LaboXX 2. Bijlage E1: Bevolkingsprognoses Antwerpen Studiedienst stadsobservatie Bestuurszaken stad Antwerpen

Transcriptie

1 A B C D E F G 1 LaboXX 2 Bijlage E1: Bevolkingsprognoses Antwerpen Studiedienst stadsobservatie Bestuurszaken stad Antwerpen

2 Inhoudstafel Inhoudstafel Inleiding: evaluatie prognose Waarnemingen, hypothesen en methodologie Methodologie Startpopulatie Sterfte en levensverwachting Vruchtbaarheid Migratiesaldo Hypothesen / scenario s Kanttekeningen Bevolkingsprognoses Algemene prognose Prognose van de leeftijdscategorieën Jongeren Inwoners op beroepsactieve leeftijd Ouderen (65+) Bevolkingsprognoses naar herkomst Autochtonen Allochtonen Prognoses naar leeftijd en herkomst jarigen Actieve leeftijd Senioren (65+) Conclusie Bibliografie / 55

3 1 Inleiding: evaluatie prognose De studiedienst stadsobservatie voert met bepaalde regelmaat projecties uit om de loop van de bevolking te voorspellen. De laatste prognose werd uitgevoerd in 2010 en betrof de evolutie van de bevolking tussen 2009 en Onderstaande grafiek toont de bevolkingsprognoses volgens de 4 scenario s die toen werden uitgestippeld en de werkelijke evolutie tussen 2009 en Hieruit leren we dat we voor de jaren 2010 en 2011 respectievelijk ongeveer inwoners te veel en 2000 inwoners te weinig voorspelden. Het grote verschil doet zich voor in 2012, waar de bevolking in werkelijkheid inwoners meer telt dan voorspeld. Deze sprong heeft te maken met 2 zaken: In 2011 werd in de stad overgeschakeld naar een nieuwe bevolkingstoepassing. De bevolkingsgegevens vanaf 2012 komen uit deze nieuwe bevolkingstoepassing. De gegevens van 2011 en ervoor komen uit de oude toepassing. Door deze overschakeling zijn er in de bevolkingsregisters inwoners bijgekomen, die officieel in Antwerpen woonden, maar nooit in de oude toepassing geregistreerd stonden. De tweede reden is dat de immigratie in 2010, maar vooral in de loop van 2011 fors is toegenomen. Daar waar er in de periode meestal een migratiesaldo was van tot +2500, ligt het migratiesaldo in 2011 op ongeveer In de maximumscenario s van de prognose uit 2010 werd ook uitgegaan van het gemiddeld migratiesaldo van de periode Er is zeer waarschijnlijk ook een effect van de regularisatie. We hebben hier echter geen gegevens over om de impact correct in te schatten. Grafiek 1: Vorige prognose , vergeleken met waarneming Bron: Stad Antwerpen, Districts- en loketwerking / 55

4 Grafiek 2: Verschil tussen inwonersaantal en inwonersaantallen volgens het minimum- en maximumscenario bevolkingsprognoses voor periode Vergelijken we de voorspelde aantallen voor 2012 met de waargenomen aantallen naar leeftijd, dan zien we dat de onderschatting geldt voor elke leeftijd tot ongeveer 50 jaar. De onderschatting is het grootst bij twintigers en jonge kinderen. Enkel bij de 0-jarigen is er sprake van een overschatting, omdat er een stagnatie was van het aantal geboorten. 3 / 55

5 Grafiek 3: Aantal inwoners per leeftijdsgroep in 2012 volgens vorige prognose , vergeleken met waarneming 2012 Grafiek 4: Verschil tussen het waargenomen en het voorspelde (maximumscenario) bevolkingsaantal per leeftijdsgroep in / 55

