De toekomst van de zorg maken we samen: Deltaplan Dementie 2.0

Transcriptie

1 Ik zat op een bankje met een vrouw met dementie. Ik ging met haar mee op haar reis, haar bestemming. We kwamen in een land dat ik was vergeten. Iedereen is daar, maar ze weten het niet. Wij twee wisten waar we waren: Het Land van Nu. ~Paul Jansen

2 De toekomst van de zorg maken we samen: Deltaplan Dementie 2.0 Centrum voor Dementie Project Beheersing Dementie (PBD) Ondersteuning Lokale Steunpunt(en) Dementie Publiekseducatie voor dementie preventie en bewustzijn Dementie vroegdetectie Case registratie & -management Verbinden van initiatieven in de gemeenschap

3 Dr. Paul Jansen MBA Expert in Cognitie & Gedrag (Ph.D.) Specialist in Dementie preventie en bewustzijn Voorzitter Stichting Dementiewijs Hart-Brein-coördinator - BreinCollectief

4 Wat dementie is... Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen. Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen (een syndroom), waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord. Dementie is de verzamelnaam voor stoornissen waarbij de hogere verstandelijke vermogens achteruit gaan.

5 Dementie: blijvende afname in het geheugen plus in ten minste nog één andere cognitieve functie afasie (taal begrijpen of gebruiken) apraxie (motorieke uitvoering) agnosie (herkenning objecten) uitvoerend (synthese plannen, organiseren, volgorde aan brengen, abstract denken) in een mate die het dagelijkse leven beïnvloedt.

6 Cognitie De verzameling van alle mentale vermogens en processen met betrekking tot kennis: aandacht, geheugen en werkgeheugen, oordeel en evaluatie, redeneren en "berekening", probleemoplossing en besluitvorming, begrip en productie van taal, etc.

7

8 2015 Paul Jansen Achteruitgang van lichamelijk of mentaal functioneren, in het bijzonder geheugen en alertheid, als gevolg van hoge leeftijd. Seniel. Senior ouder; hoge leeftijd (dictionary.com) Dick F. Swaab, MD, PhD Neurobioloog, Emeritas hoogleraar UvA Hoofd Team Swaab bij het Nederlands Herseninstituut

9 Functie van het Brein: AANSTUREN van GEDRAG.

10 Amerikaans arts en neurowetenschapper Brein-evolutie (1960+) Boek The Triune Brain in Evolution 1990

11

12 Paleo Zoogdierenbrein: Programma s schrijven en uitvoeren (emoties, ervaringen, beslissingen); onbewuste gewoontes Neo Zoogdierenbrein: Gedrag Live sturen (taal, abstract denken, verbeelding, bewustzijn: Bewust Zijn)

13 #1 Neobrein: Alert, bewust gedrag NU (ont-, af-, her- en bijleren) #2 Paleobrein: onbewust (herhaald) automatisch gedrag. #1 ATROFIE Atrofie, letterlijk 'zonder voeding', is een afname van weefsel- of orgaanmassa. Er zijn twee soorten atrofie: numerieke atrofie (afname van het aantal cellen) en eenvoudige atrofie (afname van de celfunctie). Swaab: Use it or lose it.

14 Programma s Gewoonten Synthetische Omgeving Neo Brein Angstspanningsgedrag Natuurlijke Omgeving Paleo Brein Natuurlijk Gedrag Paul Jansen

15 Programma s Gewoonten Waar je iets eerst moet leren kennen (snappen) om het daarna te kunnen herkennen Waar je niet iets eerst hoeft te kennen om het meteen te herkennen Paul Jansen

16 On(der)bewust Autonoom Hoofdprogramma: Ontstaan en onderhoud gewoonte(s)/verslaving(en) P P Vermijden/Minder P Opzoeken/Méér Prikkel(s) Breinverwerking Oordeel Gevolgprikkel uit Brein

