maandag 26 november 2007 om uur in de Jeruzalemkerk, Troosterlaan 65 te Utrecht

Transcriptie

1 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING S.E.V. administrateur: mr J. Janssens-Boer Prof. L. Fuchslaan HD UTRECHT -adres: Stukken najaarsvergadering blz 1 Utrecht, 29 oktober 2007 AAN de kerkenraden en de commissies van beheer/penningmeesters van de Nederlands Gereformeerde Kerken. Geachte broeders en zusters, Hierbij nodigen wij u uit uw kerk door één of meer afgevaardigden te laten vertegenwoordigen tijdens de najaarsvergadering van het bestuur met de aangesloten kerken. Zoals eerder gemeld zal deze vergadering worden gehouden op maandag 26 november 2007 om uur in de Jeruzalemkerk, Troosterlaan 65 te Utrecht De agenda voor deze vergadering is aan de ommezijde afgedrukt en de bijbehorende stukken treft u bijgaand aan. De stukken zijn ook te vinden op Indien u vragen en/of opmerkingen heeft naar aanleiding van de stukken verzoeken wij u deze tijdig voorafgaande aan de vergadering toe te zenden aan de administrateur. Mocht u onverhoopt verhinderd zijn om de vergadering bij te wonen, dan stellen wij het op prijs om schriftelijk of per bericht van verhindering van u te ontvangen. De adresgegevens vindt u bovenaan deze brief. Tenslotte komen wij nog terug op de op 1 oktober jl. gehouden informatiebijeenkomst met betrekking tot de nieuwe wetgeving rond pensioenen en de betekenis en gevolgen daarvan voor de SEV: binnenkort kunt u een bondige samenvatting verwachten van hetgeen daar is gepresenteerd. Inmiddels verblijven wij, met christelijke groet en hoogachting, namens het bestuur, J. Janssens-Boer NB: de stukken voor de vergadering met de kerken zijn verzonden overeenkomstig uw opgave op het meest recente informatieformulier. Indien u in deze enveloppe de stukken in tweevoud aantreft, hebt u aangegeven twee sets vergaderstukken op het postadres van de kerkenraad te willen ontvangen. U wordt in dat geval verzocht één set zo spoedig mogelijk aan de Commissie van Beheer/penningmeester te overhandigen.

2 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING S.E.V. Stukken najaarsvergadering blz 2 AGENDA voor de najaarsvergadering 2007 te houden op maandag 26 november 2007 vanaf uur 1. Opening 2. Ingekomen stukken en/of mededelingen (w.o. de actuele stand van zaken rond het onderwerp De SEV en de nieuwe Pensioenwet ) 3. Verslag voorjaarsvergadering d.d. 22 mei 2007 (verspreid bij brief van 25 juli 2007) 4. Bestuurssamenstelling (een voorstel inzake het regulier aftreden en de herbenoeming van diverse bestuursleden is bijgevoegd) 5. Begroting 2008 en vaststelling bijdrage 2008 (de begroting en een toelichting daarop zijn bijgevoegd) 6. Rondvraag 7. Overdracht voorzitterschap SEV door zr Bronsveld aan br Vreugdenhil (zie ook agendapunt 4) 8. Sluiting

3 Stukken najaarsvergadering blz 3 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING "S.E.V." p/a: mr J. Janssens-Boer Prof. Leonard Fuchslaan HD UTRECHT tel , b.g.g sev@rmail.nl NOTULEN van de voorjaarsvergadering 2007 met de bij de Stichting Emeritaatsvoorziening aangesloten kerken, gehouden 22 mei 2007 om uur in de Jeruzalemkerk te Utrecht. Aanwezig zijn de bestuursleden: H.G. Bronsveld-Taute (voorzitter), J.G. van Dalen, J. van t Hof, W.H. Martens, A.J. van der Molen, H. van Rees, W. van Veen en B. P. Vreugdenhil alsmede zr J. Janssens-Boer (administrateur). Volgens de presentielijst zijn de volgende 27 kerken door afgevaardigden vertegenwoordigd: Amstelveen Amsterdam-centrum Amsterdam-TZW Arnhem Baarn Barendrecht Breukelen Doetinchem Dronten Ede Gorinchem Heemstede Houten Kampen Leerdam Loosdrecht Nunspeet Nijverdal Oegstgeest Oostzaan Rotterdam-Alexander Rijswijk Urk Wapenveld Wezep Wormer IJsselmuiden De volgende 25 kerken hebben bericht van verhindering gezonden: Amersfoort-Zuid Apeldoorn Bunschoten-Spakenburg Dalfsen Deventer Dordrecht Emmeloord Enschedé Haarlem Hardinxveld-Giessendam Hattem Heerde Heerenveen Den Helder Hengelo Katwijk Maastricht Nieuwegein Rotterdam-O. Steenwijk Voorthuizen-B. Westbroek Wieringermeer Zeist Zoetermeer 1. Opening De voorzitter, zr Bronsveld, opent de vergadering en leest Ezechiël 37: Zij merkt op dat we in deze week naar Pinksteren toeleven, het feest van de uitstorting van Gods Geest. Het gelezen verhaal toont heel visueel de kracht van die Geest. De ballingen zaten in Babel in een moeilijke situatie, een dal van wanhoop. Op het oog leek het alsof God hen had verlaten. Ezechiel krijgt voor deze mensen een visioen van God. Hij wordt door God meegevoerd naar een dal vol doodsbeenderen en krijgt twee keer de opdracht om te profeteren. Dan gebeurt er iets ongelofelijks! Na de eerste profetie zoeken de dorre beenderen elkaar op, vormen skeletten en uiteindelijk menselijke lichamen. Na de tweede profetie komt er een wind uit de vier windstreken en blaast de doden lichamen leven in. Ze staan op en vormen een krachtig, machtig leger. Het dal van de dood wordt veranderd in het dal van het leven. Gods volk wordt tot leven gewekt. Ook wij kunnen soms zo denken als de ballingen. We leven in een samenleving waarin de secularisatie heel gemakkelijk onze eigen kerken maar ook ons eigen hart binnenkomt: de dood is in ons en onder ons. Maar dan het visioen van Ezechiel: weet dat de Here God is! Hij is machtig, krachtig en veel groter dan wij denken. Zeg dus niet dat er geen toekomst is voor ons, voor de kerk, voor ons land: er is hoop in elk dal van wanhoop. Wat bij mensen onmogelijk is, is mogelijk bij God. Wij weten dat God God is en dat Hij veel groter, krachtiger en levender is dan wij ooit kunnen beseffen. Zo is Hij aan het werk. Bij Ezechiel werd het concreet zichtbaar in de terugkeer uit de ballingschap. Met Pinksteren werd het zichtbaar in de volledige uitstorting van Gods geest over alle mensen van vlees en bloed. Zo bouwt Hij zijn Kerk over de hele wereld. Hij creëert een nieuwe schepping in het hart van zijn mensen, in het hart van zijn kerk. Wij zijn in de kerk en als kerken gezamenlijk aan elkaar gegeven om samen een geheel te vormen. Samen zijn we betrokken in een proces van levendmaking en we hebben elkaar nodig. Samen zijn we ook getuige van het feit dat de Here de levendmakende God is. Hij komt naar ons toe met zijn levenwekkende kracht, ook op plaatsen waar het dor en doods is in ons leven, in onze kerken, in ons land. Zijn Geest brengt ook aan het licht wat het licht niet kan verdragen en nodigt ons uit opruiming te houden van dat wat niet klopt. Deze Geest mogen wij ontvangen en in ons laten werken. Vervolgens gaat zr Bronsveld de vergadering voor in gebed en laat daarna zingen Gezang 242: vers 2 en 6 (LvdK). S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

