Lesbrief. Hoe duurzaam is jouw school? Op weg naar een duurzamere school. Twitter jouw zelfgemaakte animatiefilmpje!

Transcriptie

1 leren van de natuur - techniek - cradle to cradle - bedrijven en innovatie - duurzaamheid Lesbrief Op weg naar een duurzamere school Hoe duurzaam is jouw school? Twitter jouw zelfgemaakte animatiefilmpje! Ga op bezoek bij park en maak je eigen fotokwartet!

2 HOE DUURZAAM IS JOUW SCHOOL? Het klimaat verandert, verandert jouw school mee? Het klimaat verandert. Ook in Nederland kunnen we merken dat het weer aan het veranderen is. De belangrijkste oorzaak is de stijging van de temperatuur op aarde. Om de stijging van de temperatuur tegen te gaan zijn er wereldwijd klimaat doelstellingen geformuleerd en afspraken gemaakt Misschien heb je zelf ook wel iets gemerkt van de klimaatveranderingen. Op televisie kun je regelmatig beelden zien van overstromingen door stormen of stijgend water. En aan de andere kant van de wereldbol zie je dat er gebieden ontstaan, die te kampen hebben met langdurige droogte. Wetenschappers denken dat door het stijgen van de zeespiegel bepaalde landen over een aantal jaar niet meer zullen bestaan. Deze landen dreigen te verdwijnen in zee. Oorzaken klimaatverandering Klimaatverandering wordt voornamelijk veroorzaakt door mensen. Bijvoorbeeld doordat mensen fossiele brandstoffen verbranden voor het verwarmen van huizen en gebouwen. Door de uitstoot van broeikasgassen stijgt de temperatuur op aarde. Dit heeft invloed op het klimaat. Ook de ontbossing, landbouw en veeteelt zorgen voor klimaatveranderingen. Natuurlijke oorzaken van klimaatveranderingen zijn bijvoorbeeld de verschuivingen van continenten en zeestromen, inslagen van kometen of meteorieten en vulkaanuitbarstingen. S.O.S. voor een beter klimaat! Gevolgen klimaatverandering Klimaatveranderingen hebben grote gevolgen. Zoals aantasting van ecosystemen, verdwijnen van sommige planten en diersoorten, stijging van de zeespiegel, droogte en hittegolven. In Nederland zorgt klimaatverandering voor zachtere winters, warmere zomers, meer extreme regenbuien en een stijgende zeespiegel. Kyoto protocol en VN klimaatverdrag Het broeikaseffect kan het beste worden aangepakt als landen samenwerken om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Nederland heeft zich verbonden aan verschillende internationale klimaatafspraken, zoals het VN-klimaatverdrag en het Kyoto-Protocol en de Europese klimaat doelstellingen. Minder CO2 uitstoten Grofweg de helft van de Nederlandse broeikasgassen wordt uitgestoten door 470 grote bedrijven. De andere helft van de CO2-uitstoot is verdeeld over allerlei sectoren, zoals kleine bedrijven, landbouw, vervoer en huishoudens. Daar probeert de overheid energiebesparing, duurzame energie en gas in plaats van kolen te stimuleren. Ook scholen nemen steeds vaker maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Alleen kun je niet zo veel doen tegen de klimaatveranderingen. Samen kun je echter wel veel bereiken. Zo hebben wereldleiders het gebruik van CFK gassen verboden. Mede daardoor is de onzonlaag niet nog meer aangetast. Investeren in het milieu is hoogst noodzakelijk om er voor te zorgen dat over honderd jaar mensen nog steeds goed kunnen leven op aarde. Ook jouw school kan z'n steentje bijdragen. Als alle scholen over de hele wereld een klein beetje duurzamer worden, dan heeft dat bij elkaar opgeteld een positief effect op het milieu en het leven op aarde.

