Vakwerk vmbo-groen Onderhoud gebouwen

Transcriptie

1 Vakwerk vmbo-groen Onderhoud gebouwen

2

3 Onderhoud gebouwen Agrarische techniek specifiek kerndeel 3 Andre van Leijen Manon Limmen eerste druk, 2002

4 Artikelcode: Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum. 4

5 VOORWOORD Voorwoord Als het goed is, heb je al les gehad uit katernen van Vakwerk vmbo-groen. Dit katern is het vervolg op die katernen. In dit katern vind je verrijkingsstof van de vakrichting Agrarische techniek. In dit katern vind je dezelfde opbouw als in andere katernen van Vakwerk vmbo-groen, namelijk: het katern bestaat uit vijf hoofdstukken hoofdstuk 1 tot en met 4 bestaan uit vijf paragrafen de laatste paragraaf is de afsluiting van een hoofdstuk en bevat een samenvatting en/of een opdracht. het laatste hoofdstuk is een oriëntatie op de sector. In een groot onderzoek ga je de mogelijkheden en onmogelijkheden van een beroep naar keuze na. Je kunt deze opdracht ten dele uitvoeren op een eventuele stage-plaats. Ook in dit katern komen twee soorten opdrachten voor. De opdrachten waar een voor staat, is een R opdracht waar je voor in beweging moet komen, een zogenaamde van de plaats opdracht. Je moet dan iets opzoeken, een practicum uitvoeren, de schooltuin in enzovoort. Daarnaast zijn er opdrachten waarbij je teksten moet lezen en vragen moet beantwoorden. Daarvoor kun je op je plaats blijven zitten. Deze opdrachten zijn aangegeven met een +. In de meeste katernen vind je opdrachten waar je een werkblad moet gebruiken. Er staat bij de opdracht dan duidelijk aangegeven welk werkblad je moet gebruiken. De werkbladen zijn de laatste pagina s van dit katern. Er komt bij elk katern een antwoordenboek. Je hoort van je docent hoe je daarmee werkt. Wij hopen dat je met veel plezier zult werken met het katern Onderhouden gebouwen Andre van Leijen Manon Limmen Jo Janssen Luuk Joosten Marion van Kempen Marco de Lange Jessica Schoemaker Jacintha Westerink 5

6 VOORWOORD 6

7 INHOUD Inhoud 5 Eindopdracht: een werktuig of installatie onder de loep! 65 Trefwoordenlijst 111 Voorwoord 5 1 Breken en bouwen Veilig werken Breken en bouwen Een wand plaatsen Plafonds vernieuwen Afsluiting 20 2 Ramen en deuren Nieuw glas Hang- en sluitwerk Schilderwerk voorbereiden Witten en lakken Afsluiting 35 3 Buitenwerk Afvoer van hemelwater Ondergrond voor bestrating bewerken Bestraten Een helling uitzetten Afsluiting 51 4 Extra s buiten De juiste houtkeuze voor een bankje Een bank maken voor buiten Een hek maken Buiten verven Afsluiting 64 7

8 INHOUD 8

9 1 Breken en bouwen 1.1 Veilig werken BREKEN EN BOUWEN Oriëntatie Anouk bekijkt de advertenties in de Gouden Gids. Ze zoekt een bedrijf dat een oude schuur kan opknappen. Een aannemer heet zo n bedrijf. De schuur ligt op een terrein aan het Brasemermeer. Twee weken geleden heeft Anouk het terrein gekocht. Ze wil er namelijk een zeilschool beginnen. Maar welke aannemer moet ze nu nemen? Bij sommige aannemers vallen de tegels al na een paar jaar uit de muur. Andere aannemers werken snel, netjes en goed. Jammer genoeg weet je meestal niet van tevoren of een aannemer goed is of slecht. Leerdoelen Na bestudering van dit hoofdstuk kun je: veilig werken; een werktekening lezen; een aantal houtverbindingen maken; nauwkeurig afmeten en zagen; een aantal onderhoudswerkzaamheden noemen en uitvoeren. 1 De aannemer R Elke aannemer maakt reclame voor zichzelf, maar kun je aan de reclame zien hoe goed een aannemer is? Stel dat je een aannemer nodig hebt, waar let je dan op? Benodigdheden Gouden Gids Werkwijze 1 Bekijk samen met een klasgenoot in de Gouden Gids de advertenties voor aannemers. 2 Zoek een aantal aannemers bij jullie in de buurt. 3 Stel dat jij een aannemer nodig hebt. Welke zou je dan kiezen? 4 Noteer de naam, het adres en het telefoonnummer van deze aannemer. 5 Is er ook een aannemer bij, die je zeker niet zou kiezen? 6 Noteer van deze aannemer dezelfde gegevens. Beantwoord de volgende vraag Waarom kies je voor die ene aannemer en niet voor die anderen? Een veilige aannemer Eigenlijk zou je eens bij een aannemer moeten kijken. Dan kun je nagaan of hij goed is. Een belangrijk punt is of de aannemer veilig werkt. In Nederland gebeuren er per jaar in het bedrijfsleven zo n ongelukken. Dat kunnen allerlei soorten ongelukken zijn: trappen in een plank met spijkers, 9

10 Fig. 1.1 VEILIG WERKEN uitglijden over een gladde vloer, van een ladder vallen, met je vingers vast komen te zitten, ijzerdeeltjes in je oog, een emmer met verf die van een steiger op je hoofd valt, een hele steiger die op je hoofd valt en nog meer van dat moois. Door loszittende delen kunnen ongelukken gebeuren. Beantwoord de volgende vraag Voldoet het technieklokaal aan de veiligheidsvoorschriften? Licht je antwoord toe. Beoordelen van veiligheid Als je de veiligheid van een werkplek wilt beoordelen, moet je letten op verschillende dingen. Welke persoonlijke beschermingsmiddelen zijn er? Zijn er veiligheidsvoorschriften voor het gebruik van machines? Zijn de brandveiligheidsvoorschriften bekend? Welke maatregelen zijn er voor de hygiëne? Hoe ga je om met gevaarlijke stoffen? Hoe zit het met de werkomgeving? 2 Veiligheid op je eigen werkplek R Veiligheid begint met een veilige werkplek: ligt er geen rotzooi over de vloer, is er genoeg loopruimte tussen de machines, zijn de veiligheidsvoorschriften bij de machines bekend, enzovoort. Werkwijze 1 Ga na of er veiligheidsvoorschriften zijn voor het technieklokaal. 2 Loop rond door het technieklokaal. Vind jij het lokaal veilig? Gebruik daarbij werkblad 1. Persoonlijke beschermingsmiddelen In de bouw ben je vaak verplicht een helm te dragen. Ook veiligheidsschoenen met verstevigde neuzen zijn verplicht. Er kunnen namelijk zware voorwerpen vallen en je kunt zelf in een scherp voorwerp stappen. Heb je te maken met gladde vloeren, dan moeten de schoenen een antislipzool hebben. Door zo n zool glijd je niet gauw uit. Bij sommige werkzaamheden kunnen er scherpe deeltjes of bijtende stoffen in je ogen komen. Je moet dan een veiligheidsbril dragen. In een stoffige omgeving moet je een mondkapje gebruiken. Dat moet ook als je werkt met giftige stoffen. In zulke gevallen zijn vaak ook handschoenen verplicht. Werk je met hete materialen, gebruik dan speciale handschoenen. Zulke handschoenen voorkomen dat je je verbrandt. helm veiligheidsschoenen veiligheidsbril 10

