Projectvoorstel 2014 Netwerk Democratie

Transcriptie

1 Projectvoorstel 2014 Netwerk Democratie t.b.v. projectondersteuning 2014 Nationaal Fonds voor Vrijheid en Veteranenzorg 2014 Onze missie Netwerk Democratie zet zich in voor een veerkrachtige democratie waarin burgers meer betrokken zijn en, met behulp van technologie, actief bijdragen. 1

2 Over Netwerk Democratie Jacques Wallage Voorzitter Raad voor het Openbaar Bestuur Netwerk Democratie is een innovatieve organisatie waarmee de Raad voor het openbaar bestuur graag samenwerkt. Wij delen de passie voor versterking van de democratie. Wij brengen die passie graag tot uitdrukking in bijeenkomsten samen met Netwerk Democratie. Teun Gautier Directeur De Groene Amsterdammer De oude systemen kraken en technologie zal een belangrijke en wezenlijke rol gaan spelen in het herdefinieren van de relatie tussen de burger en zijn overheid. We zitten nu middenin dat proces van transformatie en Netwerk Democratie is een van de belangrijkste katalysatoren. ND onderscheidt zich daarbij als scharnier tussen de wereld van technologie waar ze volledig mee bekend is en toegang toe heeft, en de wereld van het Burgerschap, met haar formele en informele gremia. Frank van Bussel Directeur Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij Door digitalisering en globalisering verandert onze democratie snel. De traditionele representatieve democratie staat onder druk en de deliberatieve samenleving dient zich aan. Netwerk Democratie begeeft zich in de voorhoede van deze transitie. Met concrete activiteiten en debat maakt zij inzichtelijk wat deze verandering betekent voor burgers, bedrijven en politiek. Netwerk Democratie zet mensen aan tot nadenken en stimuleert innovatie. Marcel Maussen Assistent Professor Politicologie Universiteit van Amsterdam Netwerk Democratie speelt een belangrijke rol bij de verspreiding van relevante kennis over actuele ontwikkelingen, met name de invloed van ICT en sociale media op het functioneren van de democratie. Ze gaven onder meer gastcolleges bij de module Democratie en Rechtvaardigheid dat heel positief werd ontvangen. Ook werken wij als afdeling Politicologie samen met Netwerk Democratie bij de organisatie van een symposium over democratische vernieuwing. 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Projecten Netwerk Democratie 5 Burgerparticipatie: 5 1. Nieuwe instrumenten voor oude systemen 5 2. Ondersteuning van nieuwe vormen van de democratie 6 Verantwoording afleggen door open te zijn 6 1. Nieuwe instrumenten voor oude systemen 7 2. Ondersteuning van nieuwe vormen van de democratie 8 Strategische allianties 8 3. Projecten Netwerk Democratie Financiering Organisatie Slotwoord 16 3

