Wifi als service aan de toerist in Fryslân

Transcriptie

1 Wifi als service aan de toerist in Fryslân Kader voor de vorming van provinciaal beleid Ing. Job Oppenhuizen Fryslân Ring 7 november

2 Inhoud Kader Inleiding Organisatorisch en technisch kader Organisatorisch kader Looptijd Organisatievorm Eigenaarschap hardware Content en informatie Facturatie en declaratie Technisch kader Bandbreedte en netstroom Installatie Onderhoud en beheer Kostenindicatie wifi per locatie Samenvatting kaders subsidie aanvraag... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5 Voorstel proces wifi-uitrol in Fryslân... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 6 Overzicht factuur en geldstromen Begrippenlijst wifi rapporten (alfabetische volgorde) Bijlagen

3 Kader Het voorliggende document is onderdeel van een drietal documenten: 1. Theoretisch kader. In dit document wordt onder andere ingegaan op de technische kant van wifi en het onderscheid ten opzichte van andere vormen van draadloze overdracht van digitale informatie. Naast de techniek passeren ook uiteenlopende wifi-initiatieven in binnen- en buitenland de revue, waarbij ook de verschillende verdienmodellen aan de orde komen. 2. Praktisch kader, waarin de ervaringen uit de pilots worden beschreven, inclusief verantwoording voor de gekozen technische oplossing en uitvoering. Kortom: in dit document staan de lessons learned uit de pilots uitgewerkt. 3. Beleidskader, het document dat voor u ligt. Hierin wordt advies gegeven ten aanzien van een door de Provinsje Fryslân vast te stellen en uit te voeren beleid met betrekking tot het faciliteren en financieren van wifi-projecten in, vanuit het oogpunt van toerisme relevante, locaties in de provincie. Het advies is gebaseerd op de inzichten ten aanzien van zowel de theorie als de praktijk, zoals beschreven in de twee voorgenoemde rapporten. Tevens is een procesvoorstel voor een uitvoeringsregeling opgenomen. 2

4 1 Inleiding Doelstelling wifi in de openbare ruimte De Provinsje Fryslân wil met het beleid voor wifi in de openbare ruimte toeristen maximaal van dienst zijn in hun communicatie- en informatiebehoefte. Doelstelling van de uitrol van een wifinetwerk in de openbare ruimte is dan ook om de toerist aan Fryslân te binden en nieuwe toeristen aan te trekken. De Provinsje Fryslân richt zich met deze wifi-netwerken vooral op de toeristische locaties in de provincie. Hiermee geeft de Provinsje Fryslân een duidelijk signaal af naar alle toeristen in Nederland en daarbuiten. Door de uniforme opzet van de startpagina waarbij op basis van locatie van aanmelding op het wifinetwerk een selectie van de voor die plaats relevante informatie wordt aangeboden, kan de toerist gericht op lokale evenementen, bezienswaardigheden, activiteiten en aanbiedingen worden gewezen. Daardoor kan de bekendheid van deze zaken en daarmee de kans op bezoek en besteding mogelijk worden vergroot. 3

5 2 Organisatorisch en technisch kader In dit hoofdstuk lichten we een aantal keuzes toe ten aanzien van de organisatorische en de technische kant van de uitrol van wifi-zenders in de Provinsje Fryslân. De lessons learned van de pilot-fase zijn hierin meegenomen. 2.1 Organisatorisch kader Om de doelstellingen te realiseren met betrekking tot de wifi-uitrol zijn er een aantal organisatorische zaken te regelen. Van belang zijn onder andere de looptijd van contracten en de regeling, de vorm van de organisatie, het eigenaarschap van de hardware en de beschikbaarheid van content en informatie. Deze onderdelen worden in de navolgende paragrafen beschreven. Inzichten uit de theorie en de praktijk bepalen de keuzes die in dit onderdeel worden beschreven Looptijd De contractduur van de wifi-installatie is 3 jaar. Zie verder paragraaf onder Onderhoud en beheer. Iedere aanvraag voor subsidie zal individueel bij de Provinsje Fryslân worden ingediend en beoordeeld. De looptijd van de subsidieregeling zal door de Provinsje Fryslân nog moeten worden vastgesteld Organisatievorm Tijdens de pilot is gebleken dat een nauw betrokken collectief ter plaatse een voorwaarde is voor het succes van de wifi-installatie. Het collectief borgt in dit geval ook de dekking van het wifi-gebied. Daarnaast is tijdens de pilot-fase gebleken dat een aantal technische controles vooraf zeer belangrijk is voor een soepele implementatie. Controle op onder andere plaatsbepaling van de zenders, beschikbare bandbreedte en het al of niet aanwezig zijn van een technisch beheerder van de installatie van de deelnemers. Die rol is in de pilot-fase bij de coöperatieve vereniging Fryslân Ring neergelegd. 4