6 2 Waarnemingen, hypothesen en methodologie 2.1 Methodologie De bevolkingsprojecties zijn uitgevoerd met de PDE population module software van het Internationaal Instituut voor toegepaste systeemanalyse (Ilasa). Deze software berekent de toekomstige bevolkingsaantallen op basis van een startpopulatie, migratiebewegingen, vruchtbaarheid en levensverwachting en maakt projecties per leeftijdsjaar of leeftijdscategorie mogelijk. De projectieperiode loopt van 2011 tot Op basis van waarnemingen betreffende migraties, vruchtbaarheid en levensverwachting kunnen een aantal hypothesen geformuleerd die gebundeld worden in een vijftal scenario s. De basisdata zijn afkomstig uit de Antwerpse bevolkingsregisters. Hieronder volgt een overzicht van de verschillende data en parameters die gehanteerd worden bij de projectie. Bij de paragrafen rond migraties, vruchtbaarheid en levensverwachting wordt aangeven welke hypothesen opgenomen zullen worden. In deze prognose wordt voor het eerst rekening gehouden met het verschillende profiel van autochtonen en allochtonen. Voor het bepalen van herkomst wordt gekeken naar de nationaliteit bij geboorte. Wie Belg is bij geboorte wordt als autochtoon beschouwd, de anderen als allochtoon. Deze opsplitsing brengt 2 problemen met zich mee: We kunnen in waarnemingen in het verleden met betrekking tot vruchtbaarheid, levensverwachting en migraties het onderscheid niet maken tussen autochtoon en allochtoon. Dat maakt het moeilijk om tot hypothesen te komen, gebaseerd op waarnemingen. In zekere zin is deze oefening eerder een simulatie Een tweede probleem heeft te maken met de definitie van autochtoon/allochtoon. Kinderen die volgens de prognose geboren worden bij een allochtone moeder worden als allochtoon beschouwd, terwijl ze met de Belgische nationaliteit geboren kunnen worden. In zekere zin spelen er vanaf het eerste geprojecteerde jaar 2 definities van het begrip allochtoon. Dus: wie voor het eerste geprojecteerde jaar (2012) geboren werd krijgt als herkomst de nationaliteit bij geboorte. Wie vanaf het eerste geprojecteerde jaar geboren wordt, heeft als herkomst de herkomst van de moeder. Een ander algemeen probleem bij het opstellen van scenario s heeft te maken met de sprong in de migratiegegevens van 2010 en Het is moeilijk in te schatten of dit een eenmalige piek is of dat dit een structurelere evolutie is. Om dit in te schatten zouden we nog een aantal jaar moeten waarnemen. Momenteel bouwen we de twee hypothesen mee in in onze prognose. We houden in een scenario rekening met de mogelijkheid dat dit een structureel gegeven is en we trekken de waarnemingen van 2011 door naar de toekomst. In andere groeiscenario s laten we het migratiesaldo terug zakken naar het niveau voor Hieronder worden de scenario s beschreven. 5 / 55

7 2.2 Startpopulatie De startpopulatie is het aantal inwoners naar geslacht en leeftijd in januari Omwille van de verschillen tussen de oude en de nieuwe bevolkingstoepassing, kiezen we er niet voor om met de adminstratieve gegevens van 2011 te werken. We vertrekken van de bevolkingsgegevens van 2012 en de mutatiegegevens van 2011 (die ook uit de nieuwe bevolkingstoepassing komen). Via deze gegevens rekenen we de inwonersaantallen van 2011 terug uit. 2.3 Sterfte en levensverwachting Op basis van sterfte naar geslacht en leeftijd berekenen we de levensverwachting, d.i. het aantal jaar dat iemand kan verwachten te leven bij geboorte. Deze levensverwachting wordt gebruikt om overlevingskansen te berekenen. In de prognose wordt rekening gehouden met hoe deze levensverwachting in de toekomst zal evolueren. De Stad Antwerpen beschikt zelf over gegevens m.b.t. levensverwachting voor de periode In de jaren tussen 2004 en 2009 schommelde de levensverwachting van vrouwen rond 81 jaar en deze van mannen rond 76 jaar. In 2011 bedraagt de levensverwachting voor mannen bijna 78 en bij vrouwen 82 jaar. Bij autochtonen bedraagt de levensverwachting 77,4 bij mannen en 82,6 bij vrouwen. Bij allochtonen is dit respectievelijk 78,4 en 81,3. Bij de allochtone populatie die vrij jong is, zijn er vrij weinig sterften, wat de schatting van de levensverwachting mogelijk onbetrouwbaarder maakt. Tabel 1: Evolutie van de levensverwachting in Antwerpen naar geslacht Jaar Man Vrouw ,6 81, ,2 80, ,0 81, ,4 81, ,2 81, ,6 81, ,8 82,2 Op basis van een periode van vijf jaar is het echter niet mogelijk hypothesen te formuleren over de toekomstige evolutie van de levensverwachting. We doen daarom beroep op gegevens van de FOD Economie, algemene directie Statistiek en Economische informatie en het Federaal Planbureau. Beide diensten maakten tot op het niveau van de arrondissementen bevolkingsprognoses voor de periode Ook met betrekking tot levensverwachting werden prognoses gemaakt (Federaal Planbureau & FOD Economie, ADSEI 2008). In 2009 bedraagt de levensverwachting voor mannen 78 jaar en voor vrouwen wordt bijna 84 jaar opgetekend. In 2030 zou deze levensverwachting opklimmen tot respectievelijk tot 80 jaar voor autochtone mannen, meer dan 81 jaar voor allochtone mannen, meer dan 85 jaar voor autochtone vrouwen en 84 jaar voor allochtone vrouwen. 6 / 55