11 Fig. 1.2 VEILIG WERKEN Op een receptie is veiligheidskleding niet verplicht. uitbreekt, moet je precies weten wat je moet doen. Waar zijn de vluchtwegen en welke voorschriften zijn er? Hygiëne Tijdens het werk kom je in contact met allerlei stoffen. Het is dus logisch dat je je handen wast, voordat je gaat eten. En een vieze overall trek je natuurlijk even uit. Gevaarlijke stoffen Er zijn brandbare, explosieve en giftige stoffen. Dit staat op het etiket aangegeven. Lees het etiket en neem de juiste veiligheidsmaatregelen. Ga ook na hoe je de stoffen na gebruik moet verwerken. Bijvoorbeeld: verfresten horen bij het klein chemisch afval. Het moet apart worden ingezameld. Fig. 1.3 Enkele etiketten die je kunt tegenkomen. Machineveiligheid Cirkelzagen zagen makkelijk door hout. Maar ze gaan ook makkelijk door vlees en bot. Er gelden dan ook speciale veiligheidsvoorschriften. Ook andere machines en instrumenten kunnen gevaarlijk zijn. Je moet dus goed weten hoe je ze moet gebruiken. Lees daarom altijd eerst de veiligheidsvoorschriften. Je kunt het natuurlijk ook aan je docent vragen. Brandveiligheid In de buurt van brandbaar materiaal mag je natuurlijk niet roken. Brand voorkomen is nu eenmaal het beste. Maar als er dan toch brand Werkomgeving Een te koude of te warme omgeving is niet prettig. Een ruimte met veel stof of veel verfdampen is ongezond. Zorg dan voor voldoende verse lucht. Een ruimte, waarin voortdurend lawaai is, is ook een ongezonde omgeving. Zorg voor passende maatregelen. Scherm machines af en draag oorbeschermers. verfdampen 11

12 BREKEN EN BOUWEN Daarnaast kun je er zelf voor zorgen dat er geen voorwerpen op de vloer liggen, waarover je kunt struikelen of waar je in kunt stappen. 3 Op bezoek bij een aannemer R Bij opdracht 1 heb je een aannemer uitgezocht. In deze opdracht ga je na welke veiligheidsmaatregelen deze aannemer neemt. Werkwijze 1 Neem contact op met de aannemer die je hebt uitgezocht. Vraag hem of je mag komen kijken op het werk. Doe dit samen met een andere leerling. Mag het niet, zoek dan een andere aannemer uit. Je kunt deze opdracht eventueel ook telefonisch uitvoeren. 2 Ga na hoe het met de veiligheid is gesteld. Denk daarbij aan de volgende punten: persoonlijke beschermingsmiddelen; machineveiligheid; brandveiligheid; hygiëne; gevaarlijke stoffen; werkomgeving. Opdracht Maak van je bevindingen een kort verslag (een A4). Daarin beschrijf je welke maatregelen de aannemer heeft genomen op de genoemde punten. Geef ook aan wat de aannemer niet doet en wat hij volgens jou wel had moeten doen. Aan het eind van je verslag trek je een conclusie: is deze aannemer op het gebied van veiligheid in jouw ogen een goede aannemer? De Arbowet Je hebt er niets aan om ijzervijzel in je oog te krijgen. Of om met een gebroken been thuis op de bank te liggen, omdat je uitgegleden bent over een plas met olie op de vloer. En je werkgever heeft dan ook niets aan jou. Zulk soort ongelukjes hoeven niet te gebeuren, als je je maar aan de veiligheidsvoorschriften houdt. Een werkgever is verplicht ervoor te zorgen dat jij veilig je werk kunt doen. Jij, als werknemer, bent verplicht je aan deze voorschriften te houden. Zo moet een werkgever ervoor zorgen, dat er middelen zijn om zware voorwerpen te tillen. Maar dan moet jij natuurlijk wel die hulpmiddelen gebruiken. Al dit soort dingen zijn vastgelegd in een wet: de Arbowet (Arbeidsomstandighedenwet). 4 Ziek zijn kost geld R Een zieke werknemer kost de werkgever geld. Ga na hoeveel het de werkgever kost, als jij vier weken thuis zit met een gebroken been. Ga uit van een bruto loon van 15 euro per uur en een 40-urige werkweek. 1.2 Breken en bouwen 5 + De aanzichten van je tafel Je kunt de tafel waaraan je zit op verschillende manieren bekijken. Je hebt een bovenaanzicht, een vooraanzicht en een zijaanzicht. In een bovenaanzicht zie je de bovenkant van de tafel: het tafelblad. 12

13 BREKEN EN BOUWEN In een vooraanzicht zie je de voorkant van de tafel. Je ziet de rand van het tafelblad met daaronder twee poten. Je kunt nu zelf wel bedenken hoe het zijaanzicht eruit ziet. Benodigdheden ruitjespapier duimstok potlood liniaal rekenmachine Werkwijze 1 Meet met de duimstok de lengte, de breedte en de hoogte van de tafel. 2 Teken op het ruitjespapier het bovenaanzicht van de tafel. Teken de lengte en breedte in de juiste verhouding. Neem voor elke centimeter van de tafel een hokje. 3 Teken onder de vorige tekening een vooraanzicht van de tekening. Zorg dat de verhoudingen kloppen met je vorige tekening. 4 Teken naast het vooraanzicht een zijaanzicht. Zorg dat de afmetingen kloppen met de twee voorgaande tekeningen. 5 Zet bij de drie tekeningen de maten (lengte, breedte en hoogte). Beantwoord de volgende vragen a Hoe groot is het oppervlak van het tafelblad in cm 2? b Hoe groot is dat in m 2? c In werkelijkheid zijn de afmetingen van de tafel groter dan op je tekening. Hoeveel maal groter? Verschillende projecties Van een tafel kun je verschillende aanzichten tekenen. Het bovenaanzicht, vooraanzicht en zijaanzicht noem je rechte projecties. Figuur 1.4 stelt de schuur voor die Anouk heeft gekocht. Je ziet dat er nog meer aanzichten mogelijk zijn. Er is bijvoorbeeld ook nog een achteraanzicht. Fig. 1.4 rechte projecties Perspectieftekening en rechte projectie met verschillende aanzichten van dezelfde schuur. BOVENAANZICHT LINKERZIJAANZICHT VOORAANZICHT RECHTERZIJAANZICHT ONDERAANZICHT 13

14 BREKEN EN BOUWEN scheve projectie De perspectieftekening van figuur 1.4 noem je een scheve projectie. In een scheve projectie kun je diepte zien. Dat is niet het geval met een rechte projectie. Daar is alles plat. Bij een rechte projectie kun je wel makkelijker de maten aangeven dan bij een scheve projectie. Fig. 1.5 Zo komen de banken er in de kleedkamers uit te zien. Verbouwen Anouk besluit de schuur vanbinnen volledig te verbouwen. Eerst wordt alles uitgebroken. Daarna wordt de ruimte opnieuw ingedeeld. Een deel wil ze gebruiken als opslagplaats voor de verschillende materialen van de zeilschool. Een ander deel wil ze gebruiken als kleedkamer. Er komt een kleedkamer voor mannen en een voor vrouwen. In de kleedkamers komen banken. 6 + Banken in de kleedkamers Bekijk figuur 1.5 en beantwoord de volgende vragen. a In de tekeningen van figuur 1.5 staan de afmetingen in millimeters. Bepaal op basis van de getallen in de tekening de breedte en de totale lengte van de bank. 14