4 Stukken najaarsvergadering blz 4 2. Ingekomen stukken en mededelingen Zr Bronsveld meldt het volgende: a. Na behandeling van punt 6 wordt een agendapunt 6a ingelast over de bijdrageverdeling, naar aanleiding van het verzoek van de kerk van Houten inzake de bijdrageverdeling. Er is een mededeling hierover aan de kerken gezonden en de kerk van Houten zal bij monde van br Blok het woord over dit onderwerp voeren. Er is vandaag ook een bericht ontvangen van br Koning uit Baarn. Dat bericht gaat gedeeltelijk op dit onderwerp in en zal voor dat deel ook bij punt 6a worden behandeld. b. Van 25 kerken is bericht van verhindering ontvangen. c. De najaarsvergadering zal DV plaatsvinden op maandag 26 november 2007 (onder voorbehoud van beschikbaarheid van de vergaderruimte). Daarnaast zal op maandag 1 oktober 2007 een informatieavond worden gehouden over de Pensioenwet en de eventuele gevolgen daarvan voor de structuur en het functioneren van de SEV. Daarover is meer te vertellen dan in het bestek van een reguliere vergadering mogelijk is. Het bestuur vindt het belangrijk de kerken optimaal te informeren, zodat zij de gelegenheid hebben het proces van gedachtevorming van het bestuur met betrekking tot de toekomst zo goed mogelijk te volgen. 3. Verslag najaarsvergadering d.d. 21 november 2006 Het verslag wordt ongewijzigd vastgesteld. 4. Bestuurssamenstelling Onder verwijzing naar het met de stukken meegezonden voorstel meldt zr Bronsveld dat het bestuur na de najaarsvergadering is geattendeerd op de persoon en de capaciteiten van br S. Klaver. De kennismaking is tot wederzijds genoegen verlopen. Het bestuur is verheugd dat br Klaver bereid is zich in te zetten voor de SEV. Br Klaver is lid van de CGK/NGK te Hengelo en in het dagelijks leven is hij beleggingsadviseur bij de ING-bank Oost-Nederland. Zr Bronsveld meldt dat er geen tegenkandidaten zijn aangedragen, constateert dat br Klaver het vertrouwen van de kerken heeft en aldus tot het bestuur kan toetreden. Zij wenst br Klaver Gods zegen toe bij zijn werk. 5. Jaarverslag 2006 Naar aanleiding van de hoofdstukken 1 en 2 van het bestuursverslag zijn er geen vragen of opmerkingen. Br Van der Molen licht het financiële gedeelte toe (hoofdstuk 3). Allereerst bedankt hij br Van Rees en zr Janssens voor hun inspanningen bij de totstandkoming van het jaarverslag. Zowel extern actuaris als extern accountant waren zeer tevreden. De wijze waarop het werk wordt gedaan en het kwaliteitsniveau zorgen voor een forse beperking van het kostenniveau. Spreker citeert uit het verslag van de najaarsvergadering een opmerking die hij in die vergadering maakte: De begroting geeft een dekkingsgraad van bijna 120% te zien en we zouden uiterst tevreden zijn als we dat zouden kunnen realiseren. We moeten evenwel bedenken dat gezien het risicoprofiel van de beleggingen wellicht een hogere dekkingsgraad zal worden geëist door DNB. Tegen deze achtergrond neemt spreker de aanwezigen mee naar de opstelling van het Pensioenvermogen in het jaarverslag. Hij constateert dat de waarde van de beleggingen met ongeveer is gestegen. Deze stijging is met name te danken aan de waardestijging van de aandelen en de beleggingen in onroerend goed en aan het herbeleggen van liquide middelen in obligaties. Voor wat de obligaties betreft: de marktrente heeft zich in 2006 bewogen tussen 3,6% en 4,3%. Met een rekenrente van 4% resteert dan weinig marge voor indexering, dekking van kosten etc. Het directe rendement (ontvangen rente) en de waardedaling hielden elkaar in 2006 vrijwel in evenwicht: het rendement bedraagt 0,14% op een portefeuille van De gemiddelde couponrente van de portefeuille is in drie jaar gedaald van 5,5 naar 4,7%. Het zou spreker niet verbazen als dat volgend jaar nog iets is gezakt, omdat je herbelegt in lager rentende obligatieleningen. Hoe dan ook, de afspraak is dat ongeveer 70% van de portefeuille wordt belegd in (goudgerande) obligaties. De zekerheid die daarin verscholen ligt, kost nu eenmaal geld. S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

5 Stukken najaarsvergadering blz 5 De waarde van de aandelen is gestegen met Die waardestijging wordt uiteraard alleen verzilverd bij verkoop. De grilligheid van deze marktwaardering illustreert spreker met twee voorbeelden: - de waardestijging van de obligaties eind 2005 was na het eerste kwartaal 2006 volledig verdampt. - voor onroerend goed zijn in 2007 de eerste verliezen al geïncasseerd. Met betrekking tot de mutaties in het Pensioenvermogen wijst spreker op twee zaken: - De bijdrage van de kerken is toegenomen door stijging van het aantal leden en de verhoging van de bijdrage per lid met 2 per 1 januari Er is een uitkering uit herverzekering ontvangen in verband met het overlijden van een predikant; dit bedrag is nodig voor de dekking van de toekomstige uitkeringen aan de nabestaanden. - De algemene kosten zijn op het niveau van 2006 gebleven, terwijl er meer is vergaderd en een extra post van is opgenomen in verband met de premie voor een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering. Het Pensioenvermogen komt per 31 december 2006 op en de Voorziening Pensioenverplichtingen (VPV) op Er is daarmee een vermogensoverschot van en de dekkingsgraad bedraagt 124,5%. Bij deze - op zich mooie - dekkingsgraad wil spreker toch een aantal kanttekeningen plaatsen, want aan de vermogenskant zit nogal wat labiliteit. Spreker verwijst in dat verband naar: - de grilligheid van de beleggingen (5% van de dekkingsgraad vloeit voort uit de waardestijging van de beleggingen). - het feit dat hantering van een rekenrente van 3% de dekkingsgraad doet dalen naar 107,9% (zie blz. 9). Naast deze labiliteit is van belang dat volgens actuele normen van De Nederlandsche Bank (DNB) al een dekkingsgraad van rond 130% benodigd zou zijn. Sprekers conclusie is dan ook dat een goed resultaat is bereikt, met de kanttekening dat een voorzichtige benadering geboden blijft. Br Van Rees licht de samenstelling van de VPV toe en in het bijzonder de plussen en minnen die in het staatje op bladzijde 13 van het jaarverslag zijn weergegeven. In de Voorziening is de pensioenopbouw begrepen van de actieve predikanten over het per 31 december afgelopen jaar, plus de verhoging per 1 januari van de opgebouwde aanspraken. Daarnaast zit in de VPV een bedrag voor de indexering van de premievrije aanspraken en de ingegane uitkeringen. Het bedrag achter resultaat op sterfte en arbeidsongeschiktheid geeft aan dat de sterfte onder de gepensioneerden iets hoger was dan op grond van de overlevingstafels verwacht werd. Bij benodigde interest wordt gerekend met 4% interest. Verder worden de uitkeringen die de SEV van herverzekeraars ontvangt in de Voorziening verdisconteerd. Omdat ultimo 2005 de marktrente onder de 4% was gedaald moest de VPV per die datum tegen 3,71% worden berekend. De extra voorziening van die in verband daarmee moest worden getroffen, kon nu vrijvallen omdat de rente ultimo 2006 weer iets boven de 4% is uitgekomen; daarmee kon de rekenrente weer op 4% worden gesteld. Kijkend naar de stand per 31 december 2006 laat de Voorziening een lichte daling zien ten opzichte van de stand per 31 december Br Van Rees zet uiteen dat de externe actuaris van Ernst & Young op verzoek van het bestuur controleert of de verplichtingen juist zijn berekend en of voor die verplichtingen voldoende geld opzij is gezet. Op basis daarvan doet hij een uitspraak over de financiële positie van het fonds. Dat wordt uitgedrukt in een dekkingsgraad. De actuaris meet die allereerst af aan de minimumpositie, datgene wat je minimaal in kas moet hebben en vervolgens aan wat wordt genoemd de continue dekking van de minimumpositie, waarbij rekening wordt gehouden met calamiteiten. Bij de toetsing aan de minimumpositie worden buffers geïntroduceerd voor de sterfteontwikkeling en algemene risico s. In de normen voor beoordeling van de continue dekking van de minimumpositie is een buffer verdisconteerd in verband met beleggingsrisico s. De actuaris constateert op basis van deze toetsing dat de aanwezige middelen voldoende zijn. Hij berekent de dekkingsgraad op 102,2%, met inachtneming van de beleggingsbuffer. In die buffer zit dan ook het verschil met de in het jaarverslag genoemde dekkingsgraad van 124,5%. Spreker meldt dat hij vandaag een fout heeft opgemerkt in de definitieve versie van de actuariële verklaring. In tegenstelling tot het eerder aangeboden concept is in deze versie onder het kopje oordeel de tekst uit het verslag 2005 opgenomen. Het correcte oordeel moet zijn dat de aanwezige middelen voldoende zijn. Die conclusie spoort ook met de uitkomst van het verslag. De actuaris zal hierover worden benaderd. NB: inmiddels heeft de actuaris van Ernst & Young een verbeterde versie van het actuarieel verslag toegezonden. Deze versie is gepubliceerd op (red.) S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

