ĮLeidraad Format Plan van Aanpak voor startbeslissing maatregel Beter Benutten

Transcriptie

1 ĮLeidraad Format Plan van Aanpak voor startbeslissing maatregel Beter Benutten Naam Fietsbeleid 2.0 "Ons Brabant Fietst Naam Regio: Brabant NBR-BBV-002 Algemene gegevens: Uitvoerende organisatie: Verantwoordelijke bestuurder/directeur: Verantwoordelijke projectmanager: Betrokken andere organisaties: Datum I versie: Provincie Noord-Brabant Gedeputeerde R.A.C. van Heugten Nathan Hooghof Nhooqhof@brabant.nl B5-gemeenten: Breda, Tilburg, 's-hertogenbosch, Eindhoven, Helmond; Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en NHTV Breda internationaal hoger onderwijs v.4.1 Samenvatting Ons Brabant Fietst is het platform van de samenwerkende Brabantse fietspartners om Brabant bereikbaar en aantrekkelijk te houden. Het platform richt zich op recreatieve, sportieve én functionele fietsers, die hun fiets met name gebruiken voor woon werkverkeer. In Beter Benutten werken de B5 steden, SRE, NHTV en provincie samen aan het Plan van Aanpak Fietsbeleid 2.0. Want de stedelijke bereikbaarheid is een probleem. In de Brabantse steden zijn vele knelpunten waar het verkeer vastloopt. Eén van de oplossingsrichtingen is een modal shift van auto naar fiets. Om een afname van de meest vertraagde ritten (MVR) te bereiken willen we de volgende drie maatregelen uitvoeren, en sterk inzetten op monitoring en evaluatie van het fietsgebruik: 1. Gedragsbeïnvloeding: vervolg op fietsstimulerinqsproqramma B Riders Afgelopen jaren is het project B Riders gestart vanuit Beter Benutten, een fietsstimuleringsprogramma voor woon werkverkeer op basis van beloning en coaching. Daarmee worden goede resultaten behaald en ook lessen geleerd. Het project heeft daarnaast een schat aan data en informatie opgeleverd. Deze vormen de basis voor een voorstel voor een vervolg op B Riders met enerzijds een nieuw te werven groep deelnemers (werknemersbenadering) en anderzijds het blijven monitoren van de huidige groep deelnemers. Daarnaast heeft het een aanvullende aspecten, namelijk een vergrote betrokkenheid van wekgevers en aandacht voorde financiële duurzaamheid van B riders door het in partnership met private partijen verkennen van verdienmodellen. Effect: reductie van MVR in Brabant, naast de reeds gerealiseerde reductie van de huidige groep B Riders. 2. Samenwerking met werkgevers: werkqeversaanpak fiets Uit o.a. de ervaring met B Riders blijkt dat werkgevers behoefte hebben aan een integrale aanpak voor fietsstimulering. Samen met bedrijven gaan we zoeken naar knelpunten en oplossingen. We willen onder de paraplu van Ons Brabant Fietst een platform creëren waar ervaringen gedeeld worden, van elkaar geleerd wordt of gezamenlijk zaken kunnen worden opgepakt. Hierbij sluiten we aan bij de communities in de B5 steden en de werkwijze van het Brabants Mobiliteitsnetwerk (BMN). Effect: reductie van MVR voor Brabant. 3. Optimalisatie fietsnetwerk: oplossen vertragingsknelpunten

2 Brabant heeft de ambitie een snelfietsroutenetwerk rond en tussen de grote steden te ontwikkelen. In het fietsnetwerk zijn een aantal knelpunten die veel vertraging opleveren voor fietsers. We gaan de knelpunten oplossen door o.a. het aanpassen van VRI's en andere relatief kleine wijzigingen. Het effect hiervan is dat er door fietsers én de (vracht)auto's tijdwinst kan worden behaald en daarmee de doorstroming in de steden verbeterd. Effect: snelheidswinst van 3 0 zb. [samenvatting van de uitkomsten uitvoerbaarheidsadvies, uitvoerbaarheidstoets en kosteneffectiviteitstoets] Bijgevoegde (beslis)documenten Naam document Kenmerk datum Visie Fiets in de Versnelling, provincie Bijlage 1 November 2009 Noord-Brabant Analyse naar het versterken van het Bijlage 2 Februari 2013 stedelijk netwerk in Brabant (#Brabant) Evaluatieresultaten project B-Riders Bijlage 3 september 2014 Effectresultaten coaching B-Riders Bijlage 4 Oktober 2014 Communicatiestrategie Ons Brabant Fietst, Bijlage 5 December 2013 HVR Uitkomst fietspotentiescan Bijlage 6 30 september 2014 Notitie Bike PRINT (Policy Renewal and INnovation by means of Tracking technology) Bijlage

3 1. Beschrijving van de problematiek Voor alle maatregelen die in Beter Benutten Vervolg worden ondergebracht, wordt de zogenaamde CORT 81 Krachtig methodiek gevolgd, die uitgaat van: 1. Verkeerskundige analyse 2. Stakeholdersanalyse 3. Gedragsanalyse 1) Verkeerskundige analyse Veel fileproblematiek speelt zich af in en rond de Brabantse grote steden. De bereikbaarheid van/naar én in de steden is daarmee in het geding. De regio wil de doorstroming verbeteren door maatregelen te nemen aan de stedelijke infrastructuur (afstelling verkeerslichten, herinrichten kruispunten) en door meer mensen te stimuleren niet in de spitsperiode met de auto te reizen, maar te kiezen voor een andere vervoerwijze (fiets, OV) of om anders te werken (op flexibele tijden, thuiswerken). De ambitie van het vervolgprogramma Beter Benutten richt zich op het verbeteren van multimodale stedelijke bereikbaarheid in de B5-gemeenten. De grootste problemen met de bereikbaarheid in Brabant bevinden zich in deze steden en op 2 corridors: de kennisas Amsterdam - Maastricht en de logistieke corridor Rotterdam - Venlo. Voor bijna alle prioritaire corridors 'stedelijke bereikbaarheid' kan een modal shift van auto naar fiets een verlichting bieden. Uit algemene gegevens blijkt dat er flinke potentie is voor fietsgebruik. Analyse uit mobiliteitsmanagement leert ons dat ruim 40 o 7o van de werknemers in Brabant op (elektrische) fietsafstand - tot 15 km - van het werk woont, en met de auto naar het werk gaat. Deze potentie is groot. En uit eerdere projecten weten wij als overheden, kennisinstellingen en werkgevers dat voor veel forenzen de (e-)fiets een alternatief is. Verkeerskundig zijn in de gemeenten voldoende voorzieningen aanwezig om de fiets een goede basis te geven. Veel corridors hebben een dusdanige lengte dat deze met de fiets of e-bike afgelegd kunnen worden. Dit geldt in ieder geval vanaf het middengebied tot de twee steden de het verbindt, mits er voldoende bebouwing is tussen de steden. ut Waalwijk O O ndaaí \ Veghel O Gemert N n Deur Veldhove Weert Someren Voorbeeld: Op de corridor's-hertogenbosch - Eindhoven verbindt een (snel)fietsroute de plaatsen Vught, Boxtel en Best met elkaar en met (in ieder geval één van) de twee steden. Voor BrabantStad is op de kaart met gebieden aangegeven hoe ver de invloed van de (elektrische) fiets kan reiken en voor welke corridors de fiets een verlichting kan bieden. 3

4 Naast de corridors 'stedelijke bereikbaarheid' zijn er ook corridors op stadsniveau benoemd. Deze lenen zich qua afstand uitstekend voor de fiets. Alle verbindingen binnen de aangegeven gebieden in de vier stedelijke regio's I agglomeraties zijn aantrekkelijk voor modal shift naar de fiets. 59-A16 3: ƒ1629 r t V '.Ti 4: ţorndor "^^fcoord-west Singel ring 465/N65 3: Kempen baeri Ttiburg BíHřninnnĮr Palelshwartl Slnnenttad Penei» ar park üadfiįvanter. De Brand IfiZ Ziekenhuli Bedríjv enter, fiietveì Brabenthallen Sedrlhŕenier. Da 1 HÏ -Hertogenbosch li John F. KennecMa* - a:. r-ilm i-s''"..i-t iŗ I: Sterren! aan Ū ITS mitotan* ľ.bedrf/vetrtefreír 1: Elndhov 4tht í20201 Urpori ì: N27Û/A27C ĩ: Corrtd *,itport-c V CENTRUM.. 7: Prof. [hinder aanleg HOV) Aalalervveg 15: A67 Laínderŕie mdhoven fhelmond 4