4 1. Inleiding Voor een heel groot deel van onze bevolking zijn de naoorlogse welvaart, de politieke vrijheid, de rechtsstaat en een goed functionerende democratie inmiddels net zo vanzelfsprekend als het weer. Netwerk Democratie beschouwt het als een primaire taak aan te geven dat democratie geen natuurgegeven is, dat het daarentegen een vrij kwetsbaar gewas is dat bescherming, verzorging en onderhoud vergt. Dat het niet vanzelf spreekt dat wij kunnen zeggen en denken wat wij willen, invloed kunnen uitoefenen op de manier waarop ons land geleid wordt en daar zelf actief aan kunnen deelnemen. Dat wij burgers voortdurend alert moeten zijn op de werking van onze democratie en betrokken moeten zijn bij onderhoud en verbetering. De noodzaak daartoe is de laatste jaren alleen maar groter geworden. Terwijl de grote gevaren die de democratie in West-Europa ooit bedreigden steeds verder verdwenen in de mist van de geschiedenis, begon het systeem zelf meer en meer gebreken te vertonen. De eerste naoorlogse periode werd nog gekenmerkt door grote stabiliteit. Dankzij het zuilensysteem, de concentratie op wederopbouw en de economische voorspoed, wisselden stabiele regeringscoalities elkaar af met de regelmaat van de klok en waren politici in staat vergezichten te ontplooien waarmee men het eens of oneens kon zijn. Het waren vergezichten waar een kiezer iets mee kon. Sinds de individualisering, het uit elkaar vallen van de zuilenstructuur en de opkomst van de massamedia, is er een heel ander politiek landschap ontstaan. De hedendaagse politicus wordt dag in dag uit op zijn vingers gekeken en voortdurend afgerekend door een steeds wispelturiger electoraat. Het afbreukrisico alleen al heeft geleid tot een verambtelijking van de politiek politicus is een beroep geworden en geen roeping meer en een vermindering van de kwaliteit. Wie iets wil met zijn leven, zal eerder voor een andere maatschappelijke carrière kiezen, de idealisten en kwalitatief goede politici niet te na gesproken. Naast een algemene afname van de kwaliteit van het politieke denken, leidt de dynamiek tussen media, politiek en kiezers, ook tot een nadruk op korte-termijnsucces, politiek pragmatisme en een slinkend vertrouwen in de politiek. Afnemende opkomst bij verkiezingen, dalende ledentallen bij politieke partijen en groeiende aanhang voor politieke groeperingen die zich woordvoerder maken van een ongearticuleerd ongenoegen met de politiek in het algemeen, zijn er allemaal symptomen van. Maar met de individualisering en de ontzuiling is ook de mondigheid van de burger exponentieel toegenomen. Diezelfde burger denkt meer na over zijn eigen leven dan ooit en heeft meer en concretere ideeën over de manier waarop hij of zij dat zou willen inrichten. Zeker wanneer de vraagstukken dicht bij huis liggen. Maar we zien in Europese context dat zowel IJsland als Belgie mooie voorbeelden bieden van burgers die serieuze aanbevelingen doen over een nieuwe grondwet of toekomstig politiek beleid. De opkomst van het massamedium televisie heeft het bestaande politieke bedrijf in belangrijke mate beinvloed, anderzijds heeft het een steeds beter geïnformeerde burger opgeleverd. Met de komst van alle digitale technieken is daar een fascinerende mogelijkheid bijgekomen. Was televisie nog éénrichting verkeer, met de interactieve media kunnen burgers rechtstreeks het gesprek aan gaan met overheid en politici en met elkaar. Daar ontstaat, volgens Netwerk Democratie, het speelveld waarop de democratie de komende jaren niet alleen onderhouden en hersteld kan worden, maar ook ingrijpend vernieuwd. Op dat speelveld wil Netwerk Democratie bij uitstek actief zijn. Onze ervaring van de afgelopen drie jaar is dat daar, op de plek waar burger, politiek en overheid in toenemende mate met elkaar in gesprek gaan, ongelooflijk veel initiatieven ontplooid worden die wezenlijk zijn voor het onderhoud en de vernieuwing van onze democratie. Niet in de laatste plaats ook onder druk van de crisis, zoeken burgers steeds vaker zelf oplossingen voor hun problemen. Samen met andere burgers, of in samenspraak met politiek en overheid. Daarin wil Netwerk Democratie een stimulerende, innovatieve en doorslaggevende faciliterende rol spelen. Dat heeft de afgelopen jaren geleid tot activiteiten op drie hoofdterreinen. In de eerste plaats het initiëren en begeleiden van projecten waar burgers met elkaar proberen hun leefsituatie te verbeteren, of dat nu gaat om woongenot, onderwijs of zorg. In de tweede plaats het verbeteren van de informatiepositie van de burger, door overheidssystemen en politieke processen toegankelijk te maken. Tegelijkertijd wordt daarmee de invloed vergroot die burgers kunnen uitoefenen op beleidsvorming en bestuur. In de derde plaats het aangaan van strategische samenwerkingen met allerhande partners in het werkterrein van de democratie, niet in de laatste plaats om denkkracht te bundelen die de eerste twee processen kan versterken. Op alle drie de terreinen wil Netwerk Democratie de komende jaren verder gaan met bestaande activiteiten en nieuwe activiteiten ontplooien. Daartoe is, ondanks nieuw aangeboorde geldstromen, de duurzame steun van het v-fonds onontbeerlijk. 4

5 2. Projecten Netwerk Democratie De projecten zijn geënt op de drie hoofdterreinen waarop Netwerk Democratie actief is: het stimuleren van burgerinitiatief, transparantie bevorderen en inspraak van burgers vergroten in politieke besluitvorming, en strategische allianties aangaan met stakeholders. Deze drie hoofdterreinen komen in de meeste activiteiten samen. Enerzijds richt Netwerk Democratie zich in haar activiteiten daarmee op het verstevigen en vernieuwen van de bestaande representatieve democratie, anderzijds op het ontwikkelen van nieuwe instrumenten voor oude systemen. BURGERPARTICIPATIE: De Volkskrant kopte een dag na Prinsjesdag: De verzorgingsstaat is dood, leve de participatiesamenleving. Er ontstond een levendige discussie in de media over gelijkheid, rechtvaardigheid en rechten en plichten van burgers. Dat de samenleving een transitie doormaakt van een welvaartstaat naar een meer zelforganiserende samenleving is een feit. Hoe dit proces verloopt en wat de uitkomst zal zijn, is nog onzeker. Dat burgers tot veel in staat zijn, blijkt uit een voorbeeld uit IJsland. Daar experimenteerde in 2011 de nieuwe regering met het crowdsourcen van de Grondwet. De regering nodigde burgers uit om in een divers samengestelde raad een nieuwe Grondwet te schrijven. De raad koos ervoor om de concepttekst via social media te delen en de input van de open, online discussie te gebruiken om tot een definitieve tekst te komen. In oktober 2012 werd deze nieuwe Grondwet met een tweederde meerderheid door de IJslandse bevolking aangenomen. Hieruit blijkt dat burgers beschikken over voldoende kennis en expertise. Bovendien neemt het draagvlak vanuit de samenleving voor nieuwe wetgeving door burgers te betrekken. Netwerk Democratie signaleert in de discussie over de doe-democratie en de participatiesamenleving, dat het meebeslissen door zelf doen getuigd van een beperkte opvatting over democratie. Juist wanneer burgers op lokaal niveau, in hun eigen leefomgeving, bijdragen aan de maatschappij, dan is het meer dan logisch dat zij ook de gelegenheid krijgen om daadwerkelijk mee te kunnen denken over de regelgeving en het beleid waarmee zij direct te maken krijgen. 1. Nieuwe instrumenten voor oude systemen Netwerk Democratie zet zich in voor het verstevigen van de democratie op lokaal niveau met de Burgerinitatiefgroep Lokale Democratie. Dit project richt zich op: Het opnieuw vormgeven van lokale democratie in de participatiesamenleving Het behoud van lokale democratie na het opheffen van de stadsdelen Het opnieuw definiëren van de rol van maatschappelijke initiatieven en burgerinitiatieven in het behoud van de lokale democratie Het herdefiniëren van professionele en bestuurlijke ondersteuning van burgers in de participatiesamenleving Dit project is inmiddels uitgegroeid tot een alliantie waar 120 burgers, burgerorganisaties en lokale politici zich bij hebben aangesloten. Op nationaal niveau richt Netwerk Democratie zich met Petities.nl tot de Tweede Kamer. Petities.nl is geeft de representatieve democratie een impuls door: Signalen uit de samenleving af te geven aan het politiek bestuur Burgers gehoord te laten worden door politici Politici aan te spreken op hun plicht om onderwerp die in de samenleving spelen te agenderen en in behandeling te brengen in de Tweede Kamer Netwerk Democratie organiseerde juli 2013 een Petitiesmanifestatie waarbij Tweede Kamerleden zijn uitgenodigd om contact te leggen met Petitionarissen. Ondanks brede maatschappelijke steun voor een petitie, blijkt dat het veel moeite vergt om een onderwerp op de politieke agenda van de Tweede Kamer te plaatsen. In een samenleving waarin burgers steeds meer eigen verantwoordelijkheid krijgen, verwerven zij ook meer kennis. Bestaande regel- en wetgeving kan een belangrijke belemmering vormen om hun taken ten uitvoer te kunnen brengen. Participatie en meedenken is daarmee onlosmakelijk met elkaar verbonden. 5

