~ Ol '" "" ~> . dê auto' ~a':l daarom een belang-.,.'.rijke.bron'zijnvoor' hetverzame- I~n van. ve.r~èersinformidie 9P.., . Brabants~arttemen'onlangs.

Transcriptie

1

2 P9i;fnjmobjelètelefool1jl1', ''''', n van verèersinformidie 9P, owei:hët dê auto' a':l daarom een belang-, 'rijkebron'zijnvoor' hetverzame- hoofdlsonderligjjèndwegennêf n Noord Brabantsarttemen'onlangs " '9111 Înzièht'komt'in de door- ;f)rovintie De verwachtingen, Ol 'C <= ::> 'Zijn hooggespànnen Ol "" >, 0, 6 Ol, C:;, 27 " '

3 -' c:> c >< > a 0 c 28 Bestaande verkeersmeetsystemen op de provinciale wegen leveren via lussen in het wegdek gegevens over de verkeersintensiteit en snelheid van het verkeer op specifieke locaties Dit gebeurt alleen op de plaats van het meetpunt Op de meeste rijkswegen wordt met een grote dichtheid aan detectielussen in het wegdek (om de vijfhonderd meter) informatie verzameld over intensiteit, snelheid én doorstroming van het verkeer op hele wegvakken Deze inwintechniek is voor provinciale en gemeentelijke wegen om logistieke en financiële redenen nauwelijks haalbaar en wordt daar daarom eigenlijk niet toegepast Op gemeentelijke en provinciale wegen zijn dus hoofdzakelijk gegevens bekend van incidentele meetlussen r wordt geen informatie over de snelheden en reistijden van hele wegtrajecten geleverd MTS Om benodigde verkeersgegevens over de doorstroming op alle belangrijke wegen beschikbaar te krijgen, is de provincie het pilotproject 'Brabantse Wegen Beter Zichtbaar' gestart Hierbij wordt gebruikgemaakt van de Mobile Traffic Services (MTS)-dienstenvan CT-dienstverlener LogicaCMGdie in deze pilot samenwerkt met telecomoperator Vodafone (zie kader 'Mobile Traffic Services)LogicaCMG brengt de gegevens over de verplaatsingen in relatie met het wegennet en levert vervolgens de gemiddelde snelheden en reistijden op zowel provinciale als rijks- en gemeentelijke wegen aan de provincie Deze manier van inwinnen valt (evenals GPS-detectie in het voorgaande artikel, red) onder de verkeerskundige term 'floating car data' (FCD),een verzamelnaam van technieken waarbij voertuigen in het verkeer gegevens leveren over de kwaliteit van de doorstroming De provincie Noord-Brabant is de eerste afnemer van de MTS-diensten Dit gebeurt mede in het kader van het ntermezzo-project van het ministerie van Verkeer en Waterstaat Doel van dit programma is om afnemers en aanbieders van verkeersinformatie te stimuleren om met 'floating car data'-technieken ervaring op te doen en zo in de toekomst tot (grootschalige) toepassingen in Nederland te komen Met de gegevens die MTS'levertverwacht de provincie het brede inzicht in de verkeersafwikkeling op de verschillende wegen te krijgen dat nodig is voor toepassing van DVMOok ontstaat zo inzicht in de reistijden op wegtrajecten Bijzonder voordeel van deze nieuwe techniek is dat deze geen enkele investering in wegen of auto's vergt Bovendien past dit De mobiele telefoon verraadt door de signalen die het uitzendt vrijnauwkeurig haar positie en mobiele telefoon in de auto kan daarom een belangrijke bron zijn voor het verzamelen van verkeersinformatie op zowel het hoofd- als onderliggend wegennel '-',' '-\w- '\ " ', ' \' -"' t '- - 00"";- l!$ \ "i l ff1 "P'-' 1 Het DVM-pilotgebied waarin MTS wordt toegepast 2 Filmpjevan de feitelijke situatie op 11 september, avondspits,,