8 Tabel 2: Evolutie van de levensverwachting naar geslacht, arrondissement Antwerpen, 2011 en 2030 Jaar Autochtone mannen Autochtone vrouwen Allochtone mannen Allochtone vrouwen ,6 82,7 78,6 81, ,3 85,6 81,4 84,3 Bron: : waarnemingen, ADSEI; : Bevolkingsvooruitzichten , FPB-ADSEI Copyright: Federaal Planbureau; FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 2.4 Vruchtbaarheid Het aantal geboorten, gekoppeld aan de leeftijd van de moeder stelt ons in staat de totale vruchtbaarheidsgraad te berekenen. Het TVC geeft aan hoeveel kinderen een vrouw gemiddeld baart, gegeven de verdeling van de geboorten volgens de leeftijd van deze vrouwen. Bij autochtonen is dit 1,6, bij allochtonen 2,8. Net als bij de levensverwachting zullen we om een prognose uit te voeren, moeten aangeven hoe de vruchtbaarheid zal evolueren naar 2030 toe. De trends in het TVC werden reeds besproken in de inleiding. De te verwachten vruchtbaarheid zal voor een stuk samenhangen met het migratiepatroon. Algemeen ligt het vruchtbaarheidscijfer van allochtonen en van nieuwkomers hoger dan deze van de autochtonen. Wanneer de immigratie van allochtonen (vanuit het buitenland) aanhoudt of toeneemt, zal het totale vruchtbaarheidscijfer vermoedelijk hoog blijven en misschien verder toenemen. Omwille van onderschattingen van het TVC in het verleden en het gebrek aan verklaring waarom het cijfer de laatste jaren sterk gestegen is, worden drie hypothesen ingebouwd die we laten samenhangen met de migratiepatronen van allochtonen. We laten de vruchtbaarheid van autochtonen constant: 1. TVC allochtonen verandert niet 2. stijgend TVC allochtonen, in geval van positief migratiesaldo 3. dalend TVC allochtonen in geval van dalend migratiesaldo We laten het TVC bij allochtonen stijgen van 2,8 naar 3,3. In totaal stijgt het TVC dan van 2,2 naar 2,5. Bij autochtonen houden we het TVC op 1, Migratiesaldo Tot slot houdt de prognose ook rekening met de migraties. Ook hier worden drie hypothesen opgebouwd. In de eerste hypothese houden we de migratiesaldi van 2011 constant. In een tweede hypothese gebruiken we vanaf 2014 het gemiddeld migratiesaldo van de periode Voor mannen is dit , voor vrouwen Om tot dit saldo te komen passen we enkel de saldi van de allochtonen aan en houden we het saldo voor autochtonen constant. We houden dit constant. In de derde hypothese laten we het migratiesaldo van allochtonen evolueren naar 0. 7 / 55

9 2.6 Hypothesen / scenario s Op basis van het voorgaande komen we tot vijf basisscenario s: Scenario 1: trends van 2011 blijven constant Scenario 2: gemiddeld migratiesaldo met gelijkgebleven TVC Scenario 2a: gemiddeld migratiesaldo met toegenomen TVC Scenario 3: migratiesaldo gaat naar 0 met gelijkgebleven TVC Scenario 3a: migratiesaldo gaat naar 0 met afgenomen TVC 2.7 Kanttekeningen De bevolkingsprognoses kunnen als leidraad dienen voor het beleid maar blijven indicatief. We gaan uit van een aantal plausibele scenario s op basis van demografische gegevens. Demografische trends kunnen echter veranderen. Bijvoorbeeld: voor 2001 was er stadsvlucht en een vrij lage fertiliteit. Toenmalige prognoses gingen hiervan uit. Doordat de stad terug mensen aantrok en ook het aantal geboorten sterk steeg, gaven deze prognoses uiteindelijk verkeerde voorspellingen. Daarenboven hebben tal van externe factoren (politieke, sociale, economische, enz.) een invloed hebben op de parameters en meer in het bijzonder migraties. Deze kunnen niet in rekening worden gebracht. Tenslotte houden we ook geen rekening met de maximumcapaciteit om mensen in deze stad te huisvesten. In onze modellen wordt het aantal (potentieel) beschikbare woningen niet in rekening gebracht. 8 / 55