6 Collectief Uitgaand van het doel om centraal content gericht op de toerist aan te bieden, is het noodzakelijk een gemeenschappelijk beheer te organiseren. Gemeenschappelijk beheer wil tevens zeggen dat de aan te spreken organisatie ook een gemeenschappelijk doel heeft. Een doel gericht op de toeristen in de openbare ruimte. Aanvraag door collectieve lokale partijen (winkeliersvereniging, bedrijvenvereniging, VVV, plaatselijk belang etc.), is voor dit doel dan ook een aanrader. Voorwaarde is dat de aanvragende organisatie een rechtsvorm heeft, die (in een Friese gemeente) is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Aan een dergelijke rechtsvorm kan een subsidie worden verleend en kan de overdracht van de apparatuur plaatsvinden. Voorwaarden die gesteld worden aan overdracht en beheer zullen moeten worden vastgelegd in een contract met de betreffende organisatie. Het collectief is dan verantwoordelijk voor de contracten met de individuele ondernemers en deelnemers om de wifi-uitrol verder te organiseren. Het collectief sluit een contract 1 voor het aangaan van de verplichtingen met betrekking tot het beheer van de wifi-installatie, de deelnemers sluiten ieder een contract 2 met het collectief voor het ter beschikking stellen van bandbreedte, netstroom en natuurlijk een plaats waar de installatie kan worden geïnstalleerd. 1 2 Zie bijlage 1 (concept) contract collectief Zie bijlage 2 (concept) contract deelnemer 5

7 Begeleiding van de uitrol Voor de grootschalige uitrol is onafhankelijke technische en praktische ondersteuning een voorwaarde voor succes. De taken die in dit kader moeten worden ingevuld zijn: 1. Beoordeling aanvraag a. Check collectief b. Check geschiktheid locatie(s), waaronder netstroom, bandbreedte en fysieke omgeving c. Check samenwerking ICT leverancier van de ondernemer d. Goed- of afkeuring locaties en aanvraag of advies voor een eventuele aanpassing 2. Planning uitvoering 3. Aansturen partijen voor levering wifi-apparatuur. Dit is mogelijk ook een rol voor het collectief. Enige technische kennis kan echter handig zijn. 4. Aansturen Toerist Info Fryslân voor het aanmaken van de juiste lokale webpagina 5. Controle levering 6. Rapportage en bijsturen 7. Heronderhandelen beheercontract na 3 jaar Eigenaarschap hardware Het collectief wordt eigenaar van de hardware. Ook is het collectief daarna bij schade en defect verantwoordelijk voor het herstel en/of de vervanging. In de subsidie regeling is de afkoop van service en beheer voor 3 jaar opgenomen. Vanzelfsprekend is de wettelijke garantietermijn op de apparatuur van toepassing Content en informatie Alle content en informatie wordt verzameld en gedistribueerd door Tourist Info Fryslân, via Deze startpagina wordt in de wifi-zenders geprogrammeerd. Per dorp of stad zal de toevoeging /<<plaatsnaam>> worden gedaan, zodat de toerist direct op de pagina met lokale informatie belandt. 6