4 n _-- project uitstekend in het provinciebeleid om!ct-ontwikkelingen en -toepassingen te stimuleren Het inzicht in de verkeersafwikkeling heeft een belangrijke betekenis voor toepassing van de AVB-methodiekvoor Gebiedsgericht Benutten (zie kader), die volgens de provincie essentieel is om samen met andere betrokkenen DVMin een gebied vorm te geven Opzet project Het pilotproject richt zich op de wegen in het gebied begrensd door de A58, A16, A59 en N261, globaal het gebied tussen Breda, Tilburg, Waalwijk en Oosterhout Voor deze hoofdwegen worden sinds oktober verkeersgegevens geleverd, evenals voor de hoofdroutes in de steden Tilburg en Breda, de provinciale en gemeentelijke wegen in het buitengebied en door kommen als Dongen en Oosterhout (fig 1) Gezien het innovatieve en experimentele karakter van de methodiek met gsm's zal de pilot ongeveer anderhalf jaar duren Het project start met de fase waarin de benodigde soft- en hardware in het netwerk van de mobiele operator wordt geplaatst om de verplaatsingen van mobiele telefoons te kunnen ontsluiten Vervolgens worden gedurende twaalf maanden de historische verkeersgegevens in de vorm van trajectsnelheden en trajectreistijden aan de provincie geleverd Dit gebeurt maandelijks via een cd rom Ook worden tijdens het project de resultaten op de website van de provincie Noord-Brabant (wwwbrabantnl) getoond Dit gebeurt in de vorm van filmpjes die het verloop van de wegvaksnelheden in een afgelopen maand op een wegenkaart laten zien (fig 2) Tijdens het project zal de provincie collega-wegbeheerders vragen mee te kijken naar de resultaten De geleverde gegevens worden uitvoerig op hun kwaliteit getoetst Goudappel Coffeng heeft daartoe een validatiestudie uitgevoerd en de MTS-gegvensvergeleken met door haar ingewonnen gegevens uit andere meetsystemen (zie kader 'De eerste resultaten') Na afloop van het project, tweede helft 2004, zal de provincie op basis van de resultaten besluiten of zij door zal gaan met het inkopen van verkeersgegevens via MTS De pilot is er in eerste instantie op gericht te kijken of het genereren van verkeersinformatie op basis van zich verplaatsende gsm-toestellen werkt en of daarmee inzicht is te krijgen in de verkeersafwikkeling in het pilotgebied De verkeersafwikkeling moet daarbij beoordeeld kunnen worden GebiedsgedcM bemme!1 n het werkboek 'Gebiedsgericht benutten' is vastgelegd hoe met (dynamisch-)verkeersmanagementmaatregelen een betere benutting van het wegennet vorm moet krijgen Gebiedsgericht benutten gaat n op hoe we onze mobiliteit en bereikbaarheid kunnen waarborgen, hoe we ervoor kunnen zorgen dat weggebruikers kunnen uitgaan van betrouwbare reistijden, kortom, hoe we de doorstroming op de wegen zo optimaal mogelijk kunnen houden Door beter te benutten wat er al is, kan de doorstroming tijdens ochtend- en avondspits worden verbeterd Het werkboek 'Gebiedsgericht benutten' beschrijft hoe dit in een aantal stappen kan worden bereikt Deze stappen worden in onderstaande figuur beschreven Start het project Gebiedsgericht Benutten op ï Bepaal de gezamenlijke beleidsuitgangspunten Ontwikkelde regelstrategie Bepaalhet referentiekader Beschrijf de feitelijkesituatie Bepaalen analyseerde knelpunten 1jZi\ ntwikkel > de services "$' 0 Bepaal de maatregelen Rondhet project Gebiedsgericht Benutten af Realiseerde maatregelen Stelregelscenario'sop Operationeelverkeersmanagement Beleidsmatigunatraject ij Voortraject Gebiedsgericht Benutten Operationeel verkeersmanagement valuatievan maatregelen Met het project'brabantsewegenbeterzichtbaar'wordt bekekenof met MobileTraffic Servicesbruikbare gegevens voor het gebiedsgericht benutten worden verkregen Met name de beschikbaarheid van doorstromingsgegevens die MTSaanlevert zou de discussie tussen de verschillende wegbeheerders concreet en transparant moeten maken De stappen 5 (beschrijf de feitelijke situatie) en 6 (bepaal en analyseer knelpunten) zijn zonder goede monitoringinfonnatie weinig zinvol MTSlevert die informatie in de vorm van filmpjes met doorstromingsinformatie over het gehele wegennet Alsde maatregelen vaststaan (stap 8), levert MTSin de operationele fase actuele verkeersinformatie, bijvoorbeeld in de vorm van trajectreistijden (stappen 10, 11 en 12)Tot slot kan MTSook bij de evaluatie een nuttige rol spelen, omdat de doorstromingseffecten van ingezette maatregelen direct worden gemeten en n de tijd gevolgd De provincie Noord-Brabant denkt deze werkwijze volgens de zogenaamde Gebiedsgewijze Aanpak (GGA)toe te passen, waarbij Noord-Brabant in zes GGA-gebieden is opgedeeld îv!obi!e Traffic SerVices (MTS) LoglcaCMGntroduceert Mobile Traffic Services in licentievonn, te vergelijken met de n de T-wereld gebruikelijke manier van licentieverlening op software De leverancier blijft eigenaar van de software en verleent de gebruiker een licentie De gebruiker betaalt voor de licentie en kan de software vervolgens vrij toepassen in de bedrijfsprocessen De licentie mag niet worden doorverkocht Met Mobile TrafficServices krijgt de afnemer van de gegevens, in dit geval de provincie Noord-Brabant, een gebruiksrecht van deze gegevens voor de applicaties en verkeersdata LogicaCMG blijft eigenaar van de gegevens Dit impliceert dat er in geval van gebiedsgewijze inzet voor DVM,waarbij ook andere wegbeheerders betrokken (zullen) zijn, sprake zal moeten zijn van samenwerking tussen verscheidene gebruikers van MTS-gegevens, danweldat de gegevens worden afgenomen met een uitgebreider gebruiksrecht -_-- u ;;; - Q;, gj 0 6 ij) :::J c: 29