3 CRADLE TO CRADLE AFVAL IS VOEDSEL Dat afval weer opnieuw kan worden gebruikt, zonder z n waarde te verliezen, is het gedachtengoed geweest van Michael Braungart en William McDonough, de bedenkers van Cradle tot Cradle. De overheid, de industrie en veel huishoudens proberen ook al jarenlang de milieu effecten van hun activiteiten op de omgeving te verminderen door bijvoorbeeld: Huizen en gebouwen te isoleren Afval te scheiden Glas, papier en plastic te recyclen Energie besparen in productieprocessen Apparaten te recyclen Het nadeel van deze maatregelen is dat de materialen elke keer als je ze recyclet steeds, minder goed worden. Dat komt doordat je de materialen waar iets van is gemaakt, heel lastig weer uit elkaar kunt halen. Ook vinden mensen het soms te veel werk of te duur om op het milieu te letten. Niet iedereen vind het daarom prettig om goed voor het milieu te zorgen. Met Cradle to Cradle hebben Braungart en McDonough echter een manier ontwikkeld waarbij duurzaam produceren en leven juist iets positiefs voor bedrijven en mensen oplevert. Braungart en McDonough hebben hun theorie afgekeken van de natuur. Neem nou bijvoorbeeld een kersenboom. De boom maakt in de lente heel veel roze bloesem, die na de bestuiving overbodig wordt, en als afval op de grond terecht komt onder de kersenboom. Dat de bloesems erg veel afval geven is niet erg. De bloesems op de grond vormen voedsel voor bodemdiertjes, schimmels en bacteriën. De resten van het blad en de uitwerpselen van bodemdiertjes, schimmels en bacteriën, komen in de bodem terecht. Deze stoffen in de bodem zijn weer voedsel voor de kersenboom. Zo vindt er een gesloten kringloop plaats, waar niets verloren gaat. Meer afval? PRIMA!! Meer afval levert alleen maar meer grondstoffen voor nieuwe producten op. Je schuldig voelen omdat je afval produceert hoeft dus niet meer. Bij het recyclen van materialen kun je: Downcyclen: Het product wordt na het recyclen minder waard. Recyclen: Het product houdt bij het recyclen dezelfde waarde. Upcyclen: Het product wordt na het recyclen meer waard. Cradle to Cradle producten worden altijd 100% gerecycled of ge-upcycled. Downcyclen hoort niet bij Cradle to Cradle. Cradle to Cradle producten en diensten herken je aan de hand van drie principes: 1. Afval = voedsel 2. Gebruik hernieuwbare energie 3. Respect voor diversiteit Bij Cradle to Cradle kennen we twee kringlopen: De biosfeer: materiaal is composteerbaar De technosfeer: materiaal dient als grondstof voor nieuwe technische producten Concreet betekent het dat materialen en producten aan het einde van hun leven, opnieuw gebruikt worden in een ander materiaal of product. En om dit telkens weer te kunnen doen mag het materiaal niet minder van kwaliteit worden. Het principe van de gesloten kringloop wordt door hen AFVAL IS VOEDSEL genoemd. Alles is een voedingsstof voor iets nieuws. Ze noemen daarom hun visie Cradle to Cradle (C2C). De Nederlandse vertaling hiervan is: Van wieg tot wieg

4

5 ORIËNTATIE OPDRACHT 1 OP WEG NAAR EEN DUURZAMERE SCHOOL Cradle to Cradle woordspin In deze opdracht leer je de principes van Cradle to Cradle te doorgronden, aan de hand van één van de negen duurzame thema's. Je maakt een woordspin over één van de negen duurzame thema's. Stapvragen Kies samen één van de negen thema's uit. Zorg ervoor dat ieder groepje in de klas een ander thema uitwerkt. De negen thema's zijn afgebeeld op de inspiratie- kaartenset. Bekijk de inspiratie kaart van jullie thema. Schrijf in het midden van een A3 vel de naam van jullie thema. Teken een ovale vorm van maximaal 7 cm breed en 2 cm lang, om het woord heen. Teken vanaf het ovaal, pijlen van ongeveer 5 tot 8 cm. Schrijf aan het eind van een pijl een woord op dat past bij wat jullie op de inspiratiekaart hebben gezien. Bedenk nog meer onderwerpen en voorbeelden, die passen bij jullie thema, en niet staan afgebeeld op de inspiratiekaart. Schrijf deze onderwerpen en voorbeelden ook in de woordspin. Resultaten Een woordspin over jullie gekozen 'duurzame' thema. Hulpmiddelen, bronnen en leerdoelen Hulpmiddelen: Bronnen: Leerdoelen: Studievaardigheid: Competentie De set inspiratiekaarten over de negen duurzame thema's Een A3 papier Website Eco-logic en Je kunt onderwerpen en voorbeelden bedenken die bij een duurzaam thema passen Woordspin maken: Voorkennis activeren, ideeën genereren, samenwerken aan een woordspin