8 2.1.5 Facturatie en declaratie Het collectief ontvangt van de Provinsje Fryslân subsidie, voor de uitvoering van de werkzaamheden voor installatie van de wifi-zenders, tevens is in de subsidie een bedrag gereserveerd voor 3 jaar onderhoud en support aan de installatie. Voor de facturatie van de verschillende leveranciers in het wifi-project wordt het collectief als centraal punt gebruikt. Het collectief is daarmee ook direct eigenaar van de installatie. Het collectief krijgt van alle leveranciers de facturen. Bij goedkeuring van het traject zal door de begeleidende organisatie (zogenoemde centrale organisatie) tevens een budgetindicatie worden afgegeven op basis van de standaard situatie. Meeren minder werk kan in voorkomende gevallen later worden verrekend. De declaratie bij de Provinsje Fryslân zal op basis van 70% vooraf, bij goedkeuring projectaanvraag, en 30% achteraf bij oplevering van het project geschieden. Hiermee kunnen de leveranciers betaald worden en kan het collectief aan het eind van het traject de exacte kosten verrekenen waarbij met meer- en minder werk rekening kan worden gehouden. De 30% achteraf wordt betaald nadat het collectief een businessplan voor de exploitatie van deze zenders heeft ingediend. Dit plan moet de exploitatie dekken ook ná de door de Provinsje Fryslân gesubsidieerde 3 jaar. 7

9 2.2 Technisch kader In dit onderdeel komen de meer technische zaken aan de orde Deze zijn afkomstig uit het document met het praktisch kader en hieronder samengevat als richtlijn voor de uitvoering van het beleid Bandbreedte en netstroom Fryslân Ring adviseert, op basis van de ervaringen in de pilot-fase, dat de bandbreedte van de onderliggende vaste internetverbindingen minimaal 40 Mbps moet bedragen per zender. Dit moet door de deelnemers middels een factuur van de internet provider worden aangetoond. Mocht de ondernemer niet beschikken over de noodzakelijke bandbreedte, dan kan er worden gekozen om een nieuwe internetlijn aan te vragen, doelstelling is om zoveel mogelijk gebruik te maken van bestaande verbindingen. De eenmalige kosten voor deze aanvraag worden in de subsidie meegenomen; de maandelijks kosten zijn net als bij alle wifi-zenders voor rekening van de deelnemer. Ook is het mogelijk om een verbinding specifiek voor de wifi-installatie aan te vragen, als de eventuele ICT leverancier niet akkoord gaat met de wifi-oplossing die in de subsidieregeling wordt aangeboden. Netstroom en bandbreedte worden door de deelnemende ondernemers ter beschikking gesteld; hiervoor wordt geen financiële vergoeding aangeboden Installatie De installatie wordt uitbesteed aan bij voorkeur een lokale installateur. Deze zal door een nader te benoemen centrale organisatie worden aangestuurd als alle voorwaarden contractueel zijn ingevuld en de aanvraag officieel is goedgekeurd Onderhoud en beheer Het onderhoud en het beheer geschieden via de beheerder van het netwerk. Daarbij wordt voor een periode van 3 jaar onderhoud en beheer afgekocht in de voorgestelde subsidie regeling. Na deze 3 jaar is het collectief aanspreekbaar voor de kosten van service en beheer. 8

10 3 Kostenindicatie wifi per locatie De kostenindicatie per opstelpunt ziet er als volgt uit: Leverancier Activiteit Kosten Centrale organisatie Beoordeling en check aanvraag 75 Apparatuur HotSpot, Hardware en configuratie 485 Installateur Installatie incl. max. 60m binnenbekabeling 265 Beheerder (technisch) Beheer en onderhoud à 100,- per jaar (3 jaar) 300 Centrale organisatie Begeleiding en aansturing uitrol 75 Internet provider Aanlegkosten (max. 300) 300 Totaal