15 EEN WAND PLAATSEN b c d e f g h i Wat stelt de stippellijn in het bovenaanzicht en in het zijaanzicht voor? Hoe hoog staat de bank boven de grond? Uit hoeveel planken bestaat de bank? Geef de lengte, breedte en dikte van een plank. Bepaal aan de hand van de schaal de dikte van de betontegels. Bepaal aan de hand van de schaal de lengte van de schroeven, waarmee de zitting aan de staanders is bevestigd. Beschrijf hoe de zitting aan de staanders is bevestigd. De tekening met de bevestiging van de zitting is een doorsnede in zijaanzicht. Je ziet ook de bevestiging in vooraanzicht. Geef met een stippellijn in het vooraanzicht aan waar de doorsnede in zijaanzicht is genomen. Gebruik hiervoor werkblad 2. c d e f g Geef in de tekening aan waar deuren moeten komen te zitten en naar welke kant ze opengaan. Zet in je tekening waar de verschillende ruimtes komen. Zet onderaan je tekening wat de tekening voorstelt en wat de schaal is. Anouk wil de banken langs de wanden plaatsen. Bij de wand met de deur komt geen bank. Hoeveel banken kan zij maximaal in elke kleedkamer plaatsen? Ga uit van de afmetingen van de bank uit figuur 1.5. Teken de banken langs de wanden van elke kleedkamer. Houd ook hier rekening met de afmetingen. 1.3 Een wand plaatsen 7 + Een nieuwe indeling De lengte van de schuur is 12 meter; de breedte is 6 meter. Tweederde van het oppervlak wil Anouk gebruiken voor opslag van materialen. In het resterende deel komen twee kleedkamers. De kleedkamer voor de mannen is even groot als die voor de vrouwen. Voer de volgende opdrachten uit. a Teken het grondoppervlak in de juiste verhoudingen. Een meter komt overeen met twee centimeter op je papier. b Geef in deze tekening de indeling van de ruimte aan, zoals Anouk die wil hebben. De wanden die hiervoor geplaatst zijn, zijn 9 centimeter dik. Deze dikte is op je tekening verwaarloosbaar klein. Je mag daarvoor een enkele lijn trekken. 8 + De verbindingen van je tafel Een tafel kun je van verschillende kanten bekijken: bovenaanzicht, vooraanzicht en zijaanzicht. Nu ga je kijken hoe de verschillende onderdelen van de tafel aan elkaar bevestigd zijn. Werkwijze 1 Bekijk hoe de poten aan de tafel bevestigd zijn. 2 Geef een beschrijving en maak daarbij een tekening. Beantwoord de volgende vragen a Welke bevestigingsmaterialen zijn gebruikt (spijkers, schroeven, lijm enzovoort)? b Welke materialen zijn aan elkaar bevestigd (hout, metaal)? 15

16 regelwerk grondhout Fig. 1.6 Het regelwerk voor een houten muur. EEN WAND PLAATSEN c d Houtverbindingen zijn dikwijls zo gemaakt, dat ze precies in elkaar passen. Is dat bij jouw tafel ook het geval? Welke gereedschappen zijn volgens jou nodig geweest om de bevestiging te maken? En nu echt In de schuur, die Anouk gekocht heeft, moeten wanden worden geplaatst. Voordat je een wand plaatst, moet je een regelwerk maken. Een regelwerk bestaat uit allemaal latten die aan elkaar zitten. In figuur 1.6 zie je hoe zoiets eruit ziet. Tegen dit regelwerk van zogenaamd grondhout bevestig je de wand. Deze wand kan van allerlei soorten materiaal zijn: spaanplaat, schrootjes enzovoort. Het is van belang dat je precies de maten weet van de wand. Meestal leid je die af uit de tekening. Je krijgt de maten van de docent. Zorg dat je de maten steeds precies aftekent. Laat je werk controleren door je docent. Verder moet je erop letten dat de wand loodrecht komt te staan, dat het regelwerk vlak is en dat de hoeken haaks zijn. Hiervoor heb je de volgende materialen nodig: een schietlood, een waterpas, een winkelhaak, een rolmaat en natuurlijk een potlood. 9 R Gereedschap Voor het maken van het regelwerk heb je verschillende gereedschappen nodig. Gebruik voor deze opdracht werkblad R Materialen Voor het maken van het regelwerk heb je ook enkele materialen nodig. Gebruik voor deze opdracht werkblad 4. Verbindingen Bij het maken van een regelwerk moet je houtverbindingen maken. Er zijn verschillende houtverbindingen. In figuur 1.7 zie je een verbinding met een hoekijzer. houtverbindingen hoekijzer 16

17 Fig. 1.7 Een houtverbinding met een hoekijzer. EEN WAND PLAATSEN 11 Verbindingen maken R Voordat je het echte regelwerk gaat maken, ga je oefenen in het maken van verbindingen. Spreek met je docent af welke verbinding(en) je gaat oefenen. Het is de bedoeling dat je een lijst maakt, zoals van een schilderij. Benodigdheden Zoek uit welke materialen en gereedschappen je voor deze opdracht nodig hebt, zoals enkele balkjes. Fig. 1.8 In figuur 1.8 zie je enkele andere houtverbindingen. a Halfhoutverbinding en ingelaten balk, b Pen-gatverbinding. Werkwijze Voor het maken van een halfhoutverbinding: 1 Teken de weg te zagen delen af met potlood en geef het deel aan dat verwijderd moet worden. 2 Zaag de balk in volgens de aangegeven lijnen. Gebruik hiervoor de verstekbak en de kapzaag. 3 Steek het hout uit met een beitel. Opmerking: Zorg dat de twee delen precies in elkaar passen. Je kunt beter te weinig wegnemen dan te veel. Is het te nauw dan kun je de overtollige delen altijd nog weg beitelen. 17

18 EEN WAND PLAATSEN Fig. 1.9 Zo maak je een halfhoutverbinding. Fig Zo maak je een pengatverbinding. Beantwoord de volgende vraag Wat vond je makkelijk en wat moeilijk aan het maken van een verbinding? Voor het maken van een pen-gatverbinding: 1 Teken de weg te zagen delen af met potlood en geef het deel aan dat verwijderd moet worden. 2 Zaag de pen langs de aangegeven delen uit. 3 Steek het gat van beide zijden uit met een beitel. 4 Maak de verbinding zo nodig passend met de beitel. 5 Plaats met lijm bestreken wiggen, zodat de verbinding stevig is. Wiggen zijn schuin toelopende stukken hout. 12 Het regelwerk maken R Met je docent spreek je af welke afmetingen het regelwerk moet hebben en welke verbindingen je gebruikt. Hieronder volgt een beschrijving hoe je meestal een regelwerk maakt, maar het kan zijn dat je het op jouw school anders moet doen. Benodigdheden Zoek uit welke gereedschappen en welke materialen je voor deze opdracht nodig hebt. Je hebt houten balken voor het regelwerk nodig. Werkwijze 1 Zet op de vloer de maten uit van de muur, die je gaat plaatsen. 18