10 3 Bevolkingsprognoses 3.1 Algemene prognose Onderstaande grafiek geeft de vooruitzichten voor de bevolkingsaantallen over alle leeftijden heen. In alle scenario s is er sprake van een constante groei tussen 2006 en In de scenario s met een positief migratiesaldo (scenario s 1, 2 en 2a) als uitgangspunt groeit de bevolking aan tot minstens in In scenario 1, waar de waarnemingen van 2011 worden doorgetrokken, komen we tot een inwonersaantal van meer dan inwoners. In scenario 3 en 3a, waar we het migratiesaldo van allochtonen laten zakken naar nul, zien we een tragere toename van het aantal inwoners. Op het einde van de periode zien we een stagnatie van het aantal inwoners. Grafiek 5: prognose aantal inwoners / 55

11 Tabel 3: prognose aantal inwoners Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

12 3.2 Prognose van de leeftijdscategorieën Voor verschillende beleidsvelden, o.m. het onderwijs, arbeidsmarkt, zorg en opvang, is het belangrijk te weten hoe bepaalde leeftijdsgroepen zullen evolueren in de toekomst. In de onderstaande paragrafen worden achtereenvolgens de jongeren (-18), de beroepsactieven (18 64 jaar) en de ouderen (65+) besproken Jongeren Algemeen In alle groeiscenario s (scenario 1, 2 en 2a) neemt het aantal personen jonger dan 18 jaar toe. In scenario 2 waarbij we het migratiesaldo van allochtonen laten zakken tot het niveau van voor 2010 met een gelijkgebleven saldo, neemt het aandeel -18-jarigen in de totale bevolking wel terug af. In scenario s 1 en 2a blijft het aandeel wel toenemen, al vlakt deze toename wel af. In de scenario s waarbij de immigratie van allochtonen afneemt zien we dat het aantal jongeren op het einde van de periode stagneert of afneemt (in het geval de vruchtbaarheid van allochtonen ook zou afnemen). Grafiek 6: prognose aantal jongeren -18 jaar / 55

13 Grafiek 7: prognose aandeel jongeren -18 jaar in de bevolking Tabel 4: prognose aantal -18-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

14 Binnen de groep jongeren maken we verder een onderscheid naar leeftijd: 0 tot en met 2-jarigen 3 tot en met 5-jarigen 6 tot en met 11-jarigen 12 tot en met 17-jarigen tot en met 2-jarigen Wanneer we de evolutie van de -3-jarigen onderzoeken, is er een duidelijk verschil tussen de scenario s 1,2 en 2a enerzijds (de groeiscenario s) en de scenario s 3 en 3a anderzijds. Het aantal inwoners van deze leeftijdscategorie neemt toe in de eerste reeks scenario s. De sterkste toename vind plaats in scenario 1, gevolgd door scenario 2a. In scenario 3 en 3a neemt het aantal toe tot in 2020 om vervolgens af te nemen. Hieruit kan besloten worden dat de evolutie van het aantal kinderen sterk zal samenhangen met de immigratie van allochtonen. Als we kijken naar het aandeel -3-jarigen in de bevolking, dan stellen we vast dat dit de eerste jaren van de prognose toeneemt (tot wanneer hangt af van het scenario) om daarna te dalen. Grafiek 8: prognose aantal kinderen van 0 tem 2 jaar / 55

15 Grafiek 9: prognose aandeel kinderen van 0 tem 2 jaar in de bevolking Tabel 5: prognose aantal -3-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

