INLEIDING ANALYSE WIJKVISIE UITVOERINGSPROGRAMMA COLOFON

Transcriptie

1

2 INHOUD

3 3 INLEIDING Spangen is een wijk met een bijzondere geschiedenis en een eigen karakter. Er heerst een ware pioniersmentaliteit. Om die reden kan een korte terugblik niet ontbreken. GESCHIEDENIS IN VOGELVLUCHT Begin 20ste eeuw besloot de gemeente Rotterdam tot sociale woningbouw in het gebied dat nu Spangen heet. Spangen ontleent zijn naam aan het kasteel dat er in de Middeleeuwen stond. Als herinnering heeft de gevel van het stadion van de voetbalclub Sparta de vorm van een kasteel. Het Kasteel was het eerste voetbalstadion in Nederland en is in 1916 gebouwd. Het stadion én de club zijn nog steeds belangrijke iconen van en voor de wijk. Tot in de jaren zestig was Spangen een nette arbeiderswijk. Vanaf de jaren zeventig veranderde dit. Huisjesmelkers kochten woningen op. De nette arbeiders verhuisden uit de wijk. Mensen met een lagere sociaal-economische positie stroomden de wijk in, waaronder veel arbeidsmigranten. Begin jaren negentig bereikte de situatie in Spangen een dieptepunt. Spangen werd een toevluchtsoord voor verslaafden, drugstoeristen, prostituees en criminelen. Bewoners wilden de verpaupering een halt toeroepen en kwamen in actie. Door deze acties, waar ook de landelijke media aandacht aan besteedden, gingen gemeente en politie extra inzet plegen. Drugspanden werden ontruimd en dichtgetimmerde, verkrotte panden gesloopt. Met het herstel van de veiligheid en de bouw van nieuwe, betere woningen, kwam Spangen er weer bovenop. SPANGEN NU EN IN DE TOEKOMST Het laatste decennium is er in Spangen een hoop ten goede veranderd. Succesvolle voorbeelden uit het recente verleden zijn de klushuizen, een herontwikkeling door de gemeente van het particuliere Wallisblok, de realsiatie van de herenhuizen rond het Bellamyplein en het door Woonstad Rotterdam ingrijpend gerestaureerde rijksmonument Justus van Effen. In deze gebiedsvisie staat beschreven, in woord én beeld, hoe Woonstad Rotterdam de toekomst van Spangen ziet en hoe dat beeld bereikt kan worden.

4 4 ANALYSE Spangen is de eerste arbeiderswijk in Rotterdam waar op grote schaal planmatige sociale woningbouw is gerealiseerd. Na een roerige geschiedenis is de wijk in een nieuwe fase beland. Anno nu heeft Spangen meerdere gezichten, de contrasten zijn groot. Mooie ruime woningen met prachtige binnenterreinen en smalle straten met verpauperde portieken wisselen het beeld af. In deze korte analyse wordt duidelijk dat er de afgelopen jaren weliswaar veel is bereikt, maar dat Spangen nog niet af is. SOCIAAL ECONOMISCH: DE BEWONERS Aantal inwoners Leeftijdsopbouw Veel kinderen en jongeren. In vergelijking met het stedelijk gemiddelde, is het percentage gezinnen met kinderen onder de achttien jaar hoog (in Spangen 32 procent van het totaal, in Delfshaven 23 procent en in Rotterdam 22 procent). Grote tegenstellingen Door transformatie van delen van de woningvoorraad grote tegenstellingen in opleidingsniveau en inkomen. Enerzijds mensen met wie het sociaal-economisch gezien goed gaat. Anderzijds zijn er veel Spangenaren die moeilijk kunnen rondkomen, de Nederlandse taal niet spreken, lezen en schrijven en zijn er jongeren met weinig kansen op de arbeidsmarkt omdat zij hun school niet hebben afgemaakt. Op gebied van overbewoning, taalbeheersing en huishoudinkomen is Spangen vergelijkbaar met de slechtste delen van Rotterdam-Zuid. Op de Meetlat Wijken 2014 van Woonstad Rotterdam is de positie van Spangen gestabiliseerd op positie 8. Met 50 punten beweegt Spangen zich dicht tegen wijken aan als Oud Charlois (52 punten), Carnisse (54 punten) en Hillesluis (56 punten). Uit de Grote Woontest Bewoners van Spangen vinden de wijk multicultureel, levendig en divers. Maar ook druk en crimineel met veel allochtonen en hangjongeren.