11 4 Samenvatting kaders subsidieaanvraag Dit hoofdstuk is tevens als aparte bijlage toegevoegd: Bijlage kaders subsidieregeling Doelstelling regeling De Provinsje Fryslân wil met deze subsidieregeling uitvoering geven aan het beleid voor wifi in de openbare ruimte. Doelstelling van de uitrol van een wifi-netwerk in de openbare ruimte is om de toerist aan Fryslân te binden en nieuwe toeristen aan te trekken. De Provinsje Fryslân richt zich met deze wifi-netwerken vooral op de toeristische locaties in de provincie. Selectiecriteria De selectiecriteria voor het verkrijgen van de subsidie bestaat uit locatiecriteria (voor welke plaatsen is deze subsidie bedoeld) en de doelgroep (wie mag de subsidie aanvragen). Locatiecriteria voor deelname aan de regeling zijn als volgt: 1. Het door Provinsje Fryslân vastgestelde overzicht toeristische kernen in Fryslân: Overzicht Toeristische kernen in Fryslân Stedelijke centra Regionale centra Regionale kernen Waddeneilanden Leeuwarden, Drachten, Sneek, Heerenveen, Harlingen en Dokkum Joure, Lemmer, Balk, Workum, Gorredijk, Oosterwolde, Wolvega, Kollum & Buitenpost, Surhuisterveen, Grou, Burgum Earnewâld, Echtenerbrug/Delfstrahuizen, Heeg, Hindeloopen, Holwerd, Idskenhuizen, Koudum, Langweer, Noordwolde, Oldeberkoop, Oosterzee, Oostmahorn, Oudega (SW-Fryslân), Oudega (Smallingerland), Oudemirdum, Sloten, Stavoren, Terherne, Wergea, Woudsend, Burdaard en Witmarsum Ameland, Schiermonnikoog, Terschelling en Vlieland Deze kernen mogelijk aan te vullen met: Friese Merenproject toegangspoort: Makkum Overige watersportkernen: Bolsward, IJlst en Franeker 2. In bovenstaande gebieden is wifi bedoeld voor de openbare toeristische ruimte waaronder: a. Dorps/stadspleinen b. Openbaar havengebied c. Winkelstraten d. Overige openbare ruimte 10

12 Doelgroep De doelgroep voor het aanvragen van de subsidie voor een wifi-netwerk is als volgt gedefinieerd: 1. Een collectief rechtspersoon zoals: a. Winkeliersvereniging b. Ondernemersvereniging c. Lokaal belang d. Overige collectieve vormen Het is van belang dat het collectief dat de aanvraag bij de Provinsje Fryslân indient ingeschreven staat (als rechtspersoon) bij de Kamer van Koophandel in één van de gemeenten in Fryslân. Tevens dient het collectief de promotie van het toerisme te ondersteunen. Looptijd De subsidie aanvraag kan tot maximaal 31 maart 2014 bij Provinsje Fryslân worden ingediend, waarna, op volgorde van binnenkomst, de aanvragen worden behandeld. Het collectief gaat door het indienen van de aanvraag akkoord met de verantwoordelijkheid voor en het eigenaarschap van de wifi-installatie. 11

13 Budget en subsidieplafond De volgende kosten vallen onder de subsidieregeling: 1. Kosten voor centrale organisatie 2. Kosten voor apparatuur wifi-netwerk 3. Kosten voor installatie wifi-netwerk 4. Kosten voor onderhoud en beheer wifi-netwerk (3 jaar) 5. Kosten voor installatie internet voorziening (maximaal 300,- per zender) Per wifi-zender is een budget van maximaal 1500,- beschikbaar. Per aanvraag zal door de centrale organisatie een voorstel voor implementatie van het aantal wifizenders worden gedaan. Dit voorstel wordt door Provinsje Fryslân geaccordeerd. Het uit te keren budget wordt door de centrale organisatie bepaald. Voor de wifi-uitrol heeft Provinsje Fryslân maximaal ter beschikking. De aanvragen worden beoordeeld en gebudgeteerd door de centrale organisatie. Het uitgangspunt is maximaal 10 zenders per aanvraag (maximaal ), uitzonderingen dienen door de centrale organisatie schriftelijk te worden voorgelegd aan de Provinsje Fryslân. Een groot geografisch gebied kan zo n uitzondering zijn. Uitbetaling subsidie Na goedkeuring van de aanvraag zal de Provinsje Fryslân 70 procent van het goedgekeurde budget aan het collectief uitbetalen. De overige 30 procent wordt uitbetaald na oplevering en overleggen van: 1. De PVO s van de aangevraagde zenders, 2. Het businessplan voor de exploitaie van de zenders, ook ná de periode van 3 jaar. Waarborg continuïteit Om de continuïteit van de zenders te waarborgen dient het collectief een businessplan aan te leveren voor de exploitatie van de zenders ook ná de door de provincie gesubsidieerde periode. Bij het ontbreken van dit plan wordt de resterende 30 procent van het budget niet aan het collectief uitbetaald. 12