6 Stukken najaarsvergadering blz 6 Voordat de aanwezigen de gelegenheid krijgen om vragen te stellen, gaat br Van der Molen nog in op een aantal door br Koning per mail gestelde vragen. Spreker - zegt toe dat de vraag om grafieken op te nemen met betrekking tot de ontwikkeling van de dekkingsgraad etc. volgend jaar zal worden meegenomen; - meldt de rentepercentages op de verschillende bankrekeningen; - zet uiteen dat er geen afspraken zijn gemaakt met de bank over debetsaldi. Br Koning vraagt het bestuur dat laatste toch nog eens te overwegen. Br Van der Molen meldt dat debetsaldi eigenlijk niet voorkomen, maar is bereid het verzoek van br Koning mee te nemen. Tenslotte meldt br Van der Molen nog dat in 2006 een korting van 45% is bedongen op de bankkosten. Er is inmiddels een bedrag van gerestitueerd, waarvan ca betrekking heeft op Br Van Willigen (Amsterdam-Centrum) informeert naar de mate waarin de maatregelen uit 2004 mede hebben bijgedragen aan de gepresenteerde uitkomsten. Het bestuur meldt in het verslag dat deze maatregelen mede hebben bijgedragen aan het resultaat, terwijl de actuaris meldt dat ze in mindere mate hebben bijgedragen. Dat is een subtiel verschil. Br Van der Molen meldt dat beide uitspraken zijn gebaseerd op taxaties. Zoals het bestuur eerder heeft gemeld, zal een beoordeling van het effect in 2009 zal plaatsvinden. Br Van Willigen informeert verder of de beperking van de indexering nog steeds geldt. Br Van der Molen antwoordt dat indexering altijd voorwaardelijk is. Over de voortzetting van de aftopping wordt bij de bespreking van de begroting 2008 een besluit genomen maar spreker pleit ervoor om, als er al geïndexeerd kan worden, de beperking voorlopig te handhaven. De financiële doelstelling van destijds (110 à 115%) is bepaald in de oude setting. Nu komt de normering van DNB in beeld en de inzichten op dit punt zijn inmiddels zo gewijzigd dat je zou moeten uitkomen op 125 à 130%, wil je overgaan op het gebruik van vrije reserves voor volledige indexering. Zr Bronsveld stelt ten slotte vast dat de vergadering zich kan vinden in het jaarverslag en dankt degenen die hebben bijgedragen aan de totstandkoming ervan. 6. De SEV en de nieuwe pensioenwetgeving Zr Bronsveld kondigt aan dat zij mondeling één en ander wil vertellen over de gang van zaken tot nu toe. Het is een ingewikkelde materie; als er dingen niet duidelijk zijn, zijn interrupties welkom. Het bestuur is ook van plan de kerken tussentijds via een nieuwsbrief op de hoogte te brengen van de ontwikkelingen. Verder belegt het bestuur, zoals gezegd, op 1 oktober a.s. een informatiebijeenkomst. In het verleden heeft de Pensioen- en Verzekeringskamer onder de oude wetgeving geoordeeld dat er bij de SEV geen sprake is van pensioen maar van emeritaat, dat van toezicht was vrijgesteld. Onder de nieuwe Pensioenwet (PW) geldt dat emeritaatsfondsen onder toezicht kunnen komen, wanneer er sprake is van verzekering dan wel van pensioen. Eind 2006 heeft het bestuur overleg gehad met DNB. Naar het oordeel van DNB is er bij de SEV sprake van verzekering - en in feite van pensioen. Dat betekent dat we aldus beschouwd een pensioenfonds zijn, met dit verschil dat er geen sprake is van werknemers noch van werkgevers. DNB concludeerde uit de overgelegde correspondentie en andere stukken dat de SEV zich zelf ook als pensioenfonds beschouwt en zoveel mogelijk aansluit bij de voor pensioenfondsen geldende regelgeving. DNB oordeelde overigens dat de stukken van de SEV er goed uitzien en een degelijke, professionele indruk maken. Spreekster geeft aan dat het enige verschil tussen emeritaat en pensioen is, dat de basis van de emeritaatsvoorziening een andere is dan de basis van een pensioenregeling. Op grond van het Akkoord van Kerkelijk Samenleven wordt aan de predikant namelijk een levenslange toezegging voor levensonderhoud gedaan. DNB erkent dit verschil maar constateert dat de praktische invulling door de SEV is te kwalificeren als een verzekering c.q. pensioen. Iedereen die in Nederland verzekert of pensioen uitkeert, dient onder toezicht te staan van de DNB. Dat zal dus ook voor de SEV gelden. Het bestuur is daar absoluut niet bang voor; de SEV heeft niets te verbergen. De aarzelingen die het bestuur bij de ontwikkelingen had kwamen voort uit het inzicht welke consequenties het toezicht in de praktijk zou gaan hebben. Probleem was voorts dat de SEV er op essentiële punten anders uitziet dan een pensioenfonds. Vraagstuk was dus: hoe zou één en ander kunnen worden ingebed en onder de vlag van welke wet zou dat kunnen. Inmiddels is duidelijk dat er drie mogelijkheden zijn om het toezicht vorm te geven. S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