6 ORIËNTATIE OPDRACHT 2 OP WEG NAAR EEN DUURZAMERE SCHOOL Cradle to Cradle schoolscan In deze opdracht ga je met behulp van een scan na hoe duurzaam jouw school is. Je maakt een scan aan de hand van één de negen duurzame thema's. Stapvragen Kies samen één van de negen thema's uit met behulp van de inspiratiekaarten. Zorg ervoor dat ieder groepje in de klas een ander thema uitwerkt. De negen thema's zijn afgebeeld op de inspiratiekaartenset. Bekijk de inspiratiekaart van jullie thema. Bedenk verschillende aspecten die passen bij het thema. Gebruik eventueel de woordspin van de vorige opdracht. Beschrijf of vertaal deze aspecten in meetbare onderdelen. Maak een lijst met de meetbare onderdelen. (minimaal vier items). Neem het voorbeeld van onderstaande tabel over in een excelbestand. Vul de tabel aan met je eigen meetpunten. Onderzoek op je eigen school hoe duurzaam je school (binnen jullie thema!) NU is, aan de hand van de meetpunten van de tabel. Beoordeel de duurzaamheid aan de hand van de criteria slecht, voldoende en goed. Motiveer je beoordeling met behulp van (meetbare) feiten. Resultaten meetpunt zeer slecht voldoende goed Energieverbruik Papiergebruik Hoeveel mensen komen er met de auto naar school? Isolatie muren Een ingevulde scan tabel. Met behulp van meetpunten is een beoordeling in de tabel verwerkt over hoe duurzaam je groepje jullie school vindt. Hulpmiddelen, bronnen en leerdoelen Hulpmiddelen: Bronnen: Leerdoelen: Studievaardigheid: Competentie De set inspiratiekaarten over de negen duurzame thema's Excel en de voorbeeld tabel Website Eco-logic en de website Je kunt een school scannen op duurzaamheid aan de hand van meetbare feiten. Een onderzoek verrichten en op basis daarvan conclusies trekken Onderscheid kunnen maken tussen feiten, meningen en meetgegevens

7 ORIËNTATIE OPDRACHT 3 OP WEG NAAR EEN DUURZAMERE SCHOOL Cradle to Cradle fotokwartet In deze opdracht leer je een roadmap maken. Je maakt een roadmap voor de verduurzaming van jouw school. De roadmap verwerk je in vier kwartetkaarten. Ieder groepje in je klas maakt voor een van de negen thema's vier kaarten. De ontworpen kaarten vormen samen een Cradle to Cradle kwartetspel over de verduurzaming van jouw school. Achtergrond informatie Het huidige kabinet (2013) zet in op het realiseren van 16 procent duurzame energie in In 2050 moet de energievoorziening volledig duurzaam zijn. Volgens de Europese Richtlijn 2010/31/EU geldt voor alle overheidsgebouwen, dus ook scholen, dat alle nieuwbouw tenminste bijna energieneutraal moet zijn. Energieneutrale gebouwen hebben zeer lage energiekosten. Het werkklimaat van een energieneutrale en duurzame school is prettig. En het is gunstig voor het imago van de school om te investeren in duurzame renovatie of energieneutrale nieuwbouw. Opdracht Bedrijven gebruiken vaak een roadmap om de weg van de huidige (niet zo duurzame) situatie naar de (meest duurzame) gewenste situatie voor hun bedrijf, te illustreren. Bedrijven bepalen daarvoor korte en lange termijn doelen, Ze zetten deze doelen in volgorde van tijd waarin ze de doelstellingen denken te kunnen behalen. Je gaat voor jouw school vier doelen voor op de roadmap bepalen. Je beperkt je tot 1 thema. Je gebruikt bij de uitwerking de principes en visie van Cradle to Cradle. De vier duurzame doelen verwerk je in een kwartet. Stapvragen Bespreek in je groepje wat je al heel duurzaam vindt aan je school. Beschrijf in maximaal tien zinnen hoe jouw groepje de duurzaamheid van de school nu ervaart. Dat noemen we de huidige situatie. Bedenk allerlei ideeën voor jullie school; hoe de school duurzamer zou kunnen worden, volgens de principes van Cradle to Cradle. Let op: beperk je alleen tot ideeën voor het thema wat jullie hebben gekozen. Verwerk de ideeën in een woordspin. Bekijk op bedrijventerrein "Park 20/20" in Hoofddorp (of op een C2C bedrijf bij jou in de buurt), welke duurzame innovaties en ontwerpen men daar heeft gerealiseerd, passend bij het thema dat door jullie is uitgekozen. Bespreek met elkaar welke vier ideeën jullie het meest bruikbaar vinden voor jullie school. Tip: bekijk hoe veel het kost en hoe eenvoudig het is. Bepaal welk idee in jullie ogen het makkelijkst en snelst haalbaar is. Dit wordt kaart nummer 1. Bepaal opnieuw welk idee daarna het meest makkelijk en snelst haalbaar is. Dit wordt kaart 2. Doe dit ook zo voor kaart 3 en 4. Maak voor de vier Cradle to Cradle (ontwerp) ideeën voor jullie school, tekeningen. Ontwerp voor jullie vier beste ideeën vier kwartetspeelkaarten. Gebruik hiervoor de vaste template voor het kwartetspel. De volgorde van de kaarten vormt een mini-roadmap! Resultaten Vier kwartetkaarten; passend bij een duurzaam thema, en passend bij de visie en principes van C2C Hulpmiddelen, bronnen en leerdoelen Hulpmiddelen: Bronnen: Leerdoelen: Studievaardigheid: Competentie Leeg template kwartetspel Website Eco-logic, website Je kunt vier doelen voor een roadmap bepalenroute Roadmap maken, een spel maken Voorkennis activeren, ideeën genereren, samenwerken