14 Technische aspecten Het collectief is verantwoordelijk voor het verzorgen van netstroom en bandbreedte ten behoeve van de zenders. De minimale bandbreedte van de verbinding dient 40Mb/s te zijn, aan te tonen met een factuur van de betreffende provider. Organisatorische aspecten Het collectief is verantwoordelijk voor het werven van leden voor de plaatsen van de zenders. Tevens is het collectief verantwoordelijk voor het aanleveren van de overeenkomsten met de leden, inclusief factuur van de internetprovider. Op te leveren stukken door het aanvragend collectief: 1. Aanvraag subsidie conform eisen Provinsje Fryslân 2. Geografisch overzicht gewenste wifi-locaties 3. Businesscase/businessplan voor continuering wifi-zenders na 3 jaar 4. (geldig) Uittreksel inschrijving KvK 5. Bankgarantie Wijzigingen in het netwerk/opstelpunten Wijzigingen in het netwerk of de opstelpunten komen voor rekening van het collectief. De subsidie is eenmalig voor aanleg, beheer en onderhoud. Overige Via het wifi-netwerk moeten toeristen in de gelegenheid worden gesteld om toegang te krijgen tot digitale lokale (toeristische) informatie. Hiertoe dient een koppeling te worden gelegd met het provinciebrede digitale toeristische informatiesysteem Beleef Friesland. Toeristen die inloggen op het wifi-netwerk dienen als eerste terecht te komen op de startpagina van Beleeffriesland.nl. Om in Fryslân tot een kwalitatief goed wifi-netwerk voor toeristen te kunnen komen, is het belangrijk dat problemen (bijvoorbeeld uitvallende wifi-zenders, te weinig bandbreedte, SPAM) tijdig geïdentificeerd worden. Hiertoe zal door de provincie een centrale beheersschil worden ingericht. Deze beheersschil bepaalt eveneens centraal de gebruiksmogelijkheden en beperkingen. Het deelnemende collectief moet deze centrale beheersschil onderschrijven en hieraan volledige medewerking verlenen. 13

15 5 Voorstel proces wifi-uitrol in Fryslân Hier volgt een schematische procesweergave waarin de uitrol en borging van de doelstellingen vorm hebben gekregen. Alle processtappen zijn weergegeven en zullen in de uiteindelijke regeling verder beschreven worden. Het is slechts een voorzet met betrekking tot de activiteiten die per stap gezet moeten worden. Aanvraag Door Collectief 1 Ontvangst aanvraag 2 Beoordeling 3 Goedkeuren aanvraag uitkering deel budget 4 Ontvangen deel budget 5 Aansturen leveranciers 6 Oplevering leveranciers 7 Facuren leveranciers 8 Verzamel factuur leveranciers 9 Protocol van oplevering Goedkeuren PVO uitkering overig budget Collectief Provincie leveranciers Centrale organisatie Aanvraag Door Collectief 1 In deze stap doet het collectief een aanvraag voor wifi-uitrol subsidie ten behoeve van de openbare toeristische ruimte, haven of camping. Dit gebeurt middels een aanvraagformulier en een beschrijving en tekening van het doelgebied. De Provinsje Fryslân registreert en controleert de aanvraag. Vervolgens zet de Provinsje Fryslân deze door naar de centrale organisatie om de aanvraag inhoudelijk (technisch en organisatorisch) te beoordelen. 14