7 Stukken najaarsvergadering blz 7 De eerste is dat de SEV verder als verzekeraar door het leven gaat, bijvoorbeeld in de vorm van een onderlinge waarborgmaatschappij. Het toezicht vloeit dan voort uit de Wet Financieel Toezicht (WFT). Dit lijkt in eerste instantie aantrekkelijk omdat de regelgeving minder gedétailleerd is dan die van de PW. Daardoor zouden de bestaande verhoudingen met kerken en deelnemers in grote lijnen ongewijzigd kunnen blijven. Wel is een minimum van aan eigen vermogen vereist en er geldt een hogere minimale dekkingsgraad. DNB waarschuwde echter bij voorbaat dat er Europese regelgeving op komst is, waardoor op langere termijn de regelgeving van PW en WFT gaan convergeren. De tweede mogelijkheid is dat de SEV pensioenfonds wordt en via de PW onder toezicht komt. Dat kan niet zomaar. Allereerst is de predikant geen werknemer, maar de wet biedt de mogelijkheid om een categorie personen die geen werknemer zijn, aan te wijzen als werknemer in de zin van de PW. Dat lost echter niet alle knelpunten op want er is in de huidige verhoudingen ook geen werkgever. Tenslotte is er de situatie waarin de SEV streeft naar een situatie zonder toezicht. Dat kan wanneer er een rechtstreekse collectieve verzekering met een verzekeraar wordt afgesloten. De verzekeraar dient in zo n constructie als enige aansprakelijk te zijn jegens de deelnemers en uitkeringsgerechtigden. De SEV zou dan bijvoorbeeld alleen nog fungeren als een administratiekantoor tussen verzekeraar enerzijds en predikanten en kerken anderzijds. Zij zou voorts de pensioenregeling kunnen vaststellen namens de kerken. Daar zitten overigens ook haken en ogen aan. Gewone herverzekering (de constructie waarbij het pensioenrisico wordt herverzekerd op de wijze zoals dat bij het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico is gebeurd) biedt daarom geen uitweg om zonder toezicht verder te gaan. Zolang de SEV ergens op kan worden aangesproken door de kerken of deelnemers, dient ze namelijk aan alle eisen te voldoen. Nogmaals, het bestuur stuurt niet aan op het ontwijken van toezicht maar het is zich er van bewust dat WFT noch PW op de SEV is toegesneden. Het bestuur heeft met DNB overlegd over deze situatie. DNB begrijpt de knelpunten en onderzoekt met het Ministerie de ruimte voor het leveren van maatwerk bij het toezicht op de emeritaatsfondsen. Het bestuur heeft dankbaar gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het initiatief in eigen hand te houden. Tussen DNB en SEV-bestuur is nl. de afspraak gemaakt dat het bestuur zelf verder onderzoekt welk van de alternatieven voor de SEV het best toepasbaar lijkt. Gedurende het traject van besprekingen behoeft de SEV nog niet aan de nieuwe wetgeving te voldoen en zal zij nergens op worden aangesproken. Dit laatste houdt ook verband met het feit dat niet duidelijk is welke wetgeving op ons van toepassing zal worden. Intussen is het bestuur verder gegaan met het bestuderen van de alternatieven. Daarbij is de optie om verzekeraar te worden (onder de vlag van de WFT) steeds meer uit beeld geraakt en is tegelijkertijd de voorkeur gegroeid voor de mogelijkheid om pensioenfonds te worden (onder de vlag van de PW). Die keuze heeft de volgende redenen: 1. De PW is er voor bescherming van werknemers. De SEV streeft die bescherming na voor haar deelnemers; kiezen voor verzekeraarschap zou aan die bescherming afdoen. 2. De SEV heeft er vanaf de oprichting voor gekozen om zoveel mogelijk op een pensioenfonds te lijken en zich aan de regels voor pensioenfondsen te spiegelen. Nú kiezen voor het regime van de WFT zou een radicale afwijking van dat beleid zijn zonder dat daar een inhoudelijke reden voor is. 3. Voor verzekeraars gelden zwaardere financiële eisen dan voor pensioenfondsen. Ook andere eisen zijn voor verzekeraars hoger. 4. Een verzekeraar dient vennootschapsbelasting te betalen. Een eventuele keuze voor de omvorming tot verzekeraar heeft één groot voordeel: de predikanten hoeven niet te worden aangewezen als werknemer in de zin van de PW en de juridische positie van de kerken is geen knelpunt. Maar dan nog wringt de verzekeraarconstructie met onze situatie, aldus spreekster. Het bestuur wil de richting verzekeraar dus niet inslaan en werkt inmiddels het alternatief pensioenfonds nader uit. Zoals gezegd: probleem van de PW is dat deze is geschreven voor de situatie van werknemers en werkgevers. Dat stramien past niet op de bij ons bestaande verhoudingen. Predikanten kunnen als werknemer (in de zin van de PW) worden aangewezen; een aanwijzingsbevoegdheid voor de kerken is er echter niet. Er zijn ook geen sociale partners die samen een pensioenovereenkomst afsluiten zoals in de PW voorzien. Daarom wil het bestuur juist op het gebied van de organisatorische vereisten in de PW maatwerk vragen van DNB. S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

8 Stukken najaarsvergadering blz 8 Hoe gaan we verder? Spreekster refereerde al aan de afspraak dat het SEV-bestuur DNB een voorstel zal voorleggen voor de toekomstige structuur. De contouren van dat voorstel zijn door het bestuur vastgesteld; het zal de komende tijd verder vorm krijgen en voor de zomervakantie naar DNB worden gestuurd. Uitgangspunt van het voorstel is dat de toekomstige structuur enerzijds recht zal doen aan een aantal uitgangspunten van de PW en anderzijds dicht aanligt tegen de huidige constructie. DNB heeft ruimte om de emeritaatsfondsen maatwerk te leveren, maar hoever die ruimte strekt is nog niet helemaal duidelijk. Het bestuur hoopt en verwacht in september verder met DNB te kunnen overleggen en dan ook meer helderheid te krijgen over de eisen die DNB gaat stellen aan de SEV als pensioenfonds. Als in het overleg met DNB is uitgekristalliseerd hoe het toezicht zal worden ingevuld en wat de speelruimte is, zal het bestuur offertes aanvragen om te zien hoe het alternatief van extern onderbrengen eruit ziet. Op die manier kunnen dan twee alternatieven naast elkaar worden gelegd. In het hele traject is het bestuur ook afhankelijk van het tempo van DNB. Het hoopt echter in het voorjaar van 2008 de kerken een integraal voorstel te kunnen presenteren met betrekking tot de keuze op het punt van de structuur met daaraan gekoppeld een voorstel met betrekking tot de bijdrageverdeling. Op een vraag vanuit de aanwezigen naar de situatie bij de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) antwoordt zr Bronsveld dat de PKN één centrale kerk is, waarvan de plaatselijke kerken onderdeel zijn. De Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) zijn zelfstandige plaatselijke kerken; sinds 14 april vormen de gezamenlijke NGK wel een kerkgenootschap in de zin van het Burgerlijk Wetboek maar dat doet niet af aan de autonomie van de plaatselijke kerken. De PKN kan tegen bovenstaande achtergrond kiezen voor de vorming van een Ondernemingspensioenfonds; er is een georganiseerd overleg tussen kerken en predikanten, dat bepaalt hoe de pensioenregeling er uit moet zien. Dat zijn organen die wij niet kennen en het zou de nodige rompslomp geven als allerlei besluiten met betrekking tot de pensioenvoorziening van de predikanten via de Landelijke Vergadering zouden moeten gaan lopen. Een Bedrijfstakpensioenfonds is ook ingewikkeld, want dan moet er zowel een vereniging van werknemers (predikanten) worden opgericht als een vereniging van werkgevers; die twee samen zouden dan de SEV moeten inschakelen voor de uitvoering van hun pensioenregeling. Dat ligt heel ver af van de feitelijke verhoudingen zoals die binnen onze kerken gelden. Vandaar dat bij DNB het uitgangspunt is neergelegd dat binnen de wettelijke kaders aansluiting bij de realiteit binnen onze kerken wenselijk is. Ook samenwerking met andere emeritaatsfondsen is vooralsnog niet mogelijk omdat alle fondsen verschillend zijn (er is overigens in het beginstadium wel oriënterend contact geweest). DNB heeft ook geconstateerd dat er (helaas) geen rode draad te ontdekken is en dat er niet één oplossing is voor alle emeritaatsfondsen. Van geval tot geval zal de situatie worden bezien waarbij de rechtsverhoudingen een belangrijke rol spelen. Een deel van de fondsen zal niet onder toezicht komen omdat wat zij uitkeren niet is te kwalificeren als pensioen. Zo zullen de Vereniging Samenwerking Emeritering (GKV) en de Chr. Gereformeerde Emeritikas beiden kiezen voor de insteek dat zij niet onder toezicht behoren te vallen. Het traject dat de SEV nu volgt is voor hen op dit moment dus niet aan de orde. Op een vraag van br Scholten (Rijswijk) naar de consequenties van de PW schetst zr Bronsveld de structuur zoals het bestuur die voor ogen heeft en die aan DNB zal worden voorgelegd. Br Van Rees vult aan dat met betrekking tot de financiële kant nog weinig valt te zeggen. Pensioenfondsen worden met ingang van 1 januari 2007 beoordeeld aan de hand van het Financieel Toetsingskader. De verwachting is dat dat ongeveer neerkomt op een beoordeling zoals de actuaris die nu ook heeft uitgevoerd. De druk wordt iets groter in die zin dat bij enige tegenslag een herstelplan moet worden gemaakt. Br Van der Molen wijst erop dat mogelijk ieder kwartaal aan DNB moet worden gerapporteerd. Op de vraag van br Koning of het bestuur de eerder genoemde offertes voor extern onderbrengen zelf zal vragen of daar een pensioenadviesbureau bij voor in de arm neemt, antwoordt zr Bronsveld dat het bestuur de benodigde kennis daarvoor in huis heeft en herverzekering tot nu toe ook zelf heeft afgehandeld. Br Koning wijst erop dat dit vraagstuk van een andere orde is en uit dien hoofde gespecialiseerde kennis vergt. Het bestuur neemt daar bij monde van zr Bronsveld kennis van. Op een vraag vanuit de aanwezigen zet br Van Rees uiteen dat op twee manieren een contract met een verzekeraar kan worden afgesloten: - De SEV blijft pensioenfonds en zorgt dat de herverzekeraar de risico s loopt; dat verlaagt de solvabiliteitseisen die aan de SEV worden gesteld maar zij blijft zelf aansprakelijk. - Er worden contracten afgesloten tussen kerken en een verzekeraar, waar de SEV niet meer als risicodrager tussen zit. Br Van der Molen tekent aan dat zijns inziens het bijeenbrengen van de (aan derden verschuldigde) premie op den duur een knelpunt zal zijn bij herverzekering. S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