6 2. Projecten Netwerk Democratie 2. Ondersteuning van nieuwe vormen van democratie De traditionele instituties zijn niet toereikend in het omgaan met de veranderingen in de huidige samenleving. Netwerk Democratie voelt zich gesteund in deze analyse door de vele rapporten die door het Raad voor openbaar bestuur, de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid recentelijk zijn uitgekomen. Ook ministeries zien dat onze samenleving een transitie doormaakt. Het project Borders to Cross ziet Netwerk Democratie dan ook als een mijlpaal. Netwerk Democratie stond aan de wieg van dit internationale initiatief. Deze conferentie gaat over: democratic innovation and civic driven change. De conferen tie vindt plaats van oktober in Pakhuis de Zwijger te Amsterdam. Tijdens deze conferentie komen betrokkenen van 40 projecten uit heel Europa die zich bezighouden met democratische innovatie en burgerparticipatie, om samen om kennis en ervaring uit te wisselen over: Innovatieve democratische initiatieven De impact van burgerparticipatie op bestaande democratieën De rol van burgers in het in gang zetten van verandering in de huidige samenleving Nieuwe vormen van samenwerking en co-creatie Veranderende rollen en verantwoordelijkheden van burgers, overheden en de markt Actieve burgers, burgerorganisaties, bestuurders en creatieve ondernemers zullen aanwezig zijn om innovatieve ideeën, dilemma s en oplossingen te delen. Publiciteit: Rondom de conferentie wordt een actieve online community opgezet. Delen van de conferentie zullen via Live Stream te bekijken zijn via LinkedIn en Euronews. Daarnaast worden traditionele media ook uitgenodigd. Deze conferentie wordt georganiseerd door Netwerk Democratie in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken, het Ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sociale Zaken, en het Ministerie van Economische Zaken, de UvA, KU Leuven, Gemeente Amsterdam en zes burgerorganisaties, waaronder de G1000. Netwerk Democratie sluit deze conferentie af met het symposium Renewing Democracy. Dit symposium is een uitwisseling tussen burgers die betrokken zijn bij burgerorganisaties en wetenschappers. De conferentie en het symposium worden geor ganiseerd om een brug te slaan tussen theorie en praktijk en te reflecteren op: De aard en de omvang van de transitie van de huidige samenleving De bredere politieke en sociale implicaties van deze veranderingen Dit symposium wordt georganiseerd in samenwerking met de Universiteit Leuven, de Universiteit van Amsterdam en de G1000. VERANTWOORDING AFLEGGEN DOOR OPEN TE ZIJN De terugtredende overheid benut de mogelijkheden van de huidige informatiesamenleving slechts ten dele. Informatie wordt digitaal opgeslagen en voor uiteenlopende doeleinden gebruikt. Software wordt ingezet voor opsporingsdoeleinden. Privacy en burgerrechten worden geregeld geschonden. De overheid heeft veel informatie over de burger, maar staat nog te weinig stil bij het feit dat informatietechnologie niet alleen nuttig is in het besturen van de samenleving. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) biedt uitgelezen mogelijkheden om met burgers interactief te communiceren. Naast het informeren van burgers kunnen burgers met de inzet van ICT ook direct betrokken worden bij besluitvormingsprocessen. De relatie tussen overheid en burgers verandert en wordt steeds minder hiërarchisch ten gevolge van toenemende participatie van burgers. Van een hiërarchisch georganiseerde samenleving, verandert de maatschappij steeds meer in een netwerk waarin burgers eigen initiatieven ontplooien en de overheid één van de schakels in dit netwerk is. Het openbaar bestuur moet haar legitimiteit steeds opnieuw verwerven en verantwoordelijkheid afleggen voor besluitvorming. Transparantie van besluitvormingsprocessen is hierin een belangrijk middel. Burgers willen steeds meer meebeslissen en meedenken over het beleid en hebben daarbij informatie nodig. 6

