aanpak) m.b.t. alcohol- en andere drugeducatie. Een dergelijke benadering betrekt zowel personeel als ouders en leerlingen bij dit thema en omvat alle aspecten gaande van beleidsontwikkeling tot de professionele ontwikkeling van (en steun voor) het personeel

21 Wat zeggen de richtlijnen? Een voorbeeld van een kader voor een beleidsmatige, integrale aanpak van de tabak-, alcohol- en drugthematiek voor zowel het lager als secundair onderwijs in Vlaanderen, is te vinden op de website van de VlOR over gezondheidsbeleid op school:

22 Wat zeggen de richtlijnen? Indien aangewezen, geef ouders advies waar ze terecht kunnen voor meer informatie en hulp m.b.t. het ontwikkelen van ouderlijke vaardigheden. Deze vaardigheden omvatten probleemoplossende- en communicatievaardigheden, het stellen van grenzen aan kinderen en het leren van kinderen om aan eventuele groepsdruk van peers te weerstaan

23 Wat zeggen de richtlijnen? Geef jongeren van wie men vermoedt dat ze schadelijke hoeveelheden alcohol drinken of andere drugs gebruiken, kort individueel advies over de schadelijke effecten van dit misbruik, over hoe ze de risico s kunnen verminderen en waar ze hulp kunnen krijgen. Bied een follow-upgesprek aan of verwijs naar externe diensten waarmee de scholen samenwerken

24 Wat zeggen de richtlijnen? Indien aangewezen, verwijs deze jongeren direct naar externe diensten (zonder eerst kort advies te geven) Voor deze jongeren is ook online hulp beschikbaar, b.v.

25 Wat zeggen de richtlijnen? Neem de regelgeving m.b.t. de bescherming van de rechten van de jongere, toestemming en vertrouwelijkheid in acht. Indien mogelijk, betrek ouders in de consultatie of de verwijzing naar externe diensten

26 Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Jeugdhulp Enkele uittreksels: Een minderjarige vanaf 12 jaar wordt geacht handelingsbekwaam te zijn In elke situatie wordt naar de beste oplossing gezocht in het belang van de minderjarige Minderjarigen hebben recht op kennis van alle gegevens die hem of haar betreffen. Hulpverleners moeten de informatie spontaan geven en niet wachten tot de minderjarige er zelf om vraagt

27 Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Jeugdhulp Participatie staat voor de actieve betrokkenheid van de minderjarigen bij zaken die hen aanbelangen. Hoe meer de minderjarige wordt betrokken, hoe beter Elke minderjarige die hulp krijgt, heeft recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard dossier. Het dossier wordt samengesteld door de hulpverlener(s) en is voor hen een werkinstrument. Het nodigt de hulpverlener uit om de minderjarige cliënt ook hierin te laten participeren Dit is niet van toepassing op het schooldossier, waarin de evaluaties op school (rapporten), de signalen van mogelijke problemen op school en de schoolloopbaan gedocumenteerd staan.

28 Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Jeugdhulp Een minderjarige die hulp zoekt, mag zich altijd laten bijstaan door iemand die hij vertrouwt. Een bijstandspersoon kan enkel een werknemer van de school of iemand met beroepsgeheim zijn Elke minderjarige heeft recht op een eigen meningsuiting, een eigen seksuele geaardheid en een ruimte om zich terug te trekken (privacy). De ouders en de preventiewerkers moeten altijd respect opbrengen voor het privéleven van de minderjarige

29 Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Jeugdhulp Niemand mag wreed behandeld of vernederd worden. Elke vorm van geweld is verboden. De vrijheid van de minderjarige beperken mag slechts uitzonderlijk en op bepaalde voorwaarden Meer informatie op

30 Wat zeggen de richtlijnen? Bouw samenwerkingsverbanden uit met relevante, externe actoren ten behoeve van de alcohol- en andere drugeducatie op school Pleeg overleg met families (ouders of verzorgers, kinderen en jongeren) over initiatieven om alcohol- en ander drugmisbruik te reduceren en om participatie in deze initiatieven te stimuleren Controleer en evalueer de werking ervan en maak afspraken rond het toepassen van good practice bij de implementatie van educatieve programma s Brochure over ouderparticipatie, uitgegeven door de VlOR:

31 Opzetten van een beleid