9 Stukken najaarsvergadering blz 9 6a. Verzoek van de NGK/CGK Houten inzake bijdrageverdeling Zr Bronsveld verwijst naar de door het bestuur aan de kerken nagezonden mededeling over dit onderwerp en vat de materie kort samen. Zij meldt dat ook de vragen uit de mail van br Koning met betrekking tot dit onderwerp zullen bij dit punt aan de orde komen. Br Blok zet de situatie van zijn kerk uiteen. De kerk van Houten heeft nu ca leden en groeit jaarlijks zo n 10%. Het huidige omslagstelsel treft de gemeente dus zwaar. De gemeente wordt gediend door één predikant. Dat is een bewuste keuze; daarnaast zijn pastoraal werkenden aangesteld (bijna 2 fte). De druk op de pastoraal werkenden is hoog want het groeiend aantal nieuwe leden vergt naar verhouding meer pastorale zorg. Uitbreiding is dus noodzakelijk. Het probleem kwam duidelijk naar voren bij de aanstelling van de pastoraal werkenden. De kerkenraad van Houten heeft het gebaar van de SEV in de vorm van de tijdelijke regeling voor aftrek van pensioenpremie van de pastoraal werkenden zeer op prijs gesteld. Zeker tegen de achtergrond van de voorgenomen kerkbouw en het feit dat de gemeente zware lasten heeft, is het moeilijk uit te leggen dat voor één predikant meer premie is verschuldigd dan voor 2 fte aan pastoraal werkenden. De verschuldigde premie bedraagt bijna de helft van het predikantssalaris. Hoewel de kerk van Houten de onderlinge solidariteit tussen de kerken bij voorkeur op een andere wijze zou invullen, is zij geenszins tegen een zekere vorm van solidariteit zoals die thans gestalte krijgt. Zij is bereid daar een prijs voor te betalen en wil graag bij de SEV blijven. De gesprekken met het bestuur waren ook constructief, ook al kwamen beiden niet tot elkaar. De grens van wat in financiële zin redelijk en mogelijk is, is echter bereikt. Om die reden zal de kerk van Houten in de najaarsvergadering met een eenvoudig voorstel komen, bijvoorbeeld een aftoppingsregeling in die zin dat de bijdrage een bepaald percentage van het predikantstraktement niet te boven gaat. Spreker zou graag in overleg met het bestuur een dergelijk voorstel uitwerken en benadrukt nogmaals dat de kerk van Houten graag binnen de SEV wil blijven. Dat moet echter wel naar de gemeente toe verantwoord kunnen worden. Zr Bronsveld verduidelijkt dat er dus in de najaarsvergadering een voorstel op tafel zal liggen van de kerk van Houten, naast het voorstel van het bestuur inzake de bijdrage voor Het voorstel van Houten zal een tijdelijke regeling betreffen. De definitieve bijdrageregeling voor de toekomst zal besproken worden in het voorjaar van 2008, als alles volgens plan verloopt. Spreekster meldt dat br Koning (Baarn) per mail heeft voorgesteld een commissie te vormen die zich over deze kwestie zou moeten buigen, met daarin vertegenwoordigers van de kerk van Houten, het bestuur en de kerken. Het bestuur waardeert de betrokkenheid maar kiest daar vooralsnog niet voor. Duidelijk is dat het bestuur een standpunt heeft en de kerk van Houten ook. Het bestuur wil Houten de ruimte geven en voorzien van de juiste inhoudelijke informatie zodat men met een gedegen voorstel kan komen op basis waarvan kan worden gepeild of en zo ja hoe de kerken bereid zijn Houten op tijdelijke basis tegemoet te komen. Het bestuur wil zich echter niet bij voorbaat aan zo n voorstel committeren; dat zou zijn positie er niet duidelijker op maken. Br Brouwer (Urk) heeft alle begrip voor de kerk van Houten maar benadrukt dat de SEV een collectieve regeling is. Het loslaten van het huidige omslagstelsel per lid zal het begin van het einde zijn. Denkend aan solidariteit zou br Koning (Baarn) ook graag een voorstel verwelkomen dat de vacante kerken tegemoet komt. Br Kroon (Ede) stelt vast dat het uit de lengte of uit de breedte moet komen. Een lastenverlichting voor de kerk van Houten betekent een verzwaring voor andere kerken. In dat opzicht vindt spreker dit geen gelukkige ontwikkeling, die bovendien niet past in de lijn die binnen de kerken is afgesproken en ook geldt voor andere bijdragen, nl. per ziel. Spreker signaleert dat de discussie al een tijd loopt en dat er nu in de najaarsvergadering een voorstel wordt voorgelegd dat al met ingang van 2008 zou moeten worden uitgevoerd. Spreker wil er niet op vooruitlopen maar ziet hierin een aanloop naar uittreden door de kerk van Houten. Hij maakt zich daar zorgen om en sluit zich aan bij wat de vertegenwoordiger van de kerk van Urk opmerkte. Zr Bronsveld signaleert dat de discussie inderdaad al een tijd loopt maar dat hij voorlopig is gestaakt in verband met de komst van de nieuwe PW. De kerk van Houten heeft uitdrukkelijk gevraagd de discussie wél voort te zetten maar het bestuur heeft daar niet voor gekozen, vanuit zijn verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de besluitvorming. Dat ligt voor Houten zo zwaar dat men met een eigen voorstel wil komen. S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