7 2. Projecten Netwerk Democratie 1. Nieuwe instrumenten voor oude systemen Om transparantie te bevorderen startte Netwerk Democratie het project Volgdewet. Met dit project worden de mogelijkheden van ICT ingezet voor het inzichtelijk maken van politieke besluitvorming rondom wetgeving, maar ook om de kennis en exper tise van burgers op dit terrein te bundelen. Het project omvat de volgende activiteiten: De website Volgdewet.nl. Op deze website wordt besluitvorming van specifieke wetten gevolgd door burgers Worden medestanders gezocht om het draagvlak voor een wetswijzigingen te vergroten Wordt kennis en expertise gedeeld Wordt inzicht geboden in de mogelijkheden om de besluitvorming te beïnvloeden Worden praktische obstakels voor de uitvoering van de wet in een vroeg stadium van de besluitvorming aan het licht gebracht. Worden kwaliteit en efficiëntie van het wetgevingsproces vergroot Organiseren van publieksbijeenkomsten zoals Gij zult openbaar maken dat in samenwerking met de Raad voor openbaar bestuur en de juridische faculteit van de Universiteit Leiden plaatsvond Lobby op ministeries en in de politiek voor meer transparantie Netwerk Democratie werkt in dit project samen de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden, de Raad voor open baar bestuur, De Brauw Blackstone en Westbroek Advocaten, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en het Ministerie van Justitie. Netwerk Democratie is mede-initiatiefnemer van Publeaks - een website waarop iedereen veilig en anoniem documenten kan verstrekken aan de media. Vanuit het uitgangspunt dat burgers bestuur moeten kunnen controleren en misstanden ongestraft aan de kaak moeten kunnen stellen. Daarnaast spelen journalisten een belangrijke rol in het informeren van burgers. Gedegen onderzoeksjournalistiek is onontbeerlijk om het onderzoeks- en controlerend vermogen van de Nederlandse pers te versterken. Publeaks is een project dat zich richt op: Het mogelijk maken om veilig en anoniem documenten te verstrekken aan de media Het ondersteunen en beschermen van burgers die misstanden aan de kaak stellen Bevorderen van de transparantie van democratische en bestuurlijke processen Onderzoeksjournalistiek te stimuleren en te ondersteunen De informatiepositie van de burger te verbeteren Publeaks heeft overweldigend veel persaandacht gekregen. In alle landelijke kranten is er paginagroot aandacht besteed aan de lancering van de website Publeaks.nl. Ook in radio- en nieuwsuitzendingen (NOS Journaal, NOS op 3, RTL Nieuws, Radio 1 journaal, NCRV Lunchradio, VRT Radio) is er ruim aandacht aan besteed. Netwerk Democratie werkt voor Publeaks samen 15 Nederlandse mediaorganisaties (AD, ANP, De Correspondent, De Groene Amsterdammer, de Volkskrant, Het Financieele Dagblad, het Parool, NOS Nieuws, NRC Handelsblad, Nieuwsuur, Nu.nl, Pownews, RTL-Nieuws, Trouw en Vrij Nederland), Stichting Publeaks.nl, Greenhost, Het Internet Protectie Lab en het Hermes Center for Transparency and Digital Human Rights. 7

