Leiden Kennisstad 2014 / 2015

Transcriptie

1 Beleidsonderzoek & Analyse BOA Feitenblad draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming Leiden Kennisstad 2014 / 2015 Voor u ligt het tweede Feitenblad waarvan kennis het thema is. Internationale kennis is een van de twee pijlers van de stadsvisie Leiden, Stad van Ontdekkingen. In 2012 is het programma Kennisstad gestart met als doel de kennisinstituten in de stad in staat te stellen optimaal te kunnen floreren en tegelijkertijd de stad maximaal voordeel te laten hebben van de aanwezigheid van die kennisinstituten. Het programma Kennisstad kent zes programmalijnen: 1. Kennisvalorisatie, ondernemingsklimaat en acquisitie 2. Aantrekkelijke studentenhuisvesting en woonmilieus 3. Kennis en cultuur 4. Zorg-, gezondheids- en sociale innovatie 5. Internationale branding en marketing 6. Voortreffelijk onderwijs en aansluiting op de arbeidsmarkt In dit feitenblad komen de programmalijnen achtereenvolgens aan bod. Bij de ene programmalijn zijn overigens meer gegevens beschikbaar dan bij de andere. Programmalijn 1. Kennisvalorisatie, ondernemingsklimaat en acquisitie Een belangrijk deel van het programma Kennisstad richt zich op de economische aspecten van kennis: Het starten van nieuwe bedrijvigheid die gebaseerd is op kennis bij de universiteit, de musea, de zorginstellingen en kennisinstituten, zal meer en meer bijdragen aan de toekomstige welvaart van de stad en regio. Naast de versterking van de huidige speerpunten (Life sciences & Health, inclusief Zorg) streeft de gemeente, in samenspraak met partners, een (thematische) verbreding met andere economische kennisactiviteiten na. Te noemen zijn Space, Biobased economy en Humanities. (Bron: Waardeschepping met kennis, bureau Blaauwberg, 2013) Leiden Bio Science Park Het Leiden Bio Science Park beslaat 120 hectare en er zijn ongeveer 85 bedrijven en instellingen gevestigd. Bijzonder aan het LBSP is de mix van bedrijvigheid, onderwijs en onderzoek binnen de Life Science & Health sector bij elkaar op één park. (Bron: website LBSP) Al een aantal jaar scoort het Leiden Bio Science Park hoog in de landelijke ranglijst van kantoorlocaties van JonesLangLasalle. 1

2 Leiden op ranking kantoorlocaties Jones Lang Lasalle Amsterdam Zuidas 1. Amsterdam Zuidas 2. Den Haag Beatrixkwartier 2. Den Haag Beatrixkwartier 3. Amsterdam centrum 3. Den Haag Nieuw Centrum 37. Leiden Bio Science Park 20. Leiden Bio Science Park 60. Schipholweg 22. Schipholweg 109. Kanaalpark / Lammenschansweg 153. Kanaalpark / Lammenschansweg In november 2012 verscheen een rapport van Buck Consultants International dat een beeld geeft van de campussen in Nederland. Campussen worden gedefinieerd als: - science & research parken ((parkachtige) bedrijventerreinen waar R&D plaatsvindt door universiteiten, ziekenhuizen, onderzoeksinstituten en bedrijven), of - open innovatie campussen ((voormalige) bedrijfscampus waar een anchor tenant R&D verricht, waarop ook andere bedrijven zich kunnen vestigen en onderlinge wisselwerking en samenwerking op onderzoeksgebied actief wordt gestimuleerd). Buck benoemt zeven volwassen campussen in Nederland: Kennispark Twente Enschede WUR Campus Wageningen Amsterdam Science Park Amsterdam TU Delft Campus/Technopolis Delft High Tech Campus Eindhoven Chemelot R&D Campus - Sittard/Geleen Bio Science Park Leiden Op het Leiden Bio Science Park werken ongeveer 17 duizend mensen in verschillende sectoren (niet alleen life sciences & health). Het Leids Universitair Medisch Centrum is de grootste werkgever met ongeveer 7 duizend medewerkers. Werkgelegenheid op het Leiden Bio Science Park Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland, stand per 1 januari (afgerond op 100-tallen) 2