16 Beoordeling 3 De centrale organisatie neemt contact op met het collectief, bespreekt de voorwaarden en controleert alle noodzakelijke formulieren, inclusief facturen en eventuele aanvragen voor nieuwe verbindingen. Tevens controleert deze partij de afspraken met de systeembeheerders van de betreffende deelnemers. De centrale organisatie stelt samen met de leveranciers een ontwerp op voor het betreffende collectief. Eventueel kunnen hierop ook een aantal aanpassingen worden doorgevoerd. Dit laatste is met name gericht op dekking en eventueel advies over de bandbreedte. Zodra alles akkoord is bevonden zal de centrale organisatie een prijsopgave doen voor het betreffende collectief en dit bij de Provinsje Fryslân ter goedkeuring aanbieden. De Provinsje Fryslân keurt de subsidieaanvraag van het aanvragend collectief officieel goed. Een bericht van goedkeuring gaat naar het collectief én naar de centrale organisatie. De Provinsje Fryslân keert het voorschot uit aan het betreffende collectief. Het collectief heeft de goedkeuring en het voorschot ontvangen, en draagt vervolgens zorg voor de aanleg. Aansturen leveranciers 6 De centrale organisatie stuurt de leveranciers aan voor het maken van een planning voor de uitrol. Alle relevante informatie wordt in dit stadium overgedragen aan de leveranciers. Oplevering leveranciers 7 Het netwerk wordt gebouwd conform de afspraken die gemaakt zijn in de ontwerpfase. Oplevering gebeurt aan de hand van een protocol van oplevering (PVO) per deelnemer. De leverancier(s) stuurt/sturen een kopie van het PVO op naar de centrale organisatie. 15

17 Facuren leveranciers 8 Als de leveranciers klaar zijn en het PVO is getekend door de deelnemer, stuurt de leverancier de factuur voor de werkzaamheden naar het collectief. Het collectief betaalt de facturen aan de leveranciers. Verzamel factuur leveranciers 9 Het collectief stelt een verzamelfactuur op van alle facturen van de leveranciers, dit is de verantwoording naar de Provinsje Fryslân. Deze zal samen met de PVO s getekend door het collectief aan de centrale organisatie worden aangeboden. Protocol van oplevering 10 De centrale organisatie doet een final check op de facturen en de PVO s en geeft dit bij akkoord door aan de Provinsje Fryslân. Goedkeuren PVO uitkering overig budget 11 De Provinsje Fryslân gaat na goedkeuren van de PVO s over tot de uitbetaling van het restbedrag. Dit restbedrag wordt bepaald door verrekening van de totaalfactuur met het reeds betaalde voorschot. 16

18 6 Overzicht factuur en geldstromen In het volgende schematische overzicht is weergegeven hoe de factuur en geldstromen kunnen lopen, conform eerder beschreven procesvoorstel. Bij aanvang traject: Centrale organisatie = budget indicatie = geldstroom 1 Provincie verstrekt 2 subsidie (70% budget) Collectief ontvangt subsidie Bij oplevering traject: Provincie verstrekt subsidie (30% budget) 8 7 Collectief ontvangt subsidie = geldstroom = factuur = verantwoording Leveranciers Centrale organisatie Collectief Provincie leveranciers Centrale organisatie 1. Definitief budget vastgesteld door centrale organisatie. 2. Uitbetaling 70 procent van het vastgestelde budget door Provinsje aan collectief. 3. Factuur/facturen van leveranciers aan collectief voor geleverde hardware en diensten. 4. Betaling factuur/facturen leveranciers door collectief. 5. Factuur/facturen van centrale organisatie aan collectief voor geleverde diensten. 6. Betaling factuur/facturen centrale organisatie door collectief. 7. Verantwoording door collectief voor geleverde hardware en diensten inclusief facturen en businessplan naar Provinsje. 8. Uitbetaling restbedrag van het vastgestelde budget door provincie aan collectief. 17