5 5 FYSIEK 3114 woningen Woonstad Rotterdam is de belangrijkste woningcorporatie in Spangen Te huur Te koop Verhouding huur / koop Sociale woningen 60 procent van de totale woningvoorraad in Spangen. Ruim 25 procent van de totale woningvoorraad is in eigendom van eigenaarbewoners. 40 Woningvoorraad De woningvoorraad in Spangen is vrij eenzijdig en bestaat voornamelijk uit vooroorlogse meergezinswoningen zonder lift. Van de eenheden zijn onderdeel van een MVE-complex waarin 1 of meer woningen verkocht zijn. Op vrijkomende huurwoningen wordt relatief weinig gereageerd. Ze worden echter wel snel verhuurd. Er zijn relatief veel grote woningen in de wijk aanwezig, waarvan een gedeelte nu is verkocht als MVE-koopwoning. Op termijn zouden deze ingezet kunnen worden voor grotere gezinnen.

6 Spangesekade 6 VERNIEUWING De afgelopen tien jaar is er fors geïnvesteerd in vernieuwing van de woningvoorraad. Dankzij klushuizenprojecten, sloop & nieuwbouwprojecten en de renovatie van onder meer het Justus van Effenblok hebben ook nieuwe bewoners hun weg naar Spangen gevonden. Dit zijn bewoners waar het in het algemeen sociaal-economisch goed mee gaat. Schieoevers - I Spangesekade Schieoevers II - V Spangesekade Bellamyplein Spartastraat Da Costastraat Multatulistraat Klus Bilderdijkstraat Bellamystraat Mathenesserdijk Justus van Effen Mathenesserdijk Rhijnvis Feith Staringbuurt CPO Transformatie Ontwikkeling Nieuwbouw

7 7 SWOT STRENGHTS STERKTES WEAKNESSES ZWAKTES OPPORTUNITIES KANSEN THREATS BEDREIGINGEN

8 CONCLUSIE Spangen is een wijk met een eigen karakter. Er is de afgelopen jaren in Spangen veel bereikt, maar de wijk is nog niet af. Bijzondere woonconcepten hebben nieuwe groepen aan de wijk weten te binden. Dit zijn nu nog op zich zelf staande, beschutte plekken in de wijk. Het evenwicht is echter nog pril. Er is sprake van een afstand tussen nieuwe en oude bewoners. Om op lange termijn de middeninkomens voor de wijk te behouden moeten de woonmilieus ruimtelijk worden versterkt en uitgebouwd. Tegelijkertijd is het ook noodzakelijk te investeren in de sociale woningvoorraad. Er is behoefte aan meer zorg en eigenaarschap binnen de wijk. De grootste bedreiging voor Spangen is gelegen in een afnemend begrip tussen de verschillende groepen, een dominerende straatcultuur in de openbare ruimte en als gevolg daarvan verslechterende leefbaarheid en selectieve migratie. 8

9 9 WIJKVISIE Spangen is een aantrekkelijke wijk met een mix aan bewoners. Via betere woningen, voorzieningen, buitenruimte, recreatieplekken en ontmoetingsplekken bindt Spangen kansrijke groepen aan de wijk. Met innovatieve woonconcepten trekt de wijk maatschappelijke pioniers aan. Sociale programma s bieden perspectief aan hangjongeren, eenzame ouderen en mensen die anderszins niet mee kunnen komen. Door nieuwe doelgroepen te betrekken bij activiteiten in de wijk krijgen bewoners weer respect voor elkaar. Op deze manier maken de bewoners met elkaar Spangen tot een wijk waar het voor verschillende groepen prettig is om te wonen.

10 10 1 MIDDENINKOMENS BINDEN Uiteenlopende groepen voelen zich thuis in Spangen. Het is een wijk waar middeninkomens (met name gezinnen en betrokken pioniers) zich vestigen, blijven wonen en hun kinderen naar school brengen. Niet alleen vanwege de prijs-kwaliteitverhouding van hun woning, maar ook omdat zij prettig kunnen wonen in de wijk. Spangen is daarmee een vanzelfsprekende plek voor stedelijke gezinnen. DOEL Spangen tot een wijk maken waar middeninkomens (stedelijke gezinnen met rode en gele leefstijl) zich blijvend willen vestigen, zich thuis en betrokken voelen. De inkomensverdeling in Spangen beweegt zich, gekoppeld aan de verschuivingen in de woningvoorraad, naar het gemiddelde voor het gebied Delfshaven (64%-29%-7%) (laag-midden-hoog).