19 PLAFONDS VERNIEUWEN 2 Teken op de zijmuur de plaats van de muur. Doe dit door een rechte, haakse lijn. 3 Bevestig op de vloer de eerste balk van het raamwerk. 4 Bevestig op de muur een balk van het raamwerk. 5 Teken de plaats van de muur tegen het plafond af. 6 Bevestig tegen het plafond de bovenste balk van de muur. 7 Plaats de balk tegen de andere muur. 8 Plaats de tussenliggende verticale balken. 9 Plaats de tussenliggende horizontale balken. Beantwoord de volgende vraag Bekijk je werk goed? Wat zou je de volgende keer beter kunnen doen? 13 Het muurtje afmaken R Nadat het regelwerk geplaatst is, moet het muurtje natuurlijk afgemaakt worden. Benodigdheden Overleg met je docent met welk materiaal je het muurtje gaat afmaken en waarmee je dit materiaal bevestigt. Werkwijze 1 Breng het aan te brengen materiaal op maat. 2 Bevestig het materiaal op het regelwerk. Opmerking: In het echt moet je het materiaal aan beide kanten van het regelwerk aanbrengen. In dit geval laat je een kant onbedekt. Beantwoord de volgende vraag Bekijk je werk goed? Wat zou je de volgende keer beter kunnen doen? 1.4 Plafonds vernieuwen 14 + Het plafond bekijken Plafonds worden gemaakt van allerlei materialen. In deze opdracht ga je na welke materialen er zoal zijn. a Ga na van welk materiaal het plafond is gemaakt van het lokaal waar je zit. b Van welk materiaal is het plafond bij jullie thuis gemaakt? c Vraag aan vier andere leerlingen van welk materiaal het plafond bij hen thuis is gemaakt. Gipsplaten Anouk wil dat het plafond in de schuur vervangen wordt. Ze kiest voor gipsplaten. In de opslagruimte komen namelijk allerlei materialen van de zeilschepen te liggen en die kunnen nog wel eens vochtig zijn. Gipsplaten kunnen goed tegen vocht. Bovendien zijn ze niet brandbaar en makkelijk te bewerken. Ze zijn in verschillende afmetingen verkrijgbaar en ook in verschillende diktes. Een gipsplaat heeft twee verschillende kanten. De grijze kant is geschikt als afstrijklaag voor pleisterwerk en de ivoorkleurige kant kun je schilderen of behangen. 19

20 AFSLUITING 15 Gipsplaten op maat brengen R Voor deze opdracht heb je een regelwerk nodig. Deze ga je aan één kant bedekken met gipsplaten. Benodigdheden meetlint aftekenmateriaal stanleymes gipsplaten Werkwijze 1 Teken de platen op de gewenste grootte af. 2 Snijd de platen in langs de lijnen en breek ze af. 3 Schuur de ruwe kanten eventueel bij. Beantwoord volgende vraag Wat zou je de volgende keer handiger kunnen doen? 16 Gipsplaten aanbrengen op het R regelwerk Voor gipsplaten van 9,5 millimeter dik moet de afstand tussen de latten van het regelwerk 30 centimeter zijn. Hoe dikker de platen, hoe groter de afstand. Benodigdheden lijm (gipshoudende lijmmortel) en gegalvaniseerde of aluminium spijkers of schroeven plamuurmessen hamer krimpvrij vulmiddel plamuur Werkwijze 1 Breng de mortel in brede lagen op de gipsplaten aan en druk de platen tegen het regelwerk. Spijker, schroef of niet de platen vast. Zorg dat de spijkers of schroeven op een centimeter uit de rand komen en plaats op elke 10 centimeter een spijker of een schroef. 2 Zorg dat tussen de platen een ruimte zit van ongeveer 3 millimeter. 3 Vul de spleten op met vulmiddel. 4 Werk het geheel af met plamuur. Beantwoord de volgende vraag Wat vond je makkelijk aan het aanbrengen van gipsplaten en wat moeilijk? Nieten Tegenwoordig worden plafondplaten meestal vastgezet met nietpistolen. Deze schieten de nieten in de plafondplaten. 1.5 Afsluiting Samenvatting In dit hoofdstuk heb je geleerd hoe je een muurtje en een plafond moet aanbrengen. Voor het aanbrengen van een muurtje en een plafond moet je verbindingen maken. Er zijn verschillende soorten verbindingen, de een is wat moelijker dan de andere. Er zijn verschillende gereedschappen en materialen voor nodig. Je hebt geleerd wanneer en hoe je die moet gebruiken. Het is in ieder geval van belang dat nietpistolen 20

21 AFSLUITING je ze op een veilige manier gebruikt. Veilig wil zeggen: veilig voor jezelf, veilig voor je omgeving en veilig voor het milieu. Je baas moet ervoor zorgen dat jij veilig kunt werken en jij moet ervoor zorgen dat je je aan de veiligheidsvoorschriften houdt. 17 Voor niets gaat de zon op R Voor het maken van het muurtje en het plafond heb je verschillende gereedschappen en materialen gebruikt. Het verschil tussen gereedschappen en materialen is dat je gereedschappen gebruikt en materialen verbruikt. Gereedschappen kun je dus steeds weer opnieuw gebruiken. Materialen niet. Die moet je dus steeds opnieuw aanschaffen. In deze opdracht ga je na hoeveel je muurtje en je plafond aan materiaal gekost heeft. Om erachter te komen hoeveel de verschillende materialen kosten, kun je bijvoorbeeld naar de Gamma gaan. Gebruik voor deze opdracht werkblad De prijs van de verbouwing R Je kunt achteraf berekenen hoeveel geld je kwijt bent aan materiaal. Een aannemer doet dit echter vooraf. Hij moet namelijk een offerte maken. In de offerte zitten ook de arbeidskosten. In een offerte geeft de aannemer aan hoeveel de klus zal gaan kosten. De klant kan dan bijvoorbeeld zeggen dat hij het te duur vindt en daarom naar een andere aannemer gaan. Een aannemer moet namelijk niet alleen goed zijn, maar ook niet al te duur. In deze opdracht ga je berekenen hoeveel Anouk aan materiaal kwijt zou zijn voor het plaatsen van de wandjes en het plafond. Gebruik bij deze opdracht werkblad 6. 21