16 tot en met 5-jarigen Voor de kinderen van 3 tot en met 5 jaar kunnen dezelfde conclusies getrokken worden als bij de jongste groep. Dezelfde trends doen zich een aantal jaren later voor, doordat de leeftijdscohorten opschuiven. Voor scenario s 1, 2 en 2a neemt het aantal in deze leeftijdscategorie constant toe. In de scenario s met een migratiesaldo van nul neemt het aantal kinderen in deze categorie af vanaf In alle scenario s zal het aandeel van deze groep in de bevolking toenemen tot ergens in de periode om daarna af te nemen. Grafiek 10: prognose aantal kinderen van 3 tem 5 jaar / 55

17 Grafiek 11: prognose aandeel kinderen van 3 tem 5 jaar in de bevolking Tabel 6: prognose aantal 3 tot en met 5-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

18 tot en met 11-jarigen Bij de 6- tot 11-jarigen (de doelgroep van het lager onderwijs) neemt het aantal in bijna alle scenario s toe. In scenario 3 en 3a is er terug sprake van een lichte daling in de laatste jaren van de projectieperiode. Hetzelfde geldt voor het aandeel in de bevolking Grafiek 12: prognose aantal kinderen van 6 tem 11 jaar Grafiek 13: prognose aandeel kinderen van 6 tem 11 jaar in de bevolking / 55

19 Tabel 7: prognose aantal 6 tot en met 11-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

20 tot en met 17-jarigen Bij de 12- tot 17-jarigen neemt het aantal in alle scenario s toe. In een eerste periode (tot 2016) is de stijging eerder licht. De periode erna neemt deze groep forser toe in aantal en in aandeel van de bevolking. Grafiek 14: prognose aantal kinderen van 12 tem 17 jaar Grafiek 15: prognose aantal kinderen van 12 tem 17 jaar crisisscenario s 19 / 55

21 Tabel 8: prognose aantal 12 tot en met 17-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

22 3.2.2 Inwoners op beroepsactieve leeftijd Vanaf de leeftijd van 18 jaar zullen scenario 2 en 2a en scenario 3 en 3a 4 gelijk lopen wat betreft de absolute aantallen. Dit heeft te maken met het feit dat we de prognoseperiode niet lang genoeg genomen hebben. Hierdoor hangt de evolutie van deze groepen niet af van de vruchtbaarheid Algemeen In absolute aantallen neemt de bevolking op beroepsactieve leeftijd permanent toe in de groeiscenario s (1,2 en 2a). In de scenario s 3 en 3a stagneert het aantal vanaf ongeveer Grafiek 16: prognose aantal inwoners van 18 tem 64 jaar / 55

23 Grafiek 17: prognose aandeel inwoners van 18 tem 64 jaar in de bevolking Tabel 9: prognose aantal 18 tot en met 64-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

24 De volgende paragrafen behandelen de prognoses voor een aantal deelgroepen binnen de beroepsactieve bevolking: 18 tot en met 24-jarigen 25 tot en met 39-jarigen 40 tot en met 54-jarigen 55 tot en met 64-jarigen tot en met 24-jarigen De jongvolwassenen van 18 tot 24 jaar nemen in aantal toe. Anno 2030 tellen we minimum en maximum tot en met 24-jarigen. Binnen de totale projectieperiode is er wel sprake van een stagnatie of daling tussen 2013 en 2019, met uitzondering voor scenario 1. Het aandeel 18 tot 24-jarigen kent tot 2022 een daling. Daarna neemt het gewicht van deze groep toe. Grafiek 18: prognose aantal inwoners van 18 tem 24 jaar / 55

25 Grafiek 19: prognose aandeel inwoners van 18 tem 24 jaar in de bevolking Tabel 10: prognose aantal 18 tot en met 24-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

26 tot en met 39 jaar De groep van 25 tot 40 jaar neemt in alle scenario s toe tot Hierna stagneert het aantal in scenario s 2 en 2a en neemt het af in scenario s 3 en 3a. In scenario 1 blijft het aantal de hele periode toenemen. Het aandeel van deze groep in de bevolking neemt in alle scenario s toe tot in Hierna vindt er een daling plaats. Grafiek 20: prognose aantal inwoners van 25 tem 39 jaar / 55

27 Grafiek 21: prognose aandeel inwoners van 25 tem 39 jaar in de bevolking Tabel 11: prognose aantal 18 tot en met 24-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

28 40 tot en met 54 jaar Absoluut neemt het aantal 40- tot 54-jarigen toe in alle scenario s. Het gewicht van deze groep in de bevolking neemt af tot 2020, daarna neemt het terug toe. Grafiek 22: prognose aantal inwoners van 40 tem 54 jaar / 55