8 2. Projecten Netwerk Democratie 2. Ondersteuning van nieuwe vormen van democratie Netwerk Democratie organiseert de Masterclass Netpolitiek. In de media en het publieke debat is steeds meer aandacht voor wetgeving inzake internetvrijheid en de inzage die overheden, bijvoorbeeld de Amerikaanse NSA, in onze privégegevens hebben zijn volop in het nieuws. Om dit nieuws en de implicaties voor democratie en politiek werkelijk te kunnen begrijpen, is het nodig beter geinformeerd te raken over open data, copyright en privacy op het internet. Technologie ontwikkelt zich razendsnel, en de implementatie ervan zal grote gevolgen voor de toekomstige vorm van onze democratie en burgerrechten hebben. Hoe onze democratie er over 20 jaar uit gaat zien kunnen we niet voorspellen, maar goede scholing van degene die hier later over gaan beslissen kan een sturende invloed hebben op deze ontwikkelingen. De Masterclass Netpolitiek is bedoeld om: High Potentials uit het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en politieke talenten in staat te stellen gedegen kennis te nemen van thema s op het grensvlak van internet en politiek Hen in staat te stellen een onderbouwde mening te vormen, zodat ze over voldoende bagage beschikken wanneer zij in de toekomst een bestuurlijke functie vervullen Kennis van toponderzoekers en sprekers te koppelen aan politieke vraagstukken Nieuwe netwerkvorming van organisaties die zich op dit vlak begeven, Netwerk Democratie heeft het initiatief genomen de kennis samen te brengen van Bits of Freedom, Waag Society, Netwerk Democratie, Open State Foun dation en Kennisland op het kruisvlak van ICT, politiek en samenleving. De onderwerpen zijn: Open Data en transparantie, overheid, ICT, wetgeving en transparantie, modernisering van het auteursrecht, ethisch hacken, sociale innovatie en privacy Netwerk Democratie zet zich in voor het vergroten van transparantie door Open Data, en was medeorganisator van Apps voor Democratie dat plaatsvond in 2012 in de Tweede Kamer. Een Hackaton die op initiatief van oud-voorzitter van de Tweede Kamer, Gerdi Verbeet plaats heeft gevonden. In 2014 zal een follow-up van Apps voor Democratie plaatvinden. Het project richt zich op: Het stimuleren van het openstellen van de parlementaire database Open Data beschikbaar maken voor de ontwikkeling van Apps Parlementaire data inzichtelijk maken voor een breed publiek De vertaalslag maken van data naar politieke kwesties Discussie aanzwengelen over de rol van Open Data in relatie tot democratie Netwerk Democratie organiseerde Apps voor Democratie in samenwerking met de Tweede Kamer en Open State Foundation. Een gezelschap van 100 computerprogrammeurs en 100 wetenschappers en politici was uitgenodigd om onderling het gesprek met elkaar aan te gaan over de toekomst van een transparante politiek. Programmeurs hebben ter plekke Apps ontwikkelt. In haar voordracht noemde de oud-voorzitter van de Tweede Kamer Gerdi Verbeet deze dag dan ook een historische dag voor de Democratie. STRATEGISCHE ALLIANTIES De participatiesamenleving vergt met het wegvallen van overheidssubsidies niet alleen creatieve oplossingen van burgers, maar ook van traditioneel overheidsgesubsidieerde organisaties. Het bundelen van krachten en het aangaan van strategische allianties is daarom cruciaal in het bereiken van de eigen, maar ook van gemeenschappelijke doelen. Samenwerking levert veel op. Netwerk Democratie richt zich in het aangaan van strategische allianties op het inhoudelijk versterken van zowel de eigen activiteiten als die van de partnerorganisatie(-s). Bijkomstig voordeel is dat er kennis en expertise de organisatie wordt binnengehaald die voorheen buiten de grenzen van de organisatie lag. Netwerk Democratie verbindt wetenschap, media, kunst, burgerorganisaties en overheid met elkaar. Door verbindingen aan te gaan met universiteiten, wordt het bijvoorbeeld mogelijk om een brug te slaan tussen theorie en praktijk. De projecten Volgdewet en Borders to Cross zijn hier goede voorbeelden van. Een project als Publeaks is succesvol omdat 15 verschillende mediapartners meewerken. Bij het Manifest Lokale Democratie worden tientallen burgerorganisaties in Amsterdam verenigd die mee willen denken over een andere inrichting van de lokale democratie. De kracht van het Europees Jaar van de Burger zit in de hoeveelheid betrokken organisaties (62 Europese organisaties die ruim 4000 Europeanen representeren uit 50 Europese landen) Deze verbindingen begeven zich op: lokaal nationaal internationaal niveau 8

9 3. Projecten Netwerk Democratie 2014 In 2014 wil Netwerk Democratie zich blijven richten opnieuw inzetten voor het revitaliseren van de representatieve democratie en het ondersteunen van de vernieuwen ervan. BURGERPARTICIPATIE Nieuwe instrumenten voor oude systemen Ondersteuning van nieuwe vormen van democratie Een groot project dat Netwerk Democratie wil voortzetten en uitbreiden op het gebied van burgerparticipatie is Volgdewet - Maakdewet.nl: Volgdewet is een project in de opstartfase. De gemiddelde looptijd voor een wet in wording is twee jaar. Het heeft daarom enige tijd gekost om een netwerk op te bouwen van wetsvolgers. Bovendien heeft Netwerk Democratie ervaring opgedaan hoe de aandacht van actieve burgers op wetgevingsprocessen vast te houden. De website Volgdewet.nl zal verder uitgebouwd worden met Social Media functies. Daarnaast zullen de strategische allianties met partners en belanghebbenden geconsolideerd worden om een effectieve lobby mogelijk te maken. Daarnaast wil Netwerk Democratie Volgdewet.nl uitbreiden met de realisatie van Maakdewet.nl. Een website waar burgers al dan niet in samenwerking met Tweede Kamerleden, ambtenaren of andere belanghebbenden samen wetsvoors tellen kunnen schrijven. Partners: Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden, Raad voor openbaar bestuur, De Brauw Blackstone Westbroek Advocaten. Maakdewet wordt gerealiseerd met Agora Europe en het Referendum Platform VERANTWOORDING AFLEGGEN DOOR OPEN TE ZIJN Nieuwe instrumenten voor oude systemen Apps voor Democratie 2014: in 2012 heeft de Tweede Kamer de parlementaire database opengesteld en kregen programmeurs de gelegenheid Apps te bouwen met de beschikbare Open Data. Door het grote succes van de dag bestaat bij de organiserende partijen de intentie om in 2014 niet alleen een follow-up te organiseren, maar ook om een solide netwerk op te bouwen tussen de Tweede Kamer, Netwerk Democratie, Universiteiten, media, politieke partijen en burgeractivisten. Dit netwerk zal gerealiseerd worden door de organisatie van denktankbijeenkomsten en kennisuitwisseling. Wegens succes zal ook in 2014 een tweede editie van Apps voor Democratie plaatsvinden in de Tweede Kamer. Partners: Tweede Kamer, Open State Foundation, universiteiten, media, politieke partijen, burgeractivisten Publeaks: In 2014 zal de succesvolle samenwerking met Publeaks.nl voortgezet worden. Vanuit het uitgangspunt dat burgers bestuur moeten kunnen controleren en misstanden ongestraft aan de kaak moeten kunnen stellen. Tevens beogen we de rol van de pers in ons democratisch bestel te verbeteren. Netwerk Democratie zal in het komend jaar de positie van klokkenluiders verder uitdiepen door middel van de organisatie van debatten en denktankbijeenkomsten. Publeaks.nl zal uitgebreid worden met nog eens 15 mediaorganisaties. Partners: AD, ANP, De Correspondent, De Groene Amsterdammer, de Volkskrant, Het Financieele Dagblad, het Parool, NOS, NRC Handelsblad, Nieuwsuur, Nu.nl, Pownews, RTL-Nieuws, Trouw en Vrij Nederland), Stichting Publeaks.nl, Greenhost, Het Internet Protectie Lab, Hermes Center for Transparency and Digital Human Rights 9