22 RAMEN EN DEUREN 2 Ramen en deuren Fig. 2.1 Kende ze maar iemand... Oriëntatie "Waar ben ik aan begonnen, vraagt Anouk zich af. "Op het eerste gezicht leek het een aardige schuur. Maar bij nader aanzien is er van alles mis mee. Een van de deuren sluit niet goed. Daardoor kan hij niet op slot. En dat moet natuurlijk wel met al die spullen van de zeilschool erin. Het houtwerk is op sommige plaatsen verrot. Bij een paar ramen is het glas kapot. Daar moet een nieuwe ruit ingezet worden. Een klein raampje is helemaal weg. Waarschijnlijk was dat een raampje dat open kon, zoals bij het toilet. Het houtwerk is zo verrot dat de scharnieren eruit zijn gevallen. En alles moet natuurlijk geschilderd worden. Anouk had al berekend hoeveel de verbouwing binnen zou gaan kosten aan materiaal. Dat viel al knap tegen. En nu komt dit er ook nog allemaal bij. Ze vraagt zich af of ze alles zelf dan maar moet doen. Ze vindt zich best wel handig, maar niet handig genoeg. Kende ze maar iemand, die dat allemaal even voor haar kon doen... Leerdoelen Na bestudering van dit hoofdstuk kun je: glas op maat snijden en inzetten; hang- en sluitwerk onderhouden en vervangen; hout schilderen. 22

23 NIEUW GLAS 2.1 Nieuw glas 1 De glaszaak R Er zijn allerlei soorten glas: dik, dun, mat, draadglas, ontspiegeld. Noem maar op. Moet je een ruit vervangen, dan moet je van tevoren weten welk soort glas je gaat gebruiken. De glaszaak kan je hier van alles over vertellen. In deze opdracht gaat het om een wc-raampje dat je moet vervangen. Voer deze opdracht met zijn tweeën uit. a Zoek in de Gouden Gids een glaszaak op in jouw omgeving en bel deze op. b Vertel dat je een wc-raampje wil gaan vervangen en vraag welk soort glas je daar het beste voor kunt nemen. c Vraag ook hoeveel dit soort glas per m 2 kost. Veilig werken Glas is altijd scherper dan je denkt. Je kunt jezelf er makkelijk mee verwonden. Gebruik daarom altijd handschoenen als je glassplinters verwijdert. Moet je een stuk glas vervoeren, houd dan een krant of een lap tussen de ruit en je hand en houd de ruit niet te krampachtig vast. Een groot stuk glas vervoer je met zijn tweeën. Zet glas altijd veilig weg, zodat niemand er tegenaan kan stoten. Zet je het glas tegen een muur, leg er dan een krant of een lap onder. Zet er ook iets voor, zodat het niet kan wegglijden. Ruim glassplinters onmiddellijk op en verzamel de stukjes in een stevige krant. 2 R Meten In deze opdracht heb je een lijst nodig. Je gebruikt deze lijst om er een ruit in te zetten. Om de grootte van je ruit te kunnen bepalen, moet je de binnenmaten van je lijst bepalen. Meet de binnenmaten van je lijst op met een duimstok. A C C B Op maat bestellen Ga je glas op maat bestellen, dan moet je niet alleen de dikte en het soort glas opgeven, maar ook de afmetingen. Er zijn twee manieren. 1 Je geeft de precieze binnenmaat op. Het glas komt dan te strak in het kozijn te zitten. De glashandel haalt er dan in de lengte en in de breedte 5 millimeter vanaf. Dan blijft er rondom ruim 2 millimeter over tussen de glasrand en de sponning. Fig. 2.2 Zo meet je de binnenmaten van de lijst op. 23

24 NIEUW GLAS 2 Je geeft de precieze glasmaat op. Dat is dan de binnenmaat min 5 millimeter. Je begrijpt dat je dat even duidelijk tegen de glashandelaar moet zeggen, anders haalt hij er ook nog eens 5 millimeter vanaf en dan heb je te veel ruimte over. 3 Zelf snijden R Je kunt natuurlijk ook zelf het glas snijden. Zorg dan dat je de juiste veiligheidsmaatregelen neemt. Benodigdheden dik stuk karton duimstok lat viltstift glassnijder Werkwijze 1 Leg het glas op het stuk karton op de werkbank of op een tafel. 2 Geef de maten op het glas aan (denk aan de 5 millimeter). 3 Leg langs deze lijnen de lat zo neer, dat het wieltje van de glassnijder precies op de lijn rust. De glassnijder moet in een hoek van negentig graden ten opzichte van de liniaal staan en je moet hem in een lichte hoek naar je toehouden. 4 Haal de glassnijder in één beweging naar je toe, terwijl je behoorlijk drukt. Je hoort daarbij een regelmatig knarsend geluid. Bij de randen moet je iets zachter drukken, anders krijg je splinters. 5 Schuif het glas nu zo, dat de snijlijn een klein stukje over de rand van de werkbank ligt. 6 Tik zachtjes met het latje tegen de onderkant van de snijlijn, tot je de breuk helemaal in het glas ziet doorlopen. 7 Druk aan beide zijden op het glas, zodat het afbreekt. 8 Kleine stukjes glas kun je afknabbelen met de bek van de glassnijder. Beantwoord de volgende vragen a Heb je veilig gewerkt? b Wat zou de volgende keer nog veiliger kunnen? Een ruit vervangen Voordat je een nieuwe ruit plaatst, moet je de restanten van de vorige ruit verwijderen. Daarbij verwijder je niet alleen de oude ruit, maar ook alle stopverf, kit, spijkers enzovoort. 24

25 Fig. 2.3 Zo vervang je een ruit. NIEUW GLAS 4 Zelf een ruit plaatsen R Vroeger werden ruiten vastgezet met stopverf. Tegenwoordig worden ruiten vastgezet met glaslatten. Benodigdheden glaslatten kitpistool met butyleenkit spijkers of schroeven hamertje of schroevendraaier Werkwijze 1 Maak de rand van de ruit en glaslatten vetvrij (anders hecht de kit niet). 2 Spuit de kit in de sponning. 3 Druk de ruit zacht in de laag kit. 4 Breng nog een laag kit aan: op het glas en tegen de sponning. 5 Duw de glaslatten in de kit. 6 Spijker of schroef de glaslatten vast. De spijkers of schroeven komen op minimaal 30 centimeter van elkaar. De eerste moet zeven centimeter uit de hoek worden geplaatst. De horizontale glaslatten moeten helemaal in de sponning doorlopen en ze moeten aansluiten op de verticale latten. De onderste lat moet een schuine hoek hebben van 15 graden. Op die manier blijft het water niet staan. welpasta glaspen kozijn Beantwoord de volgende vraag Zou je voortaan zelf een ruit vervangen of zou je het toch laten doen? Leg uit waarom. 25