5 In de probleemanalyse Brabant w o r d t onderscheid g e m a a k t naar meest v e r t r a a g d e ritten (MVR) en het a a n t a l s p i t s m i j d i n g e n in d e o c h t e n d - e n a v o n d s p i t s p e r i o d e ( n ). I n t o t a a l h e e f t B r a b a n t MVR in d e o c h t e n d - e n a v o n d s p i t s p e r i o d e ( t a b e l Meest vertraagde ritten Brabant). Deze MVR z i j n v e r d e e l d o v e r d e B 5 - s t e d e n, w a a r b i j o n d e r s c h e i d is g e m a a k t n a a r k o r t e ( k m ), m i d d e l l a n g e ( k m ) e n lange r i t t e n ^ 3 0 k m ). I n d e p r o b l e e m a n a l y s e is e e n t o t a a l o v e r z i c h t o p g e n o m e n w a a r v a n in d e o n d e r s t a a n d e t a b e l d e r e l e v a n t e o n d e r d e l e n z i j n w e e r g e g e v e n. Tabel: totaal MVR e n Spistmijdingen voor Brabant Beide spitsen Ľ Meest vertraagde ritten (MVR) Totaal rit 1 MVR Spitsmijdingen (SM) Kort Midden Lang ( km) ( km) ^ 3 0 km) Ratio Breda Tilburg ,7 3,2 Kort Midden Lang (0-7.5 km) ( km) ^ 3 0 km) 's-hertogenbosch , Eindhoven , Helmond , Totaal De f i e t s w o r d t b i n n e n B r a b a n t g e z i e n a l s e e n p a s s e n d a l t e r n a t i e f v o o r d e r i t t e n o p d e k o r t e e n middellange afstanden, waarbij de kanttekening w o r d t g e m a a k t dat voor de berekening v a n het oplossend v e r m o g e n binnen Brabant de categorie 0 t o t 1 5 k i l o m e t e r als een fietsbare afstand w o r d t g e h a n t e e r d. O m d a t d i t n i e t g e h e e l o v e r e e n k o m t m e t d e a f s t a n d s k l a s s e n in d e b o v e n s t a a n d e 0 t a b e l, is 50 Zo v a n h e t a a n t a l m i d d e l l a n g e r i t t e n ( 7. 5 t o t 3 0 k i l o m e t e r g e h a n t e e r d. D i t l e v e r t d e o n d e r s t a a n d e t a b e l o p, w a a r i n alle MVR r i t t e n e n s p i t s m i j d i n g e n z i j n o p g e n o m e n w a a r d e f i e t s e e n alternatief zou k u n n e n zijn. Dit zijn respectievelijk MVR e n spitsmijdingen. Tabel: Tota a l MVR en Spitsmijdingen voor Bra ba nt w a a r de fiets e e n oplossing voor k a n zijn Beide Spitsen M e e s t vertraagde r i t t e n Totaal rit MVR Kort Midden Lang (0-7.5 km) ( km) ^ 3 0 km) - 1 Breda Tilburg s-hertogenbosch Eindhoven Helmond Totaal Spitsmijdingen Ratio SM t o t a a l Kort Midden (0-7.5 km) ( km) , , , het t h e m a s t e d e l i j k e b e r e i k b a a r h e i d v o o r h e t t o t a a l a a n t a l MVR. I n t o t a l i t e i t z i j n e r d u s m v r ) w a a r d e f i e t s m a a t r e g e l e n in p o t e n t i e a a n b i j k u n n e n b i j d r a g e n. R e k e n i n g h o u d e n d m e t d e r a t i o p e r s t a d ( b e r e k e n d m e t d e m o b i l i t e i t s s c a n, o p basis v a n d e " k a a s s c h a a f m e t h o d e " v o o r p r o b l e e m a n a l y s e ) k a n o p basis v a n d e MVR o o k d e t o t a l e h o e v e e l h e i d s p i t s m i j d i n g e n w o r d e n b e r e k e n d. I n t o t a a l z i j n e r s p i t s m i j d i n g e n n o d i g o m alle m e e s t v e r t r a a g d e ritten op te lossen. O o k hiervoor geldt dat binnen het t h e m a stedelijke bereikbaarheid o 50 Zo p r o b l e e m o p l o s s e n d v e r m o g e n w o r d t n a g e s t r e e f d. H i e r m e e z o u d e n d u s b i n n e n s t e d e l i j k e b e r e i k b a a r h e i d s p i t s m i j d i n g e n p o t e n t i e e l m o e t e n k u n n e n w o r d e n o p g e l o s t. H e t doel b i n n e n BB2 is o m h e t t o t a a l a a n MVR m e t o km) 5, probleemanalyse staat v e r m e l d w o r d t een probleemoplossend v e r m o g e n v a n 50 Zo nagestreefd op o ^30-2,7 De f i e t s v o r m t e e n o p l o s s i n g s r i c h t i n g b i n n e n h e t t h e m a s t e d e l i j k e b e r e i k b a a r h e i d. Z o a l s o o k in d e MVR (50 Xo van Lang te reduceren. 5