10 3. Projecten Netwerk Democratie 2014 Ondersteuning van nieuwe vormen van democratie Netpolitiek congres: de democratische rechtsstaat wordt sterk beïnvloed door ICT. Netwerk Democratie heeft meerdere activiteiten georganiseerd waarin de consequenties hiervan in beeld worden gebracht. ICT beïnvloedt de mogelijkheden die burgers hebben om mee te kijken en mee te beslissen, maar zorgt ook voor meer mogelijkheden voor bedrijven en staten om mee te kijken in privé-aangelegenheden. Een begrip als auteursschap is steeds lastiger te handhaven en delen van informatie wordt steeds makkelijker. Het is duidelijk dat netpolitiek niet langer een bijzaak is, maar invloed heeft op sociaal-politieke beslissingen over de gehele linie. Hiermee is het een kernfactor in onze moderne informatiemaatschappij geworden en daarom is het noodzakelijk om thema s als burgerrechten, privacy en democratie op nieuw tegen deze achtergrond te bestuderen. Netwerk Democratie signaleert een gebrek aan algemene kennis over de relatie tussen democratie en de informatieseringssamenleving. Een stevige kennis van de belangrijkste thema s op dit gebied is cruciaal om onze informatiemaatschappij de komende jaren succesvol te (be)sturen. Om die reden wil Netwerk Democratie in 2014 een Net politiek congres organiseren. Dit congres is geïnspireerd op het Netpolitischer Kongress, 2012 een congres georganiseerd door de Groenen in Duitsland over Internet Politiek. Centrale thema s zullen o.a. zijn: Hoe kunnen we informatisering inzetten om draagvlak en inspraak in de democratie te versterken? Hoe geven we vorm aan burgerrechten en privacy in de informatiseringssamenleving? Wat zijn de verantwoordelijkheden van de overheid, burgers en de markt in het digitale tijdperk? Partners: Waag Society, Bits of Freedom, Internet Society, Nederland Kennisland en Open State Foundation 10

11 4. Financiering 2014 Dankzij de steun van het v-fonds in de afgelopen 3 jaar heeft Netwerk Democratie grote stappen gemaakt en succesvolle jaren weten te realiseren. Onze zichtbaarheid op verschillende inhoudelijke terreinen en onder diverse publieksgroepen heeft onder meer geleid tot een duurzaam partnerschap met, en financiële ondersteuning van, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en De Brauw Blackstone Westbroek. Bovendien heeft Netwerk Democratie door diverse samenwerkingsverbanden en opdrachten het fundament onder de organisatie verder verstevigd. Het realiseren van de doelstellingen wordt hierdoor mogelijk. Deze alternatieve inkomstenbronnen konden alleen aangeboord worden, doordat er een stevige basisorganisatie stond. Voor deze basisorganisatie is de ondersteuning van het vfonds in het verleden maar ook zeker in de toekomst onontbeerlijk. Netwerk Democratie streeft naar een grotere financiële onafhankelijkheid door inkomsten die gegenereerd worden uit betaalde opdrachten en projectfinanciering. Deze opdrachten sluiten aan bij de missie van Netwerk Democratie. In 2013 heeft Netwerk Democratie een vijftal opdrachten uitgevoerd: Opdrachten 1. isamenleving in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken 2. Netwerkdag Democratie en Burgerschap in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei 3. Reluctant Radicals onderzoek naar populisme in Nederland in opdracht van Counterpoint 4. PlattelandsParlement in opdracht van de Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij 5. Handvest Sociale Media voor herdenkings- en oorlogsmusea in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei Bedragen inclusief BTW , , , , ,80 De totale projectbegroting van het projectvoorstel 2014 bedraagt ,-. Hiervan vraagt Netwerk Democratie aan het vfonds projectondersteuning voor ,-. Het volgende overzicht geeft inzicht hoe de begroting 2014 is opgebouwd: BATEN 2014 subsidie begroting 2014 V-fonds ,00 Ministerie van Binnenlandse Zaken ,00 Stichting Democratie en Media ,00 overige inkomsten opdrachten Counterpoint 5.000,00 Nationaal Comite 4 en 5 mei 5.000,00 Plattelands Parlement 3.000,00 Plan C for Europe Europe for Citizens 7.700, , ,00 TOTAAL ,00 11

12 4. Financiering 2014 BEGROTING 2014 BEHEERSLASTEN personeel nd Josien Pieterse ,00 Mieke van Heesewijk ,00 projectondersteuning 4.000,00 materiele kosten huur 8.400,00 reiskosten 1.000,00 telefoonkosten 2.000,00 vergaderkosten 1.000,00 representatie 1.500,00 administratie en accountantskosten 4.500,00 kantoorbenodigdheden 300,00 pr en publiciteit 5.000,00 abonnementen 300,00 website(s) onderhoud 2.500,00 stage 1.200,00 drukwerk 2.500, , ,00 ACTIVITEITENLASTEN personeel nd Josien Pieterse ,00 Mieke van Heesewijk ,00 projectleider ,00 Burgerparticipatie materieel ,00 Verantwoording afleggen door open te zijn materieel ,00 Strategische allianties materieel 7.500,00 pr en publiciteit projecten 7.000, , , , , ,00 TOTAAL ,00 12