26 HANG- EN SLUITWERK 2.2 Hang- en sluitwerk 5 Soorten hang- en sluitwerk R Een deur heeft in ieder geval scharnieren en een kruk of een knop. Vaak zit er ook een slot op. Voor ramen en kastdeuren zijn er allerhande middelen om beweging of vergrendeling mogelijk te maken. Dit is allemaal te koop bij de doe-het-zelfwinkel. a Kijk eens rond in het lokaal en noteer wat er aan hang- en sluitwerk aanwezig is. b Ga na bij een doe-het-zelfwinkel hoe daar het hang- en sluitwerk is ingedeeld. Je kunt voor deze opdracht eventueel ook brochures gebruiken. c Maak nu dezelfde indeling voor het hang- en sluitwerk dat je genoteerd hebt. Wat is hang- en sluitwerk? Onder hang- en sluitwerk verstaan we alles waarmee deuren en ramen kunnen draaien of kunnen worden afgesloten. Scharnieren dus, maar ook deurdrangers, grendels, sloten en raamuitzetters. Je hebt ze in allerlei soorten en maten. Zo zijn er diverse soorten scharnieren. Er zijn scharnieren met losse pennen, opdraaischarnieren, dubbelwerkende bommerscharnieren, pianoscharnieren, tweelingscharnieren en keukenkastscharnieren. Hengen zijn grote scharnieren. Deze scharnieren kunnen een groot gewicht dragen, bijvoorbeeld de deur van een schuur. Elk soort scharnier heeft zo zijn eigen toepassing. De meeste deuren hebben scharnieren met losse pennen. Daardoor kun je gemakkelijk de deur uit het kozijn lichten. Een dubbelwerkend bommerscharnier gebruik je als de deur naar beide kanten moet kunnen opendraaien. Ook het materiaal kan verschillen. Scharnieren kunnen van staal zijn, van roestvrijstaal, van messing of van aluminium. Roestvrijstaal en messing worden vooral gebruikt bij buitendeuren. Het plaatsen van een deur of een raam in een kozijn noem je afhangen. De deur moet precies passen en soepel open- en dichtgaan. 6 Soorten scharnieren R Er zijn verschillende soorten scharnieren. Welk soort scharnier je nodig hebt, hangt af van het gebruik. a Ga na welke soorten scharnieren er zijn. Dit kun je doen door op school rond te kijken, maar ook thuis of in de doe-het-zelfwinkel. b Maak een tabel en noteer daarin de namen van de scharnieren, waar je ze hebt gezien (bijvoorbeeld keukenkastje) en waarom ze juist daar gebruikt worden. afhangen Fig. 2.4 Verschillende soorten scharnieren: 1 scharnier met losse pen, 2 opdraaischarnier, 3 dubbelwerkend bommerscharnier. 26

27 HANG- EN SLUITWERK 7 Scharnieren plaatsen R Voor deze opdracht heb je een raampje en een regelwerk nodig. Het raampje ga je met scharnieren bevestigen aan het regelwerk. Benodigdheden Zoek het gereedschap en het materiaal bij elkaar, dat je voor deze opdracht nodig hebt. Overleg eventueel met je docent. je hebt in ieder geval nodig: twee scharnieren een raampje regelwerk Fig. 2.5 Met een raamuitzetter kun je een raam op de gewenste stand openzetten. Werkwijze 1 Bevestig de scharnieren aan het raam. Kijk desnoods van tevoren bij een bestaand raam waar dergelijke scharnieren bevestigd zijn. 2 Bepaal waar de scharnieren op het kozijn (in dit geval een verticale balk van het regelwerk) bevestigd moeten worden. 3 Bevestig het raam aan de balk. Let op: Bij opdracht 8 moet je aan de onderkant een raamuitzetter plaatsen. Zorg dus dat de onderkant van het raam samenvalt met een horizontale balk van het regelwerk. Beantwoord de volgende vraag Bekijk je werk goed. Wat zou je de volgende keer beter kunnen doen? 8 Een raamuitzetter plaatsen R Met een raamuitzetter kun je het raam op verschillende standen openzetten. Je hebt ze in verschillende maten. Benodigdheden Zoek het gereedschap en het materiaal bij elkaar, dat je voor deze opdracht nodig hebt. Overleg eventueel met je docent. Je hebt in ieder geval nodig: een raamuitzetter een raampje dat vastzit aan een regelwerk 27

28 HANG- EN SLUITWERK Werkwijze 1 Bevestig de raamuitzetter op het kozijn op enige afstand van de kant waar de scharnieren zitten. Deze afstand hangt af van de grootte van de raamuitzetter en deze hangt weer af van de grootte van het raam. 2 Doe het raam dicht. 3 Geef de plaatsen op het raam aan waar de schroeven moeten komen. Het laatste gat van het plaatje met de pen moet het dichtst bij de scharnieren komen te zitten. 4 Bevestig de uitzetter aan het raam. Beantwoord de volgende vraag Bekijk je werk goed. Wat zou je de volgende keer beter kunnen doen? 9 R Vergrendelen Een openslaand raampje moet je kunnen vergrendelen, zodat er geen dieven naar binnen kunnen. In deze opdracht ga je zelf bepalen hoe je dat gaat doen. a Informeer bij een doe-het-zelfzaak welke manieren er zijn om een raam te vergrendelen. b Kies een van de mogelijkheden uit. Laat je eventueel voorlichten door de verkoper. c Breng de vergrendeling aan zoals is voorgeschreven. Veiligheidssloten en insteeksloten Dieven komen niet alleen via het raam binnen. Als het even kan, komen ze liever gewoon door de deur. Het is dus belangrijk om een goed slot op de deur te hebben. Op de deur van je huis zit waarschijnlijk een veiligheidsslot. Dit zijn ingewikkelde cilindersloten, die goed beschermen tegen inbraak. Voor binnendeuren en schuurdeuren heb je insteeksloten. Deze zijn een stuk eenvoudiger. Een insteekslot aanbrengen Het is niet zo makkelijk om op je school een insteekslot in een deur aan te brengen. Hier staat een beschrijving hoe je dat doet. Misschien dat je het toch nog eens kunt oefenen. Dat doe je zo. 1 Bepaal waar het slot moet komen. 2 Zet de slotkast tegen de deur, zodat de slotplaat samenvalt met de rand van de deur en geef de omtrek aan met een potlood. 3 Bepaal waar het sleutelgat moet komen en prik daar gaten met een priem. 4 Geef de hoogte en de dikte van het slot aan op de zijkant van de deur. 5 Boor vlak onder elkaar een aantal gaten in de zijkant van de deur op de plek waar het slot in de deur wordt aangebracht. Deze gaten moeten net zo diep zijn als het slot. 6 Beitel deze gaten uit volgens het formaat van het slot. 7 Boor het gat voor het sleutelgat uit. 8 Plaats het slot. 9 Bepaal waar de slotschoten in het deurkozijn moeten komen en beitel deze uit. 10 Zet de slotplaat vast met schroeven. veiligheidsslot insteeksloten 28