5 u 'u ---, - ;> c: 30 naar momenten van de dag, alsmede variërend gedurende het jaar (bijvoorbeeld specifieke fteling-drukte en/of paasdrukte rondom de meubelboulevard Waalwijk) Historische gegevens, die maandelijks bijeen worden gezet, kunnen voor deze doeleinden vrij gemakkelijk worden geanalyseerd Bijrea -time gegevens is dat een stuk lastiger, omdat de informatiestroom voortdurend aan de gang blijft Maar als blijkt dat het systeem goed functioneert, zal tijdens de pilotperiode waarschijnlijk ook de levering van rea -time gegevens worden getest Andere voorziene toepassingen van MTS die mogelijk in de pilot aan bod komen, zijn het schatten van verkeersintensiteiten en het bepalen van herkomstbestemmingspatronen Vijf stappen Nieuw aan MTSis het gebruik van het mobiele netwerk en het proces, dat de data -die anoniem aan het netwerk worden onttrokken (zie kader 'Privacy')-verwerkt tot verkeersgegevens voor de wegbeheerder De verkeersinformatie krijgt in vijf stappen 'bottom up' gestalte (fig 3); 1 geografische informatie van infrastructuur De 'onderlegger' van het hele proces is een digitale kaart van het gebied waarbinnen de verkeersgegevens worden ingewonnen Belangrijkop deze kaart zijn de wegen van rijk, provinciesen gemeenten Deze wegengeografie wordt later in het proces gebruikt om te bepalen of gsm's zich op het wegennet bevinden 2 locaties van antennes in het mobiele netwerk De locaties van de antennemasten wor den aan de digitale kaart van het gebied toegevoegd De antennemasten zijn het uitgangspunt om de posities van de ' "" ' " '--'--'--"--"-- ' -- Wegbeheerders - Sèrvlce provlders OV bedrijvenvervoerders i i ' De vijfstappen waarin de verkeersinformatiediensten gestalte krijgen -traject snelheden traject reistijden -raaltime -statistisch bron: LogicaCMG i!! J i gsm's in kaart te brengen Het gebied rondom elke mast is verdeeld in een aantal 'taartpunten' lketaartpunt is ten opzichte van de mast weer onderverdeeld in opeenvolgende banden De 'lappendeken' van vlakken rondom alle masten zijn de positioneringsgebieden van de gsm's (fig 4) Deze gebieden zijn aan de digitale kaart toegevoegd, waardoor de posities van de gsm's in het gebied kunnen worden aangegeven 3 ruwe verkeersdata door gsm's op het wegennet Het systeem krijgt in eerste instantie de posities van all gsm's in het mobiele netwerk te verwerken De gsm's die zich niet in een wegvoertuig bevinden, worden daarom als ruis weggefilterd Deze selectie van de gsm-data gebeurt door patroonherkenning, het combineren van de positioneringsgebieden met het wegennet in de digitale kaart, statistische en andere wiskundige rekentechnieken Met de selectie van de gsm's op het wegennet worden vervolgens de verplaatsingen van de mobieltjes in het verkeer op het wegennet geprojecteerd Op basis hiervan worden vervolgens reistijden en snelheden berekend 4 databases met verkeersgegevens Verkeerskundige interpretatie en verdere bewerking van de data uit de voorgaande stap resulteren in de databases met verkeersgegevens De verkeersgegevens die beschikbaar komen zijn trajectsneiheden en trajectreistijden op de wegennetten Deze verkeersgegevens zijn de bron voor actuele en historische verkeersinformatiediensten Omdat de gegevens van zowel de rijks-, provinciale en gemeentelijke wegen in hetzelfde formaat beschikbaar zijn, is een optimale integratie van de verkeersgegevens tot verkeersinformatiediensten mogelijk 5 diensten voor gebruikers De provincie Noord-Brabant is de eerste afnemer van MTS-dienstenAlsoverheidspartij in de rol van wegbeheerder zal zij onder meer snelheidskaarten en trajectreistijden afnemen als een volgende stap in de ontwikkeling van haar DVM-activiteitenBehalve voor over heidspartijen biedt het systeem ook mogelijkheden voor automobilisten en het bedrijfsleven; denk aan autofabrikanten, internetproviders, logistieke dienst verleners alsmede mobiele operators Afwegingen Voordat tot grootschalige implementatie van FCD-techniekenvoor DVMzal worden overgegaan, moeten verschillende afwegingen worden gemaakt De provincie Noord-Brabant zal de toe-