6 2) Stakeholderanalyse Voor fiets zijn er verschillende stakeholders: V e r k e e r s d e e l n e m e r s : a u t o m o b i l i s t e n. De m e e s t e d i r e c t e s t a k e h o l d e r s z i j n de a u t o m o b i l i s t e n o p s p i t s t i j d e n op de p r o b l e e m c o r r i d o r s. Hen w i l l e n w e in het m a a t r e g e l Vervolg B-Riders verleiden e n b e ï n v l o e d e n o m t e g a a n f i e t s e n, zij ' v e r o o r z a k e n ' i m m e r s het p r o b l e e m. V e r k e e r s d e e l n e m e r s : f i e t s e r s. D e g e n e n die nu al f i e t s e n z i j n onze a m b a s s a d e u r s en w i l l e n w e e e n rol g e v e n in de m a a t r e g e l e n. Het is d a a r o m z e e r b e l a n g r i j k d a t w e z o r g e n d a t de h u i d i g e fietsers ook blijven fietsen. W e r k g e v e r s : zij s p e l e n een rol in de v o e r t u i g k e u z e v a n d e w e r k n e m e r s. Met h e t a a n b i e d e n v a n v o o r z i e n i n g e n, c o m m u n i c a t i e en g e d r a g s m a a t r e g e l e n b e p a l e n z i j n in b e l a n g r i j k e m a t e de v e r v o e r s k e u z e v a n de w e r k n e m e r s. I n e e n g e v o e r d e g r o e p s d i s c u s s i e m e t deze w e r k g e v e r s b l i j k t b e r e i d h e i d o m de f i e t s t e s t i m u l e r e n e n e n t h o u s i a s m e o m dit g e z a m e n l i j k t e d o e n. I n de m a a t r e g e l Werkgeversaanpak fiets k r i j g e n ze een b e l a n g r i j k e r o l. De k a n s e n die e r l i g g e n o m het f i e t s e n t e s t i m u l e r e n bij d e z e b e d r i j v e n s t a a t c e n t r a a l. F i e t s m a r k t : zij h e b b e n b a a t bij f i e t s v e r k o o p en k u n n e n d o o r g e r i c h t a a n b o d e n / o f c o m m u n i c a t i e i n v l o e d h e b b e n o p h e t b e z i t v a n f i e t s e n. W i j g a a n hen b e n a d e r e n o m d e e l t e n e m e n in de c o m m u n i c a t i e I m a r k e t i n g s t r a t e g i e. O v e r h e d e n : G e m e e n t e n en in m i n d e r e m a t e p r o v i n c i e / s t a d s r e g i o h e b b e n e e n i n d i r e c t e i n v l o e d o p het f i e t s g e b r u i k d o o r d a t zij het n e t w e r k v a n f i e t s ( s n e l ) r o u t e s op o r d e m o e t m a k e n e n h o u d e n, e n m o e t e n z o r g e n v o o r v o l d o e n d e en v e i l i g e stallingsvoorzieningen Daarnaast hebben o v e r h e d e n e i g e n m e d i a w a a r m e e ze m e t i n w o n e r s en b e d r i j v e n k u n n e n c o m m u n i c e r e n. De B5 g e m e e n t e n in B r a b a n t m a k e n deel uit v a n de uit v a n de u i t v o e r i n g s o r g a n i s a t i e : w e w e r k e n s a m e n o m h e t n e t w e r k v o o r de r i j d e n d e en g e p a r k e e r d e f i e t s op o r d e t e k r i j g e n. K e n n i s i n s t e l l i n g e n : V o o r het m a k e n v a n de j u i s t e k e u z e s v o o r het s t i m u l e r e n v a n f i e t s g e b r u i k is g e d e g e n k e n n i s o n o n t b e e r l i j k. V o o r h e t v e r z a m e l e n v a n k e n n i s o v e r de f i e t s als v e r v o e r m i d d e l is a l t i j d m i n d e r a a n d a c h t g e w e e s t in v e r g e l i j k i n g t o t de a u t o. Met n i e u w e t e c h n i e k e n e n het B e t e r B e n u t t e n p r o g r a m m a is in B r a b a n t e e n s t e v i g e basis g e l e g d v o o r h e t u p - t o - d a t e k r i j g e n v a n de i n f o r m a t i e o v e r het f i e t s g e b r u i k ( m o n i t o r i n g en e v a l u a t i e ). V o o r a l m e t de o n t w i k k e l i n g v a n Bike PRINT. Hier b o u w e n w e o p v e r d e r. F i e t s e r s b o n d e n a n d e r e N G O ' s : O r g a n i s a t i e s als F i e t s e r s b o n d, A N W B, V i s i t B r a b a n t, S p o r t S e r v i c e / B r a b a n t S p o r t, w i e l e r s p o r t b o n d e n NTFU en KNWU s t i m u l e r e n v a n u i t h u n e i g e n i n s t e e k h u n l e d e n of a n d e r e n o m ( m e e r ) t e g a a n f i e t s e n. D a a r m e e z i j n ze e e n b e l a n g r i j k e s t a k e h o l d e r en i n t e r m e d i a i r Zij h e b b e n k e n n i s o v e r h u n l e d e n, m a a r k u n n e n o o k h u n l e d e n benaderen o m projecten kenbaar te m a k e n. D i e n s t v e r l e n e r s : d o o r n i e u w e d i e n s t e n t e v e r k e n n e n en t e o n t w i k k e l e n m e t d i e n s t v e r l e n e r s k a n er e e n n i e u w e m a r k t o n t s t a a n v a n d i e n s t e n die z o w e l e e n z a k e l i j k b e l a n g e n k u n n e n d i e n e n als maatschappelijke belangen. Q u a schaal e n m a a t h e b b e n w e v i e r v e r g e l i j k b a r e s t e d e l i j k e r e g i o ' s. De s a m e n w e r k i n g h o u d t het o n t w i k k e l e n v a n p r o j e c t e n i n, a l s o o k het u i t r o l l e n v a n ( s u c c e s v o l l e ) p r o j e c t e n. En b i e d t m o g e l i j k h e d e n o m lokaal o n t w i k k e l d e p r o j e c t e n e e n v o u d i g op t e s c h a l e n en d o o r t e o n t w i k k e l e n in B r a b a n t. 3) Gedragsanalyse I n d e g e d r a g s a n a l y s e o n d e r s c h e i d e n w e d r i e g r o e p e n. Als e e r s t e de m o b i l i s t die w e l o f n i e t f i e t s t, t e n t w e e d e de w e r k g e v e r s die het f i e t s e n o n d e r z i j n w e r k n e m e r s al d a n n i e t w i l s t i m u l e r e n. T e n s l o t t e de f i e t s w e r e l d : f i e t s o r g a n i s a t i e s e n o v e r h e d e n die m e e r m e t f i e t s e n k u n n e n d o e n. B-Riders Brabant is het fietsstimuleringsprogramma van de provincie Noord-Brabant dat onder Beter Benutten wordt uitgevoerd. Doel van B-Riders is om het fietsen, specifiek het gebruik van de E-bike - duurzaam - te stimuleren voor woon-werkverkeer door middel van beloning en coaching. In augustus 2013 is het project gestart met de eerste deelnemers; sinds begin 2014 zijn er ruim deelnemers. 6

7 De mobilist B e l a n g r i j k s t e d o e l g r o e p b i n n e n de v o o r g e n o m e n s c h a a l s p r o n g is de f o r e n s. W e w e t e n uit b e d r i j v e n o n d e r z o e k in B r a b a n t d a t r u i m ôlwo v a n de f o r e n z e n o p ( e - ) f i e t s a f s t a n d w o o n t v a n h e t w e r k ( t o t 15 k m ). Rond de 25Vo v a n d e w e r k n e m e r s g a a t o o k d a a d w e r k e l i j k m e t de f i e t s n a a r h e t w e r k. Een p o t e n t i e d u s v a n 35 à A0 Zo. D i t z i j n a l g e m e n e c i j f e r s die iets z e g g e n o v e r het o t h e o r e t i s c h e p o t e n t i e e l v a n de f i e t s. Niet i e d e r e e n zal e c h t e r m e t de f i e t s k u n n e n g a a n o m p e r s o o n l i j k e of w e r k g e r e l a t e e r d e o m s t a n d i g h e d e n. E c h t e r, m e t de o n t w i k k e l i n g v a n de f i e t s e n ( E b i k e ) e n de a r b e i d s m a r k t ( f l e x i b e l w e r k e n ) is de f i e t s in m e e r g e v a l l e n e e n m o g e l i j k h e i d. Er z i j n o o k b e d r i j f s t a k k e n die m o e i l i j k o v e r t e h a l e n z u l l e n z i j n o m m e d e w e r k e r s o p de f i e t s t e k r i j g e n i v m s t a t u s. M a a r o o k d a a r is e r e e n j o n g e r e g e n e r a t i e die f l e x i b e l m e t z i j n m o b i l i t e i t o m w i l g a a n e n d a a r h o o r t de f i e t s b i j. W e h e b b e n o n s bij B-Riders m e t n a m e g e r i c h t o p d o e l g r o e p e n die w e r k e n in sociale o r g a n i s a t i e s als o v e r h e d e n, z i e k e n h u i z e n, o n d e r w i j s i n s t e l l i n g e n e t c. Het p o t e n t i e e l v o o r BRiders w e t e n w e n i e t, m a a r g e z i e n b o v e n s t a a n d e f a c t o r e n d e n k e n w e d a t e r z e k e r v e e l r u i m t e is v o o r v e e l m e n s e n die in het k a d e r v a n w e r k o f p e r s o o n l i j k e o n t w i k k e l i n g v o o r e e n b e p a a l d e l e e f s t i j l k i e z e n. De f i e t s k a n h i e r e e n b e l a n g r i j k o n d e r d e e l in z i j n. We w e t e n uit het p r o j e c t B-Riders d a t m e d e w e r k e r s i n g e s l e t e n g e d r a g v e r t o n e n en e e n z e t j e n o d i g h e b b e n o m h u n m o b i l i t e i t s p a t r o o n t e v e r a n d e r e n. Ze h e b b e n nu e e n m a a l v o o r d e a u t o g e k o z e n en b l i j v e n bij deze k e u z e, o o k al z e g t de r a t i o w a t a n d e r s. Ze z o e k e n a r g u m e n t e n die h u n k e u z e b e v e s t i g e n. V e r d e r, v e e l m e n s e n f i e t s e n w e l e n g r a a g. M a a r v a a k ziet m e n d i t n i e t als a l t e r n a t i e f v o o r h e t w o o n - w e r k v e r k e e r. H e t is e e n g r o t e u i t d a g i n g o m d e z e d r e m p e l t e s l e c h t e n. Deze is g e k o p p e l d a a n de lijst v a n m o t i e v e n e n w e e r s t a n d e n. V o o r ( n i e u w e ) f i e t s e r s is h e t f e i t d a t f i e t s e n g e z o n d is e e n d r i j f v e e r o m t e g a a n f i e t s e n o f d a t t e s t i m u l e r e n. Dit is w e l e e n d r i j f v e e r die n i e t zo m a k k e l i j k n a a r b o v e n k o m t, m a a r o p de a c h t e r g r o n d w e l e e n rol s p e e l t. Als w e r k n e m e r s e e n m a a l v o o r de f i e t s g e k o z e n h e b b e n e n e r v a r e n h e b b e n h o e het is o m t e f i e t s e n, d a n k o m t h e t g e z o n d h e i d s e f f e c t d u i d e l i j k n a a r v o r e n. Dit b l i j k t uit de t e s t i m o n i a l s die h o n d e r d e n B-Riders h e b b e n i n g e v u l d. E n k e l e v o o r b e e l d e n : Fietsen is leuk, ļe conditie gaat vooruit en je bent een stuk fitter. Geen ergernis in de Trots: na 10 jaar auto weer terug op de fiets I Vermakelijk om af en toe die gehaaste blikken van auto mobilisten te zien, zat ik zelf auto, op de fiets ben ik er net zo snel. In mijn vrije tijd ga ik er ook op uit. Ingrid ook zo achter het autostuur? Geraid uit f uit T ilburg Kees uil Oss indhoven De w e e r s t a n d bij f o r e n z e n zit in e e n v e r z a m e l i n g v a n f a c t o r e n : f a c i l i t e i t e n, o n b e k e n d h e i d / g e e n e r v a r i n g e n g e b r e k a a n k e n n i s. Deze i n z i c h t e n z i j n a f k o m s t i g uit e e n i n t e n s i e f c o m m u n i c a t i e e n g e d r a g s o n d e r d e e l v a n B R i d e r s. B R iders h e e f t w e r k n e m e r s in s t a a t g e s t e l d v o o r l a n g e t e r m i j n t e e r v a r e n hoe h e t is o m n a a r het w e r k t e f i e t s e n. T o c h w o r d e n v e e l w e r k n e m e r s nog w e l t e g e n g e h o u d e n d o o r a n d e r e ( p r a k t i s c h e ) z a k e n. Verdere aandachtspunten voor een succesvolle benadering zijn: 1. Een redelijk sterke beloning is nodig om forenzen over te halen te starten met fietsen en de auto te laten staan. Eenmaal begonnen met fietsen worden andere redenen (zoals gezondheid) belangrijker. 2. Gedragsverandering komt pas tot stand als er gedurende lange(re) termijn een stimulans plaatsvindt. 3. Bepaalde groepen forenzen zijn het meest gemakkelijk over te halen om op de fiets te stappen, segmentatie naar leefwerelden is nuttig gebleken. 4. Een persoonlijke benadering van de forenzen om deel te nemen werkt het beste. 5. Bedrijven zijn meer en meer geïnteresseerd in fietsstimulering uit oogpunt van milieu, gezondheid en goed ondernemerschap. 6. Het opbouwen van een community versterkt het gevoel onderdeel te zijn van een groep mensen en dat stimuleert om te blijven fietsen 7