29 SCHILDERWERK VOORBEREIDEN grafietpoeder Onderhoud en reparatie Scharnieren en sloten moet je onderhouden. Controleer regelmatig of alles nog soepel beweegt en of er geen schroeven zijn losgeraakt. Scharnieren kun je insmeren met een beetje vaseline. Loszittende schroeven kun je beter vervangen met schroeven die iets dikker zijn. Sloten die niet soepel lopen kun je smeren met grafietpoeder of molybdeendisulfidepoeder. 2.3 Schilderwerk voorbereiden 10 De staat van het schilderwerk R Schilderwerk moet je onderhouden. Na verloop van tijd komen er barsten in en gaat het bladderen. Deze opdracht kun je op school doen en thuis. Ga na wat de staat van het schilderwerk is. Het gaat alleen om de binnenkant van het gebouw. Let op deuren, ramen, kozijnen enzovoort. Oud schilderwerk Ook Anouk loopt in de schuur het schilderwerk te controleren. En de schuur kan best een kwassie gebruiken. Het grootste gedeelte is oud schilderwerk. Dat wil zeggen dat het al geschilderd is, maar dat het opnieuw gedaan moet worden. De wanden die ze geplaatst heeft en het plafond zijn nieuw schilderwerk en dat geldt ook voor het raampje, dat ze gemaakt heeft. Er is een groot verschil tussen de behandeling van oud en van nieuw schilderwerk. Bij oud schilderwerk hoef je alleen te gronden, als er kleine barstjes inzitten. Is dat niet het geval dan kun je zo over de oude verflagen heen schilderen. Die oude verflagen moet je wel eerst behandelen, zodat ze mooi glad worden. Dat betekent dat je goed moet schuren en plamuren. De oude verflaag verwijderen Soms is de staat van het schilderwerk zo slecht, dat je maar beter alle verflagen kunt verwijderen. Er zijn verschillende manieren waarop je een oude verflaag kunt verwijderen. Afbranden is nogal gevaarlijk. Eigenlijk wordt dit alleen buitenshuis gedaan. Je kunt een oude verflaag ook afbijten. Dat gebeurt met een chemisch middel. Strijk met een oude kwast het oppervlak in en laat het bijtmiddel ongeveer een kwartier intrekken. Krab daarna de verf af met een verfkrabber. Neem de restanten af met een spons met warm water. Afbijtmiddel is een agressief goedje. Zorg dus voor voldoende ventilatie en gebruik rubber handschoenen. Behandel de verfrestanten als klein chemisch afval. Pas op met vuur, want sommige afbijtmiddelen zijn erg brandbaar. Ten slotte kun je de oude verflaag ook nog behandelen met hete lucht. Het voordeel hiervan is dat er geen giftige dampen vrijkomen en dat er geen gifstoffen in het milieu komen. afbranden afbijten hete lucht 29

30 SCHILDERWERK VOORBEREIDEN Fig. 2.6 Afbranden van verf kan ook. 11 Nogmaals de staat van het R schilderwerk In deze opdracht ga je op zoek naar oud schilderwerk dat verwijderd moet worden. a Op welke manier zou jij deze oude verflagen verwijderen? b Leg uit waarom je voor deze manier kiest. Schuren en plamuren Het maakt niet uit of je eerst de oude verflagen moet verwijderen of niet, je moet altijd schuren en plamuren. En daarna nog eens schuren. Schuren, schuren, schuren, totdat je er groen en geel van ziet. Het oppervlak moet er helemaal dof uit komen te zien. Gebruik eerst grof en daarna fijn schuurpapier. Kom je gaten of scheuren tegen, dan moet je die eerst vullen met vulmiddel. En daarna weer glad schuren natuurlijk. Ben je klaar met schuren, dan moet je het oppervlak afnemen met een natte spons. Nu kun je gaan plamuren. Gebruik twee plamuurmessen. Met de een plamuur je, en op de ander ligt het plamuur dat je gebruikt. Werk het plamuur geregeld om op beide plamuurmessen. Dan blijft het plamuur lekker soepel. Het is van belang een glad oppervlak te krijgen. Daarvoor moet je elke streek licht aanzetten en ook weer licht eindigen. Probeer aanzetribbels te voorkomen. Laat de plamuur uitharden. Daarna moet je weer - je raadt het al - schuren. Eerst met fijn schuurpapier en daarna met waterproofschuurpapier. Ten slotte moet je het oppervlak afnemen met water en een niet-pluizende doek. schuurpapier vulmiddel plamuurmessen 30

31 SCHILDERWERK VOORBEREIDEN Fig. 2.7 De schilder heeft heel wat gereedschap nodig. materialen, zoals board en spaanplaat, moet je meer lagen aanbrengen. Board en spaanplaat zuigen namelijk de verf op. Heel handig is kwastplamuur. Dit is een mengsel van plamuur en grondverf. Je brengt het aan met een kwast of een verfroller. Je hoeft dan niet meer apart te plamuren. kwastplamuur 13 De schilder aan het werk R Voor deze opdracht heb je materiaal nodig dat je kunt schilderen. Dit materiaal ga je eerst voorbereiden voor het schilderwerk. Hierbij nemen we aan dat het om nieuw schilderwerk gaat. gronden grondverf 12 Krabbers, schuurpapier en R plamuurmessen Je bent nu verschillende gereedschappen en materialen tegengekomen. Maak daarom nu de opdracht op werkblad 7. Nieuw schilderwerk Bij nieuw schilderwerk hoef je natuurlijk niet eerst de oude verflagen te verwijderen. Maar je moet wel schuren en plamuren. En gronden. Nieuw hout schuur je eerst met middelfijn en daarna met fijn schuurpapier. Daarna ga je dun plamuren en nog eens schuren, voordat je de eerste grondverflaag aanbrengt. Voor het gronden gebruik je stevige, ronde kwasten. Gebruik witte grondverf, als je later in een lichte kleur aflakt en grijze, als je in een donkere kleur aflakt. De eerste laag grondverf verdun je. Na het aanbrengen moet je licht schuren. Daarna breng je de tweede laag grondverf aan, maar nu onverdund. En ook nu weer schuren. Bij sommige Benodigdheden diverse soorten schuurpapier spons oude lap schuurblok of schuurmachine diverse soorten plamuurmessen plamuur ronde kwast grondverf grondverfverdunner verschillende beschilderbare materialen Werkwijze 1 Schuur het oppervlak. 2 Neem het oppervlak nat af. 3 Plamuur het oppervlak. 4 Schuur het oppervlak nogmaals. 5 Neem het oppervlak nat af. 6 Breng de eerste, verdunde, grondverflaag aan. 7 Schuur het oppervlak. 8 Neem het oppervlak nat af. 31

32 WITTEN EN LAKKEN 9 Breng de tweede, onverdunde, grondverflaag aan. Let op: De manier van bewerken hangt af van het te schilderen materiaal. Overleg zo nodig van tevoren met je docent. Beantwoord de volgende vragen a Had je de juiste gereedschappen bij de hand? Waarom wel of waarom niet? b Had je de juiste werkkleding aan? Waarom wel of waarom niet? 2.4 Witten en lakken 14 Kwasten in soorten en maten R Het belangrijkste gereedschap van de schilder is natuurlijk de kwast. Voor het gronden kun je wel een goedkope kwast gebruiken, maar voor het aflakken heb je een goede kwast nodig. In deze opdracht ga je na welke soorten kwasten er zijn. Daarbij let je op de vorm, de grootte en het materiaal. Maak van je bevindingen een verslag. Benodigdheden pc scanner schaar brochures Werkwijze 1 Zoek in brochures naar verschillende soorten kwasten. 2 Beschrijf in een verslag de verschillende soorten kwasten. Let op vorm, grootte en materiaal. Beschrijf ook waarvoor je de verschillende kwasten gebruikt. 3 Scan op de juiste plaatsen plaatjes van de verschillende kwasten in. 4 Zorg voor een logische indeling van je verslag. Opmerking: als er geen scanner is, kun je natuurlijk ook knippen en plakken. Opdracht Lever je verslag in bij je docent. Kwasten en rollers Er zijn ronde en platte kwasten. Ronde kwasten gebruik je om te gronden en om af te lakken. De grootte van de kwast hangt af van de grootte van het oppervlak dat je moet schilderen en de Fig. 2.8 Verschillende kwasten voor verschillende doeleinden. 32