29 Grafiek 23: prognose aandeel inwoners van 40 tem 54 jaar in de bevolking crisisscenario Tabel 12: prognose aantal 40 tot en met 54-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

30 tot en met 64-jarigen Ook het aantal 55- tot 65-jarigen nemen in alle scenario s toe in absolute aantallen. Als we kijken naar het aandeel in de bevolking, dan stellen we vast dat met uitzondering van scenario 1, er een toename is van deze groep tot In scenario 2 en 2a neemt het vervolgens af, in scenario 3 en 3a blijft het min of meer stabiel. Volgens scenario 1 zou het percentage van deze leeftijdsgroep in de bevolking heel de periode afnemen. Grafiek 24: prognose aantal inwoners van 55 tem 64 jaar / 55

31 Grafiek 25: prognose aandeel inwoners van 55 tem 64 jaar in de bevolking Tabel 13: prognose aantal 55 tot en met 64-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

32 3.2.3 Ouderen (65+) Algemeen Het aantal 65-plussers blijft in alle scenario s relatief stabiel tot in Hierna neemt het aantal toe. De evolutie van hun aandeel in de bevolking verschilt van scenario tot scenario. In de scenario s met een positief migratiesaldo zien we na een periode van daling een stagnatie of een zeer lichte stijging van het aandeel senioren. In de andere scenario s stijgt het aandeel terug. Grafiek 26: prognose aantal inwoners van 65 jaar en ouder / 55

33 Grafiek 27: prognose aandeel inwoners van 65 jaar en ouder in de bevolking Tabel 14: prognose aantal 65+-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

34 tot en met 79-jarigen De evolutie van de 65-plussers wordt vooral bepaald door de categorie van 65 tot en met 79 jaar. Het aandeel van deze groep in de bevolking neemt af tot ongeveer 2019 en neemt dan terug toe. Met uitzondering van scenario 1 neemt het aandeel jonge senioren in de bevolking na 2020 terug toe na een periode van daling. In scenario 1 stagneert het aandeel. Grafiek 28: prognose aantal inwoners van 65 tot en met 79 jaar / 55

35 Grafiek 29: prognose aandeel inwoners van 65 tot en met 79 jaar in de bevolking Tabel 15: prognose aantal 65 tot en met 79-+-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

36 ers Het aantal 80-plussers kent een wisselend verloop. Tot 2020 blijft deze groep stabiel. Van 2020 tot 2024 kent deze groep een daling, gevolgd door een stijging. Hun aandeel in de bevolking neemt voor het grootste deel van de periode af. Na 2025 blijft het aandeel nagenoeg stabiel voor scenario s 2 en 2a, stijgt het in 3 en 3a en daalt het in scenario 1. Grafiek 30: prognose aantal inwoners van 80 jaar en ouder / 55

37 Grafiek 31: prognose aandeel inwoners van 80 jaar en ouder in de bevolking Tabel 16: prognose aantal jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

38 3.3 Bevolkingsprognoses naar herkomst We bekijken de prognoses ook nog eens voor autochtonen en allochtonen apart. Hierbij hernemen we de opmerking dat de manier waarop allochtonen en autochtonen gemeten worden gevolgen heeft voor wat deze begrippen betekenen voor het eerste projectiejaar en erna. In de normale bevolkingsstatistieken zijn er twee manieren om het onderscheid te maken tussen autochtonen en allochtonen: In de eerste methode baseren we ons op de nationaliteit bij geboorte (of bij immigratie in België). Autochtonen hebben bij geboorte de Belgische nationaliteit, de anderen zijn allochtoon. In deze methode zijn er ook veel zogenaamde autochtone kinderen bij allochtone ouders. De verdeling in 2012 is op deze manier: 66% autochtoon, 34% allochtoon. In de tweede methode nemen we ook de nationaliteit bij geboorte van de moeder mee. Autochtonen zijn degenen wiens moeder bij geboorte de Belgische nationaliteit had. Allochtonen zijn de anderen. De verdeling op deze manier is: 59% autochtoon, 41% allochtoon. In de gegevens van verhuisbewegingen en sterften kunnen we enkel herkomst op de eerste manier berekenen. In de geboortebestanden is de herkomstnationaliteit van de moeder wel mee opgenomen om vruchtbaarheidscijfers te berekenen. Vruchtbaarheidscijfers berekenen we door het aantal geboorten per leeftijd van de moeder te delen door het aantal vrouwen per leeftijd. Het totaal vruchtbaarheidscijfer is dan de optelling van alle deze ratio s over de leeftijden heen. Deze manier van berekenen verplicht ons om de nationaliteit bij geboorte van de moeder in rekening te brengen. Het gevolg is dat uiteindelijk twee definities door elkaar gebruikt worden. Het aantal nul-jarige allochtonen neemt zeer sterk toe in het eerste projectiejaar 2012, maar dit heeft voornamelijk te maken met een verandering in definitie. En zo zal het het aantal allochtonen volgens de tweede definitie toenemen, wegens de verschuiving in de jongere cohorten. Dit betekent dus dat het aantal allochtonen een overschatting zal zijn als men de eerste meetmethode als basis neemt en een onderschatting bij de tweede meetmethode. De prognoses met de opsplitsing autochtoon / allochtoon zijn dus indicatief. 37 / 55