8 In de maatregelen B-Riders en Werkgeversaanpak Fiets gaan we verder met de geleerde lessen. Werkgevers Werkgevers geven in discussiesessies met de provincie Noord-Brabant aan dat zij het fietsen onder werknemers willen bevorderen. Soms zijn hier hele praktische redenen voor zoals parkeerruimte, maar meest genoemd wordt de gezondheid van de werknemers in het kader van MVO dan wel kostenbesparingen op ziektekosten. Uit ervaringen met mobiliteitsmanagement weten we dat bedrijven niet gemakkelijk in een onzeker proces stappen, maar hun tijd zo effectief mogelijk besteden aan iets waarvan ze weten dat het effect heeft. De ervaring kennen we ook uit B-Riders, waar we bedrijven ontzorgd hebben en zo een flink aantal deelnemers konden verwelkomen. Nu B- Riders een product is wat werkt en wat populair is onder hun werknemers stijgt ook de interesse om als bedrijf hier meer tijd en energie in te steken. Ze zien het meer en meer als een oplossing voor hun problemen. De fietswereld Fietsen is in Nederland al decennia een vanzelfsprekendheid. De laatste jaren is de fiets meer business geworden en de (economische) belangen sterk toe. Binnen Brabant is een platform van fietspartners ontstaan. Met als 'koplopers' de B5-gemeenten, SRE, NHTV, VisitBrabant en provincie Noord-Brabant. Zij werken nadrukkelijk samen om de fiets in Brabant weer vanzelfsprekend te laten zijn. De samenwerking heet Ons Brabant Fietst en is uniek. De intrinsieke motivatie van partijen om deel te nemen aan Ons Brabant Fietst is om gezamenlijk de gedeelde (fiets)ambities op het schaalniveau van Brabant waar te maken. Ambtelijk werkt het. Organisaties als de Fietsersbond, de ANWB, sportservice/brabantsport en de wielersportbond NTFU zijn inmiddels betrokken. De overige middelgrote en kleinere gemeenten in Brabant worden stap voor stap betrokken. Verder spreken we momenteel met partijen als de Provinciale Raad Gezondheid į GGD's en de KNWU. Ons Brabant Fietst wil verder reiken: meer marktpartijen betrekken en binden. Dit vraagt om een marketingstrategie. 8

9 2. Beschrijving van de maatregel/oplossing Oplossingsrichting Waar decennia lang het aanleggen van nieuwe infrastructuur de oplossing leek te zijn voor de mobiliteitsproblemen, wordt de laatste jaren steeds meer en beter ingezet het terugdringen van de knelpunten in de automobiliteit. Eén van de oplossingsrichtingen om dit doel te bereiken is het stimuleren van gebruik van de fiets als duurzame vervoerwijze. De provincie Noord-Brabant heeft de ambitie om in 2020 de fietsprovincie van Nederland te zijn. Door in te zeten op meer en verder fietsen door de forens in de stedelijke omgeving, ontstaat meer fysieke ruimte voor de automobilist die niet anders kan. Hiermee is de bereikbaarheid flink gediend, en kan het daily urban system beter functioneren. Het totale fietsprogramma is onontbeerlijk in het vraagstuk van de stedelijke bereikbaarheid. Het regionaal fietsnetwerk in de provincie Noord-Brabant is nagenoeg compleet, maar er ontbreken nog essentiële stukken. Soms zijn deze ontbrekende schakels snelfietsroutes, en soms is het niet compleet zijn gelegen in het feit dat de kwaliteit onvoldoende is. Op beide onderdelen zal de komende jaren flink worden ingezet in Brabant. Dit maakt het fietsnetwerk robuust en van een hoge kwaliteit zodat aan de randvoorwaarde "voldoende faciliteiten bieden voor de fietser" ruim wordt voldaan. Temeer omdat daarnaast ook wordt ingezet in goede en voldoende fietsparkeervoorzieningen, met name in stationsomgevingen vanwege de ketenmobiliteit (overstap naar/van openbaar vervoer in voor- en natransport op de fiets). Binnen het kader van Beter Benutten is het doel een blijvende gedragsverandering te realiseren bij met name de automobilist, waardoor meer forenzen met de fiets gaan reizen in hun dagelijkse verplaatsingsgedrag en daarmee de doorstromingsknelpunten voor het autoverkeer reduceren. Om deze ambitie verder vorm te geven wordt in dit Plan van Aanpak voor een Brabants Fietsbeleid 2.0 ingezet op vier sporen: 1. Gedragsbeïnvloeding: vervolg op fietsstimulatieprogramma B-Riders Brabant 2. Samenwerking met werkgevers: werkgeversaanpak fiets 3. Optimalisatie fietsnetwerkprestatie 4. Samenwerking in Brabant De laatste is geen formeel onderdeel van deze aanvraag, maar schets de samenhang tussen de projecten die op provinciale en lokale schaal gedaan worden. Naast de monitoring/evaluatie per maatregel, richten we ons ook op het Brabantbrede verhaal. Gedragsbeïn vloeding Fietsbeleid Brabant 2.0 Optimalisatie Sam en werking Fietsnetwerk prestatie met werkgevers Met deze drie samenhangende sporen bouwen wij aan het vervolg op het bestaande 9

10 fietsstimuleringsprogramma B-Riders binnen Beter Benutten. En geven wij ook nadrukkelijk invulling aan de ontwikkelde kennis en de gesignaleerde verbeterpunten uit dit programma. En maken we optimaal gebruik van de mogelijkheden die Bike PRINT biedt als beleidsinstrument voor monitoring en evaluatie van het fietsverkeer. Uit de probleemanalyse van Ecorys blijkt dat in de meest vertraagde ritten naast forenzen een belangrijk aandeel zit van bezoekers. Met de samenwerking onder de paraplu van Ons Brabant Fietst zetten wij naast forenzen ook duidelijk in op de bezoekers. Belangrijke partners daarin zijn VisitBrabant, ANWB en de wielersportbonden. Brabants Fietsbeleid 2.0 in het licht van de landelijke lijn Vanuit Brabant(Stad) werken wij ook pro-actief samen met andere (Beter Benutten) regio's. Bijvoorbeeld bij de doorontwikkeling van de fietsstimuleringsapp (B-Riders, Positive Drive Breda) met de Stadsregio's Arnhem-Nijmegen en Twente. En daarnaast hebben wij contact met het burgerinitiatief Ring-Ring uit Amsterdam. De Beter Benutten-regio's Maastricht Bereikbaar en BrabantStad hebben het initiatief genomen om met het ministerie het gesprek aan te gaan over een verdere professionalisering van de fietsmonitoring en -evaluatie. Daarbij willen wij graag verder bouwen op het bestaande door de provincie Noord-Brabant ontwikkelde instrumentarium voor GPS-tracking en de ervaringen in Limburg. En daarbij de andere BB-regio's te betrekken. Door inhoud, proces en context in juiste balans te hebben, zal de Brabantse aanpak succesvol blijken en blijven. Brabant(Stad) zet voor de modal shift richting fietsgebruik in op gedragsverandering, op fietsmarketing, en op fietsinfrastructuur. Daarbij gericht op de voornaamste knelpunten (lees: corridors) vanuit de intrinsieke behoefte aan mobiliteit en de intrinsieke behoeftes dit duurzaam te doen en gezond te blijven. Met een sterke focus op monitoring en evaluatie van het fietsgebruik samen met o.a. de NTHV Breda. De drie maatregelen uit dit plan van aanpak Fietsbeleid 2.0 lichten wij hieronder toe. 10