3 Topsectoren De rijksoverheid geeft in het beleid prioriteit aan negen topsectoren. Onlangs is de tweede Monitor Topsectoren van het CBS verschenen. Eén van de vragen is wat het economisch belang is van de topsectoren voor de Nederlandse economie. Het blijkt dat de topsectoren zorgen voor 1,4 miljoen FTE (full time equivalent) aan arbeidsplaatsen. De bedrijven samen zorgen voor 36% van de totale productie. Wat betreft de eigen R&D-uitgaven springen de topsectoren er echt uit, 87% van de R&Duitgaven aan eigen onderzoek in Nederland wordt gedaan vanuit de topsectoren. Het bedrijvenbeleid van de rijksoverheid richt zich op 9 topsectoren Aantal bedrijven Aantal FTE Productie Topsector Agro & food mrd 76 mrd Chemie mrd 96 mrd Creatieve industrie mrd 21 mrd Energie mrd 43 mrd High tech mrd 122 mrd Life science & health mrd 18 mrd Transport en opslag mrd 60 mrd Tuinbouw mrd 16 mrd Water mrd 14 mrd Bron: Monitor Topsectoren 2014 CBS Twee van deze topsectoren zijn in Leiden van belang: creatieve industrie en life science & health. In de tabel hieronder staat de omvang van deze twee topsectoren in Leiden. Er zijn veel verschillende definities voor met name de creatieve industrie. Hier is vastgehouden aan de indeling die is gemaakt bij de topsectoren door het CBS. Bij de creatieve industrie zien we dat zowel het aantal vestigingen als het aantal werkzame personen tussen 2011 en 2013 is afgenomen. In de life science & health zien we in die periode een daling in het aantal vestigingen, maar een stijging in het aantal werkzame personen. Economische betekenis van twee topsectoren in Leiden Aantal bedrijven Aantal werkzame personen Creatieve industrie Kunst Cultureel erfgoed Media- en entertainmentindustrie Creatieve zakelijke dienstverlening Life science & health* Farmacie Medische instrumenten Onderzoek en ontwikkeling Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland, stand per 1 januari Een jonge loot aan de stam van de lifesciences is Generade, Centre of Genomics in Leiden. Generade is een samenwerkingsverband van biotechnologiebedrijf BaseClear, Hogeschool Leiden, het LUMC, Naturalis Biodiversity Center en de Universiteit Leiden. Het samenwerkingsverband richt zich op de ontwikkeling van nieuwe kennis en technologie op het gebied van genomics (DNA) ( 3

4 Programmalijn 2. Aantrekkelijke studentenhuisvesting en woonmilieus Het doel van deze programmalijn is dat studenten en kenniswerkers de stad en regio steeds meer waarderen als aantrekkelijke woon- en werkplaats. Studenten die wonen in Leiden In totaal studeren aan de Universiteit Leiden en de Hogeschool Leiden samen studenten. Niet alle studenten wónen in Leiden. Andersom studeren niet alle studenten die in Leiden wonen aan een Leidse onderwijsinstelling. In de tabellen hieronder staat hoeveel studenten wetenschappelijk en hoger beroepsonderwijs in Leiden wonen (ook aan andere dan genoemde instituten). Het blijkt dat het aantal in Leiden wonende studenten in de afgelopen zeven jaar is gestegen met 25% (van ruim naar ruim ). Aantal studenten hoger beroepsonderwijs dat woont in Leiden 2006/ / / / / / / /14 Studeert in Leiden Studeert elders Woont in Leiden Aantal studenten wetenschappelijk onderwijs dat woont in Leiden 2006/ / / / / / / /14 Studeert in Leiden Studeert elders Woont in Leiden Totaal aantal studenten dat woont in Leiden 2006/ / / / / / / /14 Studeert in Leiden Studeert elders Woont in Leiden Bron: Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) In totaal wonen volgens de meest recente cijfers dus studenten in Leiden. Afgezet tegen de hele bevolking is dat bijna 12%. De Atlas voor Gemeenten heeft dit percentage voor de vijftig grootste steden van Nederland uitgerekend. Leiden staat op een vijfde plek. In Groningen, Delft, Nijmegen en Utrecht is een groter percentage van de bevolking een hbo of wo-student. Kijken we alleen naar universitaire studenten, dan staat Leiden op plaats 3 en wat betreft hbo studenten op plek 17. Prognose aantal studenten In 2014 heeft ABF Research de landelijke Monitor Studentenhuisvesting uitgebracht. Een belangrijke uitkomst is dat de komende (acht) jaren tot 2022 het totaal aantal HBO en WO studenten toeneemt met Het aantal studenten dat uitwoont in de stad waar men studeert zal naar verwachting toenemen met Bovendien komen er naar verwachting buitenlandse studenten bij die ook wonen in de stad waar ze studeren. Uiteraard zijn er verschillen per stad. In de volgende grafiek is te zien dat in Leiden ongeveer 10% meer studenten worden verwacht (uiteraard moeten onzekerheidsmarges in acht worden genomen). 4