39 3.3.1 Autochtonen De prognoses voor autochtonen lopen gelijk voor alle scenario s voor wat betreft de absolute aantallen, aangezien we in alle hypothesen de levensverwachting laten stijgen en de vruchtbaarheidsgraad en het migratiesaldo constant houden. Hun aandeel in de bevolking zal schommelen naargelang de evolutie van het allochtonen, waar wel verschillende hypothesen zijn geformuleerd. Zowel in absolute aantallen als in percentage van de bevolking neemt het aantal autochtonen af. In de scenario s 3 en 3a, waar we het migratiesaldo van allochtonen naar nul laten evolueren, bedraagt het aandeel volgens deze prognose nog ongeveer 46%. In de scenario s 2 en 2a waar het migratiesaldo van allochtonen op het niveau van de saldi in de periode wordt gelegd, bedraagt het aandeel autochtonen 42%. Als de waarnemingen in 2011 gelden zoals in scenario 1 gesimuleerd wordt, bedraagt dit aandeel 36%. Grafiek 32: prognose aantal autochtonen / 55

40 Grafiek 33: prognose aandeel autochtonen Tabel 17: prognose aantal autochtonen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

41 3.3.2 Allochtonen Het aantal allochtonen neemt volgens alle scenario s toe. In scenario 1 is de toename het sterkst, in scenario 3 en 3a het minst sterk. Hetzelfde geldt voor het aandeel in de bevolking. Het aandeel allochtonen bedraagt volgens deze prognose ongeveer 54% in scenario s 3 en 3a, 58 à 59% in scenario s 2 en 2a en 64% in scenario 1. Grafiek 34: prognose aantal allochtonen / 55

42 Grafiek 35: prognose aandeel allochtonen Tabel 18: prognose aantal allochtonen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

43 3.4 Prognoses naar leeftijd en herkomst In laatste instantie bekijken we ook leeftijd en herkomst tesamen. Binnen de -18-jarigen, inwoners op beroepsactieve leetfijd en 65-plussers bekijken we de evoluties van allochtonen en autochtonen jarigen Bij de jongeren neemt het aantal autochtonen af en neemt het aantal allochtonen toe. Dit kan zowel in absolute termen als in relatieve termen geconcludeerd worden. Volgens deze prognose komt het aandeel allochtonen binnen de groep -18-jarigen uit op een getal tussen 70% en 80%. Grafiek 36: prognose aantal autochtone -18-jarigen / 55

44 Grafiek 37: prognose aandeel autochtone -18-jarigen tov het totaal aantal -18-jarigen Tabel 19: prognose aantal autochtone -18-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

45 Grafiek 38: prognose aantal allochtone -18-jarigen Grafiek 39: prognose aandeel allochtone -18-jarigen tov het totaal aantal -18-jarigen / 55

46 Tabel 20: prognose aantal allochtone -18-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

47 3.4.2 Actieve leeftijd Bij de inwoners op beroepsactieve leeftijd zien we eenzelfde fenomeen, het aantal autochtonen neemt af, het aantal allochtonen neemt toe. Binnen deze groep bedraagt het aandeel allochtonen tussen 55 en 65% in Grafiek 40: prognose aantal autochtone jarigen / 55