11 Ad 1) Gedragsbeïnvloeding: vervolg fietsstimulatieprogramma B-Riders Sinds augustus 2013 is het Beter Benuttenproject B-Riders in uitvoering in Brabant. Hieronder kort het project: B-Riders is een fietsstimuleringsproject dat gericht is op twee doelgroepen: Automobilisten die overstappen op de E-Bike, zij krijgen een bonus per kilometer Iedereen die (meer) gaat fietsen, zij worden gecoached De B-Riders app is het middel om te coachen en te registreren. Een volgend belangrijk onderdeel van B-Riders is het monitoren van de effecten van de stimulering. We hebben daarom de coaching a-selectief aan een deel van de E-Bike Bonus deelnemers toebedeeld. Zo zijn drie groepen ontstaan. Voor het huidige project B-Riders zien we dat dat vanaf september 2013 tot en met april 2014 : «Totaal aantal actieve deelnemers: «Fietsritten in spitstijden: (gemiddeld 10,5 kilometer per rit)» We zien dat circa 80 o 7o van de ritten van en naar de grote steden in Brabant plaatsvinden. Uit de tussentijdse evaluaties is er voldoende bekend om een doorstart te maken met het project B-Riders om de stedelijke bereikbaarheid in vooral de spitsperioden te verbeteren, zie kader. De voornaamste lessen die we op dit moment kunnen trekken op basis van de huidige analyses en observaties zijn: De werving van deelnemers op individuele basis werkt zeer effectief. Dat was ook de reden om de Galjaardprijs voor beste overheidscommunicatie toe te kennen aan B-Riders. De financiële prikkel werkt als een sterke stimulans om deel te nemen aan het programma. Deelnemers verdienen geld met elke rit binnen de spitsblokken. Uit de testimonials van de B-Riders maken we op dat veel nieuwe fietsers het fietsen herontdekken en er zelfs gelukkig van worden. De verklaring zit in ontspanning, gezondheid, bijdrage aan milieu. Wanneer deelnemers eenmaal de fietsgewoonte hebben opgepakt, zetten ze dit door. Een financiële prikkel in combinatie met coaching via de B-riders app geeft een beter resultaat dan alleen een financiële prikkel. Deelnemers krijgen via de digitale coach reflectie op hun prestaties ten opzichte van hun plan. Daarnaast krijgen ze eveneens via de app aanmoedigingen. We zien dat, net als bij vergelijkbare projecten zoals Spitsmijden in Brabant, aandacht een belangrijke prikkel geeft richting het gewenste gedrag. Deelnemers zijn trots op de prestaties en willen deze graag delen in de community. Wat zien we verder: De app functioneert over het algemeen naar behoren en is genomineerd geweest voor de innovatieprijs van Intertraffic. We krijgen veel mensen op de fiets met ons aanbod/benadering, meer dan we beoogden. De maximum beloning van C 1.000,- wordt door een heel klein deel van de mensen behaald. De mensen die zijn gaan fietsen zijn enthousiast over het fietsen, ook zonder beloning. De meeste deelnemers hebben de E-bike aangeschaft naar aanleiding van hun deelname aan B-riders. We baseren dat op het feit dat circa 60 0 Zo van de deelnemers een E-bike aanschafte tussen het moment van aanmelden en van starten met het project. Bij werkgevers ontstaat nu interesse om de app ook in te zetten voor hun werknemers (reiskostenvergoeding). De deelnemers zijn enthousiast en willen graag bij de groep B-Riders horen. Dit uit men in testimonials en daarmee fungeren zij als ambassadeurs. Met de gegevens van de deelnemers is zeer waardevolle data-analyse gedaan die beleidsmatige inzichten geeft. De B-Riders stappen in ruim 30 0 Zo van de ritten over van de auto op de fiets (zie bijlage 3). Wat we nog niet weten is: Is de gedragsverandering structureel? Ofwel: blijven de deelnemers na het aflopen van de bonus ook echt fietsen? Dit valt buiten de scope van B-Riders 1 omdat we dat pas na 2014 kunnen meten. Hoe kunnen we deze maatregel meer financieel duurzaam maken, met minder overheidsfinanciering? 11

12 Welke waarden kunnen een basis geven voor een verdienmodel voor private dienstverleners? Hoe kunnen we werkgevers sterker betrekken als stakeholders, die vanwege de waarde voor hun organisatie er actiever in deelnemen, dit ook ter ondersteuning van verdienmodellen voor dienstverleners Verder is een belangrijk aandachtspunt dat het B-Riders programma zich momenteel met name (de E-Bike Bonus) richt op het stimuleren van de elektrische fietser. De reden hiervoor ligt in het feit dat de elektrische fiets met name op de wat langere woon-werkafstand een alternatief is voor de autorit en er hiervoor geen fiscale stimulering bestaat/bestond vanuit de werkgever. Daarnaast wordt de financiële vergoeding van een deelnemer nu direct gerelateerd aan de geregistreerde hoeveelheid kilometers. De keuze voor monitoring van het verplaatsingsgedrag van de deelnemers met behulp van GPS registratie heeft een groot bijkomend voordeel. De GPS data is input voor zowel effectmeting op individueel als op geaggregeerd niveau, waarbij naast informatie over individuele prestatie ook op netwerkniveau routekeuze, snelheid en fietspotentie kunnen worden bepaald op basis van empirische data. Hierdoor is duidelijk geworden dat voor een efficiënt en effectief fietsbeleid nadrukkelijker moet worden ingezet op monitoring en evaluatie. In B-Riders 2 komen we dan bij volgende belangrijkste doelstellingen: De deelnemers blijven volgen met de app om te zien of het gedrag duurzaam is veranderd. En eventueel interveniëren, afhankelijk van de uitkomst. Nieuwe deelnemers aantrekken met een vergelijkbaar aanbod. De huidige deelnemers zijn enthousiast en dragen dat actief uit via social media. Daarnaast staan er al ruim 400 aanmeldingen op de wachtlijst voor een vervolg. De app verder verbeteren zodat meer ritten juist geregistreerd worden en de coaching nog effectiever ingezet kan worden. Werkgevers duurzaam aan ons verbinden en hen ook een deel van de beloning voor hun rekening te laten nemen. En de marktkansen onderzoeken om een dergelijk programma zonder (of met minimale) overheidssteun te laten bestaan. Dit pakken we op in onze maatregel Werkgeversaanpak fiets. Ritgegevens van een grotere groep deelnemers verzamelen om zo de inzichten in mobiliteitsgedrag te verbeteren. v-' Hiertoe komen we tot het volgende voorstel voor Beter Benutten Vervolg: Met B-Riders willen we drie groepen bedienen: 1. De huidige groep B-Riders willen we vasthouden om te onderzoeken of de gedragsverandering duurzaam beklijft. Deze groep geven we een beperkt vast bedrag per maand om de app te blijven gebruiken. 2. De tweede groep willen we nieuw werven, waardoor nog meer mensen uit de auto op de fiets stappen in de spits rond de 5 grote steden. Bij deze groep willen we andere beloningsen coachingsmechanismen gebruiken dan in B-Riders 1 het geval is geweest. 3. Externe partijen (bv werkgevers of dienstverleners) om het project financieel duurzamer te krijgen voor de toekomst. 12