10 Stukken najaarsvergadering blz 10 Gezien de consequenties en de tijdelijkheid vindt het bestuur dat lastig - maar het wil kerken wel ruimte bieden om hun visie onder de aandacht van de andere kerken te brengen. Br Kroon heeft begrip voor de situatie van de kerk van Houten maar de zakelijke benadering doet geen recht aan het ambt van predikant en de zorg van de kerk voor de predikant. Br Veltman (Kampen) vindt dit bijna een discussie in het ongerijmde. Van een kerk als die van Kampen met zielen mag applaus worden verwacht als de bijdrage daalt maar we moeten reëel zijn: een verlaging bij de één zorgt voor een verhoging bij de ander. Spreker geeft er verre de voorkeur aan dat het totale pakket in één keer aan de kerken wordt voorgelegd, anders wordt de discussie eindeloos. Dit kan niet goed gaan, er komen brokken van, aldus spreker. Br Blok merkt op dat de reacties tot nu toe niet aan duidelijkheid te wensen overlaten en dat is goed; zijn kerk zal zich daar op beraden. Spreker tekent aan dat, als de kerk van Houten uittreedt, de lasten voor de andere kerken hoger worden dan wanneer er een kleine aanpassing op de bijdrageregeling zou komen. Spreker wil nogmaals benadrukken dat de kerk van Houten absoluut niet tegen de onderlinge solidariteit is. Het is echter niet noodzakelijk die solidariteit uitsluitend via de pensioenvoorziening te realiseren. Dat mag zakelijk klinken maar dat is niet primair zakelijk. Het gaat om het welzijn van de gemeente. Daar liggen ook allerlei vragen waaraan tegemoet gekomen moet worden. Zr Bronsveld constateert dat een voorstel van Houten tegemoet kan worden gezien; de echte discussie zullen we samen in de najaarsvergadering voeren, aldus spreekster. Het bestuur zal daar goed naar luisteren en op basis daarvan tot besluitvorming komen. Br Scholten (Rijswijk) informeert in hoeverre hier sprake is van een unieke situatie. Hij verzoekt de onderbouwing daarvan te zijner tijd in het voorstel mee te nemen. Ingeval dit een unieke situatie is, is een unieke oplossing voorstelbaar, aldus spreker. 7. Rondvraag Hiervan wordt geen gebruik gemaakt. 8. Sluiting Nadat br Van Dalen de vergadering met dankgebed heeft besloten, sluit zr Bronsveld de vergadering, dankt de afgevaardigden voor hun aanwezigheid en participatie en wenst ieder een goede thuisreis. S.E.V. voorjaarsvergadering 22 mei

11 Stukken najaarsvergadering blz 11 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING "S.E.V." Agendapunt 4 - najaarsvergadering 2007 BESTUURSSAMENSTELLING Volgens rooster is de najaarsvergadering 2007 het moment dat br W. van Veen regulier aftreedt als bestuurslid van de Stichting Emeritaatsvoorziening. Daarnaast vindt er een functiewisseling in het bestuur plaats. Br Van Veen Br Van Veen is beschikbaar voor herbenoeming. Het bestuur is zeer dankbaar voor zijn bereidheid en mogelijkheden om de S.E.V. een nieuwe periode van vier jaar te dienen. Het stelt de kerken dan ook gaarne voor om hem opnieuw te benoemen. Voorzitterschap In het voorstel aan de najaarsvergadering in het najaar van 2005 meldde het bestuur u dat het er in de voorliggende jaren niet in was geslaagd een externe opvolger aan te trekken voor de toen aftredende voorzitter, br A. Wattèl. Het bestuur meldde u ook dat het gaandeweg tot de overtuiging was gekomen dat het aantrekken van een nieuwe externe voorzitter op dat moment ook geen goede zaak was. Het bestuur vond zr Bronsveld-Taute bereid om gedurende enkele jaren het voorzitterschap op zich te nemen. In die periode zou de invulling van het voorzitterschap daarna nader kunnen worden bezien. Zr Bronsveld heeft deze zomer laten weten dat zij haar periode als voorzitter zou willen beëindigen. Inmiddels was in de najaarsvergadering 2006 br B. Vreugdenhil benoemd tot lid van het bestuur. Hij is in staat en bereid gevonden het voorzitterschap op zich te nemen. Gezien de kennis en de staat van dienst van br Vreugdenhil is het bestuur daar zeer content mee. Juridische expertise Het regulier aftreden van zr Bronsveld is voorzien in de najaarsvergadering van Zij heeft aangegeven niet beschikbaar te zijn voor een derde bestuursperiode. Met het oog op de ontwikkelingen rond de nieuwe pensioenwetgeving heeft zij zich wel bereid verklaard om zonodig nog tot de najaarsvergadering 2009 aan te blijven als bestuurlid met juridische expertise. Aldus is de continuïteit gewaarborgd. Met het oog op haar opvolging is het bestuur op zoek naar een jurist met een afgeronde universitaire opleiding plus praktisch toepasbare kennis van en ervaring met regelgeving rond pensioenen. Ook is vereist dat een kandidaat snel inzicht kan verwerven in de consequenties van die regelgeving voor een klein emeritaatsfonds als de SEV. Eventuele schriftelijke voordrachten vanuit de kerken ziet het bestuur graag uiterlijk 21 november tegemoet. U kunt uw voordracht toezenden aan zr Janssens-Boer. Utrecht, 15 oktober 2007 het bestuur van de Stichting S.E.V.

12 Stukken najaarsvergadering blz 12 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING "S.E.V." administrateur: mr J. Janssens-Boer Prof. L. Fuchslaan HD Utrecht tel , b.g.g (privé) sev@rmail.nl Aan de kerkenraden van de Nederlands Gereformeerde Kerken Datum: 29 oktober 2007 Betreft: Begroting 2008 en Bijdrage 2008 Geachte zusters en broeders, Bijgaand treft u de Begroting voor het jaar 2008 aan. Ter vergelijking hebben wij opgenomen: a. de werkelijke cijfers over 2004, 2005 en 2006 b. de begroting 2008 c. de raming 2007, dat is de bijgestelde begroting op basis van de werkelijke cijfers t/m het 3 e kwartaal Toezicht De nieuwe Pensioenwet is met ingang van 1 januari 2007 van kracht. In de aanloop naar de definitieve beslissing van De Nederlandsche Bank (DNB) over het door ons gedane voorstel heeft DNB te kennen gegeven dat wij in ieder geval gedurende 2008 nog niet worden gehouden aan de wettelijke voorschriften. Dat betekent dat de begroting voor 2008 nog op de oude bekende wijze is samengesteld. Voor de wijzigingen in statuten en reglementen vanuit de nieuwe pensioenwet en ons voorstel hebben wij voor 2008 extra kosten begroot. Toelichting bij de raming 2007: Het verloop van de beurskoers van de onroerend goed fondsen is dramatisch slecht geweest gedurende de eerste drie kwartalen van 2007 ten opzichte van de fraaie winsten van de afgelopen jaren. In het derde kwartaal 2007 heeft de AEX index zich hersteld. Aandelen hebben matig tot redelijk gerendeerd: t/m kwartaal 3: 6,4%. De rente stijgt weer enigszins waardoor de verwachting bestaat dat er nog een matig beleggingsresultaat over 2007 kan worden bereikt. In de raming 2007 is daarom rekening gehouden met: a. voor obligaties een direct rendement van boven 4,5% en een ongerealiseerde waardedaling van circa 3%, resulterend in 1,5% overall. b. herstel in het 4 e kwartaal van de vastgoed sector, zodanig dat het verlies t/m kwartaal 3 in de raming voor het gehele jaar is bijgesteld naar 0%. c. een verwacht rendement op aandelen van begroot 7% naar 6,4%.