48 Grafiek 41: prognose aandeel autochtone jarigen tov het totaal aantal -18-jarigen Tabel 21: prognose aantal autochtone jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

49 Grafiek 42: prognose aantal allochtone jarigen Grafiek 43: prognose aandeel allochtone jarigen tov het totaal aantal -18-jarigen / 55

50 Tabel 22: prognose aantal allochtone jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

51 3.4.3 Senioren (65+) Tot slot zien we bij de de senioren een lichte afname van autochtonen. Ook bij deze groep zal het aantal allochtonen stijgen. In 2030 is volgens deze prognose bijna 30% van allochtone herkomst. Grafiek 44: prognose aantal autochtone 65+-jarigen / 55

52 Grafiek 45: prognose aandeel autochtone 65+-jarigen tov het totaal aantal -18-jarigen Tabel 23: prognose aantal autochtone 65+-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

53 Grafiek 46: prognose aantal allochtone 65+-jarigen Grafiek 47: prognose aandeel allochtone 65+-jarigen tov het totaal aantal -18-jarigen / 55

54 Tabel 24: prognose aantal allochtone 65+-jarigen Jaar Scenario 1 Scenario 2 Scenario 2a Scenario 3 Scenario 3a / 55

55 4 Conclusie Volgens de resultaten die hierboven gepresenteerd worden, zal het aantal inwoners toenemen. Het aantal inwoners hangt af van het scenario. Wanneer de netto immigratie van allochtonen naar nul zou evolueren, zal het bevolkingsaantal tussen en liggen. Indien de immigratie van dezelfde groep terugkomt op hetzelfde niveau als in de periode , dan zal het aantal inwoners tussen de en liggen. Er werd ook een scenario voorzien dat er rekening mee houdt dat de uitzonderlijke evolutie van 2011 wordt doorgetrokken. Indien dit het geval zou zijn, komt het bevolkingsaantal boven uit. De evolutie van het aantal jongeren hangt af van de fertiliteit en van het migratiepatroon. De prognoses geven aan dat het aantal jongeren verder zal toenemen wanneer de trends inzake vruchtbaarheid en migraties van de laatste jaren zich blijven voortzetten. Bij veranderingen in het migratiepatroon, waardoor er minder jongvolwassenen naar de stad zouden komen, zal de groei op een gegeven moment stoppen en dalen. Dit zal zich dan het snelst laten voelen bij de jongste groepen. Op korte termijn is het alleszins zo dat alle scenario s een stijging voorspellen. De inwoners tussen 18 en 64 jaar of met andere woorden de inwoners op beroepsactieve leeftijd stijgen in aantal net als de andere groepen. Hun gewicht in de bevolking wordt wel kleiner. De meeste leeftijdsgroepen binnen deze categorie kennen een stijging. Enkel bij de categorie van 25 tot 39 jaar is de stijging minder sterk en daalt ze zelfs vanaf het midden van de projectieperiode indien de immigratie zou verminderen. Uit recente verhuisstatistieken blijkt dat deze groep vaak een negatief verhuissaldo optekent. Indien daarbij minder jonge twintigers in de stad komen wonen, zal deze groep daarom afkalven. Volgens deze prognoses ook sprake van vergrijzing. Het aantal 65-plussers dat de afgelopen 10 jaar een kleine afname kende, zal tijdens de eerste helft van de projectieperiode stabiel blijven om daarna te stijgen. Deze trend wordt sterk bepaald door de senioren tussen 65 en 79 jaar. De 80-plussers zullen op korte termijn nog groeien. Door een cohorte-effect (de 65-plussers van nu die in aantal zijn afgenomen komen dan in deze leeftijdscategorie) zal het aantal afnemen tot in Daarna neemt ook deze groep terug toe. In deze prognose werd ook het onderscheid tussen autochtonen en allochtonen gemaakt. Door de aard van de brongegevens kan de oefening niet zuiver gemaakt worden, waardoor de cijfers nog meer dan de algemene prognosecijfers indicatief zijn. In alle scenario s neemt het aantal autochtonen af, het aantal allochtonen neemt dan weer toe. Tegen 2030 heeft de meerderheid van de Antwerpenaren vermoedelijk allochtone roots. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen, zij het dat het bij de jongeren sterker stijgt dan bij de ouderen. Het is daarbij zo dat bij de jongeren het overgrote deel van allochtone origine zal zijn (volgens de prognose 70 tot 80%). 54 / 55