13 Verder blijven we een aantal zaken in B-Riders verbeteren: De app aanpassen en verbeteren: betere ritregistratie en betere technische structuur. Blijvend de data van de deelnemers gebruiken voor beleidsinformatie en ITS. Details groep 1 Huidige deelnemers van B-Riders zonder beloning stimuleren om te blijven fietsen en de app te gebruiken. De app blijft beschikbaar voor gebruik met de coachingtool ingeschakeld. Een financiële beloning is er niet meer, maar coaching wordt wel uitgebreid waardoor deelnemers meer prikkels krijgen om mee te doen (bijvoorbeeld Bike to the Moon, waarbij deelnemers fietsen voor een goed doel). Een deel van de deelnemers krijgt een vergoeding om de app te laten draaien. Beide groepen (ebike en ebike+coaching) worden hierin vertegenwoordigd. De groep van deelnemers is onder te verdelen in twee groepen: iedereen mag de app gebruiken en krijgt coaching, een deel van hen wordt uitgenodigd om de app tegen betaling te blijven gebruiken. Voorwaarde is dat er minstens 4 bewegingen per week worden geregistreerd. Deelnemers worden wel geprikkeld om de app te blijven gebruiken, zodat ook na het aflopen van de beloning de app blijven gebruiken. We verwachten dat niet iedereen het programma zal blijven volgen, we gaan ervan uit dat 50 o Zo van de huidige deelnemers blijft deelnemen Details groep 2 Met werving proberen we minimaal mensen (extra) te enthousiasmeren om B-Rider te worden. Deze nieuwe groep moet aantonen dat ze de auto inruilen voor de fiets. Dit kan door het opvragen van een bon van de E-bike en/of de vergoeding beschikbaar te stellen in de vorm van cadeaubonnen die ingewisseld kunnen worden voor fietsonderhoud of fietsartikelen. We richten ons niet alleen op E-bike fietsers, maar ook op gewone fietsers. Deze fietsers op een gewone fiets zijn een interessant groep. Veel mensen hebben een fiets en gebruiken deze nu niet of nauwelijks voor het woon-werkverkeer. 1 Externe partijen We gaan met B-Riders 2 op zoek naar een financieel duurzamer model voor fietsstimulering. Met het aantal deelnemers wat we hebben en het aantal data wat we genereren is het project interessant voor andere partijen om mee te doen. Met een wederzijdse dienst zou B-Riders duurzamer kunnen draaien. Partijen waar je aan kunt denken zijn: werkgevers, MKB-ers of grote bedrijven (in Brabant) Beloning voor deelnemers De beloning zal per kilometer hetzelfde zijn tussen de twee groepen en blijft afhankelijk van daadwerkelijk gereden kilometers: hoe groter de afstand woon-werk, hoe groter het effect op de weg en hoe groter de beloning. Omdat blijkt uit B-Riders 1 dat de meeste deelnemers tot een lagere beloning komen dan het maximum van C 1.000, wordt de maximum bijdrage vanuit het project verlaagd tot C 500 (hier is vanuit gegaan in de huidige kostenberekeningen). Er zijn verschillende varianten mogelijk en nader onderzoek moet duidelijk maken welke het beste past bij de doelstellingen van het project, maar ook bij het beheersbaar maken van de uitvoeringskosten (kilometerprijs, variatie in tijden en locatie, staffel aanbrengen, prestatie). Werving deelnemers in relatie tot de probleemcorridors Net als in B-Riders 1 zullen we inzetten op de werknemers die zich waarschijnlijk nu met de auto bevinden op de probleemcorridors zoals aangegeven in de analyse. Dit zullen we doen door ons te richten op bedrijven waarvan we verwachten dat er veel werknemers op die corridor rijden. Dit is echter geen gemakkelijke opgave. Een fietsproject heeft niet de mogelijkheid om automobilisten op de corridors direct aan te spreken omdat er geen gegevens beschikbaar zijn van de automobilisten 13

14 die daar rijden. Ook is de relatie tussen wegvak en bedrijf moeilijk te leggen. Onderstaande afbeelding uit BikePRINT ondersteunt dat. Ľ Degenen die nu fietsen op de probleeemcorridor tussen Rosmalen en Den Bosch hebben meerdere herkomsten en bestemmingen. Deze zijn individueel te identificeren, maar dat zijn er zoveel dat algemeen in de B5 steden werven een goedkopere optie is. De samenhang in de stad is groot en het verschuiven van autoverkeer naar fietsverkeer zal voor alle probleemcorridors een positieve werking hebben, maar ook voor de corridors die nu (nog) geen probleem hebben. Naast deze technische reden is er nog een reden waarom we breder willen inzetten op de B5 steden en de rest van Brabant: het slagen van een gedragsproject als deze is dat het positief moet overkomen op de deelnemers en datje, doordatje onderdeel bent van een community, je gestimuleerd voelt door anderen om te blijven fietsen. Ofwel: ook deelnemers die niet op een probleemcorridor fietsen en daarmee strikt formeel niet aan de doelstelling van Beter Benutten voldoet. We willen B Riders daarom openstellen voor iedereen die in Brabant werkt, maar we richten de werving wel specifiek op de B5 steden en de probleemcorridors in het bijzonder, waar dat kan en mogelijk is. Onderzoeken van marktkansen B Riders 1 is een succesvolle pilot geweest met bijna deelnemers. Dit aantal biedt kansen om te onderzoeken en experimenteren met het betrekken van het bedrijfsleven bij de B Riders en de app. Het hoge aantal deelnemers is voor veel bedrijven een mooie kans om zichtbaar te worden en voor om de deelnemers om de coaching te verbeteren. We denken bijvoorbeeld aan een link met een fitness app waarmee de deelnemer, door de B Riders app te gebruiken, ook gegevens kan krijgen over zijn gezondheidsverbetering. Ook denken we aan kortingsbonnen bij (online)winkels. Ook het verder betrekken van de werkgevers (zie werkgeversaanpak) is een eerste stap om bedrijven te verbinden aan het project. Een andere vorm van marktkansen is de datastroom die het genereert. Deze data gebruiken we nu voor BikePRINT, maar er zijn meer bedrijven die deze data ter faveure aan de fiets kunnen gebruiken. Hierbij denken we overigens niet aan het verkopen van data, maar om een win win situatie te creëren zoals nu ook met BikePRINT is gebeurd. We willen onderzoeken of er een platform te ontwikkelen is met een gezond verdienmodel door te kijken naar de belangen van bedrijven en werkgevers 14

15 Doel van de maatregel: Primair effect: Het huidige fietsstimuleringsprogramma B-Riders heeft meer dan deelnemers. Idealiter zouden dit spitsmijdingen per dag in de ochtend en avondspitsperiode betekenen. Uit de analyses van het project B-Riders blijkt dat 63,4 0 Zo van alle woon-werkritten met de (elektrische) fiets door de bestaande deelnemers worden afgelegd. Dit is deels een modal shift van de auto (30 o Zo) maar tevens ook de reguliere fiets (33 0 Zo naar de elektrische fiets). Zie onderstaande figuur uit de tussenevaluatie van B-Riders. Aangezien deze spitsmijdingen voornamelijk in 2014 (na het meetmoment) worden gerealiseerd resulteert dit in circa 700 spitsmijdingen per dag vanuit het huidige programma. Deze spitsmijdingen nemen we niet mee in het resultaat, maar zijn wel reeds gerealiseerd. In het vervolg van het B-Riders programma wordt beoogd nieuwe deelnemers te werven, dus naast de bestaande deelnemers aan het programma. Gezien de ervaring die is opgedaan op het gebied van werving, communicatie, GPS techniek en belonen, is onze verwachting dat we de werving specifieker kunnen richten op de juiste doelgroep en dat we de modal shift van auto naar fiets tussen de Zo zal zijn voor de nieuwe deelnemers. Dus van de potentiële spitsmijdingen (2.500 deelnemers x 2 spitsperioden per dag) is tot extra spitsmijdingen als gevolg van het vervolg van B-Riders realistisch gezien de reeds opgedane ervaring. In totaal worden dus circa à extra spitsmijdingen beoogd met het vervolg van B- Riders. Als we de deelnemers evenredig verdelen over de verschillende B5 steden levert dit circa spitsmijdingen per B5 stad op en teruggerekend een totale reductie van MVR binnen de provincie Noord-Brabant. Dat is 2,6-5,2 0 Zo van de totale MVR (15.392) waar de fiets een passend alternatief voor zou kunnen zijn. 80,0^0 Modal-shift 60,09ź -20,OTo r r F-fieīs ov overig -40,oy 0» B-riders *-controlegroep Tussenevaluatie B-Riders: Modal shift gebaseerd op verschil vervoerswijzekeuzen nulmeting (t^0) en na ca. 6 weken ^1) 15