13 5. Organisatie Ook in 2014 werkt Netwerk Democratie als een netwerk van individuen en ondernemers (ZZP-ers). Het bureau bestaat uit de initiatiefnemers, Josien Pieterse en Mieke van Heesewijk en maximaal 3 fte in ZZP-verband. Deze fte s zullen in 2014 worden ingevuld door een (parttime) communicatie adviseur en 2 projectleiders, Yvette Jeuken en Sanae Zahri. Netwerk Democratie wil in 2014 deze samenwerking voortzetten. Bureau Het bureau is verantwoordelijk voor de organisatie van alle bijeenkomsten, de realisatie van applicaties, fondsenwerving en acquisitie, het onderhouden van contacten met de verschillende netwerken, het stimuleren van interactie en is het openbare aanspreekpunt. Dagelijkse leiding Josien Pieterse is medeoprichter van Netwerk Democratie. Zij was tot 2011 coördinator bij het Forum voor Democratische Ontwikkeling (FDO), aanjager en meedenker bij projecten en samenwerkingsverbanden over democratie en democratisering. Tevens is zij initiatiefnemer van platform en debatserie Framer Framed, een vernieuwingsinitiatief voor de Moderne kunst, etnografische en erfgoedmusea. Zij is voorzitter van de Vereniging Nederlandse Debatcentra. Als freelancer is zij sinds 2007 werkzaam als oral historian bij Aletta, instituut voor de vrouwengeschiedenis, zij publiceert hierover en maakte verschillende documentaires. Zij studeerde af in Vergelijkende Politicologie en Genderstudies (cum laude). Josien werkte eerder als programmamaker bij debatcentra Felix Meritis en TUMULT, en was in die hoedanigheid oprichter van diverse debatreeksen zoals I have a dream en WomenSpeak. Josien zit namens Netwerk Democratie in het bestuur van Voorjebuurt. Mieke van Heesewijk is medeoprichter van Netwerk Democratie. In 2011 was zij als Internet Strateeg werkzaam bij Schuttelaar en Partners. Zij was tot 2011 werkzaam als adviseur eparticipatie bij Burgerlink - het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Mieke maakte deel uit van de redactie van Next Ten Years - een reeks van XS4ALL in samenwerking met uitgeverij Nijgh & Van Ditmar over de maatschappelijke veranderingen die internet teweeg brengt. Mieke is commissielid bij Internet Society (Isoc), een onafhankelijke internationale non-profitorganisatie die zich actief bemoeit met beleidsdiscussies rondom internet om ervoor te zorgen dat de continuïteit en stabiliteit van internet niet in gevaar komt. Van 1997 tot 2008 was Mieke werkzaam als webdeveloper, projectleider en projectmanager en hield zij zich bezig met Public Affairs bij XS4ALL rond Vrijheid van Meningsuiting, Privacy en Open Data op Internet. Mieke zit namens Netwerk Democratie in het bestuur van Publeaks.nl. Projectleiding en communicatie Yvette Jeuken voert als freelance politicologe onderzoeks- en organisatieopdrachten uit voor Netwerk Democratie. Yvette is als politicologe afgestudeerd in politieke theorie en genderstudies. Als onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen heeft ze meegewerkt aan een onderzoeksproject over maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met emancipatie, en werkte ze aan een proefschrift op het gebied van participatie, democratie en politieke bewegingen. Sanae Zahri heeft haar master rechten behaald aan de Universiteit van Leiden en heeft ook een master in International Relations aan Webster University. Tijdens haar studententijd heeft ze een jaar voor de Ambassade van Jordanië gewerkt als secretaresse van Ambassadeur Khaldoun TH Talhouni. Daarnaast heeft ze stage gelopen bij Böhler Advocaten en heeft zij gewerkt als student assistent op de Hogeschool Leiden, waar zij het vak juridisch methodiek gaf aan eerste jaars hbo recht en sjd studenten. Verder is zij actief bij Vluchtelingenwerk op het gebied van mensenrechten en vreemdelingenrecht. Bestuur In 2013 is bestuurslid Joeri van Steenhoven, door verhuizing naar Canada afgetreden. Prof. Dr. Valerie Frissen voorzitter is als principal scientist werkzaam bij TNO en tevens als hoogleraar ICT en Sociale Verandering namens TNO verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Frissen heeft een uitgebreid nationaal en internationaal netwerk in de wereld van de ICT en de media, onder beleidsmakers en in de academische wereld. Momenteel is ze kwartiermaker voor CLICKnl, het Topconsortium voor Kennis en Innovatie voor de creatieve industrie. Naast haar werk voor TNO heeft Frissen verschillende bestuurs- en adviesfuncties. Zij is lid van de ISTAG, die de Europese Commissie adviseert over het ICT-onderzoek in Horizon Zij maakt deel uit van de Raad van Toezicht van de NPO (publieke omroep), de Raad van Toezicht van het SIOB (Sectorinstituut Openbare Bibliotheken), de raad van Advies van HIVOS en het Algemeen Bestuur van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek. Tot slot is zij voorzitter van het bestuur van de Stichting Netwerkdemocratie. 13