33 WITTEN EN LAKKEN lakverf waterverdunbaar kleurencode nauwkeurigheid waarmee je moet werken. Goede kwasten zijn gemaakt van varkenshaar. Je hebt ze in twee kleuren: wit en zwart. De zwarte kwasten zijn wat soepeler. In plaats van varkenshaar kun je ook nylon nemen, maar die kwasten zijn minder goed. Paardenhaar wordt gebruikt voor het witten van een muur. Voor grote oppervlakken kun je het beste een roller gebruiken. De mohairrollers zijn beter dan de schuim-kunststofrollers, maar ook een stuk duurder. Allerlei soorten verf Er zijn vele soorten kwasten en er zijn ook vele soorten verf. Bij je keuze moet je je altijd afvragen waar het voor is. Ga je een plafond witten, dan heb je een andere verf nodig dan voor een kozijn van een raam. In het laatste geval gebruik je een lakverf. Vroeger waren deze verfsoorten dikwijls op oliebasis. Tegenwoordig zijn ze allemaal synthetisch. Veel synthetische verfsoorten zijn waterverdunbaar. Dat betekent dat je ze kunt verdunnen met water. Het voordeel daarvan is dat je verfspatten met water kunt verwijderen. Waterverdunbaar wil niet zeggen dat het vocht doorlaat. Een waterverdunbare lakverf sluit het geschilderde oppervlak af voor vocht. Bij de keuze van je lakverf heb je natuurlijk ook te maken met de kleur. Op ieder verfblik staat een kleurencode. Het is van belang de kleurencode en de fabrikant te noteren. Je krijgt dan geen kleurverschillen als je hetzelfde oppervlak later nog eens moet schilderen. 15 Soorten verf herkennen R De schilder heeft de keuze uit een groot aantal verfsoorten. Zijn keuze hangt af van het gebruik. In het lokaal zijn verschillende verfsoorten aanwezig. Lees de beschrijving op de verpakking en vul de tabel van werkblad 8 in. 16 Eindelijk schilderen R Voor deze opdracht ga je hout schilderen, dat in de grondverf staat. Benodigdheden twee verschillende kleuren verf diverse kwasten (eventueel) afplakband natte, pluisvrije doek hout dat in de grondverf staat Fig. 2.9 Zo verf je grote oppervlakken. 33

34 WITTEN EN LAKKEN witten muurverf Werkwijze 1 Breng de verf in een dunne laag aan. Werk van boven naar beneden. Voorkom druipers. 2 Laat de verflaag drogen. 3 Schuur het oppervlak licht en neem het af met een natte, pluisvrije doek. 4 Breng de tweede verflaag aan. Opmerking: een deel van het hout moet je in een andere kleur verven. Beantwoord de volgende vraag Bekijk je werk goed. Is de tweede verflaag egaal? Zo nee, hoe komt dat dan? Een oud plafond schilderen Een oud plafond heeft nogal eens scheuren en barsten. Je moet deze eerst repareren voordat je het plafond gaat schilderen. Bestaande scheuren moet je uitkrabben met een smal plamuurmes. Daarna moet je de scheur bevochtigen en opvullen met een vulmiddel en ten slotte licht schuren. Voordat je gaat schilderen moet je het plafond reinigen. Gebruik hiervoor een emmer warm water, waaraan je twee kopjes ammoniak toevoegt. Reinig het plafond met een harde borstel. Neem ten slotte het plafond af met schoon warm water. Voor het witten van een plafond gebruik je een muurverf. Maar je kunt niet zomaar elke muurverf nemen. Er zijn verschillende soorten muurverf. Synthetische muurverf. Deze laat geen water door. Hierop kan dus makkelijk condens ontstaan en dat is niet de bedoeling. Latex muurverf. Deze muurverf laat geen water door. Je kunt hem dus beter niet in de badkamer of de keuken gebruiken. Veegvaste muurverf. Deze muurverf laat wel water door. Hij is gemaakt op basis van kalk en is oplosbaar in water. Je kunt niet zomaar een plafond van witkalk overschilderen met latex-muurverf, want dat hecht niet. Controleer dus van tevoren welk materiaal op het plafond zit. Dit kan je doen door een schilfertje los te trekken en in het water te leggen. Is het witkalk, dan lost het op. 17 Een nieuwe muur schilderen R In deze opdracht ga je een gipsplaat beschilderen. Benodigdheden een roller met toebehoren latex-muurverf gipsplaat Fig Door een stukje van het plafond te trekken kun je nagaan van welk materiaal het is. 34

35 AFSLUITING Werkwijze 1 Breng niet te veel verf op de roller, anders krijg je druipers. 2 Strijk de verf gelijkmatig van boven naar beneden uit en daarna van links naar rechts. Beantwoord de volgende vraag Wat zou je de volgende keer handiger aan kunnen pakken? 18 Kwasten en rollers reinigen en R onderhouden Na gebruik moet je alles netjes opruimen. Kwasten en rollers moet je zo behandelen dat je ze later opnieuw kunt gebruiken. Werkwijze kwasten 1 Spoel de kwast uit. Gebruik daarbij het verdunningsmiddel, dat bij de gebruikte verfsoort hoort. 2 Spoel de kwasten met water en laat ze drogen. 3 Laat de kwast vrij hangen. Zet hem in ieder geval niet op de haren. Werkwijze rollers 1 Verwijder de roller van de houder. 2 Spoel de roller uit. Gebruik daarbij het verdunningsmiddel, dat bij de gebruikte verfsoort hoort. 3 Knijp de roller goed uit. 4 Zodra er geen verf meer uitkomt, hang je de roller vrij op om te drogen. Beantwoord de volgende vraag Werk je liever met een kwast of met een roller? Leg uit waarom? 2.5 Afsluiting Samenvatting Aan de schuur van Anouk moet heel wat gedaan worden. Uiteindelijk heeft ze het allemaal zelf gedaan. In dit hoofdstuk heb je geleerd hoe je een ruit moet vervangen. Daarvoor moet je weten hoe je de maten neemt, hoe je glas snijdt en hoe je dat in de sponning zet. Je hebt ook geleerd welke veiligheidsmaatregelen je hierbij moet nemen. Verder heb je geleerd wat hang- en sluitwerk is: scharnieren, raamuitzetters, sloten en grendels. Er zijn verschillende soorten scharnieren, ieder met zijn eigen toepassing. Zo zijn er ook verschillende soorten sloten. Je hebt geleerd hoe je scharnieren en een raamuitzetter moet plaatsen. Vervolgens heb je geleerd welke voorbereidingen je moet treffen voordat je gaat schilderen. Er is een verschil tussen oud schilderwerk en nieuw schilderwerk. Bij nieuw schilderwerk moet je gronden. Bij oud schilderwerk moet je soms de oude verflagen verwijderen. Er zijn drie manieren: branden, afbijten en behandelen met hete lucht. Of het nu oud of nieuw schilderwerk is, je moet altijd schuren en plamuren. Ten slotte ga je schilderen. Je hebt geleerd welke kwasten er zijn en wanneer je ze gebruikt. Ook heb je geleerd welke verfsoorten er zijn. Na het schilderen moet je alles netjes opruimen. Dat betekent in ieder geval dat je je kwasten en rollers op de juiste wijze reinigt en wegzet. 35