11 11 2 RONDKOMEN EN VOORUITKOMEN Spangenaren met een laag inkomen kunnen goed, betaalbaar en passend wonen en zich ontwikkelen. Kinderen en jongeren groeien thuis, op school en op straat veilig op en benutten hun talenten maximaal. DOEL In 2025 is Spangen een wijk waar de kwetsbare groepen kunnen rondkomen en vooruitkomen. Kinderen in Spangen groeien thuis, op school en op straat, veilig op en benutten hun talenten maximaal.

12 12 3 SAMENLEVEN EN BURGERKRACHT Er is voldoende begrip, respect, vertrouwen en verbinding tussen verschillende Spangenaren. Bewoners voelen zich betrokken bij de wijk en verantwoordelijk voor elkaar en de leefbaarheid. In Spangen blijft ruimte voor verschillen, dat maakt de wijk levendig. De pionierstraditie van de wijk zet zich voort in de ontwikkellocaties, de wijze van beheer en de samenwerking met initiatieven van bewoners en particulieren. In Spangen leef je niet naast elkaar, maar met elkaar. DOEL In Spangen bestaat er acceptatie en wederzijds begrip tussen de verschillende bevolkingsgroepen en is de inkomensverdeling, gekoppeld aan de verschuivingen in de woningvoorraad gestabiliseerd op een verhouding 64%- 29%-7% (laag-midden-hoog). Bewoners voelen zich veilig; overlast en asociaal gedrag worden niet getolereerd. Bewoners zijn in staat elkaar hierop aan te spreken; uitwassen worden gemeld en opgelost. Bewoners worden waar nodig gefaciliteerd en gestimuleerd om hun eigen ideeën op dit terrein vorm te geven.

13 13 4 AANTREKKELIJKE PUBLIEKE RUIMTE De publieke ruimte in Spangen is een aantrekkelijke plek waar iedereen zich veilig kan voelen en waar iedereen zorgvuldig mee omgaat. Overlast en asociaal gedrag worden niet getolereerd. Bewoners spreken elkaar respectvol aan; uitwassen worden gemeld en opgelost. Er zijn genoeg (kleine) plekken om te spelen en elkaar te ontmoeten. Spangen is verrassend groen en biedt ruimte voor vernieuwende groenconcepten, zoals avontuurlijke en ruige (speel-)plekken, zelfbeheer en stadslandbouw. De groene en blauwe randen van de wijk zijn hierin belangrijke troeven. DOEL De publieke ruimte en portieken en andere semi-openbare delen hebben een aantrekkelijke en verzorgde uitstraling. Er zijn genoeg (kleine) plekken om te spelen en elkaar te ontmoeten passend bij de behoeften van wijkbewoners. Bewoners gaan zorgvuldig met die publieke ruimte om (slijtage en onderhoud liggen op een normaal niveau).

14 14 5 TOEKOMSTBESTENDIGE WONINGVOORRAAD De woningvoorraad is op orde. Ook in de laatste delen van de wijk zijn de woningen aangepakt. De homogeniteit van de woonmilieus is versterkt. En er is een passende woningvoorraad voor de grote gezinnen in de wijk. DOEL Woonstad Rotterdam heeft in Spangen een gevarieerd aanbod aan woningen, waardoor mensen wooncarrière kunnen maken binnen de wijk. Ook in de laatste delen van de wijk zijn de woningen aangepakt. De woningvoorraad van Woonstad voldoet hiermee woontechnisch en qua energieverbruik aan de actuele normen.