14 5. Organisatie Rob van Roozendaal penningmeester is na zijn studie rechtsgeleerdheid in het bankwezen beland. De laatste 15 jaar heeft hij gewerkt voor Van Lanschot Private Office (voorheen Kempen & Co) als senior relatiemanager. In deze functie is hij adviseur/generalist voor zeer vermogende particuliere relaties op het gebied van structureren, financieren en beleggen. Wil Eikelboom secretaris is advocaat bij Böhler Advocaten en gespecialiseerd in het voeren van procedures voor internationale mensenrechteninstanties, met name het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Eikelboom was tussen 2003 en 2008 werkzaam als jurist op het hoofdkantoor van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (UNHCR). Chris Kijne - algemeen bestuurslid Is sinds 1984 als journalist werkzaam bij de VPRO. Hij ontwikkelde zich van schrijvend journalist tot allround radioredacteur en breidde dit werk eind jaren negentig uit met beeld. Hij maakte sindsdien vele portretten van schrijvers, kunstenaars, denkers en wetenschappers als Amartya Sen, John Le Carré, Amos Oz en Simon Schama. In verschillende documentaires hield hij zich bezig met democratie, recentelijk als redacteur bij Tegenlicht met de films Na de democratie en De Arabische Lente en Wij. Behalve voor Tegenlicht werkt hij op dit moment als presentator van de radioprogramma s Bureau Buitenland en Met Het oog op Morgen en als interviewer van wetenschappers voor Holland Doc 24. Hij is tevens bestuurslid van het John Adams Instituut. Maartje Nevejan - algemeen bestuurslid is een onafhankelijke filmmaker, met een achtergrond in theater en multimedia. In haar projecten ze graag onderzoek naar de (ruwe) poëtische kwaliteit van de werkelijkheid. Recent maakte zij de documentaire De prik en het meisje over de preventieve inenting van pubermeisjes tegen baarmoederhalskanker. Deze film bleek een verslag van de positie van de burger ten aanzien van de overheid. Werkmethode Netwerk Democratie is een platform voor vernieuwende democratische ontwikkeling dat investeert in individuele initiatieven met een publiek belang. In 2011 en 2012 richtte Netwerk Democratie zich op het organiseren van publieksbijeenkomsten & events, denktanks en research en de ontwikkeling van applicaties en websites. In 2013 is daar een vierde onderdeel bijgekomen, namelijk: verslaglegging, publicaties en campagne. Bij de realisatie van de projecten hanteren we de volgende werkmethoden, waarbij de relatie tussen theorie en praktijk nog sterker met elkaar in verbinding wordt gebracht. Het uitgangspunt hierin blijft: theorie voedt de praktijk en andersom: a. Publieksbijeenkomsten De publieksbijeenkomsten zijn gericht op een divers publiek. Steeds wordt een andere doelgroep aangesproken in grotere of kleinere bijeenkomsten. Dit kunnen ambtenaren, politici, studenten, scholieren, actieve burgers of professionals zijn. De locatie van de bijeenkomst zal steeds specifiek voor de doelgroep gekozen worden, de vorm kan variëren van debatten, workshops, presentaties, lunches en ronde tafelgesprekken. b. Denktankbijeenkomsten Deze bijeenkomsten zijn gericht op het samenbrengen van experts uit verschillende werelden met als doel door middel van uitwisseling democratische innovatie te stimuleren en deze kennis een nieuwe vorm te geven. Netwerk Democratie betrekt bij deze bijeenkomsten experts vanuit de overheid, de media, maatschappelijke organisaties, onderwijs, burgerorganisaties en de digitale wereld. c. Applicaties voor de burger Deze pijler richt zich op het ondersteunen en starten van concrete toepassingen (websites of applicaties) die voor iedereen toegankelijk en makkelijk in het gebruik zijn. De rol van Netwerk Democratie is die van intermediair tussen initiatieven en financiers. d. Uitwisseling, verslaglegging en campagnes Alle kennis opgedaan in de eerdergenoemde onderdelen zal worden bestendigd in de vorm van (online) publicaties en / of agenda s. Bij ieder project zal online verslaglegging plaatsvinden in tekst, foto en video. Tevens zal er per project een campagnegerichte communicatie ontwikkeld worden. 14

15 6. Slotwoord Wij hopen dat wij u hiermee hebben voorzien van voldoende informatie over onze beweegredenen, onze doelen en de manier waarop we die hebben nagejaagd en in de toekomst nader dichterbij willen brengen. Laat ons tot slot nog dit benadrukken: wij realiseren ons dat zichtbaarheid voor het V-fonds als subsidiegever van groot belang is. En hoewel er als gezegd diverse projecten zijn geweest die niet alleen grote groepen mensen bereikten, maar zich ook mochten verheugen in ruime positieve publiciteit, is veel van onze energie de afgelopen jaren gaan zitten in het opzetten van de organisatie en de inhoud van de projecten en allianties. Voor de komende jaren zullen we niet alleen in de keuze van projecten maar ook in aanpak en prioriteitenstelling, de publiciteit en de breedte van de groepen bereikte mensen grotere aandacht gaan geven. En er vooral op toezien dat naast Netwerk Democratie ook de belangrijkste subsidiegever daarvan profiteert. 15