5 Verwachte toename aantal studenten per stad in 2022 Programmalijn 3. Kennis en cultuur Internationale kennis en historische cultuur zijn de pijlers onder de stadsvisie Leiden, Stad van ontdekkingen. Het doel van deze programmalijn is Meerwaarde bereiken voor de stad door de koppeling van kunst, cultuur en wetenschap. Een belangrijk onderdeel van de programmalijn zijn de musea. Het doel is om nog meer bezoekers te trekken en meer herhaalbezoek te krijgen. Voor de acht grootste musea is te zien dat de bezoekersaantallen de afgelopen jaren zijn gestegen. In totaal gaat het om een stijging van bezoeken in 2007 naar meer dan 1 miljoen in Aantal bezoeken aan Leidse musea Naturalis Oudheden Volkenkunde Hortus Botanicus Boerhaave De Lakenhal Molen de Valk Bron: Leiden Marketing 5

6 Investeren in cultuur levert een positieve bijdrage aan het woon- werkklimaat en het versterkt de creatieve en innovatieve kracht van de stad. Een voorbeeld hiervan is de Leidse Nacht van Kunst & Kennis, die in de historische binnenstad één grote ontdekkingstocht naar nieuwe kennis, kunst, muziek, en revolutionaire uitvindingen mogelijk maakt. De eerste editie van de nacht in 2013 trok bezoekers, die van meer. Programmalijn 4. Zorg-, gezondheids- en sociale innovatie Het doel van deze programmalijn is: de Leidse samenleving en de Leidse burgers die zorg en ondersteuning nodig hebben, profiteren meer van de aanwezigheid van kennisinstelllingen in Leiden. Het ontsluiten van de innovatieve kracht van de stad en van de organisaties is het middel dat daarbij wordt ingezet. Door te innoveren op het terrein van (gezondheids-) zorg en maatschappelijke ondersteuning speelt Leiden sneller in op trends en ontwikkelingen in de stad. Een initiatief dat hier goed in past is de Leidse Proeftuin Zorg en Welzijn: vier Leidse kennisinstelingen willen antwoorden vinden op vraagstukken die opkomen door de vergrijzing en de hervormingen in de gezondheidszorg. De kennisinstellingen die de proeftuin inrichten zijn: Hogeschool Leiden, TNO, Leiden Institute for Brain & Cognition en Leyden Academy on Vitality and Ageing (LAVA). Werkgelegenheid in de zorg- en welzijnssector Bij Leidse instellingen en bedrijven in de gezondheidszorg- en welzijnssector werken 15,8 duizend mensen in ruim zeshonderd instellingen. 26% van de werkgelegenheid in Leiden is te vinden in de zorg, in heel Nederland is dit 18%. Werkgelegenheid in de gezondheids- en welzijnszorg in Leiden Aantal werkzame personen Ziekenhuizen Medische en tandheelkundige praktijken 900 Paramedische praktijken en overige gezondheidszorg Verpleeghuizen 400 Huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten 100 Huizen en dagverblijven voor niet-verstandelijk gehandicapten 400 Jeugdzorg en maatschappelijke opvang met overnachting Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting (ouderen/gehandicapten) 200 Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting (overige) Totaal Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland, 1 januari 2014 (afgerond op 100-tallen) Leids Universitair Medisch centrum Een grote werkgever is het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Het LUMC is een centrum van medische vernieuwing, dat de patiëntenzorg wil verbeteren door wetenschappelijk onderzoek. Het leidt artsen, gespecialiseerde zorgverleners en onderzoekers op om daaraan bij te dragen. Naast algemene patiëntenzorg biedt het LUMC specialistische behandelingen die slechts in een beperkt aantal medische centra mogen worden uitgevoerd. Het LUMC onderscheidt zich met name als verwijscentrum voor complexe medische vragen waar geen pasklare antwoorden op zijn. Wetenschappers en artsen werken samen aan een beter begrip van ziekten en aan nieuwe behandelmethoden. (bron: 6