15 15 UITVOERINGSPROGRAMMA Om in Spangen naar het gewenste toekomstbeeld te kunnen toewerken, heeft Woonstad Rotterdam vijf doelen voor de wijk opgesteld. De doelen richten zich op het behouden van de sterke punten en het benutten van de kansen. Daarnaast worden door middel van de doelen de zwakke punten aangepakt en bedreigingen tegengegaan. In het Uitvoeringsprogramma staat beschreven hoe de verschillende doelen bereikt worden. 1 MIDDENINKOMENS BINDEN 2 - Creëren van nieuwe beschutte plekken zoals het Wallisblok, het Bellamyplein en het Justuskwartier. - Voor nieuwbouwlocaties middels type woonproduct, marketing en consumentgericht ontwikkelen inzetten op stedelijke gezinnen met middeninkomens met geel-rode leefstijl en een positieve houding ten aanzien van het wonen in een gemengde stedelijke woonwijk. - Inzetten om meer kinderen van de nieuwe instroom in Spangen naar school te laten gaan. RONDKOMEN EN VOORUITKOMEN - Afspraken maken met partners over een adequaat programma gericht op rondkomen en vooruitkomen. - Binnen basisprocessen Woonstad Rotterdam (wijkbeheer, incasso, techniek, aannemers) extra aandacht voor preventie, signalering en toeleiding naar relevante partners. 3 SAMENLEVEN EN BURGERKRACHT - Gedeelde ervaringen, voorzieningen die door verschillende groepen worden gebruikt, openbare ruimte die uitnodigt en verbindt. - Uitlokken faciliteren en opzetten van projecten gericht op ontmoeting en uitwisseling. Bij de ontwikkeling van dit soort projecten worden bewoners met een hoge organisatiekracht / sociale ondernemers en maatschappelijke verbanden uitgedaagd met voorstellen te komen. - Anders organiseren van deel van het leefbaarheidbudget (crowdfunding, stemmen via internet, Spangen Doekoe). Bewoners prikkelel om met elkaar activiteiten te ontwikkelen op het gebied van leefbaarheid, empowerment, schoon, heel en veilig; - Toerusten: samen met wijkpartners een programma aanbieden waarin bewoners zich actief voor de wijk willen inzetten en vaardigheden kunnen aanleren om dat met kwaliteit te doen. - Participatie: bij het ontwikkelen van buitenruimte, woonproducten en sociale programma s worden verschillende bewoners actief betrokken zodat er een betere aansluiting is bij de behoefte van bewoners en bewoners drager worden van het resultaat

16 16 UITVOERINGSPROGRAMMA AANTREKKELIJKE PUBLIEKE RUIMTE 5 TOEKOMSTBESTENDIGE WONINGVOORRAAD - Een buitenruimte creëren die uitnodigt om te spelen, recreëren en verblijven. Kleine speelplekjes, groene programma s en het ontwikkelen van de groene en blauwe rand prioriteit - In de Staringbuuurt wordt de ruimtelijke structuur op de schop genomen en worden straten en pleinen opnieuw ingericht. Voor de blokken die blijven staan wordt geïnvesteerd in de uitstraling van de gevels. - In beeld brengen en actief aanpakken van de rotte appels : zware overlast gevende en/of criminele huishoudens in Spangen. Hierbij wordt intensief samengewerkt met politie en gemeente. Waar nodig worden, in overleg met partijen, onorthodoxe maatregelen ingezet al dan niet met ondersteuning van de stadsmarinier. - In hardnekkige probleemcomplexen projecten opzetten gericht op eigenaarschap, normaal gedrag, elkaar aanspreken en het verhogen van de meldingsbereidheid. - Uitlokken en faciliteren van vrijwillige projecten van bewoners en scholen gericht op schoon, heel, veilig en gezellig. - Inkopen van een deel van de beheer- en onderhoudstaken bij wijkpartijen die werken met bewoners zelf, zodat het gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid toeneemt. - sociale kernvoorraad terug naar 65%. - aanpak Staringbuurt - opstellen van een gedetailleerd voorraadplan - betaalbaarheid - meer aanbod onder de 2e aftoppingsgrens - sturen op beschikbaarheid grote woningen voor grote gezinnen - aanpak op gehorigheid van de woningen

17 17 COLOFON Dit document is een samenvatting van de wijkvisie voor Spangen, zoals die begin 2015 is vastgesteld door woningcorporatie Woonstad Rotterdam. Voor de visie heeft onderzoeker Els Desmet samen met Jikke Vergragt (Woonstad Rotterdam) een groot aantal mensen geïnterviewd die in Spangen wonen en werken. Van deze gesprekken is een aparte publicatie verschenen, getiteld Aantekeningen uit Spangen (Woonstad Rotterdam, 2014). De foto s zijn speciaal voor de visie gemaakt door Joop Reijngoud. De complete tekst van de wijkvisie, alsmede de publicatie Aantekeningen uit Spangen zijn op te vragen bij Woonstad Rotterdam, telefoonnummer of via info@woonstadrotterdam.nl. RELEVANTE LINKS Cultuurhistorische Verkenning Spangen 2009 Masterplan Spangen 2009 Natuurlijk Spangen Geloven in Spangen Welkom in Spangen Campus Spangen Huiskamer van Spangen De betrokken Spartaan