17

18 Aandachtig Gedrag BALANS Onbewust Gedrag 4 x 12 = 2015 Paul Jansen paul@pauljansen.eu

19

20

21 DEMENTIE

22 Studie (2013) geeft overtuigend bewijs van een vermindering van prevalentie van dementie bij ouderen gedurende de laatste twee decennia. ~Professor Carol Brayne, Cambridge Institute of Public Health at Cambridge University Dit betreft een afname met 1,8% in de werkelijke getallen en met meer dan 20%(!) in de verwachting van het aantal mensen van boven de 65 met dementie. Dec Verdere verbeteringen in de primaire preventie alleen mogelijk als effectieve(re) zorg voor aandoeningen die het risico op dementie verhogen kan worden bereikt. ~Professor Carol Brayne

23 Studie (2013) geeft overtuigend bewijs van een vermindering van prevalentie van dementie bij ouderen gedurende de laatste twee decennia. ~Professor Carol Brayne, Cambridge Institute of Public Health at Cambridge University Dit betreft een afname met 1,8% in de werkelijke getallen en met meer dan 20%(!) in de verwachting van het aantal mensen van boven de 65 met dementie. Dec Verdere verbeteringen in de primaire preventie alleen mogelijk als effectieve(re) zorg voor aandoeningen die het risico op dementie verhogen kan worden bereikt. ~Professor Carol Brayne We worden zeer aangemoedigd door de indicatie dat er beïnvloedbare omgevingsfactoren zijn die een rol spelen in iemands risico op het ontwikkelen van dementie. ~ Professor Hugh Perry, Chair of the Neurosciences and Mental Health Board at the Medical Research Council

24

25

26 DEMENTIEPLAN VLAANDEREN Bevorderen gezonde levensstijl: voorlopig de belangrijkste weg! We promoten 'een gezonde geest in een gezond lichaam'.

27 ... is zeer verslavend. Je houdt van het gevoel dat het je geeft, de voldoening die het geeft. Je hunkert ernaar. Je hebt het nodig om de dag door te komen. Het stimuleert een integraal deel van je hersenen. Het vernauwt stilletjes je bloedvaten, wat leidt tot meer complicaties zoals hart- en vaatziekten en beroertes. Ergens in de wereld kost het elke 6 seconden een leven.

28 1. Enorme stijging van gebruik van suiker In westerse landen is het verbruik van geraffineerde suiker enorm gestegen. Het bedraagt een 500 calorieën extra per dag. Producten waaraan suiker is toegevoegd worden beschouwd als een van de belangrijkste oorzaken van obesitas, diabetes type 2 en hart-en vaatziekten., die de kans op dementie sterk verhoren!

29

30 Risico s (clinisch) op de Ziekte van Alzheimer: Factoren die het risico verhogen Leeftijd; Familiegeschiedenis (jong dementie); APOE-E4; Depressie; Suikerziekte; Overgewicht; Hart- en Vaatziekten; STRESS Factors die het risico verlagen APOE-E2; Mediterraan-type dieet (fruit, groenten, vis); Actief sociaal leven; Hogere fysieke activiteit; Actief gebruik van je hersenen (use it or lose it); Hoge algemene gezondheid; Stressvrij leven.

31 1 op de 3 gevallen van dementie te voorkomen. De 7 risicofactoren: - Diabetes - Hoge bloeddruk (op middelbare leeftijd) - Obesitas (op middelbare leeftijd) - Weinig fysieke inspanning - Depressies - Roken - Laag opleidingsniveau Beïnvloedbare leefstijlfactoren (volgens UoC) Gebrek aan beweging, roken, depressies en een lage opleiding zijn de belangrijkste risicofactoren.

32

33

34 Onderzoek van Lene Johannsson van de Universiteit van Göteborg wijst uit dat iemands karakter de kans op dementie kan verhogen. Wie bijvoorbeeld meer dan normaal nerveus, angstig, humeurig, onzeker en gevoelig is heeft een aanzienlijk hoger risico op de ziekte van Alzheimer. De persoonlijkheidseigenschap in kwestie is neuroticisme: een negatieve emotionele staat. Door Cognitieve Voorkeur (Cognitive Bias; mentale gewoonte/verslaving) voor het richten van de aandacht op vooral negatieve informatie (neuroticisme) verhoogt de kans op het krijgen van dementie.