7 Kerncijfers Leids Universitair Medisch Centrum Aantal promovendi Aantal promoties Aantal wetenschappelijke publicaties Aantal buitenlandse studenten die in het LUMC een studieonderdeel volgen Bron: Jaarverslagen LUMC Vermeldenswaard is dat InnoLife, een consortium van 144 Europese bedrijven en instellingen waar het Leids Universitair Medisch Centrum ook deel van uitmaakt, eind 2014 door het European Institute of Innovation and Technology (EIT) gekozen is als partner op het gebied van kennis en innovatie in de gezondheidzorg. Het EIT stelt de komende jaren 2,1 miljard euro beschikbaar aan deze Health community voor de ontwikkeling van innovaties op het gebied van gezondheidzorg, onderwijs en het aanpakken van uitdagingen die ontstaan door demografische veranderingen in Europa. De technische, biomedische en psychosociale experts van het LUMC en die van de universiteiten van Delft en Rotterdam en het Erasmus Medisch Centrum werken daarbij samen in Medical Delta-verband. Programmalijn 5. Internationale branding en marketing Wetenschappelijk onderwijs wordt steeds internationaler. Meer en meer studenten doen een deel van hun studie in het buitenland. Eén van de voorbeelden van internationale kennisontwikkeling en bedrijvigheid is de ruimtevaartsector. Op de as Noordwijk-Leiden-Delft is al lange tijd sprake van clustering van Space-activiteiten. Naast ESTEC geven de Universiteit Leiden, de TU Delft, TNO en bedrijven invulling aan deze internationaal georiënteerde ontwikkelingen. In 2013 is Leiden Global van start gegaan: een nieuw samenwerkingsverband waarin de Leidse wetenschappelijke en museale instellingen kennis, collecties, onderzoek en onderwijs op het gebied van wereld-zaken met elkaar verbinden en tot meerwaarde laten komen. In 2014 zijn de Universiteit Leiden, de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam een Gemeenschappelijke Regeling van de Strategische Alliantie Leiden-Delft-Erasmus aangegaan. De drie universiteiten besloten in 2010 hun bestaande samenwerking te intensiveren en uit te breiden op terreinen waar dat meerwaarde belooft op te leveren voor onderzoek, onderwijs en samenwerking met maatschappelijke partners. In 2012 formaliseerden ze deze samenwerking in de Strategische Alliantie Leiden-Delft-Erasmus, met een gezamenlijke profileringsagenda ( Meer Waarde ). Deze samenwerking bestrijkt een combinatie van onderwijs- en wetenschapsdomeinen: sociale wetenschappen, geesteswetenschappen, economie, recht, (life) sciences, geneeskunde en technische wetenschappen. Onder de vlag van de Strategische Samenwerking zijn o.m. acht multidisciplinaire centra opgericht (LDE-centers) die zich richten op complexe maatschappelijke uitdagingen. Daarnaast is het al langer bestaande consortium Medical Delta erin opgenomen. Op 1 januari 2014 is een gezamenlijk traineeprogramma gestart. De samenwerking biedt ook een sterkere uitgangspositie om blijvend mee te draaien aan de wereldtop. Hieronder staan enkele kengetallen over de Universiteit Leiden. 7