6 komstvan DVMmet collega-wegbeheer-, ders verder gaan bepalen, mede op basis van de beschikbare verkeersinformatie Centraal staat daarin hoe de samenwerking op het gebied van netwerkbreed verkeersmanagement moet worden vormgegeven i Maar ook andere vragen moeten worden beantwoord Hoe staat men bijvoorbeeld i tegenover het inkopen van een dienst voor verkeersinformatie in plaats van zelf voor de inwinning zorg te dragen? Hoe doorslaggevend is het feit dat met FCD-technieken geen investeringen aan wegen meer nodig zijn om verkeersgegevens in te winnen? Hoe regelen we het beheer van het gehele informatiesysteem? Hoe en op welke manier moeten FCD-techniekenworden geïntegreerd met andere inwinbronnen zoals lusdetectie? De provincie verwacht overigens dat voor een goede invulling van de informatievraag voor DVMverschillende systemen naast elkaar de benodigde gegevens zullen moeten leveren Met lussen in het wegdek kan de wegbeheerder informatie over het verkeer verzamelen die met behulp van gsm's niet kan w9rden geleverd, namelijk inzicht in het aantal en soort voertuigen dat gebruikmaakt van een weg Het MTSo m'--" ""-""""""""''''' m_ "'mm,-",' m"""",",,' mm ',,,, systeem levert ook weer informatie die de Privacy i lussen niet leveren, namelijk de gemiddeli Voor MTSworden de mobieltjes gebruikt van het Vodafone-netwerk in het pilotgebied! de snelheid en reistijd op een wegtraject LogicaCMGontvangt mobieleverkeersgegevensvan VodafoneDezegegevenszijnniet De systemen vullen elkaar dus goed aan 1! herleidbaar tot personen of mobiele telefoonnummers van klanten van Vodafone Vodafoneverstrekt uitsluitendtijdelijkecoderingendie zijngekoppeldaan mobiele 1'-" '! communicatie Deze coderingen zijn niet terug te leiden tot het telefoonnummer of de! i persoondie de telefoon gebruikt! novereenstemmingmet aanbevelingenvan het CollegeBeschermingPersoons-! i gegev ens ov er nieuwe technieken die het volgen van de mobiliteit van weggebruikers i 1 mogelijk maken wordt gebruikgemaakt van een techniek die de privacy van weg- i! gebruikers met een mobiele telefoon waarborgt (een zogenaamde Privacynhancing i i Technology) [_ ," ' m!! Kortweg Het project 'Brabantse Wegen Beter Zichtbaar' richt zich op het inwinnen van verkeersgegevens via de mobiele telefoon De provincie Noord-Brabant wint de verkeersinformatie niet zelf in, maar koopt deze dienst in De verkeersinformatie krijgt in vijf stappen 'bottom up' gestalte ndien deze pilot slaagt, kan relatief eenvoudig belangrijke informatie worden ingewonnen over doorstroming op het onderliggend wegennet c: :> Ol Ol > 4 De positioneringsgebieden van de gsm's ::1 0 é Ol e 31