19 18

20 7 Begrippenlijst wifi rapporten (alfabetische volgorde) 4G Aanduiding voor de nieuwste generatie mobiele data frequenties. Met 4G kunnen dataoverdrachtsnelheden bereikt worden die beter of gelijk zijn aan de snelheden van xdsl netwerken. Coax/HFC Verzamelnaam van de techniek die door de kabelmaatschappijen wordt gebruikt om internet- en televisiesignalen te transporteren. Dit doen deze partijen via een netwerk dat onder andere bestaat uit coax-bekabeling. HFC (Hybride Fiber Coax) is de modernere versie van de kabelmaatschappijen, bij HFC wordt een combinatie van glasvezel en coaxkabel toegepast. De glasvezelkabel is bij HFC afgewerkt in de straatkast, vanuit de straatkast wordt coaxkabel naar de gebruiker toegepast. Op dit moment is de maximale snelheid van een coax/hfc netwerk 150Mb/s download met 15 Mb/s upload. Coaxiaalkabel Kabel die bestaat uit een geleider; over het algemeen een dunne koperen draad, binnen en geïsoleerd van een andere geleider met een grotere diameter, gewoonlijk een koperen leiding of gevlochten koper. Dual-band wifi Een dual-band wifi-zender werkt zowel op 2,4 GHz en ook op 5 GHz, volgens de n normering. Gesloten model Een gesloten model is een model waarbij er enkel toegang tot het wifi-netwerk is, als aan specifieke voorwaarden is voldaan, zoals betaalde diensten, specifiek passwords of iets dergelijks. Glasvezel Verzamelnaam waaronder alle internetverbindingen vallen die als transmissie medium glasvezel gebruiken. Glasvezel maakt gebruik van lichtpulsen om de data te transporteren. Over glasvezel is de snelheid van up- en download gelijk, de maximale snelheid is afhankelijk van de aangesloten apparatuur en kan tot vele Gb/s worden opgevoerd. 19

21 HotSpot(s) HotSpot is de populaire naam voor een wifi-zender, een HotSpot is de toegang tot het internet. IEEE De vakterm IEEE is afkomstig van het Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), en om precies te zijn groep 11 van het standaardencomité. Netwerk Operator Eigenaar van een telecommunicatie infrastructuur en leverancier van netwerkdiensten over deze infrastructuur. In Nederland zijn de bekendste partijen KPN, Ziggo, UPC, T-Mobile en Tele2. Open model Model waarbij iedereen toegang heeft tot het wifi-netwerk. Er zijn geen beperkingen als het gaat om betaalde diensten, specifiek password of iets dergelijks. Single-band wifi Een Single-band wifi-zender werkt op 2,4Ghz volgens de IEEE b normering. Straalverbinding Verbinding die via een radio signaal twee opstelpunten met elkaar verbindt. Dit is doorgaans een speciale constructie voor plaatsen waar geen vaste breedbandverbinding kan worden geleverd. Up- en download snelheid De snelheid waarmee informatie naar de gebruiker kan worden gehaald (download) of van de gebruiker worden weggestuurd (upload). Up- en download worden uitgedrukt in Mbps (Megabit per seconde). Wifi Wifi staat voor iedere vorm van draadloos Local Area Network, in het engels: every Wireless Local Area Network (WLAN). Wifi wordt in teksten geschreven 3 als wifi, omdat wifi als afkorting tevens een woord is. Het is toegestaan om een koppelteken te plaatsen in de tekst, als dit de leesbaarheid verhoogt, zoals bij wifi-netwerk

22 xdsl xdsl is de verzamelnaam voor alle varianten van DSL. DSL is de techniek die in Nederland (met name) door KPN wordt gebruikt om internetverbindingen te maken over het kopernetwerk waar in het verleden alleen de telefonie van KPN overheen werd getransporteerd. Op dit moment is de maximale snelheid op een xdsl netwerk 60Mb/s download met 15 Mb/s upload. De verschillen in up- en download snelheden zijn groot per type DSL verbinding. 8 Bijlagen Bijlage 1: Contract voorstel t.b.v. Collectief: Adobe Acrobat Document Bijlage 2: Contract voorstel t.b.v. de individuele deelnemer: Adobe Acrobat Document Bijlage 3: kaders subsidieregeling: Adobe Acrobat Document 21