8 Kerncijfers Universiteit Leiden Faculteit Ingeschreven studenten Aantal diploma s Onderzoeksinzet in fte Wetenschappelijke publicaties Archeologie Campus Den Haag Geesteswetenschappen Geneeskunde / LUMC Rechtsgeleerdheid Sociale Wetenschappen Wiskunde en Natuurwetenschappen Bron: Jaarverslag Universiteit Leiden 2013 Webster University Een bijzonder internationale onderwijsinstelling in Leiden is de Webster University. Er zijn ongeveer 400 ingeschreven studenten met meer dan 50 verschillende nationaliteiten. Het alumninetwerk van afgestudeerde studenten van Webster University Leiden telt meer dan leden. Webster University verzorgt in Nederland zowel undergraduate (BA/BS) als graduate (MA/MBA) onderwijs volgens de Amerikaanse methode. De Nederlandse vestiging van Webster University richt zich voornamelijk op management, (internationaal) ondernemerschap, mediacommunicatie, kunstgeschiedenis, psychologie en sociale wetenschappen. Leuk om te vermelden is dat de universiteit tussen de start in 1915 en 1962 alleen toegankelijk was voor vrouwen. Ranking universiteiten wereldwijd Er zijn verschillende organisaties die wereldwijd de prestaties van universiteiten meten. Ook in Leiden is een ranking ontwikkeld: de CWTS Leiden Ranking. Deze onderscheidt zich van andere universitaire ranglijsten door zich te beperken tot het meten van citatie-impact en wetenschappelijke samenwerking op basis van publicaties die in de Web of Science database zijn opgenomen. De methodologie die de Leiden Ranking hiervoor hanteert is aanzienlijk nauwkeuriger dan die van andere ranglijsten. (bron: Persbericht CWTS 30 april 2014) De top 18 van 2014 wordt gevormd door allemaal Amerikaanse universiteiten, de eerste Nederlandse universiteit (Leiden) staat op Rockefeller University (VS) 2. MIT (VS) 3. Harvard University (VS) 53. Universiteit Leiden 64. VU Amsterdam 77. Universiteit van Utrecht In de Shanghai-index (zie volgende bladzijde) weegt het aantal Nobelprijzen mee die medewerkers of alumni van verschillende universiteiten hebben gewonnen. Hoe langer het geleden is dat de prijs werd toegekend, hoe minder hij meetelt. In Leiden gaat het om totaal 13 Nobelprijswinnaars, waarvan de laatste in 1981 is toegekend. Daarnaast is vermeldenswaard de NWO-Spinozapremie. Dit is de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap en deze is inmiddels (t/m 2014) 73 keer uitgereikt aan Nederlandse wetenschappers, waarvan 18 Leidse wetenschappers. Dat is een kwart van het totaal en daarmee heeft de Universiteit Leiden er de meeste op haar naam staan. 8

9 De Academic Ranking of World Universities wordt ook wel de Shanghai-index genoemd omdat de Jiao Tong University uit die Chinese stad de ranglijst samenstelt. De samenstellers kijken naar: - Kwaliteit van het onderwijs (gemeten door het aantal afgestudeerden dat een Nobelprijs heeft gewonnen) - Kwaliteit van de medewerkers (gemeten door het aantal medewerkers dat een Nobelprijs heeft gewonnen en door medewerkers die veel worden geciteerd) - Onderzoeksresultaten (gemeten door artikelen in Science en Nature en door vermeldingen in twee citatie-indexen) - Dit alles gerelateerd aan de hoeveelheid wetenschappelijk medewerkers. De website waarop meer informatie is te vinden over deze ranking is: Shanghai index 2014 (Academic Ranking of World Universities) Top-5 1 Harvard University (VS) 2 Stanford University (VS) 3 Massachusetts Institute of Technology (VS) 4 University of California (VS) 5 University of Cambridge (GB) Nederlandse universiteiten 57 Utrecht University 77 Leiden University 82 University of Groningen Radboud University Nijmegen University of Amsterdam University of Wageningen VU University Amsterdam Erasmus University Rotterdam Delft University of Technology Maastricht University Eindhoven University of Technology University of Twente Tilburg University Programmalijn 6. Voortreffelijk onderwijs en aansluiting op de arbeidsmarkt Leiden beschikt over scholen op alle niveaus; van basisonderwijs tot universiteit. Een voorbeeld van samenwerking is die tussen de ROC s, de Hogeschool Leiden en het LUMC die door de gecoordineerde aansluiting van hun zorgopleidingen zorgdrage voor doorlopende leerlijnen op alle niveaus. Met deze programmalijn van programma Kennisstad kan nog nadrukkelijker de verbinding worden gelegd tussen het basis- en vervolgonderwijs en de kenniseconomie. De doelen van deze programmalijn zijn dat Leiden bekend staat om voortreffelijk onderwijs op alle niveaus en dat de kloof tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt wordt verkleind. Opleidingsniveau van Leidenaren Opleidingsniveau beroepsbevolking Leiden Nederland laag 13% hoog 35% laag 20% hoog 55% midden 31% midde n 43% Bron: CBS, Enquête Beroepsbevolking (EBB)