13 Stukken najaarsvergadering blz 13 In de begroting voor 2007 hebben wij rekening gehouden met een portefeuillesamenstelling van 70% obligaties, 10% vastgoed en 20% aandelen. Met de werkelijke samenstelling 59%, 15%, 24% en 2% liquide middelen, is in de raming rekening gehouden. Wij verwachten dat de algemene kosten licht zullen stijgen door de extra vergaderingen en de afgesloten bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering. Mede door hogere bijdragen en uitkeringen uit herverzekeringen stijgt het Pensioenvermogen tot ongeveer 19,5 mln, terwijl de Voorziening Pensioenverplichtingen naar verwachting stijgt naar 16,4 mln. Dit resulteert in een dekkingsgraad van 119,1%. Toelichting bij de begroting 2008: Voor het jaar 2008 gaan wij uit van een normaal resultaat uit beleggingen van 4% over obligaties, 5% over vastgoed en 7% over aandelen. Wij hopen en verwachten dat dat aan de voorzichtige kant is. In de verwachting van een normaal verloop binnen de Voorziening Pensioen- verplichtingen komt deze VPV, tegen 4% rekenrente ultimo 2008 uit op 16,9 mln. Het Pensioenvermogen kan in een stabiele situatie - groeien naar 20,3 mln. Hierdoor zou de dekkingsgraad kunnen uitkomen op 120,4 %. Door de verplichting om zowel de beleggingen als ook de Voorziening Pensioenverplichting op marktwaarde te waarderen is het verloop van beide grootheden afhankelijk van marktomstandigheden en dus minder voorspelbaar. Vanuit de vereisten in de nieuwe Pensioenwet schrijft DNB een dekkingsgraad voor van naar schatting tussen 125 en 130% voor een fonds als de onze. Dat betekent dat wij - zoals wij bij de jaarrekening 2006 al hebben besproken - in de begroting rekening hebben gehouden met een beperking van de indexatie tot 80% van de prijsindex. Bijdrage 2008 In 2003 is met de kerken overeengekomen dat de bijdrage zal stijgen met een verhoging gebaseerd op de gemiddelde verhoging van de traktementen. Deze traktementsverhoging bedraagt 4 %. De bijdrage komt daarmee uit op 32,25 ( 31 * 1,04 = 32,25). Deze bijdrage ligt redelijk in lijn met de actuarieel benodigde premie van 31,87 (zie voor de berekening blad 2 van de begroting). Overigens schrijft DNB voor dat een kostendekkende premie in rekening moet worden gebracht. Toekomst Afhankelijk van de eisen en wensen van de toezichthouders AFM en DNB en de concrete afspraken die wij met hen kunnen maken, ligt een hernieuwde discussie over onze mogelijkheden en onmogelijkheden in de toekomst in het verschiet. Hoogachtend Namens het bestuur, Drs A.J. van der Molen RE RA, penningmeester. Bijlage: Begroting 2008, raming 2007 en toelichting

14 Stukken najaarsvergadering blz 14 BEGROTING 2008 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING "SEV" PENSIOENVERMOGEN Begroting Raming Begroting Werkelijk Werkelijk Bijdragen kerken Giften kerken Premies individuele verzekeringen Opbrengst beleggingen: - obligaties vastgoed aandelen liquide middelen bankkosten Uitkeringen herverzekering Inkomende waarde-overdrachten PM PM PM PM PM Totaal toevoegingen Onttrekkingen 7. Uitkeringen Uitgaande waardeoverdrachten PM PM PM PM PM 9. Premie herverzekering Algemene kosten Totaal onttrekkingen Mutaties in het pensioenvermogen Pensioenvermogen per 1 januari Pensioenvermogen per 31 december Voorziening pensioenverplichtingen per 31 december Over-/(onder)dekking Dekkingsgraad 120,4% 119,1% 118,1% 124,5% 115,2% VOORZIENING PENSIOENVERPLICHTINGEN Stand per 1 januari Aanpassing rekenrente naar 3,7% Verhoging i.v.m. wijziging traktementen/aow en 1 jaar inkoop Kosten indexaties Resultaat op sterfte en arbeidsongeschiktheid Inkomende waardeoverdrachten Uitkeringen herverzekering Benodigde interest Voorziening aanpassing overlevingstafels Overige mutaties Af: uitkeringen koopsom inkoop arbeidsongeschiktheid 86 uitgaande waardeoverdrachten Stand per 31 december

15 Stukken najaarsvergadering blz 15 Uitgangspunten voor de begroting 2008 (bedragen in duizenden euro's tenzij anders is aangegeven) Begroting Raming Begroting Werkelijk Werkelijk (o.b.v. 3,7%) 1. Bijdragen kerken Aantal leden Bijdrage per lid (in euro's) 32,25 31,00 30,00 30,00 28,00 Bijdrage totaal Giften kerken 35 Actuarieel benodigde premie idem, per lid (in euro's) 31,87 35,77 31,90 26,39 35,94 De actuarieel benodigde premie is opgebouwd uit: - Verhoging i.v.m. wijziging traktementen/franchise en 1 jaar inko Kosten indexaties Resultaat op sterfte en arbeidsongeschiktheid PM 197 PM Toevoeging voorziening lagere rentestand PM PM PM Overige mutaties Premies herverzekering Algemene kosten Totaal Premies individuele verzekeringen Betreft één individuele verzekering Opbrengst beleggingen (rendement): - obligaties 4,00% 1,50% 4,00% 0,14% 5,80% - vastgoed 5,00% 0,00% 6,00% 12,90% 24,00% - aandelen 7,00% 6,40% 7,00% 28,70% 15,00% - liquide middelen 2,50% 2,00% 1,70% 1,70% 1,70% 7. Uitkeringen Ouderdoms-,Weduwen-,Wezen- en AO-pensioen Totaal Uitgaande waardeoverdrachten PM PM 9. Premie herverzekering Zwitserleven (overlijdensrisico) Fortis (arbeidsongeschiktheid en overlijdensrisico) Koopsom inkoop arbeidsongeschiktheidsuitkering Algemene kosten Personeelskosten: -salariskosten sociale lasten Actuaris Accountant Kosten bestuur Kantoorkosten Verwachte stijging ivm nieuwe Pensioenwet Grondslagen Indexeringspercentage ingegane uitkeringen 1,04% 1,60% 1,60% 1,50% 0,65% Indexeringspercentage minimum-uitkeringsgrondslag 4,00% 2,80% 2,80% 3,30% 3,30% Indexeringspercentage maximum-uitkeringsgrondslag 4,00% 2,80% 2,80% 3,30% 3,30% Indexeringspercentage opgebouwde aanspraken 2,10% 1,60% 1,60% 1,10% 1,10%