16 Neveneffecten: Fietsen is gezond, goed voor het milieu en de leefbaarheid. De innovatie die B-Riders inzet om op een andere manier fietsers te belonen én door de data die B-Riders oplevert voor de werkelijke gereden fietsdata biedt zeer veel kansen. B-Riders leidt tot een schat aan data die voor verdere ontwikkeling van fietsbeleid en algemeen mobiliteitsbeleid onontbeerlijk zijn. Type maatregel: B-Riders is een vraagmaatregel voor fiets (stimulering van fietsgebruik, zoals financiële bonus en/of informatievoorziening). Nadere afbakening maatregel f project: B-Riders 2 is de voortzetting van B-Riders uit het eerste programma Beter Benutten. Enkele parameters worden licht gewijzigd ingevuld (beloning), maar de andere zaken worden zoveel mogelijk behouden om de investering niet op nieuw te hoeven doen (zoals beeldmerk, promotiemateriaal, app). B-Riders 2 wordt wel zelfstandig opgezet qua financiering en organisatie. B-Riders 2 wordt meer dan het eerste programma in samenwerking met de B5 steden uitgevoerd. Hierdoor is het makkelijker om regionale accenten te leggen op de corridors die belangrijk zijn voor de bereikbaarheid (werving bij bedrijven). Ook de grotere input van de werkgevers is een belangrijk verschil met B-Riders 1. Werkgevers hebben aangegeven dat er interesse is om het project op te pakken om zo het fietsen te stimuleren. Zie verder hierboven. Mogelijke variatie en onzekerheden in de scope: De werving is moeilijk beïnvloedbaar. Hoewel we nu al ruim 400 mensen op de wachtlijst hebben staan, is het mogelijk dat er te weinig mensen aan het project deelnemen omdat de voorwaarden anders zijn. Voordeel van het project is dat de kosten per deelnemer (zonder de bonus) vrij laag liggen. Mensen die niet meedoen krijgen ook geen bonus en 'kosten' daarmee ook weinig geld. Daarmee kosten ook helpdesk en dataverwerking minder geld. De werving blijft over als kostenpost voor het project. In die zin is het project flexibel in te zetten. We verwachten dat er voldoende potentiële deelnemers zijn. In de inleiding is al een percentage genoemd van 40 o Zo van de werknemers in Brabant dat op fietsafstand van hun werk woont, maar toch met de auto gaat. Dat gaat om honderdduizenden mensen. Deze hebben velerlei redenen en motieven om met de auto te gaan. Ook in B-Riders 2 zullen we ons in de werving richten op die doelgroepen die het meest vatbaar zijn voor het aanbod. Met het verbreden van B-Riders en er competitieve elementen aan toe te voegen kunnen we andere doelgroepen aanboren, wel met het besef dat er een groep zich niet aangesproken voelt door B-Riders. Bij sterk achterblijven van deelnemers kunnen we een aantal zaken oppakken. Hierbij denken we aan: de beloning aanpassen of andere wervingstechnieken. Ook kunnen speciale groepen met een apart reglement worden aangetrokken. Keuze is nog de exacte wijze van belonen/stimuleren. Dit wordt bij de voorbereiding van het project in het najaar van 2014 duidelijk. Keuzes zijn nog: Keuze in beloning (zie in bovenstaande tekst). Welke verdere voorwaarden worden gesteld aan de deelnemers. Hoe maken we inzichtelijk dat de deelnemers echt overstappen van auto naar fiets. BTW discussie. Bij B-Riders 1 is een uitstel geregeld bij de belastingdienst. Vooral met werkgevers die een deel van de beloning zouden willen gaan betalen, zit hier nog een belangrijk aandachtspunt. 16

17 17

18 Ad 2: Samenwerking met werkgevers: werkgeversaanpak fiets Bij de verschillende fietspartners in Ons Brabant Fietst en bij het Actieprogramma Fiets in de Versnelling van de provincie is gebleken dat er een stevige wens ligt bij werkgevers om de fiets te stimuleren. Maar dat de kennis nog te weinig aanwezig is op alle vlakken van fietsstimulering. Vaak kunnen bedrijven faciliteiten aanbieden en aanhaken bij enkele initiatieven voor gedragsstimulering. Toch is er behoefte aan een meer integrale aanpak voor fietsstimulering, waarbij de verschillende facetten tegelijk worden ingezet. Ons Brabant Fietst wil graag, samen met de bedrijven, bekijken welke knelpunten er zijn en welke oplossingen er gedaan kunnen worden. Ook willen we met Ons Brabant Fietst een platform creëren voor de bedrijven om van elkaar te leren, maar vooral ook om samen met elkaar zaken op te pakken. Hierbij sluiten we aan bij de communities in de B5-steden en de werkwijze van het Brabant Mobiliteitsnetwerk (bmn). Met andere woorden: wij willen vanuit de modaliteit fiets aanhaken op de Brabantbrede procesaanpak van bmn voor het benaderen en betrekken van bedrijven. Wij brengen de vooral inhoudelijke fietsexpertise in bij de mobiliteitsmakelaar die de noodzakelijke randvoorwaarde invult binnen het proces. Binnen de huidige projecten zijn de werkgevers maar zijdelings betrokken bij onder meer het fietsstimuleringsprogramma. Het onderstaande schema geeft deze situatie weer: ^^^Werkgever^^^ B-Riders c Werkgever 3 B-Riders ^ - Provincie Noord-Brabant B-Riders t ^ ^ W e rkge ver^^^ B-Riders c Werkgever 3 Vanuit het programma ligt de nadruk op de betrokkenheid van de individuele fietser (B-Riders) om deel te nemen. Werkgevers worden gefaciliteerd vanuit de provincie om de werknemers te attenderen op het fietsstimuleringsprogramma. Medio 2014 is het enthousiasme dermate toegenomen dat bedrijven actief de provincie benaderen om direct te participeren en mee willen denken in het leveren van een bijdrage aan de prestatie van de werknemers. Vaak wordt dit niet ingezet vanuit een bereikbaarheidsperspectief maar vanuit gezondheid. Aangezien er 1 januari 2015 een wijziging plaatsvindt in de werkkostenregeling, biedt dit kansen voor een actieve betrokkenheid van de werkgever in het stimuleren van het gebruik van de fiets. Dit kan in combinatie met het vervolg van B-Riders, maar ook separaat door het aanbieden van extra faciliteiten voor de fietser(s). Daarnaast heeft de gemeente Breda met de Positive Drive campagne zeer positieve ervaring opgedaan met het actief betrekken van bedrijven in het belonen van de fietser. Verschillende bedrijven hebben destijds al aangegeven graag betrokken te willen blijven als het concept van belonen voor het fietsen over de gehele regio uitgerold zou worden. Zodoende wordt optimaal gebruik gemaakt van de dubbelrol van bedrijven voor zowel werknemers als klanten. 18

19 Het schema komt er dan anders uit te zien, waarbij meerdere automatische verbanden ontstaan: Klanten I Fietsers Werkgever Bedrijf Fietsers î t Werkgever 5 Bedrijf Klanten/ Fietsers Klanten/ Fietsers I I 1 Fietsers Provincie Noord-Brabant ( Fietsers \ Klanten/ Fietsers Werkgever Bedrijf Fietsers Werkgever Bedrijf ^1 y Klanten 7 Fietsers Klanten/ Fietsers Onder de vlag van Ons Brabant Fietst wordt een community gecreëerd waarbij vanuit meerdere perspectieven het een win-win wordt. De ervaring leert echter ook dat dit niet spontaan van de grond komt en dat hier een katalysator voor nodig is. Binnen Brabant hebben de afgelopen maanden enkele fietspartners (Provincie, B5, NHTV, VisitBrabant) geïnvesteerd in de technische hulpmiddelen om de (potentiële) fietser te bereiken. Deze middelen bestaan uit een web platform ( social media zoals Facebook, Twitter en Youtube. Ook is onderlinge overeenstemming bereikt over het voeren van een gemeenschappelijk vignet om meer eenduidigheid in de publieksverbindende fietscommunicatie te creëren. De laatste stap is actief fietscommunity management door de overheid zelf. Een niet alledaagse invulling van beleidsmatige werkzaamheden. Maar wel met als doel de win-win in Brabant te creëren en zichtbaar te maken. Daarmee komen de partners in direct contact met de bedrijven, haar werknemers en klanten. En zodoende ook met de eindgebruiker: de fietser. Alhoewel bedrijven wellicht participeren vanuit een ander perspectief, zoals maatschappelijk verantwoord ondernemen of gezondheid, komt dit het bereikbaarheidsvraagstuk zeker ten goede. Daarmee zal de sociale beleving (sociale norm) ten aanzien van de fiets positief toenemen en de intentie om de fiets te gebruiken in het dagelijkse verplaatsingsgedrag versterken. Ons Brabant Fietst wil bestaande contacten gebruiken en ook nieuwe contacten leggen bij bedrijventerreinen en campussen. Om hiervandaan het laaghangende fruit te plukken. Bedrijven zijn verantwoordelijk voor de aanpassingen en communicatie in het bedrijf, Ons Brabant Fietst wil helpen met kennis hierover en over verbindende publiekscommunicatie. In de grote steden willen we enthousiaste bedrijven en campussen bereiken (waarbij het proces van deze werkgeversaanpak sterk wordt gekoppeld aan de werkwijze van bmn). Deze inhoudelijke maatregel heeft een sterke samenhang met het project B-Riders waar we ook bedrijven willen stimuleren actief deel nemen in het project. In deze werkgeversaanpak verwachten we ook dat de werkgevers een duidelijke rol pakken in het aandragen van nieuwe, extra deelnemers. Ook gaan we de marktkansen onderzoeken om B-Riders commercieel te draaien. Met andere woorden, om daarmee de financiële bijdrage vanuit de overheid voor de financiële beloning te minimaliseren. Hier willen we naast B-Riders ook een platform bieden voor bedrijven om hun werknemers beter te stimuleren met de fiets te gaan. Dit houdt in dat we bedrijven op gebied van communicatie en faciliteiten stimuleren. 19