10 2000/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /14 Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meet het opleidingsniveau van de beroepsbevolking van grotere gemeenten. In Leiden was in 2013 van de beroepsbevolking (inwoners van 15 t/m 64 jaar die een baan hebben of zoeken) 55% hoogopgeleid ten opzichte van 35% van alle Nederlanders in die leeftijdsgroep. Het gaat dan om de hoogst afgeronde opleiding. De Atlas voor Gemeenten zet de vijftig grootste gemeenten op een rijtje. Ook het percentage hoog- en laagopgeleiden komt in het rapport voor. Leiden staat in 2014 bij het percentage laagopgeleiden op de 4 e plek. Alleen Groningen, Utrecht en Amsterdam hebben een lager percentage laagopgeleiden. Bij het percentage hoopopgeleiden staat Leiden ook op de 4 e plek, na Utrecht, Amsterdam en Nijmegen. Onderwijsinstellingen in Leiden Het programma Kennisstad richt zich niet alleen op academisch, maar op elk niveau van onderwijs. In de volgende grafieken staat het aantal leerlingen dat gebruik maakt van scholen in Leiden. Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is licht dalend. Het aantal leerlingen op voortgezet onderwijs is tot en met het schooljaar 2007/2008 gestegen en daarna iets gedaald. Hier spelen vooral demografische ontwikkelingen een rol. Het aantal leerlingen in het speciaal onderwijs daalt licht. Het aantal studenten in het hoger beroeps- en academisch onderwijs is de afgelopen jaren consequent gestegen. Het aantal mbo-ers heeft een minder duidelijke stijging laten zien. Aantal leerlingen basis-, voortgezet en speciaal onderwijs aan in Leiden gevestigde onderwijsinstellingen voortgezet onderwijs basisonderwijs speciaal onderwijs Aantal studenten beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs aan in Leiden gevestigde onderwijsinstellingen wetenschappelijk onderwijs middelbaar beroepsonderwijs hoger beroepsonderwijs Bron: Dienst Uitvoering Onderwijs (2013/2014 voorlopige cijfers) 10

11 In oktober 2013 studeerden aan de Universiteit Leiden studenten. Daarmee is het de op vier na grootste universiteit van Nederland. Op 13 Nederlandse universiteiten staan samen ruim studenten ingeschreven Op welke universiteit studeren hoeveel studenten. behaalden hoeveel hun bachelor en hoeveel hun master-diploma Universiteit van Amsterdam Universiteit Utrecht Rijksuniversiteit Groningen Vrije Universiteit Universiteit Leiden Erasmus Universiteit Rotterdam Technische Universiteit Delft Radboud Universiteit Nijmegen Universiteit Maastricht Tilburg University Universiteit Twente Technische Universiteit Eindhoven Wageningen Universiteit Bron: VSNU, Vereniging van universiteiten, 2013 Werkgelegenheid in het onderwijs in Leiden Het onderwijs is in Leiden een belangrijke werkgever. De totale werkgelegenheid bij bedrijven en instellingen in Leiden bedraagt begin 2014 ruim 60 duizend werkzame personen daarvan hebben een baan in het onderwijs. Werkgelegenheid in de sector onderwijs per soort onderwijs in Leiden Basisonderwijs 900 Speciaal onderwijs 500 Voortgezet onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Hoger beroepsonderwijs 900 Wetenschappelijk onderwijs Overig onderwijs 600 Totaal Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland, stand per 1 januari 2014 (afgerond op 100-tallen) 11

12 Werkgelegenheid in de sector onderwijs vergelijking met andere gemeenten Amsterdam Rotterdam Utrecht Den Haag Nijmegen In absolute zin is de werkgelegenheid in het onderwijs het grootst in Amsterdam met banen. Leiden staat op de 7 e plaats, met banen. Eindhoven Enschede Delft Leiden Zwolle In relatieve zin (procentueel) is de sector onderwijs het grootst in Wageningen. 24% van alle werkgelegenheid in die gemeente is in het onderwijs. Leiden staat op een vijfde plaats. Wageningen Delft Pekela Nijmegen Leiden 15% 14% 13% 18% 24% Sint Anthonis 13% Enschede 12% Doetinchem 12% Maastricht 11% Heerhugowaard 11% Bron: CBS, stand per 1 januari 2013 COLOFON BOA BeleidsOnderzoek en Analyse Gemeente Leiden boa@leiden.nl of Direct zelf informatie opzoeken? Veel cijfers en onderzoeksgegevens over Leiden zijn te vinden via Februari 2015 Serie statistiek 2015 / 03a 12