35 COGNITIEVE VOORKEUR AANDACHT RICHTEN Negatief - P Vermijden/Minder Positief - P Opzoeken/Méér

36 COGNITIEVE VOORKEUR AANDACHT RICHTEN Negatief - P Opzoeken/Minder Positief - P Negeren/Is al OK

37 CBM (Cognitive Bias Modification) kan net zo effectief zijn als medicatie en therapie bij het verminderen van vooral angstspanning. Door Cognitieve Voorkeur (Cognitive Bias; mentale gewoonte/verslaving) voor het richten van de aandacht op vooral negatieve informatie (neuroticisme) kunnen mensen last hebben/krijgen van o.a. angstspanning (anxietas), stress, depressie en verslaving.

38 ANXIETAS (angstspanning - stress)

39

40 Harvard Neurowetenschappers: Meditatie verminderd niet alleen stress, het veranderd je brein. Na 8 weken: meer breinvolume en verbetering van het geheugen, van cognitie, van leren en van regulering van emoties (angst) en van stress. (Harvard 26/5/2015)

41 De Top 4 Oorzaken van dementie verschijnselen: 1.Stress 2.Negatieve Mentaliteit 3.Slechte Voeding 4.Zittend Leven ~Charles Glassman / Paul Jansen

42 Factoren die de Kwaliteit van leven Beïnvloeden vanuit het Perspectief van Mensen met Dementie: een Metasynthese. Research by Hannah M. O Rourke, BScN, Wendy Duggleby, PhD, Kimberly D. Fraser, PhD, and Lauren Jerke, MA Zie ook: Journal of the American Geriatrics Society Volume 63, Issue 1, Article first published online: 17 JAN 2015

43 Relaties Omgeving Alleen Samen Thuis Ontheemd Ziek Goed Zinvol Doelloos Gezondheid Het Leven Nu 2015 Paul L. Jansen Ph.D gebaseerd op onderzoek van Hannah M. O Rourke, BScN, Wendy Duggleby, PhD, Kimberly D. Fraser, PhD, and Lauren Jerke, MA

44

45 Studie, creativiteit, problemen oplossen, ethiek, onbevooroordeeld, jezelf kunnen zijn, zelfbewustzijn Status, prestige, achting, succes, zelfwaardering, respect van en voor anderen Zelfontplooiing Waardering Veiligheid, orde, stabiliteit, gezondheid, bescherming Zekerheid Ademen, eten, drinken, sex, slaap, ontspanning, beweging Fysiologische Behoeften. Liefde, vriendschap, erbij horen, genegenheid, familie Sociale Acceptatie Piramide van Jansen (Maslow Paul Jansen)

46 Jeugd/opgroeiend: Gebeurtenissen Opleiding en Beroep Depressie Psychologische factoren: Persoonlijkheid Levensgebeurtenissen Slaapstoornissen Levensstijl: Roken; Alcohol Lichamelijke activiteit Cognitieve activiteit Dieet B-Vitamines Antioxidanten Omega-3 Cardiovasculair: Hypertensie Obesitas Cholesterol Diabetes

47 Wat te doen TEGEN (verschijnselen van) Dementie Lichamelijke activiteit Mentale activiteit Sociale activiteit Balans Waken - Slapen Spirituele betrokkenheid Welzijn en eigenwaarde Beperken & Reduceren van angstspanning (anxietas/stress)

48

49 Bewuste Aandacht Positief Denken Sociaal Gedrag Gezond Leven + De 105% regel

50 Dementievriendelijk is goed. Dementiewijs is beter. Paul Jansen 2013/15 M: E: I: Paul 2009/14 Jansen Paul Jansen