16 Stukken najaarsvergadering blz 16 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING (S.E.V.) MEDEDELING van het bestuur aan de bij de SEV aangesloten kerken datum 29 oktober 2007 onderwerp bijdrageverdeling/contacten met de kerk te Houten Voor uw vergadering van 22 mei jl. informeerden wij u door middel van een schriftelijke mededeling over onze contacten van de afgelopen jaren met de kerk van Houten, inzake de bijdrageverdeling. 1 Tijdens de voorjaarsvergadering heeft de voorzitter van de kerkenraad een Houtens voorstel aangekondigd met betrekking tot de bijdrageverdeling in Dat voorstel zou de kerken bereiken voor de komende najaarsvergadering. Na de voorjaarsvergadering heeft de voorzitter van de kerkenraad ons bericht dat de korte discussie die tijdens de vergadering volgde, duidelijk maakte dat het niet eenvoudig zou zijn voor één enkele kerk om de andere kerken te overtuigen. De kerkenraad had om die reden zijn voornemen herroepen om de kerken zelf een voorstel voor te leggen. De voorzitter meldde voorts dat de kerk van Houten was begonnen met het uitwerken van alternatieve vormen van pensioenvoorziening voor zijn predikant. In verband daarmee zegde de kerk van Houten bij brief van 27 juni pro forma - zijn deelneming aan de SEV op met ingang van 1 januari Het resterende halfjaar wilde de kerkenraad gebruiken om toch nog tot elkaar te komen en hij zag daarvoor drie mogelijkheden. Wij hebben op onze beurt onze teleurstelling uitgesproken over het besluit van de kerkenraad om toch niet zelf met een voorstel te komen. Tegelijkertijd hebben wij uitgesproken dat er ook ons als bestuur veel aan is gelegen dat de band tussen de kerk van Houten en de zusterkerken in SEV-verband behouden blijft. Wij hebben laten weten dat wij niet bereid zijn om, zoals gevraagd, als bestuur de kerken een voorstel voor te leggen voor een tijdelijke bijdrageverdeling. Wij willen vasthouden aan de met de kerken besproken lijn, nl. dat wijzigingen als gevolg van de nieuwe pensioenwetgeving in één keer worden meegenomen met de uitkomsten van de eerder gestarte toekomstdiscussie. Intussen hadden wij eind juni De Nederlandsche Bank (DNB) een voorstel gedaan voor aanpassing van de structuur van de SEV aan de nieuwe pensioenwetgeving. Eind augustus heeft daarover een gesprek plaatsgevonden tussen delegaties van resp. DNB en ons bestuur. Hoewel DNB nog geen definitieve uitspraak kan doen omdat het toezichtskader eerst in december gereed zal zijn, was wel duidelijk dat het voorgelegde model op hoofdlijnen positief werd beoordeeld. De bestuurlijke inspanningen zijn er op gericht om in het voorjaar van 2008 de kerken een integrale notitie met betrekking tot de toekomst van de SEV te presenteren. Die notitie zal allereerst ingaan op de afweging tussen zelfstandig doorgaan of volledig uitbesteden van het fonds en in het verlengde daarvan ook een voorstel behelzen inzake de toekomstige lastenverdeling. Aldus zou er medio 2008 duidelijkheid zijn over de toekomstige lastenverdeling. Tegen die achtergrond hebben wij de kerkenraad van Houten gevraagd de pro forma opzegging op te schorten, althans het voornemen tot uittreden nog niet te effectueren per 1 januari Mocht de kerkenraad na die voorjaarsvergadering willen blijven bij zijn voornemen tot uittreding, dan bieden wij de mogelijkheid om dat alsdan zonder hernieuwde opzegtermijn te doen per 1 juli Het enige voorbehoud van onze kant is het definitieve oordeel van DNB over het voorgelegde model en het gegeven dat wij ook in het verdere traject enigszins afhankelijk zullen blijven van het tempo van DNB. Onze ervaringen op dat punt zijn echter positief en daar komt bij dat DNB zelf begin 2008 duidelijkheid wil scheppen omtrent de positie van emeritaatsfondsen. De voorwaarde die wij aan ons voorstel hebben verbonden is dat de kerkenraad van Houten het bestuur uiterlijk 1 december 2007 meldt of hij van deze mogelijkheid gebruik wil maken. 29 oktober 2007, het bestuur van de SEV 1 Deze mededeling is ten overvloede nog eens afgedrukt op de achterzijde van deze brief.

17 Stukken najaarsvergadering blz 17 BEGROTING 2008 STICHTING EMERITAATSVOORZIENING "SEV" PENSIOENVERMOGEN Begroting Raming Begroting Werkelijk Werkelijk Bijdragen kerken Giften kerken Premies individuele verzekeringen Opbrengst beleggingen: - obligaties vastgoed aandelen liquide middelen bankkosten Uitkeringen herverzekering Inkomende waarde-overdrachten PM PM PM PM PM Totaal toevoegingen Onttrekkingen 7. Uitkeringen Uitgaande waardeoverdrachten PM PM PM PM PM 9. Premie herverzekering Algemene kosten Totaal onttrekkingen Mutaties in het pensioenvermogen Pensioenvermogen per 1 januari Pensioenvermogen per 31 december Voorziening pensioenverplichtingen per 31 december Over-/(onder)dekking Dekkingsgraad 123,5% 122,2% 118,1% 124,5% 115,2% VOORZIENING PENSIOENVERPLICHTINGEN Stand per 1 januari Aanpassing rekenrente naar 3,7% Verhoging i.v.m. wijziging traktementen/aow en 1 jaar inkoop Kosten indexaties Resultaat op sterfte en arbeidsongeschiktheid Inkomende waardeoverdrachten Uitkeringen herverzekering Benodigde interest Voorziening aanpassing overlevingstafels Overige mutaties Af: uitkeringen koopsom inkoop arbeidsongeschiktheid 86 uitgaande waardeoverdrachten Stand per 31 december

18 Stukken najaarsvergadering blz 18 Uitgangspunten voor de begroting 2008 (bedragen in duizenden euro's tenzij anders is aangegeven) Begroting Raming Begroting Werkelijk Werkelijk (o.b.v. 3,7%) 1. Bijdragen kerken Aantal leden Bijdrage per lid (in euro's) 32,25 31,00 30,00 30,00 28,00 Bijdrage totaal Giften kerken 35 Actuarieel benodigde premie idem, per lid (in euro's) 31,87 35,77 31,90 26,39 35,94 De actuarieel benodigde premie is opgebouwd uit: - Verhoging i.v.m. wijziging traktementen/franchise en 1 jaar inko Kosten indexaties Resultaat op sterfte en arbeidsongeschiktheid PM 197 PM Toevoeging voorziening lagere rentestand PM PM PM Overige mutaties Premies herverzekering Algemene kosten Totaal Premies individuele verzekeringen Betreft één individuele verzekering Opbrengst beleggingen (rendement): - obligaties 4,00% 1,50% 4,00% 0,14% 5,80% - vastgoed 5,00% 0,00% 6,00% 12,90% 24,00% - aandelen 7,00% 6,40% 7,00% 28,70% 15,00% - liquide middelen 2,50% 2,00% 1,70% 1,70% 1,70% 7. Uitkeringen Ouderdoms-,Weduwen-,Wezen- en AO-pensioen Totaal Uitgaande waardeoverdrachten PM PM 9. Premie herverzekering Zwitserleven (overlijdensrisico) Fortis (arbeidsongeschiktheid en overlijdensrisico) Koopsom inkoop arbeidsongeschiktheidsuitkering Algemene kosten Personeelskosten: -salariskosten sociale lasten Actuaris Accountant Kosten bestuur Kantoorkosten Verwachte stijging ivm nieuwe Pensioenwet Grondslagen Indexeringspercentage ingegane uitkeringen 1,04% 1,10% 1,60% 1,50% 0,65% Indexeringspercentage minimum-uitkeringsgrondslag 4,00% 2,80% 2,80% 3,30% 3,30% Indexeringspercentage maximum-uitkeringsgrondslag 4,00% 2,80% 2,80% 3,30% 3,30% Indexeringspercentage opgebouwde aanspraken 2,10% 1,60% 1,60% 1,10% 1,10%