8 KWARTETKAARTEN Thema: Afbeelding: Thema: Afbeelding: Thema: Afbeelding: Thema: Afbeelding:

9 Bron: Cristian Borquez Bron: David Crummey storyboard voor een animatiefilm Stop motion-animaties Animatiefilm is een verzamelnaam voor een groot aantal filmtechnieken waarbij de film beeld voor beeld gemaakt wordt. Bij een stop motion-animatiefilm wordt steeds één beeld opgenomen (stop), de voorwerpen een klein stukje verschoven (motion=beweging) en weer een beeld opgenomen. Een voorbeeld hiervan is de klei-animatie van Buurman&Buurman. Stop motion werd ook voor tekenfilms en special effects in films gebruikt. Het resultaat is een lange reeks stilstaande beelden, met steeds een klein verschil. Als deze beelden achter elkaar worden vertoond ontstaat er een vloeiende beweging en lijkt het voorwerp uit zichzelf te kunnen bewegen. Bij stop motion worden meestal 24 beelden (frames) per seconde vertoond, het is dus zeer tijdrovend werk. Het verloop van een verhaal Een storyboard is een reeks tekeningen (of foto's) die het verloop van een verhaal vertellen, een soort stripverhaal. Regisseurs gebruiken storyboards om aan de cameraman, decorbouwer, etc. te vertellen wat er precies wanneer gebeurt. Naast beelden bevat een storyboard ook geschreven informatie, zoals een korte omschrijving van wat er in dat beeld (shot) gebeurt, informatie over de personages, informatie over de locatie, het camerastandpunt en of er ingezoomd moet worden (veraf, medium, close). Begin, midden en eind Een plot is een korte omschrijving van de verhaallijn. Een film bestaat altijd uit een begin, midden en eind. Het begin is een kennismaking: waar speelt het verhaal zich af en wie of wat speelt de hoofdrol? Dan gebeurt er iets waardoor het verhaal begint: de wending. In het midden vinden de echte gebeurtenissen plaats. Dan wordt er toe gewerkt naar een oplossing. Einde. Chromakey In de studio wordt de opname gemaakt voor een stop motion-animatie. Je ziet deze mensen werken achter een groen vlak. Dat noemen ze ook wel greenscreen. Op dit scherm kunnen ze elk gewenste achtergrond projecteren. DUURZAAM IS EEN ONTWIKKE- LING DIE TEGEMOET KOMT AAN DE NODEN VAN HET HEDEN, ZONDER DE MOGELIJK- HEDEN VAN TOEKOMSTIGE GENERATIES IN HET GEDRANG TE BRENGEN. UIT HET BRUNDTLAND RAPPORT