20 Communicatie Enkele b e d r i j v e n h e b b e n e r v a r i n g m e t c o m m u n i c a t i e n a a r de m e d e w e r k e r s, a n d e r e n i e t of n a u w e l i j k s. I n g e z a m e n l i j k e sessies w i l l e n w e m e t d e s k u n d i g e c o m m u n i c a t i e a d v i e s hen c o n c r e t e t o o l s a a n b i e d e n o m de c o m m u n i c a t i e op e e n j u i s t e m a n i e r in t e z e t t e n. Faciliteiten Veel b e d r i j v e n en b e d r i j v e n t e r r e i n e n h e b b e n v o o r z i e n i n g e n v o o r de f i e t s e r. T o c h k a n e r ( i n g e z a m e n l i j k h e i d ) nog e e n a a n t a l z a k e n v e r b e t e r d w o r d e n. H i e r b i j v a l t t e d e n k e n a a n v e r b e t e r e n v a n s t a l l i n g s - of o p l a a d v o o r z i e n i n g e n, m a a r o o k het a a n b i e d e n v a n d e e l f i e t s e n v o o r een b e d r i j v e n t e r r e i n of c a m p u s. Ook de b e r e i k b a a r h e i d v a n het b e d r i j v e n t e r r e i n k a n een issue z i j n v o o r de b e h e e r d e r, h e t g e e n d a n m e e r o p het v l a k v a n de b e t r e f f e n d e w e g b e h e e r d e r ligt. B e l a n g r i j k is het t e r e a l i s e r e n d a t het m o b i l i t e i t s m a n a g e m e n t is, m a a r a l l e e n g e r i c h t op de f i e t s. W a n n e e r o p t i e s v o o r OV of a n d e r e b e r e i k b a a r h e i d t e r s p r a k e k o m e n zal v e r w e z e n w o r d e n naar andere groepen (in a f s t e m m i n g m e t b m n ). G e s t a r t w o r d t m e t het b e n a d e r e n - via b m n - v a n r e e d s b e k e n d e p a r t i j e n. Middels p r o j e c t e n in de r e g i o e n a n d e r e c o n t a c t e n w e t e n w e d a t de v r a a g v o o r v e e l b e d r i j v e n a c t u e e l is. Deze g a a n we s a m e n b r e n g e n o m d a a r c o n c r e t e a f s p r a k e n t e m a k e n o v e r w a t er g e d a a n g a a t w o r d e n. De b e d r i j v e n z u l l e n e e n c o m p l e e t ( i n h o u d e l i j k ) p a k k e t m o e t e n a a n b i e d e n a a n de w e r k n e m e r s o m de f i e t s t e s t i m u l e r e n. A f h a n k e l i j k v a n de h u i d i g e s t a t u s v a n het b e d r i j f m o e t b l i j k e n w a t er d a n g e d a a n m o e t w o r d e n. Zo is er e e n b e d r i j f d a t alle f a c i l i t e i t e n op o r d e h e e f t, m a a r t o c h t e w e i n i g m o d a l s h i f t z i e t. Een g o e d e c o m m u n i c a t i e of d e e l n a m e aan B-Riders k a n v o o r dit b e d r i j f e e n u i t k o m s t b i e d e n. Een a n d e r e b e d r i j f s t a a t nog in de k i n d e r s c h o e n e n e n zal e e r s t m o e t e n w e r k e n a a n de f a c i l i t e i t e n o m v e r d e r t e g a a n s t i m u l e r e n. H e t p r o j e c t wil m e t deze b e d r i j v e n g e z a m e n l i j k de u i t d a g i n g a a n g a a n en k i j k t n i e t op i n d i v i d u e e l n i v e a u n a a r de b e d r i j v e n. G e z a m e n l i j k e k e n n i s d e l i n g, m a a r b i j v o o r b e e l d o o k g e z a m e n l i j k i n k o p e n v a n e e n p r o d u c t v o o r f i e t s s t i m u l e r i n g. H e t d o e l is o m in alle v i j f s t e d e n e e n a a n t a l b e d r i j v e n, b e d r i j v e n t e r r e i n e n of c a m p u s s e n deel t e l a t e n n e m e n a a n h e t p r o j e c t. O o k de lokale o v e r h e i d zal v e r t e g e n w o o r d i g d z i j n. De b e d r i j v e n m o e t e n a a n g e v e n w a t ze al g e d a a n h e b b e n aan f i e t s s t i m u l e r i n g en w a a r de w e n s e n nog l i g g e n. Met de b e n a d e r d e b e d r i j v e n o r g a n i s e r e n w e v e r v o l g e n s per regio e e n ( m e e r f i e t s - i n h o u d e l i j k e ) b i j e e n k o m s t w a a r ze s a m e n h u n w e n s e n en b e h o e f t e n k u n n e n d e l e n. De b e d r i j v e n en o v e r h e d e n g e v e n deze g e z a m e n l i j k e i n s p a n n i n g a a n en er w o r d e n vervolgafspraken g e m a a k t. Motief gezondheid Het S a m e n w e r k i n g s v e r b a n d Regio E i n d h o v e n (SRE) w i l een pilot g a a n u i t v o e r e n op de c o r r i d o r A o m n a d e r in t e g a a n op het m o t i e f g e z o n d h e i d. O n d e r a n d e r e uit het p r o j e c t B-Riders b l i j k t d a t ' g e z o n d h e i d ' het m e e s t k a n s r i j k e m o t i e f is als p r i k k e l v o o r e e n v e r a n d e r i n g v a n i n g e s l e t e n m o b i l i t e i t s p a t r o n e n. De f i e t s s t i m u l e r i n g s a a n p a k w o r d t o p g e b o u w d r o n d o m dit t h e m a. I n de a a n p a k w o r d e n d e e l n e m e r s ( i n d i c a t i e : t o t ) g e w o r v e n die n a a r e e n g e z o n d e r e l i f e s t y l e w i l l e n. Het is de v e r w a c h t i n g d a t dit kan l e i d e n t o t e e n s t e r k e i n t r i n s i e k e m o t i v a t i e. V o o r de d e e l n e m e r s is de e i g e n ( m e e t b a r e ) g e z o n d h e i d de d r i j f v e e r, n i e t h e t v e r m i n d e r e n v a n de f i l e. F e e d b a c k v i n d t d a n o o k p l a a t s op dit o n d e r w e r p, m a a r o o k op g r o e p s r e s u l t a a t. R e g e l m a t i g w o r d e n n i e u w e p r i k k e l s g e g e v e n a a n het p r o g r a m m a ( v o e d i n g s a d v i e s, b e w e g i n g s t i p s a n t i R S I, e t c ). De m o m e n t e n h i e r v o o r w o r d e n z o r g v u l d i g g e k o z e n ( v e r g e l i j k m e t a d v e r t e n t i e s in de k r a n t v o o r - e n na z o m e r v a k a n t i e en na de k e r s t o v e r a f v a l l e n ). De o v e r t u i g i n g s s t r a t e g i e ë n v a n Cialdini w o r d e n g e b r u i k t o m r e s u l t a t e n t e m a x i m e r e n : - sociale b e w i j s k r a c h t d o o r d e e l n e m e r s h e r k e n b a a r t e m a k e n ( f y s i e k d o o r k e n m e r k op f i e t s, t s h i r t e. d., m e t s t i p j e s op w e b s i t e, t h e r m o m e t e r g r o e p s p r e s t a t i e ) - wederkerigheid door deelnemers individueel advies te geven (health coach) 20