10 ONTWERP OPDRACHT OP WEG NAAR EEN DUURZAMERE SCHOOL Storyboard voor een stop motion-animatiefilm In deze opdracht leer je de principes van Cradle-to-Cradle te doorgronden, aan de hand van één van de negen duurzame thema's. Je gaat een storyboard maken voor een stop motion-animatiefilmpje van max. 30 seconden. In het animatiefilmpje laat je een voorbeeld zien van hoe duurzaam de school nu is en hoe duurzaam de school in de toekomst kan worden. Opdracht Maak een storyboard voor een 3D-stop motion-animatie film op een plat vlak. Dit betekent dat de camera boven de grond hangt en gericht is op de vloer. De vloer wordt het decor, bijvoorbeeld een muur waarlangs mensen zich bewegen. In het storyboard laat je via tekeningen zien hoe jullie school de eerste stap zou kunnen maken op weg naar een duurzamere school. Dat kan bijvoorbeeld een avontuur van een leerling zijn of van een voorwerp. Je kunt hiervoor ook de resultaten van het C2C-kwartet (de roadmap) gebruiken. Schrijf bij de tekeningen wat er precies in elke tekening gebeurt en informatie over het decor, de personages en de voorwerpen. Belangrijk hierbij is: Er moet een persoon in voorkomen, deze is ca. de helft van de hoogte van het beeld groot. Er kan niet ingezoomd worden, omdat alles op de grond plaatsvindt en de camera op een vast punt daarboven hangt. Er kan niet met de camera bewogen worden, wel kunnen de personen, voorwerpen en het decor verschoven worden, waardoor het lijkt alsof de camera beweegt Resultaten De stappen tussen de tekeningen mogen niet te groot zijn. Een ander moet jouw storyboard kunnen uitvoeren zonder uitleg van jou. Stapvragen Kies een duurzame oplossing voor jouw school Bedenk hoe je dat in een film verwerkt; Waar speelt het zich af, wie of wat speelt de hoofdrol en wat is het beginpunt, wat is het eindpunt en wat gebeurt er in het midden? Dit noem je het plot. Beschrijf het plot van jouw film in 1 zin. Bedenk een titel. Teken jouw plot in 5 of 6 stappen: begin-midden-eind en wat daar nog tussen zit. Werk je verhaal uit in tekeningen. Elke verandering moet getekend worden. Als een persoon of voorwerp van de ene naar de andere kant verplaatst maak je 2 tekeningen en geef je met een pijl aan in welke richting iets beweegt. Schrijf bij elke tekening: o o o Wat er gebeurt Het nummer van het frame Eventueel een pijl om de richting van een beweging aan te geven Een storyboard voor een stop motion-animatiefilmpje, waarin een duurzaam idee voor de school is verwerkt. Hulpmiddelen, bronnen en leerdoelen Hulpmiddelen: Bronnen: Leerdoelen: Studievaardigheid: Competentie Leeg template storyboard Website Eco-logic, website 'route Park 20/20 ( Je kunt een duurzaam idee voor je school verwerken in een storyboard voor een animatiefilm Storyboard maken Voorkennis activeren, ideeën genereren, samenwerken

11 Naam: Titel: Korte omschrijving (plot):

12

13

14

15 OP BEZOEK BIJ EEN DOOR CRADLE TO CRADLE GEÏNSPIREERD BEDRIJF In Nederland zijn steeds meer bedrijven te vinden, die zich hebben laten inspireren door de visie van William MCDonough en Michael Braungart. Ook bij jou in de buurt zijn er vast bedrijven die zich bezig houden met het ontwerpen en produceren volgens de principes van Cradle to Cradle. Ga je mee op pad? Het is heel leerzaam om op excursie te gaan bij een bedrijf dat zich bezig houdt met Cradle to Cradle. Het bedrijf kan je goede praktijkvoorbeelden van Cradle to Cradle laten zien. In Hoofddorp wordt gebouwd aan het kantorengebied Park Op dit park wordt een zo optimaal mogelijk gesloten kringloop gerealiseerd. Dat wil zeggen dat de kantoren zo veel mogelijk zichzelf voorzien van energie, water en voedsel. Op park ben je welkom om met je klas langs te komen. Op interactieve wijze kun je kennis maken met Cradle to Cradle voorbeelden op dit park. Villa Flora in Venlo en het NIOO KNAW in Wageningen zijn twee andere voorbeelden van kantoren in Nederland die zijn geïnspireerd door C2C. In Venlo is tevens een C2C lab gevestigd. En je kunt natuurlijk ook googlen op Cradle to Cradle bedrijven bij jouw in de buurt! Gepubliceerd door De Verbinding, Beukenlaan 63, 1231 BW, Loosdrecht magazine team AUTEURS: Henk Petter Monica Petter Floor Vlasblom EINDREDACTIE: Leo van Marrewijk ILLUSTRATIE Hallie Lama met dank aan Rob van den Broek Delta Development Group distributie Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 3.0 Unported licentie. Ga naar om een kopie van de licentie te kunnen lezen. Toestemming met betrekking tot rechten die niet onder deze licentie vallen zijn beschikbaar via Dit lesboek kan tegen kostprijs op bestelling worden gedrukt. Prijsinformatie vindt u in onze webwinkel. Most of the used pictures on this book are free downloads or published under a creative commons licence. In some cases we used freely available pictures from the internet and asked the author permission to use them in this book. We have taken great effort in contacting all the authors of the pictures to ask for this permission. Not all of the authors have responded yet. Please do contact us if you are the author of one of the pictures so we can ask permission for the use in our lesson book.

16 IN HET KADER VAN EDUCATIEVE PROJECTEN MET VOORTGEZET ONDERWIJS WERKT DE VERBINDING SAMEN MET: DE VERBINDING